Amerikaans verkiezingscircus beleeft maandag eerste voorstelling
Honden
WOK®
|j Achterkamers
jt Draaiboek
ZATERDAG 18 FEBRUAR11984
ZATERDAG 18 FEBRUARI 19f
IN AMERIKA is het weer tijd voor de
voorverkiezingen. Maandag is eerst Iowa
aan de beurt, daarna volgt New
Hampshire en voor 5 juni komen dan alle
staten aan de beurt. Het ingewikkelde
verkiezingsproces gaat langs de lijnen
van de interne partijdemocratie.
Gelukkig kunnen belangstellenden in de
'techniek'zich deze keer helemaal
concentreren op een van de twee partijen:
de Democratische. Bij de Republikeinen
immers is er maar één kandidaat, te weten
huidig president Ronald Reagan, die dus
zeker de nominatie krijgt.
Na
DE grote
koude. De oi
atoomoorloc
inktzwarte were
meer bestaat ti
invallende nx
temperatuur
onder nul. Wt
aardbol nog aan
grootste deel 01
fjgj overkomen, wisteq
1 RUUS Trom]
jaar model gestal
academies ex
tekenclubs in he\
de hand dat tl
(waarvan nu
tekenstift, kx
knedende knuist
stemmen op het
nog steeds in de ht
typisch model'1
plastische lichaa
maar ook door ht
staan als een echi
I
Presidentsschap VS
kan al in Iowa en
New Hampshire
worden beslist
Staat voor
staat worden de
voorverkiezinge n
afgewerkt.
Door Mare de Koninck
WASHINGTON - Wie de
li Amerikaanse presidentsver-
kiezingen van 6 november
iü aanstaande, waarvoor de
strijd al in volle gang is, op de
voet wil volgen, heeft enig in-
zicht nodig in de ingewikkel-
de techniek, de organisatori-
sche opzet van dit democra-
tisch spektakel.
De verkiezingsstrijd valt in twee
hoofdstukken uiteen en voorlopig -
tot eind augustus - is alleen het eerste
chapiter aan de orde: de voorverkie-
zingen die binnen de twee grote poli-
tieke partijen (de Democraten en de
Republikeinen) plaatshebben en die
zullen leiden tot de aanwijzing van
beider partijen uiteindelijke en enige
presidentskandidaat.
Die kandidaatsbenoemingen (no-
minaties) geschieden tijdens de beide
massale nationale partijcongressen
(conventies). Democratische partijle-
den komen daartoe met duizenden
bijeen in de derde week van juli in
San Francisco en de Republikeinen in
r= de derde week van augustus in Dal-
las, Texas.
Voordat die nationale conventies
beginnen, zal waarschijnlijk al be-
kend zijn wie de nominatie in de
wacht sleept.
In de Democratische partij hebben
zich acht kandidaten voor het Witte
Huis gemeld: Walter Mondale, John
Glenn, Jesse Jackson, Garry Hart,
George McGovern, Alan Cranston,
Ernest Hollings en Reuben Askew. In
deze opsomming is de volgorde van
populariteit (dus kansrijkheid) aan-
gehouden zoals de laatste nationale
verkiezingsenquêtes hebben uitgewe-
zen. In werkelijkheid kan het kans-
spel zich echter nog in heel afwij ken-
de richtingen voltrekken. Bepalend
daarvoor is vooral de uitkomst van de
eerste voorverkiezingen, zoals de De-
mocratische partij, evenals trouwens
de Republikeinse partij die in de vijf-
=5 tig afzonderlijke Amerikaanse deel-
staten voor haar eigen partijleden or-
ganiseert.
=S Voorverkiezingen per staat dus.
