OPEN UNIVERSITEIT START DIT NAJAAR
Financiering
van de studie
GEKRA
ZATERDAG 28 JANUARI 1984
HHMMCihlS WEEKEND
HOEWEL de wervingscampagne nau
welijks op gang is gekomen staat nu
al vast dat de Open Universiteit niet
bang hoeft te zijn voor gebrek aan deel
nemers. Toen begin deze maand het NOS-
journaal aankondigde dat minister Deet-
man het wetsontwerp Open Universiteit
bij de Kamer zou indienen kwamen er in
één week tijd 1400 telefoontjes binnen.
Zo'n 5000 cursisten hadden zich al aan
gemeld zodat het streefgetal van tiendui
zend bij de start in september dit jaar
met gemak gehaald zal worden.
Gemiddelde leeftijd
Aanbod
Nieuw
Leeftijd
Doorzetten
Kosten
7ATERPAG 28 JAI*
WE LEVEN IN
te scholen,
pen,ook wel
genoemd. De omv-
schappen, 1000 tc
brengt ouders ert(
een kleine school
relatief kleine sch
gymnasium, dat di
jaar een sterke gr<
Door de plannen v
om de middenschc
voeren staat de kv
sium echter op de
Indruk
OP 1 AUGUSTUf
land een nieuw
roepsonderwijj
aan een betere ben;
staat voor Middelb:
^Gezondheidszorg
gijpende operatie
ren in Brabant en
Doctorandus worden
op de thuisschool
Door Herman Mertens
DAT ER een 'markt' zou zijn
voor een erkende schriftelijke
studie op hbo- en universitair
niveau was al lang bekend,
niet alleen uit voorbeelden in
ons omringende landen, maar
ook uit onderzoekingen in
eigen land.
Toch zijn de voorbereidingen tot
deze onderwijsmogelijkheid pas vrij
laat op gang gekomen, niet in de laat
ste plaats omdat PvdA-minister Van
Kemenade andere prioriteiten stelde.
Hij 'had' weliswaar niets tegen een
open universiteit, maar gaf er de
voorkeur aan zijn aandacht te richten
op het lager- en middelbaar onder
wijs omdat juist hier nog veel gedaan
moest worden aan het verbeteren van
de kansen op goed onderwijs voor
achtergestelde groepen.
Toch is het dezelfde Van Kemenade
geweest die de opdracht gaf de Open
Universiteit te ontwikkelen. De Til-
burgse hoogleraar Rudie de Moor die
deze taak op zich nam, vond voor zijn
plannen een gewillig oor bij Van Ke-
menade's opvolger, de liberaal Pais.
Deze maakte geld vrij op zijn begro
ting om de aanloopkosten te dekken
en personeel aan te trekken. De Moor
zelf werd voorzitter van de nieuwe
instelling. Over de wijze waarop de
toenmalige premier Van Agt in die
tijd op zachte aandrang van zijn Lim
burgse vriend gouverneur Kremers
Heerlen als bestuurscentrum aan
wees kan Pais nóg rood aanlopen van
boosheid.
Ook het college van bestuur van de
Open Universiteit is overigens nog
steeds niet zo gelukkig met de ligging
van de hoofdzetel. Specialisten uit het
hele land hebben de afgelopen jaren
samengewerkt om geheel nieuw stu
die-materiaal te ontwerpen, waar
voor telkens ergens centraal in het
land werd vergaderd. Nog steeds
moet de Open Universiteit jaarlijks
enkele miljoenen uittrekken voor het
vergoeden van reis- en verblijfkos
ten. Maar de verhoudingen met de
Limburgse en Haagse bestuurderen
zijn uitstekend, de beslissing is geno
men en men wil niet blijven zeuren.
Daar is trouwens zeker nu geen tijd
vooi' Er moet nog heel wat gebeuren
om de toevloed aan studenten en cur
sisten een vlekkeloos studieprogram
ma te bieden. Het inrichten en openen
van studiecentra bijvoorbeeld. Daar
van komen er, verspreid over het
land, achttien. De toekomstige stu
denten kunnen er terecht voor studie
begeleiding, eventuele werkcolleges,
vragenuren en practica. De centra
moeten ook een soort ontmoetings
plaats worden. Ook in Breda komt
een studiecentrum, maar nog niet be
kend is precies waar. Het bestuur van
de OU denkt uit Breda en omgeving
over een jaar of zes zo'n 1200 inschrij
vingen te hebben. In Middelburg
(voedingsgebied met naar schatting
700 studenten) wordt een studiecen
trum gevestigd in de Provinciale Bi
bliotheek. Ook Den Bosch (1000 stu
denten) krijgt een centrum en wel in
de Openbare Bibliotheek.
