Konstantin Tsjernenko: man-van-het-midden
deetman
De Kwatta en
de Russen
OUDSTE PARTIJLEIDER VAN SOVJET-UNIE
CPN, een
compromis
te ver
DE STEM COM T
Tsjernenko tusi
DINSDAG 14 FEBRUAR11984
ACHTERGROND5
T5 PAGINA 2
Bezonnen
Brezjnjev
Rivaliteit
Hoe het NCW
de wetenschap
prostitueert
Werklozen in
de vredesmars
Angsthazerij
Misverstand
nlNSPAG 14 FEBRUAR11
Bureaucratie
in Nederland
Ze zullen nog wel be
staan want aan men
sen verandert wezen
lijk niet veel. Wij hadden
er een, die noemden we
'de Kwatta' omdat hij al
tijd kleinere jongens in de
hoek drukte en van hen,
op straffe van een pak
slaag, een kwatta eiste. Ik weet
niet of dat nog algemeen be
kend is, maar met een kwatta
bedoelden wij gewoon een reep
chocolade. Het hoefde er niet
per se een van de Kwatta uit
Breda te zijn. Als hij van Van
Houten of Verkade kwam was
het toch een kwatta.
De Kwatta zelf was maar
klein van stuk, maar hij wist
zich in de rug gedekt door een
paar uit de kluiten gewassen
dommekrachten, altijd op zoek
naar een aanleiding om iemand
te pakken. Ze beschouwden
zich als de onaantastbare Hel
den van de Speelplaats en ze
waren de schrik van de vierde-
en vijfdeklassers. Zelf zaten ze
in de zevende klas; de Kwatta
in de groep die zich voorbereid
de op vervolgonderwijs en zijn
lijfwachten in de zogenaamde
'boerenklas' waarin toekomsti
ge schoenmakers en leerlooiers,
ondanks de bijnaam, de over
hand hadden.
Het kleine grut lieten de
Kwatta en zijn kornuiten
meestal met rust. Met de zes-
deklassers durfden ze het risico
de verkeerde te treffen niet aan,
maar vijfdeklassers waren fy
siek nog zichtbaar hun minde
ren. Tijdens het speelkwartier
isoleerden ze hun slachtoffers
van de groep en dreven hen de
hoek in. De Kwatta duwde dan
z'n agressieve smoel bijna tegen
het gezicht van zijn slachtoffer,
en eiste op hoge toon een kwat
ta. Die had je natuurlijk niet bij
je. Trouwens, het was 1945 of
1946 en de kwatta's groeiden
bepaald nog niet aan de bo
men.
„Morgen heb je een kwatta
bij je anders schoppen we je
verrot", dreigde de Kwatta.
Over zijn schouders keken de
dommekrachten met onheil
spellend hongerige gezichten
op het slachtoffer neer. Het wa
ren benauwde minuten. Ik weet
het, want ik ben een paar keer
door de Kwatta in de hoek ge
drukt. Maar ik heb nooit een
kwatta voor 'm meegebracht.
Soms was de Kwatta 's-an-
derendaags blijkbaar zelf al
vergeten dat hij me een reep
chocolade had willen afpersen
en een andere keer herhaalde
zich gewoon het dreigende ritu
eel. Ik had al gauw door dat het
zaak was zo weinig mogelijk te
zeggen en verder kalmte te be
waren, vooral geen angst te to
nen. De Kwatta en zijn kornui
ten hebben me dan ook nooit
verrot geschopt omdat ik niet
aan hun eisen tegemoet kwam.
Lang voor ik naar de zesde ging
al het de Kwatta mij met rust.
WIM KOCK
even.
UITBLAZEN
Er waren jongens die wel
een kwatta meebrachten.
Triomfantelijk gnuivend liep de
Kwatta dan met zijn buit over
de speelplaats, nooit vergetend
luidkeels te verkondigen van
wie hij die 'gekregen' had. Er
waren ook jongens die nóg ver
der gingen. Zij brachten van
tijd tot tijd ongevraagd snoep
of fruit mee voor de Kwatta.
Daarmee hoopten ze bij hem in
een goed blaadje te komen. Dat
was natuurlijk ontzettend dom
van ze want de Kwatta's van
deze wereld ruiken dit soort
angst al op kilometers afstand.
Het duurde dan ook niet lang
of de Kwatta wachtte niet meer
tot deze jongens zijn versnape
ringen vrijwillig meebrachten.
Het waren zijn gemakkelijkste
slachtoffers.
