van de kerk in Z-Amerika VERTREKT Dom Helder Camara 75 jaar PVDA-KAM 4 Dode bij rand in Goes MAANDAG 13 FEBRUARI 1984 DOM HELDER CA- mara, de aartsbis schop van Olinda en Recife in Brazilië, is 8 februari j.l. 75 jaar geworden. Overeen komstig de regels, die sinds het Twee de Vaticaans Conci lie gelden, heeft hij de paus enige maan den geleden zijn ont slag aangeboden. Naar verluidt heeft de paus het ontslag aanvaard en zal op korte termijn een op volger benoemd worden van Helder Camara, een van de leiders van de pro gressieve vleugel in de Braziliaanse Ka tholieke Kerk. Info-avond voor grensarbeiders IDUS BTT^IMI EXTRA foto de stem-johan van gurp IN 1975 ontving dom Helder een ere-doctoraat van de Amsterdamse Vrije Universiteit, een erkenning die hem zichtbaar ontroerde. - foto anp HET MENSELIJKE GEZICHT Van onze redactie buitenland ALS aartsbisschop in het armste deel van Brazilië is Helder Camara opge komen voor de rechten van de armen. Daarbij heeft hij zich herhaaldelijk gekeerd tegen de macht van de multi nationals, die naar zijn mening een drama in Latijns-Amerika hebben veroorzaakt. In de Rooms-Katholieke Kerk van Brazilië behoort hij met onder anderen kardinaal Arns en kardinaal Lorscheider tot de progres sieve vleugel, die in de jaren zestig een overwicht in de bisschoppencon ferentie kreeg. Regelmatig waren er conflicten met de Braziliaanse auto riteiten en met de RK Kerk in andere Latijnsamerikaanse landen. Helder Camara spande zich verder in voor nauwe samenwerking van ac tiegroepen en vredeswetenschap. Bij het aanvaarden van een eredoctoraat aan de Vrije Universiteit te Amster dam in 1980 pleitte hij voor het instep len van een leerstoel voor gerechtig heid en bevrijding. Helder Camara werd 7 februari 1909 geboren in Fortaleza in het noordoosten van Brazilië, als de op een na jongste in een gezin van der tien kinderen. Zijn vader, die hem Helder noemde naar het Nederlandse Den Helder, was journalist, maar werkte om zijn gezin te onderhouden ook nog als boekhouder.In 1931 werd Helder Camara priester gewijd. Na dat hij een aantal functies in het on derwijs had vervuld, werd hij in 1951 secretaris-generaal van de Brazi liaanse bisschoppenconferentie. Deze conferentie, de eerste in Zuid-Ameri- ka, werd op zijn initiatief opgericht. In 1952 werd hij benoemd tot hulpbis schop van Rio de Janeiro. Twaalf jaar later volgde zijn benoeming tot aartsbisschop van Olinda en Recife. Krottenwijken Helder Camara behoorde niet van het begin af aan tot de progressieve vleugel in de Braziliaanse RK Kerk. Voor en ook nog enige tijd na zijn priesterwijding was hij zelfs sympa thisant van de fascistische partij in Brazilië. Maar vooral toen hij hulp bisschop van Rio de Janeiro was en met de armoede in de krottenwijken van de stad werd geconfronteerd, werd hij een groot pleitbezorger van de armen in de RK Kerk. Hij zamelde geld in voor verbetering van de wo ningen van de armen en liet bijvoor beeld in een jaar tijd met hulp van vrienden een tiental nieuwe woon blokken bouwen. Het werd hem steeds duidelijker, dat de strijd tegen analfabetisme, werkloosheid en ellende niet alleen een strijd voor meer gerechtigheid en gelijkwaardigheid van de massa's is, maar ook een lange en behoedzame weg van bewustmaking eist. Vele ke ren heeft hij zich tegen de activiteit van de multinationale ondernemin gen verklaard, die hij ziet als een van de belangrijkste oorzaken van de ar moede in de Derde Wereld.Helder Camara riep de Zuidamerikaanse landen op samen te werken in het verzet tegen de multinationale onder nemingen. Hij wees daarbij op Chili, dat ten tijde van president Allende economisch te gronde werd gericht doordat de de kopermaatschappijen de koperprijs kunstmatig laag hiel den. Vreedzaam Een verandering van de situatie in de ontwikkelingslanden kan volgens hem alleen op vreedzame wijze tot stand komen. Hij