Over de samenstelling van de deel-
nemersgroep is nog zeer weinig be
kend. Vorig jaar maart heeft de OU
onder 1900 aanmelders een enquête
gehouden om wat meer over de mo
tieven en achtergronden van haar
toekomstige klantenkring aan de
weet te komen. Daaruit kwam een
gemiddelde leeftijd naar voren van 36
jaar. Driekwart van de gegadigden
was gehuwd of woonde samen. Een
kwart van de ondervraagden had een
opleidingsniveau dat lager lag dan
havo of vwo.
Een opvallend groot aantal poten
tiële OU-studenten, ruim 87 procent,
bleek na de dagopleiding in 'aanra
king' te zijn geweest met vorming of
avondonderwijs. „Men ziet in de OU
dus blijkbaar een nieuwe mogelijk
heid om de grote behoefte aan scho
ling te voldoen", aldus een tevreden
woordvoerder.
Alleen het aantal vrouwen onder de
geënqueteerden viel tegen.- bijna 38
procent. Voor een instituut dat de
emancipatie van de vrouw als een
van de belangrijkste doelstellingen
heeft te weinig. De OU wijt dat voor
al aan het vroege tijdstip van de en
quête, toen alleen de best-geïnfor-
meerden (de onderwijs- en vormings
werker maar zeker niet de huis
vrouw) wisten dat de OU stond te be
vallen. „Het percentage vrouwen zal
naar verwachting een stuk hoger ko
men te liggen. Ons ideaal is natuur
lijk fifty-fifty." Veelzeggende bijzon
derheid is, dat veertig procent van de
vrouwen en slechts twintig procent
van de mannen opgaf geen voldoe
ning te vinden in de dagelijkse bezig
heden.
Maar wat precies de drijfveren zijn
waarom men voor de OU belangstel
ling heeft is niet duidelijk. Men houdt
het voorlopig op een hutspot van wis
selende smaak waarin ingrediënten
voorkomen als spijt over een ver
prutst studieverleden, maatschappe
lijke eerzucht, puur verlangen naar
kennis en inzicht en behoefte om vrije
tijd of een arbeidsloos bestaan zinvol
op te vullen. Als speciale doelgroepen
ziet de Open Universiteit onder meer
politici (gemeenteraadsleden), werk
gevers- en werknemersvertegen
woordigers, bestuurders van instel
lingen van gezondheidszorg, sociaal-
culturele werkers en onderwijsmen
sen.
Inmiddels is het studiemateriaal zo
goed als gereed. De 'open student' kan
kiezen uit
rechtswetenschappen. Er zij n twee
mogelijkheden: recht met privaat
rechtelijke of met publiekrechtelijke
variant, allebei leidend tot de titel
meester in de rechten. Overeenkom
stige opleidingen kunnen ook op hbo-
niveau worden gevolgd, maar dan
uiteraard zonder aanspraak op een
universitaire graad;
Economische wetenschappen. Ook
hier hetzelfde recept. Zowel op uni
versitair als op hbo-niveau biedt de
OU een opleiding algemene economie
en bedrijfseconomie;
Bedrijfs- en Bestuurswetenschap
pen. Binnen dit leerstofgebied wordt
„gelet op de huidige economische si
tuatie, vooral rekening gehouden met
de ontwikkeling van ondernemers
kwaliteiten, zowel voor hen die het
zelfstandig ondernemerschap nastre
ven als voor degenen die belangstel
ling hebben voor beroepen als mana
ger, bestuurder of staffunctionaris",
zo vermeldt een voorlichtingsboekje;
Technische wetenschappen, waarin
op zowel wo als hbo-niveau informa
tietechniek, technologisch ontwerpen
en informatica centraal staan;
•Natuurwetenschappen, met als
zwaartepunten milieukunde, voe
ding, toxicologie en beleid en beheer
op het terrein van natuurweten
schappen. Ook hier bestaat de moge
lijkheid tot het afleggen van een doc
toraal examen;
Cultuurwetenschappen. Dit leer
stofgebied bestrijkt een zeer breed
terrein. Muziek, kunstgeschiedenis,
literatuurwetenschappen, maar ook
oriëntatie op bijvoorbeeld culturele
antropologie en geschiedenis, filosofie
en godsdienstwetenschappen;
Sociale wetenschappen. De cussus-
sen liggen gegroepeerd rond twee1
centrale thema's: 'Organisatie, arbeid
en bedrijf' en 'Onderwijs en vorming'.
Ook hier weer de twee bekende on
derwij sniveaus.
Er is overigens behalve het wo- en
hbo-niveau nog een derde, geheel
nieuwe leermogelijkheid. Dit aanbod
Van onze
onderwijsredactie
HET RIJK draagt op twee manie
ren bij in de kosten van een studie.
Ouders van kinderen onder de
21 jaar, die een school bezoeken
voor voortgezet onderwijs (het
Hoger Beroepsonderwijs en oplei
ding tot kleuteronderwijs vallen
erbuiten) kunnen een zogenaamde
tegemoetkoming in de studiekos
ten krijgen. Voor studenten in het
Hoger Beroepsonderwijs of het
Wetenschappelijk Onderwijs is er
het systeem van de rijksstudietoe
lagen. En die geldt ook voor leer
lingen in het voortgezet onderwijs
die ouder zijn dan 21 jaar.