Die vijftig voorverkiezingen worden
op verschillende data gehouden, ge-
durende een periode welke zich uit-
strekt van maandag 20 februari aan-
staande tot en met dinsdag 5 juni. Ge-
registreerde Democratische partijle-
den stemmen dan niet rechtstreeks op
een van de acht democratische kandi-
daten voor het Amerikaans presi-
dentsschap, nee, ze kiezen een aantal
regionale afgevaardigden naar ge-
3E noemde landelijke partij conventie in
San Francisco. Op deze wijze zullen
in totaal bijna 4000 partijafgevaar-
digden (3933 stemgerechtigde 'delega-
tes') uit alle hoeken en gaten van
Amerika naar de 'National Conven-
tion' worden gestuurd om de presi-
55 dentsnominatie in een formele stem-
ming af te ronden.
Anders dan vroeger is het tegenwoor-
dig binnen de Democratische partij
voorschrift dat de afgevaardigden
naar de nationale conventie tevoren
hebben vastgelegd op welke kandi-
55 daat ze gaan stemmen. Dat zou bete-
kenen dat er vooraf absolute zeker-
heid over de stemmingsuitkomst zou
jj=§ bestaan, ware het niet dat een kandi-
daat een absolute meerderheid (min-
stens de helft plus éen) voor de nomi-
=5 natie nodig heeft.
De 'primary' in New Hampshire trekt traditioneel veel aandacht. Daar
krijgt men voor het eerst een inzicht in de mening van de achterban. Hier
een beeld van de telling van vier jaar geleden. - fotoap
Haalt in de eerste stemmingsronde
geen van de acht de 'vijftig procent
plus' dan volgen een of meerdere
nieuwe stemmingsronden, waarbij de
afgevaardigden wel vrij zijn om - an
ders zou de partij niet tot een besluit
kunnen komen - van stem te veran
deren. Maar dan nog is het waar
schijnlijk dat de zelfde kandidaat die
in de eerste ronde de meeste stemmen
had, naar de vereiste absolute meer
derheid zal klimmen.
Kenmerkend voor de losse organi
satie van zowel de Democratische als
de Republikeinse partij, mogen de re
gionale afdelingen zelf uitmaken via
welke methode zij hun afgevaardig
den naar het nationale partijcongres
verkiezen. Met voorbijgaan aan aller
lei nuanceverschillen zijn er in de
loop der geschiedenis twee soorten
voorverkiezing onstaan: de zoge
naamde 'primary' en de zogenaamde
'caucus'. Dit jaar heeft in de helft (25)
van de staten een primary en de an
dere helft een caucus plaats.
Een primary is een geheime alge
mene verkiezing, te vergelijken met
de verkiezingen in Nederland, maar
dan afzonderlijk voor de Democrati
sche en de Republikeinse partij geor
ganiseerd. Zo mogen dus alleen inge
schreven leden van de Democratische
partij in het lokale stembureau op de
Democratische lijst de afgevaardigde
van hun voorkeur naar de Democra
tische conventie in San Francisco
aankruisen. Een caucus daarentegen
is een meer besloten selectieproces,
dat zich vaak letterlijk in 'rokerige
achterkamers' voltrekt. In dit sterk
'getrapte' stelsel kiest het bestuur van
het kleinste partijverband (meestal
niet meer dan een wijkkring) haar
vertegenwoordiger(s) in het éen maat
grotere verband, de gemeentelijke
partijraad. Daar kiest men weer af
gevaardigden in de provinciale par
tijkring en zo tot en met het deel
staatniveau. Telkens geldt daarbij
dat de verkozenen hun voorkeur
moeten hebben uitgesproken voor
Jimmy Carter plaatste zich in 1976 via de voorverkiezingen in New
Hampshire plotseling in de schijnwerpers. - fotoanp
Mondale of Glenn of wie van de acht
dan ook. Op de dag van de caucus zelf
beslist de (deel)-staatsconventie wel
ke afgevaardigden naar San Francis
co gaan. In een aantal deelstaten
geldt een 'kiesdrempel' van twintig
procent. Voor de presidentskandidaat
die minder stemmen haalt, gaan hele
maal geen 'delegates' naar de natio
nale conventie' (Jesse Jackson valt
deze regel fel, maar tot dusver vruch
teloos, aan).