was de initiatiefne mer van een tweetal conferenties (1972 in Driebergen en 1977 in Lon donderry), waar vertegenwoordigers van de vredesbeweging en de vredes wetenschap zich bezighielden met de vraag, hoe de maatschappij, in Noord en Zuid, op geweldloze wijze veran derd kan worden. Camara hoopte te bereiken, dat actiegroepen en vredes wetenschap meer zouden samenwer ken bij het zoeken naar mogelijkhe den om op geweldloze wijze verande ringen in de samenleving te bereiken. Bij het aanvaarden van een eredocto raat aan de Vrije Universiteit in Am sterdam in 1980 riep Camara op tot instelling van een leerstoel voor ge rechtigheid, bevrijding en vrede. Uit dit voorstel zijn de Helder Camarale- zingen voortgekomen. De eerste werd ONTVANGST in 1972 op paleis Soestdijk door toen nog koningin Juliana. Dom Helder nam met kardinaal Alfrink deel aan een internationale conferentie over geweldloze verandering van de maatschappij. - fotoanp DOM Helder sprak altijd met handen en voeten. foto de stem - cor j de boer vorig jaar via een band uitgesproken door de Zuidafrikaanse dominee C.F. Beyers Naud'e. Vanaf het moment dat hij aartsbis schop werd, is hij van talrijke kanten bekritiseerd. Sommigen verweten hem, dat hij veel te veel op reis was en Europa en de Verenigde Staten be ter kende dan zijn eigen bisdom. Daarbij werd over het hoofd gezien, dat Camara altijd tijdens zijn vakan tie op reis ging en dat hij onder meer de 'Bank van de Goddelijke verzoe ning' oprichtte, die armen gelden ter beschikking stelde om huizen te bou wen. Argusogen Het militaire regime in Brazilië, dat sinds 1964 aan de macht was, volgde de activiteiten van mgr. Ca mara met argusogen. In 1966 werd hij ontboden bij de toenmalige president Castello Branco, die hem dringend verzocht zich rustiger te houden. De naam van Helder Camara mocht in de Braziliaanse kranten alleen wor den genoemd, als het om een artikel ging waarin kritiek op hem werd geuit. Enkele keren is een moordaan slag op Helder Camara gepleegd en een van zijn naaste medewerkers, Frei Henrique, werd vermoord. Maar ook in de RK Kerk kreeg de aartsbisschop van Olinda en Recife tegenwerking. Zo zei zijn collega aartsbisschop van Diamantina in 1970: „Helder Camara is een socialist en een fascist. Hij praat over vrede, maar bij het volk maakt hij geweld los, want als Camara kritiek uitoe fent op de sociale toestanden, legt het volk dit uit als: het licht staat op groen". Een experiment om semina risten op het regionale groot-semina rie van Recife een grotere vrijheid te geven mislukte door tegenwerking van de bisschoppen van aangrenzen de bisdommen en van oversten van religieuze orden. In 1969 gingen ge ruchten dat de paus Helder Camara had bevolen al zijn toespraken en verklaringen vooraf aan hem voor te leggen. Rome ontkende dit, maar het was duidelijk dat het Vaticaan niet altijd even gelukkig was met de uit spraken van Camara. Reisverbod In 1978 ontkende het Vaticaan, dat Helder Camara een reisverbod was opgelegd. Het Vaticaan deelde wel mee, dat een van zijn medebisschop pen hem onlangs vertrouwelijk had verzocht meer rekening te houden met de pastorale noden van zijn uit gebreid bisdom. Ca mara zelf hield echter staande, dat hem wel degelijk een reisverbod was opgelegd. Hij voegde eraan toe, dat hij al twee keer geboycot was in zijn wens om de paus te spreken. Ook het feit, dat hij nooit tot kardinaal werd benoemd - waar voor onder anderen de 23 collega-bis schoppen in Noordoost-Brazilië in 1979 hebben gepleit - is te zien als een uiting van het verzet in het centrale bestuur van de RK Kerk tegen Helder Camara's opvattingen. Buiten de Kerk werd Helder Ca mara diverse keren onderscheiden. Hij is ere-doctor van de Vrije Univer siteit in Amsterdam, de Sorbonne te Parijs en de universiteit van Floren ce. Hij werd herhaaldelijk voorge dragen voor de Nobelprijs voor de Vrede, maar