anke
OPLEIDING
Hobby veel meer dan het
verzamelen
van namen en jaartallen
In deze
Gids-
Weekend
INTEREST
brouwerij.
Saterdag 25 februari 1984 wi
Adoptie is
peperduur
geworden
KNUFFELEN in het verleden van eigen
familie is een tot de verbeelding
sprekende bezigheid. Stuit de genealoog
net op helden of schurken, die de familie
|boven de middelmaat kunnen uittillen?
In navolging van oude, bekende
geslachten, die hun voorvaderen op
schilden en muren breed uitmeten, is de
gewone man ook bezig stambomen en
kwartierstaten op te zetten. Maar wie zich
vol enthousiasme in het verleden stort,
houdt zich met meer zaken bezig dan men
over het algemeen denkt.
MIJN 2 JAAR
termijnen
m Historie
Doorzetten
1 Reizen
Begin
Taal
Huis
Interesse
ÉÉÉpP^
32 91775755
09 32 37766901
ngswerk is bedoeld voor
tehuis etc. of in een dag-
iden van kinderen of vol-
uur per week.
waarde voor deelname,
werking met de Werkge-
volgend studiejaar (1984-
5rs van kindercentra star-
j van één volle dag in d®
eau. Ontheffing hiervan is
Ineke van Gastel.
Door Jan van de Ven
Toon van Gooi heeft een tijd
verslindende hobby. Hij
graaft in het verleden van fa
milie, de zijne en die van zijn
vrouw. Naar zijn zeggen een
heel interessante bezigheid,
die hem tot ver in het verle
den terugbrengt. De oudste
door hem teruggevonden van
Van Gooi moet ongeveer in
1640 zijn geboren. De man
oefende in zijn leven het vak
van brouwer uit.
Van Gooi uit 1984 werkt al zo'n ze
ven jaar aan het opduiken van feiten
uit het verleden. Kort voor zijn pen
sionering heeft hij een begin gemaakt
met dit werk. Nu, op 71-jarige leef
tijd, vraagt de genealogie -zo heet de
hobby- een groot deel van zijn tijd en
van de tijd van zijn vrouw, die en
thousiast meedoet. Het echtpaar Van
Gooi komt voor het zoeken van feiten
veel in archieven, ontmoet veel men
sen en legt per jaar heel wat kilome
ters af.
„We doen alles met het openbaar
vervoer", vertelt Van Gooi. Vanuit de
woonplaats Ulvenhout per bus naar
het stadsarchief in Breda valt nog
wel voor te stellen. Maar daar blijft
het niet bijOm het verleden van me
vrouw Van Gooi op te diepen moet
heel wat verder worden gereisd. Om
te beginnen naar Zevenbergen, waar
de familie Matthee -haar meisjes
naam- lange tijd heeft gewoond.
De stamboom loopt voorlopig terug
tot 1741 toen ene Matthee als tuinder
op of bij een landgoed de kost schijnt
het hebben verdiend in de nabijheid
van Jan de Wit, een kleinzoon van de
man uit de geschiedenisboekjes. Deze
oudste Matthe, in de loop van de tijd
wordt de naam nogal eens anders ge-
Het echtpaar A. van Gool-Mat-
thee, genealogen.
- FOTO DE STEM JOHAN VAN GURP
want na afronding van een generatie
moet een dubbel aantal voorgangers
worden opgespoord. Tot groot- en
overgrootouders is het invullen van
een kwartierstaat niet zo ingewik
keld. Wie echter tot de achtste gene
ratie voorgangers is doorgedrongen,
zal heel wat archieven moeten na
pluizen om nog verder te kunnen.
Tot de Napoleontische tijd kan een
speurder terecht in gemeentelij ke ar
chieven. Napoleon heeft immers de
burgerlijke stand ingevoerd. Voor die
tijd kunnen belangrijke gebeurtenis
sen in een familie, geboorte, huwelijk,
overlijden, mogelijk worden achter
haald in een gemeentelijk archief of
mogelijk in een kerkelijk archief.