De allereerste deelstaatverkiezingen
zal een caucus zijn en wel in de staat
Iowa op maandag 20 februari. De
tweede gaat in de vorm van een pri
mary en heeft plaats op 28 februari in
New Hampshire. Op die twee gebeur
tenissen richten zich dezer dagen de
ogen van alle Amerikanen en van
miljoenen elders in de wereld. Wie de
eerste voorverkiezing wint, is immers
meteen een hele grote favoriet voor
de nationale partijnominatie, al was
het alleen maar dankzij de eraan ver
bonden publiciteit en het psycholo
gisch belanrijke 'winnaarsaureool'.
Maar de vroegste voorverkiezingen
kunnen ook voor degene die tweede of
derde eindigt van onschatbare waar
de zijn. Een kandidaat die tot dusver
niet erg is opgevallen, maar plotse
ling verrassend sterk uit de bus komt
in een caucus of primary, kan 'de ont
dekking' van het jaar worden en
daarmee een opmars naar de eind
overwinning in San Francisco (we
spreken nog steeds niet over de eigen
lijke novemberverkiezingen tegen
Reagan) beginnen. Op zo'n manier is
bijvoorbeeld een onbekende Jimmy
Carter in 1976 de weg naar het Witte
Walter Mondale lijkt op dit moment de meeste kans te maken de Democratische kandidaat te worden.
Huis ingeslagen.
De acht huidige Democratische
presidentsgegadigden hebben dan
ook met een verhoudingsgewijs enor
me inzet campagne gevoerd in de op
zichzelf kleine en onbetekenende
landbouwstaten Iowa, in het midden
westen, en New Hampshire in het
noordoosten. Ter illustratie: Iowa (3
miljoen inwoners) mag slechts 58 van
de bijna 4.000 afgevaardigden naar
San Francisco leveren, New Hamps
hire (1 miljoen inwoners) zelfs maar
22. Californië bijv. mag als grootste
staat 345 gedelegeerden leveren.
Ondanks die 'nietigheid' kunnen
maandagavond a.s. in Iowa de demo
cratische kaarten al heel anders ko
men te liggen. Tot nog toe gooit ex-
vice-president Walter Mondale de
hoogste ogen, maar het zijn zege staat
nog niet vast en wie tweede wordt al
helemaal niet. De kans is aanzienlijk
dat John Glenn, tot dusver tweede in
de landelijke opiniepeilingen, die po
sitie in Iowa niet handhaaft en dat
Garry Hart of George McGovern zich
als veel serieuzer kandidaten aandie
nen. Vertroebelende elementen zijn
dat Iowa noch New Hampshire model
staan voor gemiddeld Amerika. Het
zijn gebieden vrijwel zonder grote
steden en met bijv. maar 1 tot 2 pro
cent zwarte kiezers. Dat laatste is na
delig voor negerkandidaat Jesse
Jackson, die echter wel de kans krijgt
om aan te tonen of er in aanleg ook
steun van blanke kiezers inzit.
Toch wordt met name de primary in
New Hampshire op 28 februari een
goede afspiegeling van de onderlinge
krachtsverhoudingen in het kandida-
tenveld beschouwd. Zulks mede op
grond van de geschiedenis, die aan
toont dat de winnaar in New Hamps
hire meestal ook de winnaar van de
landelijke nominatie is geworden en
vervolgens vaak de president van de
Verenigde Staten!
Dit verkiezingsjaar hebben er naar
verhouding veel voorverkiezingen
vroeg in ht seizoen plaats. Op 20
maart a.s. zullen al meer dan de helft
van alle staten het evenement achter
de rug hebben, zodat de eindovewin-
naar dan al vast kan staan. Dinsdag
13 maart wordt een essentiële dag.
Dan hebben er tegelijk in 12 staten
primaries en caucussen plaats.