Aan die jongens moet ik
denken wanneer ik al die stem
men hoor die vooral president
Reagan dringend adviseren een
Russische hiel te likken nu An
dropov dood is. Alsof het Rus
land van de dode Andropov
van de ene dag op de andere
een ander Rusland zou zijn,
ook al lijkt Tsjernenko nu de
man te zijn die het voor het
zeggen heeft. Van Tsjernenko
heet het dat hij 'voor een verge
lijk is met het Westen'. Wat 'n
opluchting: sinds Chroesjtsjov
zijn alle Sovjet-leiders voor een
of ander vergelijk met het wes
ten geweest. Het probleem is
alleen dat ieder zijn voorwaar
den stelde en de belangrijkste
voorwaarde was steeds dat men
er zelf verhoudingsgewijs niet
slechter van werd. Dat gold (en
büjft gelden) voor de Russen
net zo goed als voor de Ameri
kanen. Wij Europeanen zullen
daar weinig aan kunnen veran
deren want wij vormen geen su
permacht. Uiteindelijk zullen
wij moeten kiezen tussen „het
rijk van het kwaad" of de „im
perialistische, kapitalistische
avonturiers" aan de overzijde
van de Atlantische Oceaan. Op
wie onze keuze ook valt, voor
de ander zullen we niet meer
dan lakeien of satellieten zijn.
Als het je op de speelplaats
al niet lukt de vrede te bewaren
door zoenoffers te brengen, wat
moet je dan verwachten van ge
baren van goede wil in de we
reld van de supermachten? Op
de speelplaats kun je desnoods
nog bescherming zoeken bij de
bovenmeester. Supermachten
hebben geen bovenbaas. Die
hebben alleen mekaar. En el-
kaars raketten.
Een kwatta voor Tsjernenko?
- foto's archief de stem.
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllt=
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatsche betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale 'melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties 076-236881
Overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Van ouze redactie buitenland
Konstantin Tsjernenko,
de nieuwe leider van de
Sovjet-Unie, is een lid
van de oude partij garde.
Hoewel er nog veel
vraagtekens bestaan
rond zijn persoon, lijkt
hij als vertegenwoordi
ger van het partijappa
raat nauwelijks open te
staan voor vernieuwin
gen. Voorzichtigheid
zou zijn voornaamste
handelsmerk zijn.
Veel waarnemers be
schouwen Tsjernenko als
een behoudend man, die op
het gebied van de binnen
landse politiek vast zal hou
den aan de orthodoxe partij
lijn. In zijn buitenlandse be
leid zou van hem een onver
zoenlijke opstelling zijn te
verwachten. Andere waar
nemers daarentegen sluiten
een zekere hervormingsge
zindheid niet uit. Zij wijzen
erop dat hij herhaaldelijk
zijn veroordeling heeft uit
gesproken over „de bureau
cratie, het formalisme en
dogmatisme" binnen de
communistische partij. Ook
heeft hij de vakbeweging
opgeroepen meer te luisteren
naar de stem van de massa
en heeft hij gehamerd op de
noodzaak van zelfkri-
tiek.Deze dubbelzinnigheid
wordt door sommigen in
verband gebracht met Tsjer-
nenko's vroegere verbon
denheid met de eind 1982
overleden Sovjet-leider Leo
nid Brezjnjev. Als man-van-
het-midden probeerde deze
in zijn beleid de harde en
vernieuwingsgezinde ele
menten binnen de partijlei
ding te verzoenen. Men sluit
niet uit dat zijn gewezen be
schermeling Tsjernenko
eenzelfde middenpositie wil
innemen in het politieke
krachtenveld.
Hoe Tsjernenko's beleid er
ook zal gaan uitzien, een
man van solistische en on
verwachte acties, zoals Niki-
ta Chroesjtsjov, is hij niet.
Met zijn enigszins aarzelen
de spreektrant en verlegen
manieren heeft hij zich tij
dens zijn loopbaan vooral la
ten kennen als een bezonnen
politicus. Daarom lijkt het
niet waarschijnlijk dat hij
zijn achterban (de zittende
partij bureaucraten) zal wil
len verontrusten door een al
te drastische vernieuwings
gezindheid. Dat Tsjernenko
de opvolger van Andropov
zou worden, was niet door
iedereen verwacht. Zijn ge
vorderde leeftijd, zijn zwak
ke gezondheid en de neder
laag die hij tegen Andropov
leed in de strijd om Brezjn-
jevs opvolging maakten hem
tot een minder waarschijn
lijk opvolger.