heeft hem nooit gekre gen. Wel kreeg hij in 1974 de alterna tieve vredesprijs, nadat in het jaar daarvoor de echte Nobelprijs was toe gekend aan Henry Kissinger en Le Due Tho. Vrees In katholieke kringen in het aarts bisdom Olinda en Recife wordt ge vreesd, dat het Vaticaan van het ver trek van Helder Camara gebruik zal maken om een conservatieve persoon tot bisschop te benoemen. Net als in Nederland en de Verenigde Staten zou de paus in Brazilië streven naar een normalisering van de situatie in de RK Kerk. Bovendien is een van de grootste tegenstanders van Helder Camara binnen de Curie de vroegere nuntius in Brazilië, kardinaal Sebas- tiano Baggio. Baggio is nu prefect van de Congregatie voor de bisschop pen en als zodanig verantwoordelijk voor de voordracht van kandidaat bisschoppen aan de paus. Ó76 877850 223611 RUTTCHEN GF Pan gar Van onze correspondent BRESKENS - „Het ka binet heeft in de garna- lenaffaire een paniek- beleid gevoerd. Er moet gewoon een Europees visserijbeleid gevoerd worden en daar is nu geen sprake van ge weest". PvdA-kamerlid Martin Konings zei dat zaterdag middag in Breskens, waar hij met zijn partijgenoot René Toussaint mee op garnalenvangst mocht met de BR 50 van schipper Jan van den Broecke. De beide PvdA-ers wilden nu in de praktijk wel eens meemaken hoe garnalen wor den gevangen en op welke wijze ze verder worden ver werkt. Een en ander met het oog op de garnalenaffaire, die veertien mensen het leven kostte. Het kabinet wil stren gere maatregelen. Ook het thuispellen wil men afschaf fen. Vooral dat laatste heeft nogal wat deining teweeg ge bracht. „Er is geen sprake geweest van een Europees beleid. Het zou een goede zaak zijn als eventuele maatregelen die worden getroffen, worden af gestemd op de ons omringende landen", aldus Konings, visse rijspecialist van de PvdA. „De vissers zouden kiemvrij water moeten gaan gebruiken om te spoelen, maar als de vissers in andere landen dat niet moe ten, dan krijg je concurrentie vervalsing. Maatregelen moe ten in Europees verband wor den afgesproken". Ook Toussaint ziet dat zo. „Anders is het dweilen met de kraan open. De garnalen ko men dan via andere landen ons land wel binnen. Dat geldt ook zo voor de thuispellerijEr is gewoon een overlegtermijn nodig voor alle belanghebben den". Hel twee ten, hele cent ment| wil biedei sers 1 spele| aan teemj pen, i op kiemt aan bare j CLINGE - Vanavond wordt in Clinge een speciale bijeen komst gehouden voor grensar beiders. De avond in het ge meenschapscentrum Malper- tuus begint om 19.30 uur. De informatie-avond is ge organiseerd door de bouw- en houtbond FNV, voor de leden die werkzaam zijn in België. Aan bod komen de verschillen fond sociale voorzieningen, cao en andere wettelijke bepa lingen. De aanwezigen kunnen hun vragen afvuren op een fo rum waarin zitting hebben de heer Vial van het Bureau Bel gische Zaken, bestuurder Her- apv? Van de hout en bouw j? V België, secretaris Ver- honck van de ACV, speciaal olast met WW voor grensar beiders, de heer Gerreman na mens de Belasting in Terneu- en en FNV districtsbestuur der H. Lenting. DOM Helder heeft ons land vele malen bezocht. Bijna altijd deed hij dan ook] teringen aan, waar een basisschool naar hem is genoemd. Eind oktober 1914] dom Helder bij de opening van de school aanwezig. - foto hans» Van een onzer verslaggevers vnESj~ 58-jarige alleen- e Jacob Braamse uit vni 'S vr'jdagavond als ge- v g v®n een brand om het le af» gekomen. De man, die in ac. .'ing van de renovatie vi z'Jn huis tijdelijk in een ld' hvoning woonde, is door j r°°kontwikkeling gestikt. n 'Tverhitting van een pan- bra,e.op het gas is volgens de l br»n!i eer de oorzaak van de iRrt geweest. De hond van am.se heeft de brand wel overleefd. terI heeff dag Van bij toetd Tij houd belar| den f Val

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1984 | | pagina 4