Als alle voorverkiezingen achter de
rug zijn maakt de partij zich op voor
wat traditioneel, een feestelijke na
tionale conventie wordt, met veel
muziek en dans, vaststelling van een
partijprogramma ('platform') waar
aan overigens niemand gehouden is,
een 'acceptance speech' door de eind-
ovewinnaar, die tevens de vice-presi
dent van zijn keuze (running mate)
onthult, pleidooien om alle onderlinge
rivaliteit nu te vergeten en als één
man achter de nieuwe politieke leider
te gaan staan in diens strijd tegen de
gemeenschappelijke vijand: De Re
publikeinse tegenkandidaat.
Daarna'wordt het tijd zich te gaan
verdiepen in het ingewikkelde sys
teem van de eigenlijke presidentsver
kiezing (6 november) via kiesmannen.
Door Bert van Velzen
Crufts! Dat klinkt de kynofi,
len van deze wereld in de or
als de naam van een heilig,
dom of een kunstwerk. Aya
Sofia, Mona Lisa. Crufts is ht-
Mekka van de hond, het Wo|,
halla van de woefers en de
waffers. In Earls Court, Lon
den, is een Tibettaan, eeny,
sa Apso genaamd Saxon-
springs Hackensack (voor
vrienden Hank) uitgeroepen
tot keizer der honden. Een
waarachtige grootvorst diejj
opgerezen uit een bestand ve
meer dan tien miljoen op dc
Britse eilanden residerende
honden.
Verkiezingen van Miss Wore
of Mister Universe en de jaar
lijkse Oscar-uitgiften zijn
doffe rituelen in vergelijkt,,,
met Crufts. Daar mengden
zich duizenden hondenstem
men in indruwekkend con
cert: de diepe bassen van Gtj
te Deen en Groenendalen; hu
nerveuze gejoel van de Jagen
de korte commando's van Her
ders en veedrijvers; de felle
pranen van mini's en toys en
de droefklagende Half jodel
van de bloedhond. Prachtig
van sfeer. De bloedhond wiep
trouwens hoge ogen. Daarwt
Evil Edna, die volgens de
BBC-verslaggever nog regel
matig op mensen jaagt. Ze
werd bijna vice-wereldkam-
pioen.
Ze droeg haar weer-en-winj.
pak in losse plooien om het
fraaie lijf, zoals dat hoort. Zi;
schaarde zich onder de hoogs,
adel in een wereld waar een
Pembroke corgi, zonder stoer
en met een voornaam vosse-
kopje zelfs nog niet voor 45.$
gulden van eigenaar kon ver
wisselen. Dit hondje was in
het verleden een veehoeder,
met korte pootjes om onivilh;
vee in de verzenen te kunntn
nippen en van een grote be
hendigheid, om na de hielen-
bijterij uit de flitsende curve
van een dodelijke hoef te km
nen duiken. De corgi's zijn pc
pulair in de gewelven van
Buckingham Palace. Ook de
Reuzenschnautzer was een
veehoeder die samen met de
fotogenieke Bouuier later «et,
loopbaan kreeg bij de politie.
Dezelfde achtergrond heeft ii
Samojeed, die in Siberië als
herder van rendieren en ook
als sledehond heeft gewerkte
die door de hedendaagse ky-
nologen pas wordt erkend als
er een filosofische, halve glim
lach om de lippen om de lip
pen van deze nobele hond
speelt. Dat is buitengewoon
gezellig: een Samojeed ziet er
altijd geamuseerd uit en kom
in de kleuren wit, crème en
cognac. Uitkijkend naar een
hond voor deze tijd viel mijn
oog op een Tibettaanse Spa
niel, een type dat nog geen
twintig jaar geleden in de
kloosters de gebedsmolens
draaiende hield.
Het waren hardbiddende
kloosterlingen, deze honden,
en ze bezaten een status die
toch nog een stuk hoger lag
dan die van de huidige we
reldkampioen de geitenhoe-
dende Lhasa Apso's.