In tegenstelling tot zijn
voormalige rivaal Andropov
speelde Tsjernenko's carriè
re zich geheel af in de partij.
Op zijn twintigste werd hij
partijlid. Na een communis
tische opleiding leidde hij
van 1948 tot 1956 de afdeling
laatste bood hem een uitge
lezen mogelijkheid een kring
van vertrouwelingen om
zich heen te bouwen.
KONSTANTIN Tsjernenko: man van het midden
- foto archief de stem
Agitatie en Propaganda van
de partij in de republiek
Moldavië, waar Brezjnjev
toen partijsecretaris was. In
1956 gaat hij naar Moskou,
waar hij lid wordt van het
centrale partijcomité. Van
1961 tot 1965 stond hij aan het
hoofd van het secretariaat
van het presidium van de
Opperste Sovjet (het parle
ment), toen dit geleid werd
door Brezjnjev. Toen deze na
de val van Chroesjtsjov par
tijleider werd, kreeg Tsjer
nenko de leiding over het al
gemene ministerie van het
centraal comité. Als zodanig
hield hij toezicht op het par
tijarchief en had hij de hand
in benoemingen van talrijke
partijfunctionarissen. Dat
Tsjernenko vergezelde
Brezjnjev tijdens de Europe
se veiligheidsconferentie in
Helsinki in 1975. En ook in
juni 1979 toen deze in Wenen
het Salt-II-akkoord ter be
perking van de strategische
bewapening met de Verenig
de Staten ondertekende.
Tsjernenko werd gerekend
tot de kring vertrouwelingen
rond Brezjnjev: de zoge
naamde 'Dpjepr-maffia' en
ontwikkelde zich geleidelijk
aan tot de 'kroonprins' van
de Sovjet-leider.
Toen Brezjnjev in novem
ber 1982 overleed, wees alles
erop dat Tsjernenko de nieu
we partijleider zou worden,
niet in het minst omdat hij
de in januari 1982 overleden
Michail Soeslov als partij-
ideoloog was opgevolgd.
Maar het partijleiderschap
en, zeven maanden later, het
presidentschap gingen aan
zijn neus voorbij. Hij legde
het af tegen Andropov wiens
pragmatisme deze de steun
van een meerderheid binnen
het het politburo bezorgde.
De rivaliteit tussen de
twee politici bleef echter on
der de oppervlakte aanwe
zig. Volgens goedingelichte
kringen in Moskou viel
Tsjernenko uit de gratie in
april 1983, toen hij zoals het
officieel heette ziek was.
Niettemin bracht hij de par
tij in juni 1983 verslag uit
over de „huidige ideologi
sche en politieke problemen
van de communistische par
tij" Bij die gelegenheid
sprak hij zich uit tegen
iedere verandering van het
systeem. In de maand daar
na verloor hij evenwel de
leiding over het algemene
ministerie en als zodanig
zijn invloed binnen het par
tijkader. Zijn positie leek
weer versterkt toen hij op 7
november bij afwezigheid
van Andropov de ereplaats
innam op het Lenin-mauso-
leum waar hij met andere
functionarissen de militaire
parade ter viering van de
verjaardag van de Russische
Revolutie afnam.
De stevige, met een grijze
haardos getooide Tsjernenko
heeft zich tijdens zijn poli
tieke loopbaan een efficiënt
organisator en een voorzich
tig ideoloog getoond. Hij is
autodidact. Hij trad toe tot
het politieke leven zonder
enig diploma. Over zijn
jeugd is weinig bekend. Al
leen dat hij afkomstig is uit
een arme boerenfamilie in
de Oekraïne en in 1911 werd
geboren in Siberië. Als jon
gen werkte hij op het land.
Op zijn achttiende jaar werd
hij lid van de Komsomol, de
jongerenorganisatie van de
communistische partij, en
begon hij aan zijn weg naar
de politieke top. Met zijn 72
jaar is Tjernenko de oudste
Sovjet -functionaris die tot
het ambt van partijleider
wordt geroepen.
„De vraag doet zich voor of
de politieke partijen valt te
verwijten dat zij zo weinig
vertegenwoordigers uit het
bedrijfsleven, die daarin ook
werkelijk ervaring hebben,
op hun kandidatenlijsten
plaatsen. Het antwoord
daarop is bevestigend. Een
evenwichtige samenstelling
van die lijsten is hun ver
antwoordelijkheid. De heren
Bukman, Kamminga en Van
den Berg (partijvoorzitters
van respectievelijk CDA,
WD en PvdA - red.) beho
ren zo langzamerhand daar
over te gaan nadenken voor
de volgende verkiezingen.