Men liet zich over het algemeen wel
ergens te boek stellen. Maar dat wil
nipt zeggen, dat een snuffelaar ge
wenste gegevens ook altijd vindt. In
de loop der jaren heeft zich heel wat
voorgedaan: oorlogen, overstromin
gen, andere rampen, die een archief
geheel of ten dele verloren deden
gaan. Om dan nog verder in de tijd
terug te gaan moet men over heel wat
doorzettingsvermogen beschikken.
„De hobby vraagt zoveel tijd, dat
jonge mensen er moeilijk aan kunnen
beginnen. Zij hebben hun tijd nodig
voor werk en gezin", meent Van
Loon. Zijn vrouw heeft op jaarverga-
GRA VEN IN HET FAMILIEVERLEDEN
schreven, sterft door verdrinking bij
Dordrecht en wordt begraven in zijn
woonplaats Puttershoek. Geboorte
plaats en datum van de man zijn nog
niet bekend.
Na hem volgen Jan, Cornelis en
Hendrik. De laatste strijkt als kleer
maker neer in Zevenbergen. Hendrik
duikt daar begin 1800 op, waarschijn
lijk omdat hij er een pronte deerne
heeft zien rondlopen, want aanvan
kelijk huisde hij in Fijnaart.
Het maakt niet uit of we het nu
over de familie Van Gooi of de fami
lie Matthee gaan hebben. Het graven
naar de Van Gools tot 1600-zoveel
spreekt niet zo tot de verbeelding. Zij
zijn volgens Toon van Gooi gemakke
lijk in de Bredase archieven terug te
vinden. Voor het jaartal 1640 wordt
het moeilijk. Het zal een hele toer
worden om nog oudere voorvaderen
te vinden. Vermoedelijk hebben zij
voor 1640 onder andere naam in Goir-
le gewoond.
Het zoeken naar Matthee's heeft
heel wat meer voeten in de aarde ge
had. Om iets over die familie te weten
moet het echtpaar regelmatig naar
Zevenbergen reizen om in de archie
ven daar naspeuringen te verrichten.
Elke veertien dagen trekt een van
de twee of allebei per bus naar Ze
venbergen. Overigens alleen in de
winterperiode, want zomers zijn er
ook andere leuke bezigheden. Het on
derhouden van huis en tuin bijvoor
beeld. Na een periode van slecht weer
is het een verademing om buiten be
zig te zijn. Om vroegere Matthee's te
vinden reist het echtpaar Van Loon
ook wel naar België, het stamland.
Daar moet nog heel wat te vinden
zijn, maar na een trooptocht door ar
chieven in vele Vlaamse dorpen en
steden is de aansluiting met Zeven
bergen nog niet gevonden.
Erg rouwig zijn de Van Loons er
niet om. In hun hobby gaat het er niet
om in zo'n kort mogelijke tijd zoveel
mogelijk namen en jaartallen te vin
den. Wie zich nog niet in de hobby
heeft verdiept, denkt -zo leert de er
varing- dat het louter om namen
gaat. Maar het leuke is juist om na
het vinden van namen en jaartallen,
het opzetten van een stamboom, dit
geraamte op de vullen met andere
feiten: hoe de mensen hebben geleefd,
waar zij hebben gewoond, welk be
roep zij uitoefenden om wat moge
lijkheden te noemen.
Zo was het terugvinden van de eer
ste Matthee in Zevenbergen niet eens
een moeilijke klus en slechts een be
gin. „We zijn nu bezig met de huizen,
waarin ze hebben gewoond", vertelt
Van Loon. Zijn vrouw vult aan: „We
hebben enkele huisjes gevonden. En
als we er langslopen probeer ik me
voor te stellen hoe vroegere Matthee's
daar hebben gelopen en wat zij heb
ben gedaan."
Veel tijd voor dromerijen is er niet.
Wie wat te weten wil komen zal in
oude documenten moeten duiken.
Soms zijn die papieren door de tijd zo
broos geworden, dat omzichtig ge
bruik geboden is. Hoe ouder de docu
menten, hoe moeilijker ook te lezen
want zij werden opgesteld voor de
uitvinding van de schrijfmachine.
Om de oude papieren te kunnen lezen
volgden de Van Loons een cursus
'oude handschriften'. Geen overbodi
ge verrijking van kennis, wat blijkt
als er een kopie van een oud hand
schrift op tafel wordt gelegd. Het ge
kriebel is voor een ongeoefend oog
niet te lezen.