Wat een schitterende parade
van 'kynologische klasse
bracht Crufts in Earls Court
op de been. Bedaarde Daim li
ners, de elegante rijtuigbege
leiders van weleer, die nog
steeds de stijl van palfrenier
en de trouw van lakei in zich
verenigen. De stoere Kees
hond; de Cocker Spaniel met
zijn glanzend verleden in de
valkenjacht; de door Hotten-
totten gefokte Rhodesische
Riggelrug, met een tegen-
vleugse haarrand tussen kop
en staart, die bereid is zelfs
koning der dieren, de leeuw
naar de strot te vliegen. De
moedigste der honden, deze
Rhodesiër, zoals de Bolzoi, mei
de krachtige kaak, een lange
zijige jas en een verleden aan
het hof der tsaren, tot de ele-
gantsten behoort.
Er liep een eenzaam hondje
rond dat sprekend op een aap
je leek en dat door Franse ky-
nologen 'De besnorde duivel'
werd genoemd. Maar belang
rijker was dat de Staffordshirt
Bullterrier, een oorspronkelij
ke vechthond die in de loop
der tijden een lief karakter
heef t ontwikkeld, bij Cruftsii
de prijzen viel. Goldwyn Luc
ky Star heette ze. Haar uiter
lijk was nog steeds krijgshaf
tig; over haar rechteroog
droeg ze een zwarte ronde vlet
als een Mosje Dayan-lap over
een in nobele strijd opgelopet
kwetsuur. Maar ze vecht niet
meer. Ze waakt slechts over
vrienden en magen en over
have en goed. Toch hadden ze,
wat mij betreft de buil de bull
en de terrier de terrier moeter
laten. Dat besnorde duiveltje
dat stond me wel aan.
Na at
Door Gerard Ke
H DAT EEN atoonu
Hj ergste is wat de mei
Maar de trieste
dat ook de meeste
den, die niet door rd
Üf ve straling zijn be.
=1 oordeeld zijn tot et
H! me dood in duistert]
H ge koude, is nieuw.
|H De duistere nucleaire I
ontdekking van een
55 Prof. dr. Paul Crutzen,
het Max Planck Institil
5= Chemie van de Atmosf
=5 Duitse Mainz.
De 50-jarige Crutzen
reoloog van grote irl
S faam. na zijn studie aan
teit van Stockholm, wa
1980 in Engeland en d.
Staten. Sinds drie jaar
Max Planck Instituut ij
1981 klopt het Zweedse
blad Ambio bij Crutzen
verzoek of hij eens na wi^
voor gevolgen een atoon
voor het klimaat op
Crutzen heeft er niet veel
mezelf zou ik dit nooit he
pakt. Ze hebben echt li
moeten trekken. Ik had
de directe gevolgen van^
oorlog zo ernstig zijn, dat
atmosfeer gebeurt eigenli
zo belangrijk is. Maar z|
vragen en toen heb ik I
daan."
Crutzen begint zonder
thousiasme. De Zweden
Van onze kunstrei
„Aha Truusoh j:
del, zeggen alle ki
die haar gekend heb
heb nu al bijna ho
tiesten ontdekt, die
gewerkt hebben." I
Frits Huijsmans (5c
da, die met zijn vi
bezig is om een om
Truus-collectie aan
In 1985 zal daarvan
expositie gehouden
een representatief i
Hoe is Frits Huijsm:
'Truus-complex'(aldus
men? Hij is een verwoed
is erg geïnteresseerd
kunst. Het verschijnsel
hem daarbij in het bijzo
ook wel een beetje een fr
kent hij. In zijn jongere
hij kunsthistorie studert
zat er in zijn stamfamili
op Zoom) niet in. Zijr
werd het zekerder beroe;
naar. Hij schopte het in d
een goede top in financ
gen. Had gevoel voor ma
bestuurlijke zin en schi
een voorlijk boek over,
bij een gerenommeerde u
Terwijl hij leiding gaf
ling 'Planning en voortg;
van de gemeente Bred
veertien jaar geleden w
op non-actief gesteld,
een a-culturele ambti
kreeg ik daarna wat tijc
ken in de kunsten, die
bekent hij. Tijd voor Truv