Ze hebben nu alle tijd en
ruimte om de huidige situa
tie te doorbreken."
Dit opgeheven vingertje is
van het Nederlands Christe
lijk Werkgeversverbond
(NCW), dat in zijn blad De
Werkgever de partijvoorzit
ters nu echt voor de laatste
maal waarschuwt: nog min
der werkgevers in de Ka
mer, en het parlement weet
werkelijk niet meer hoe het
er in het bedrijfsleven toe
gaat.
En dat is niet zomaar een
subjectieve mening van de
werkgevers, dat vindt - vol
gens het NCW - ook de we
tenschap. Prof. dr. I. Lip-
schits, oprichter van het do
cumentatiecentrum voor po
litieke partijen in Gronin
gen, heeft het zelf uitgere
kend: van de 150 Kamerle
den komen er 105 uit de
kwartaire sector (70%), 22
hadden geen beroep of ga
ven het niet op, slechts 15
(10%) werkten in het be
drijfsleven en 8 (5 komen
uit de vrije beroepen.
„Er is dus duidelijk spra
ke van een scheefgroei, om
dat in de samenleving de
kwprtaire sector slechts 18
uitmaakt en de vrije beroe
pen en het bedrijfsleven sa
men ongeveer 80
Maar nu nog even de cij
fers: is het echt zo dat in de
Tweede Kamer maar 15 le
den zitten met bedrijfserva
ring? Het lijkt de moeite
waard dat eens te checken,
en inderdaad - de uitkomst
is verrassend: niet minder
dan 46 leden hebben in een
vroeger leven - zonder dat
ze het nu allemaal tot een
staffunctie brachten - erva
ring opgedaan in het be
drijfsleven. We lopen ze
maar even alfabetisch na:
Harrie Aarts (CDA), was
werkzaam bij Heineken;
Ton van Baars (CDA), was
adjunct-directeur van de
uitgeverij Malmberg; Pol de
Beer (WD), ex-bedrijfslei
der in de bouw; Piet Blauw
(WD), boer; Fred Borgman
(CDA), voorheen medefir
mant van een bloemisterij;
Frits Castricum (PvdA),
oud-journalist; Ien Dales
(PvdA), voorheen organisa
tie-adviseur; Cees van Dijk
(CDA), Imperial Chemical
Industries in Zuid Afrika;
Stef Dijkman (groep Schol
ten/Dijkman) NV Algemene
Confectiehandel C en A
Brenninkmeijer en WILMA;
Hans Dijkstal (WD), zelf
standig financieel adviseur;
Broos van Erp (WD), ban
ketbakker; Huib Eversdijk
(CDA), PR-man bij Van der
Have kweek- en zaadgoed;
Sytze Faber (CDA), hoofdre
dacteur Friesch Dagblad;
Frank de Grave (WD), ad
junct-secretaris Raad van
Bestuur AMRO-bank; Sari
van Heemskerck (WD), was
actief in de reclame; Ad
Hermes (CDA), planning
assistent Hoogovens; Ben
Hermsen (CDA), kantoorbe
diende veilingkantoor;
Frans-Jozef van der Heij
den (CDA), oud-journalist;
Rein Hummel (PvdA), ex-
directeur van een admini
stratiekantoor; Huub Jacob-
se (WD), organisatie-advi
seur; Hans Janmaat (Cen
trumpartij), oud-directeur
van een kleine meubelfa
briek; Theo Joekes (WD),
journalist; Annemarie Jor-
ritsma-Lebbink (WD), se
cretaresse reisbureau; Wim
Keja (WD), machinist op de
koopvaardij, afdelingschef
op een textielfabriek; Bouke
van der Kooij (WD), assis
tent van de Raad van Be
stuur van Holec; Rudolf de
Korte (WD), directeur Uni
lever; Aad Kosto (PvdA),
staffunctie in het bedrijfsle
ven van '67 tot '72; Herman
Lauxtermann (WD), ad
junct-directeur van het
bouwbedrijf Van Eykelen-
burg BVMeindert Leerling
(RPF), tv-regisseur; Jaap
Metz (WD), journalist;
Frans Moor (PvdA), ex-
bankwerker; Ad Nijhuis
(WD), directiesecretaris
EDAH; Jan van Noord
(CDA), landbouwer; Jan
Nijland (WD), boer; Jos
van Rey (WD), zelfstandig
ondernemer; Hessel Rienks
(PvdA), directie-assistent
van een chemisch bedrijf;
Piet van der Sanden (CDA),
journalist; Hajé Schartman
(CDA), oud-middenstander;
Bonno Spieker (PvdA), revi
siemonteur, machinist, AK
ZO; Joop den Uyl (PvdA),
journalist; Henk Veldhoen
(PvdA), microbioloog bij
Unilever; Thijs van Vlijmen
(CDA), directeur van een
adviesbureau; Bert de Vries
(CDA), Philips Eindhoven;
Harry Waalkens (WD),
boer; Steef Weijers (CDA),
monteur en Frans Wolters
(CDA), directeur van een de
tailhandel.