En dan de taal waarin vroegere ge
neraties zich plachten uit te drukken.
In 1803 schrijft de schout van Fijnaart
en Heiningen aan het gemeentebe
stuur van Weesp: „Zeker jongman
hier thans woonachtig van goed ge
drag zegt genaamt te zijn Hendrikus
Matthe oud 27 jaar gebooren in Ulie-
der stad, wiens vader is geweest Cor
nelis Matthe en moeder Maria van
der Lugt van de roomsche godsdienst,
voornemens zijnde alhier te huuwen
en zich needer te zetten ter bevorde
ring zijner kostwinning, dog alvorens
noodig ingevolge slaands wetten een
acte van alimentatie ofte borgbrief en
doopcedulle, aan ter voorkoming van
zware rijskosten mij verzogt Ulieden
te verzoeken de goedheid te hebben
voorz. acten over te doen zenden
Het 'aankleden' van een stamboom,
het opsporen van huizen en andere
zaken, de Van Loons vinden het geen
stoffige bezigheid, omdat ze zoveel
tastbaars tegenkomen. Neem nu het
huis, dat de vader van mevrouw Van
Loon aan het begin van deze eeuw
kocht. Het stond in Zevenbergen aan
het water. Het zelfde huis waar nu
een Matthee een kledingzaak in
drijft. Mevrouw Van Loon kan zich
nog herinneren, dat in de achterste
kelder van het huis onder de vloer
kruikjes werden gevonden. En dat na
een bominslag tijdens de tweede we
reldoorlog een met Delfts blauw bete
gelde waterput werd gevonden.
Het huis van de tegenwoordige
Matthee's heeft al een hele historie
achter de rug. Mevrouw Van Loon
wil nu weten welke families er heb
ben gewoond. „Ik ben tot in 1600 ge
komen, maar er moeten meer eigena
ren hebben gewoond." Waar eindigt
genealogie en begint heemkunde?
Van Loon vindt dat die twee in elkaar
overlopen. Zeker als men genealogie
beoefent, zoals hij het doet. Hij voegt
er zelfs algehele historie aan toe,
want alle gegevens van zijn voorou
ders passen immers in een bepaald
tijdsbeeld, waarvan wij alleen nog
enkele jaartallen kennen.
De hobby heeft sinds kort een nieu
we dimensie gekregen, want de heer
Van Loon maakt nu een 'kwartier
staat'. Aan de hand van voorgedrukte
kaarten probeert hij alle voorouderen
te achterhalen, dus zowel ouders van
vaders als van moeders zijde. Een be
zigheid, die na het invullen van een
generatie dubbel zo moeilijk wordt.
deringen van de genealogische vere
niging wel jonge mensen ontmoet.
Dezen lieten zich echter na enkele ke
ren niet meer zien. Zo blijven de ge
pensioneerden en anderen met veel
tijd over. 20.000 tot 30.000 snuffelaars
over Nederland verdeeld, zo schat
Van Loon, houden zich met genealo
gie bezig.
Een groter aantal heeft er belang
stelling voor, de familie Matthee bij
voorbeeld. Nazaten van de tuinder,
die in Puttershoek de kleinzoon van
Jan de Wit leerde kennen, zijn tot in
de Verenigde Staten terug te vinden.
Navorsingen van de Van Loons heb
ben de Matthee's bij elkaar gebracht.
En de Amerikaanse tak is er blij mee.
Hij kan bogen op een historie, die
verder gaat dan de historie van de
States. Voor een volk, dat zijn bestaan
ontleent aan een 'smeltkroes', uit een
samenraapsel van vele volken, heel
wat.
De Amerikaanse tak kijkt met veel
plezier uit naar het bulletin, dat twee
maal per jaar vanuit Ulvenhout
wordt verspreid. Hierin zijn de laat
ste naspeuringen naast andere, meer
eigen tij dse, familie-ontwikkelingen
terug te vinden. De nieuwtjes zijn in
een vlot verhaaltje vervat. Niemand
leest eruit, dat er heel wat voor nodig
was om wat verder in de tijd terug te
gaan of om de stamboom verder aan
te kleden.