Dat is dus niet 10, maar
ruim 30%. En dan zijn we
nog maar zo vriendelijk
even te vergeten dat Gerrit
van Dam (CDA) voorheen
algemeen secretaris van het
NCW was, en zijn partijge
noot Joost van Iersel secre
taris buitenland van dezelf
de club.
Gedegen Prof. dr. I. Lip-
schits, de al genoemde
grondlegger van het docu
mentatiecentrum voor poli
tieke partijen in Groningen,
is niet verbaasd dat zijn uit
latingen kritische vragen
hebben opgeroepen. Bij tele
fonische navraag wil hij om
te beginnen kwijt dat het
NCW hem niet letterlijk
heeft geciteerd. Dat kon ook
niet, want omdat zijn onder
zoekingen nog in boekvorm
moeten verschijnen, weiger
de de uitgever verspreiding
van de letterlijke tekst.
Maar het NCW heeft ook
conclusies uit hun verband
gerukt. „Mij ging het er
vooral om aan te tonen hoe
gemakkelijk het voor amb
tenaren is 'even' in de Ka
mer te gaan zitten, met be
houd van pensioen en van
tal van andere voorrechten.
En met behoud van werk,
want na afloop van het Ka
merlidmaatschap kan men
zo weer terug. In tegenstel
ling tot mensen uit het be
drijfsleven. Daar heb ik de
nadruk op willen leggen,"
aldus Lipschits, die als zijn
letterlijke tekst geeft (na de
wel correct weergegeven cij
ferreeks): „Hier mag toch
wel van enige scheefgroei
worden gesproken. Hoe ge
makkelijk de beschikbaar
stelling van de ambtenaar
ook is, meer inspanningen
zouden moeten worden ge
daan ook mensen uit het be
drijfsleven en de vrije be
roepen voor een Kamerzetel
te kandideren."
-Meer dan de ruim 30 die
er in werkelijkheid al zitten,
of meer dan de 10% die er
volgens u nu zitten?
„Hoe bedoelt u dat?"
-U zegt dat maar 15 Ka
merleden afkomstig zijn uit
het bedrijfsleven. Maar in
werkelijkheid zijn dat er
volgens eigen opgave van de
Kamerleden twee-, drie
maal zoveel. Uw berekening
klopt dus niet.
„Ik heb mijn informatie
betrokken uit een compute
ruitdraai van het Parlemen
tair Documentatiecentrum
in Leiden. De gegevens heb
ik verder niet gecheckt. Ik
denk dat ze zijn uitgegaan
van het laatst-bekende be
roep van de Kamerleden
voordat ze in de Kamer gin
gen."
-Dat betekent dat iemand
die twintig jaar fabrieksdi
recteur is geweest en daarna
één jaar welzijnswerker bij u
in de kwartaire sector zit?
„Dat is correct."
-En dat is volgens u dus
iemand die geen ervaring
heeft met het bedrijfsle
ven
„Precies."
-Maar dat klopt dus niet.
Het aantal mensen in de Ka
mer dat afkomstig is uit het
bedrijfsleven, is veel groter.
„Ik moet toegeven dat
vanuit deze invalshoek uw
onderzoek een gedegener in
druk maakt dan het mijne."
En het NCW?
Gaat dat nu openlijk zijn
bewering dat „men in ons
parlement bijzonder goed
moet zoeken naar leden die
op de bres kunnen en willen
staan voor een evenwichti
ger benadering van de be
langen van de bedrijven"
weer intrekken?
De auteur van het artikel
dat Bukman, Kamminga en
Van den Berg toch wel de
doodschrik moet hebben be
zorgd, drs. J. G. de Klerk,
kan op dit punt nog geen
duidelijkheid verschaffen:
„De vraag verrast me wat;
ik heb daar nog niet zo over
nagedacht."
Uit zichzelf is De Klerk er
al wel achtergekomen, ook
met het boekje Parlement en
Kiezer in de hand, dat Lip
schits' cijfers „niet al te
zorgvuldig" waren, en dat
„misschien een aanvulling
voor onze lezers nog wel op
zijn plaats is".
Overigens wenst De Klerk
wel een nadrukkelijke
scheiding aan te brengen
tussen mensen als De Vries
en De Korte, die in de
marktsector al van zich de
den spreken, en iemand als
Moor, die het in het bedrijfs
leven niet verder dan tot
bankwerker bracht. Op zich
is dat natuurlijk prima,
maar dan moet zowel het
percentage directeuren en
aanverwanten in de samen
leving als dat in de Kamer
volgens vooraf overeen te
komen criteria worden her
berekend. Het aantal direc
teuren en staffunctionaris
sen in het bedrijfsleven
spiegelend aan hun verte
genwoordiging in het parle
ment, zijn dan misschien
twee of drie Kamerleden
wel genoeg: per slot van re
kening is ook niet iederéén
die in de marktsector zit di
recteur.
Wellicht een leuk klusje
voor Lipschits, al kan hij
misschien ditmaal beter
eerst even omkijken naar
een goeie organisatie-advi
seur. In het parlement zitten
er genoeg.
„De vredesdemonstratie van
29 oktober vorig jaar bleek
voor bijna 45% uit PvdA,
voor 47% uit klein links en
voor slechts ruim 1 uit
CDA-aanhangers te be
staan. Uit deze politiek ge
zien volstrekt eenzijdige sa
menstelling van de demon
stranten valt veel af te lei
den en uit de wetenschap
dat 62 van hen zonder
werk was nog méér."
Het laatste zinnetje uit
deze speech van het CDA-
Kamerlid Ben Hennekam
werd niet uitgesproken („ik
wilde geen verwarring
stichten"), maar Hennekam,
die vorige week zijn eigen
kiesdistrict in Breda toe
sprak, méént het wél woord
voor woord.
Wat heeft hij nu precies
bedoeld?
„Och, niet zoveel," meldt
de afgevaardigde uit Prin
senbeek. „Ik heb alleen wil
len zeggen dat het bepaald
geen afspiegeling was van
het Nederlandse volk wat
daar meeliep. En dat roept al
gauw onnodige polarisatie
op, want vrede en veiligheid
is niet uitsluitend een zaak
van links of rechts. Uit het
feit dat er zoveel werklozen
hebben meegelopen leid ik
af, dat veel mensen zich niet
hebben laten leiden door
hun opvattingen over vrede
en veiligheid, maar door al
gemene onvrede over de hele
maatschappij -inrichting."
-Maar dat is toch nergens
op gebaseerd?
„Ik probeer gewoon op
mijn eigen manier die cijfers
te interpreteren. Dat kan
niemand me kwalijk ne
men."
-Alleen als je dat verkeerd
doet. Als nu 50 van de de
monstranten vrouw was,
trek je daaruit dan ook de
conclusie dat die 50% onte
vreden is over haar vrouw
zijn?
„Nee, dat denk ik niet. Dat
weet ik eigenlijk niet zo
goed."
Door Max de Bok
DEN HAAG - Een
scheuring is weliswaar
nog uitgebleven, maar
de CPN is zwaar ver
deeld. Kon die verdeeld
heid in het eerste week
einde van februari nog
gemaskeerd worden
door compromissen
(marxisme naast femi
nisme), afgelopen zon
dagavond ging de vlam
in de pan.
Een wonderlijk genoeg ge
beurde dat op een punt,
waarover in essentie niet zo
veel verdeeldheid bestaat
binnen de CPN.
Het partijbestuur had in
het ontwerp-programma een
tekst op tafel gelegd waar
van het vooronderstelde dat
de verschillende groeperin
gen in de partij ermee zou
den kunnen leven. In die
tekst werd gepleit voor een
algemene en drastische ver
korting van de arbeidstijd.
Met behoud van loon Dat
stond er niet woordelijk in.
Wel werd gesproken van het
verdedigen en verhogen van
de koopkracht van de loon-
en uitkeringsafhankelijken.
Die tekst ging met name
de vrouwen in de CPN niet
ver genoeg. Zij dienden een
voorstel in om in het partij
programma het streven naar
een 25-urige werkweek op te
nemen. Over de financiering
spraken zij echter niet. Het
vrouwenoverleg had be
dacht dat geen uitspraak ge
daan moest worden over ar
beidstijdverkorting met be
houd van loon. Zo'n eis zou
volgens haar de lange ter
mijnstrategie belemmeren.
De werkgroep communis
me en vakbeweging - waar
in zich de echte industriear
beiders verenigen - diende
een voorstel in om in de ont
werp-tekst van het partijbe
stuur op te nemen: de CPN
treedt op voor arbeidstijd
verkorting met behoud van
loon. Dat voorstel was dus
niet bedoeld als wijziging
van het voorstel van het
vrouwenoverleg (25-urige
werkweek).
Het partijbestuur, dat al
drie congresdagen lang uit
blinkt in angsthazerij en
meewaaien met elke wind
die opsteekt, ging nu één
compromis te ver. Toen het
rook dat er een meerderheid
zou ontstaan voor het vrou
wen-voorstel en ook in de
gaten had dat de vakbonds
leden een niet mis te versta
ne tekst wilden hebben over
behoud van loon, probeerde
het die beide groepen te ver
enigen. Het partijbestuur
verdedigde de eigen tekst
niet langer, nam het voorstel
van het vrouwenoverleg
over en verklaarde het wij
zigingsvoorstel van de vak
bondsleden van toepassing
op de tekst van de vrouwen.
En dus rolde uit de stem
mingen de illusie-tekst dat
gestreefd moet worden naar
een 25-urige werkweek met
behoud van loon. Dat 'dus' is
niet helemaal verklaarbaar
overigens. Want noch de
vrouwen die 'met behoud
van loon' niet in de tekst wil
den hebben, noch de vak
bondsleden die dat begrip in
een andere tekst wilden zien
staan, protesteerden tegen
de door het partijbestuur
voorgestelde stemprocedure.
Dat feit gaf voedsel aan de
emotionele verwijten dat de
breuk georganiseerd was,
dat het partijbestuur met
behulp van het vrouwen
overleg met open ogen aan
gestuurd had op de breuk.
Een complot dus Je weet
maar nooit. Opvallend is in
elk geval dat de horizontalen
- de rechtzinnigen in de leer
van het marxisme - zich gre
tig aansloten bij de vak
bondsmensen onder de kreet
dat 'geen rechtgeaarde ar
beider' dit over zijn kant kon
laten gaan.
Dat leidde weet tot het
verwijt van vrouwen en ver
nieuwers (groepen die ge
deeltelijk samenvallen) dat
juist de horizontalen de zaak
geregiseerd en gechanteerd
hadden. Waarop het ant
woord van die kant snel
voorhanden was: het moet
nu maar eens afgelopen zijn
met 'die wijven' die de partij
naar haar hand willlen zet
ten.
Partijvoorzitter Elli Ize-
boud, wit weggetrokken toen
vakbondsleden en horizon
talen hun monsterverbond
sloten en de zaal verlieten,
hervond zichzelf snel. Met
een dialectisch vermogen
van de bovenste plank ver
klaarde ze zonder blikken of
blozen dat 'degenen die van
het congres een breuk ver
wacht hebben, bedrogen zijn
uitgekomen.' Later op die
uitspraak doorgevraagd zei
ze, met het gelijk voor een
groot deel aan haar kant, dat
van een scheuring pas dan
sprake is 'als er twee of meer
aparte organsiaties ont
staan.'
Van kritiek op het partij
bestuur wilde ze overigens
niet horen. Er lag, zo hield ze
staande, nu een heldere tekst
op tafel en alle commotie
was terug te brengen tot een
misverstand. De vraag
waarom vlak voor de beslis
sende stemming door het be
stuurslid Benschop nog ver
klaard was: 'kiezen voor een
25-urige werkweek met be
houd van loon is onzinnig;
als we dat doen maken we
een serieuze kwestie bela
chelijk' liet Izeboud, ver
stoord kijkend, onbeant
woord.
Een breuk is in de CPN in
derdaad nog niet opgetreden.
Maar de partij is verworden
tot een verzameling van
groepen, een koppel patrij
zen - als je er één schot op
lost vliegen ze in alle rich
tingen uiteen. De vraag voor
de komende weken is of het
partijbestuur dat zelf een
zwalkende club is de inner
lijke kracht kan opbrengen -
en die uiteindelijk kan om
zetten in macht - om te voor
komen dat de bom die onder
de partij is gelegd afgaat.
Maar ook als de breuk niet
tot stand komt ('communis
ten lopen niet weg') dan zal
de CPN geteisterd blijven
door oppositionele groepen
van verschillende richtin
gen. Die kunnen, zo is zon
dag gebleken, op elk moment
en voor elke gelegenheid een
monsterverbond sluiten.
De gemeente Gronin
gen wil voor het luttele
bedrag van f 1,- een nog
lutteler stukje grond van
twee bij acht centimeter
gaan verkopen. Het be
drijfspand dat ijshande-
laar Talamini heeft laten
bouwen, staat namelijk
op dat stukje gemeente
grond doordat de archi
tect bij het ontwerp een
lijntje verkeerd had ge
trokken. - foto anp
HBC
Jicasso's
zestalen
3IJ een inbraak in een kunst-
ïandel in Amsterdam zijn het
ifgelopen weekeinde twintig
itsen van Picasso gestolen. De
vaarde van de buit bedraagt
jngeveer tweehonderdduizend
julden.
Gynaecoloog
aangeklaagd
DE Zwolse gynaecoloog L.
wordt ervan verdacht een 34-
jarige vrouw uit Zwolle te
lebben aangerand. De vrouw,
die bij hem onder behandeling
s, heeft aangifte gedaan bij de
jolitie.
Order Ballast
Nedam/ Boskalis
DE Jurong Town Corporation
n Singapore heeft opnieuw
sen opdracht verstrekt en wel
van 66 miljoen aan een hier
voor gevormde combinatie
van de aannemers Ballast Ne-
Jam en Boskalis. Het gaat om
iet opspuiten van de eilandjes
Sakra en Bakau voor de kust
van Singapore.
Vrijspraak
VVDM-ers
Ml-j J
DE krijgsraad in Arnhem
leeft maandag twee afde-
ingsbestuurders van de solda-
envakbond WDM, Thijs de
Sleer (20) en Marcel van der
Voet (20), vrijgesproken van
iet oproepen of aanmoedigen
»t deelneming in militair uni
form aan de vredesdemon
stratie op 29 oktober 1983 in
Den Haag.
Esso-order
ESSO Nederland heeft het in
genieursbureau Technipetrol
in Rome opdracht gegeven
voor de bouw van drie ont-
zwavelingsfabrieken, een
daarmee gecombineerde rest-
gasreiriigingsfabriek en drie
zogenoemde zuurwaterstrip-
pers. Met de opdracht is een
bedrag gemoeid van 30 mil-
ioen dollar.
Dl
me
de
toe
hai
r
Kaï
dar
var
der
fusi
die
gen
r
var
reg
wa
HB
nu<
het
ove
slu
leei
I
voc
BO
198
ma
De
ov<
re-
bli
soc
for
tot
die
ge:
an
da
ha
da
Hl
gei
De
sti
de
hi<
uii
zei
ge
in
di:
de
sci
lij
sa
fu
ch
sc
da
va
m
bó
VANMORGEN, bij de begrafenis va
alle ogen gericht op de 72-jarige Ko
gekuifde nieuwe eerste man van Rus
gekozen tot secretaris-generaal var
sche partij en daarmee tot opvolger
der is in Rusland een man van zo'n
ambt gekozen, reden waarom de m
de Tsjernenko als een soort 'tussei
nen worden.
Tsjernenko is een typ'sche parti
rechterhand van Brezjnev had hij er
te zuilen worden. Maar na Brezjnev:
zi| zijn KGB-verleden en de steun v
beste papieren te beschikken. Toe
maanden, dat hij aan de macht is
een aantal 'eigen' mensen in de top
9en, leek Tsjernenko's rol uitgespee
remlin-kijkers vragen zich nu af of
zien moet worden als een afwijzing
dropov op gang heeft gebracht.
Uit zou best eens het geval kur
maatregelen van Andropov en zijn
van de staatsbedrijven te verbeterer
ais een bedreiging van hun bevoorre
y00''deze lieden staat een figuur a
handhaving en bevestiging van de
n™?) dië van hen een geprivilegeeri
Partijleiding zou deze groep wel e
gunnen zijn gezien het feit dat Tsjer?
Komen en niet in een driemanschap
deren behoeft te delen.
,Jbtussen lijkt het niet waarschijnli
7a L.r°Pov"'ijn nu hoofd in de sc
óo t üan een stroomlijning van het li
ntna op de duur aan hervormini
ria, dropov-club kan dus geduld
at zij binnen afzienbare tijd alsnoi
kon niet sterk Qenoeg zou zijn om
n, moet zij goed uit de voeten kun
m over9angsfiguur.
aar wat er ook de komende tijd
7 hebben in het verleden voor ve
w=n ~Lde onduidelijke situatie in h
ar?chijnlijk dat het buitenlandse t
nJv ln9rijpend gewijzigd zal wor
pogingen van westerse kant om d<
hot en onverkort worden voortc
var! Aür?n' dat minister-president
n Ar|dropov aanwezig is.