Beide regelingen zijn gebonden
aan het inkomen. De tegemoetko
ming in de studiekosten aan het
inkomen van beide ouders, waar
bij het werkelijk aantal kinderen
dat tot hun last komt ook meetelt.
Voor de rijksstudietoelage tellen
mee: het belastbaar inkomen van
beide ouders, de gezinssamenstel
ling, het eigen inkomen en eventu
eel dat van de partner. Er wordt in
beide regelingen rekening gehou
den met een eventueel vermogen
van de ouders.
De tegemoetkoming in de stu
diekosten kan uit het volgende be
staan:
Een tegemoetkoming in de di-
recte kosten zoals boeken, leer
middelen en sportkleding.
Een bijdrage in de reiskosten als
de afstand tussen het centrum van
de woonplaats en het centrum van
de plaats waar de school staat ten
minste meer dan 8 kilometer be
draagt.
Een tegemoetkoming in de
meerkosten van het op kamers of
in een internaat wonen.
Een leeftijdstoeslag voor 16- en
'17-jarigen.
Deze tegemoetkomingen zijn
giften en hoeven niet te worden
terugbetaald. Dit in tegenstelling
tot de rijksstudietoelage die altijd
gedeeltelijk als gift en gedeeltelijk
als renteloos voorschot wordt ge
geven. Dat voorschot moet dan na
het beëindigen van de studie wor
den terugbetaald. Verder is het bij
de tgemoetkoming in de studie
kosten zo, dat kinderen van
18 jaar en ouder het geld zelf ont
vangen.
Bij de rijksstudietoelage moe
ten nog twee zaken worden over
wogen. Wie ouder is dan 21 jaar
en niet in aanmerking komt voor
zo'n toelage of er geen wil hebben,
kan een rentedragende studiele
ning afsluiten bij een bank, waar
bij de bedragen overigens be
grensd zijn.
Tweede overweging bij een stu
dietoelage is of het bedrag dat
wordt verkregen opweegt tegen de
kinderbijslag en de verzekering
van de ziektekosten. Afhankelijk
van de mate waarin ouders bij
dragen in de studie en levenson
derhoud van de student, kunnen
ze aanspraak maken op enkele,
dubbele of drievoudige kinderbij
slag. De toelage roomt dat af. Bo
vendien is het zo dat de meeste
ziekenfondsen de stelregel hante
ren, dat een kind waarvoor kin
derbijslag wordt ontvangen bij de
ouders meeverzekerd mag blijven.
Bedragen verstrekken is voor
beide regelingen weinig zinvol. In
de eerste plaats zijn alleen de oude
bedragen in het lopend studiejaar
bekend en in de tweede plaats is
de minister aan enkele regelingen
aan het sleutelen, waaronder die
voor de leeftijdstoeslag.
Het centrale adres voor beide
regelingen is: Ministerie van On
derwijs en Wetenschappen, Cen
trale Directie Studiefinanciering,
Kempkensberg 4, Postbus 30006,
9700 RH in Groningen. Schrijven
is aanzienljk gemakkelijker dan
bellen.
In de Kamer zal de komende maï'l
den nog een strijdpunt worden de wj
nimumleeftijd die tot de OU t
geeft. De minister heeft de toelatmÈ'J
grens verlaagd van 21 tot
vooral om te voorkomen dat schold
ren in het middelbaar onderwijs
(nog meer) met de pet naar
en omdat ze de OU en daarmee»
bul achter de hand hebben als hel
school spaak mocht lopen. VVD
PvdA vinden, dat scholieren van j]
jaar oud en wijs genoeg zijn om®
die keuze te maken.
In de lijn der verwachting®
dat de Ópen Universiteit in 1993
de volle borstomvang is berfi'p
30.000 ingeschrevenen telt. HdJ
daarom niet zo verwonderlijk.1'
bestaande universiteiten en hbo-'j
stellingen deze ontwikkeling me!-1
mengde gevoelens volgen. Spijt®';]
in de weelde van het overaanbod"
studenten verzuimd hebben c
van het afstandsonderwijs zélfaan 1
boren, vrees voor een zuigeff®"®!
aleen rechtstreeks, maar ook
via een politieke steun aan de 01 "jj
immers goedkoper werkt) en
waan over de kwaliteit van het geWj
den studieprogramma.
Maar er zijn ook enkele vretie?!j
dragen te melden. De OU heeft
enkele universiteiten sameh'tl
kingsovereenkomsten gesloten 1
het 'uitlenen' van hoogleraren e®»i
bruik van universiteitsbibho''®
en andere faciliteiten behelzen.
In Heerlen staat het bestuurscen
trum van de Open Universiteit(a.
melijk excentrisch, maar daar heeft
iedereen inmiddels vrede mee. 1
bestaat uit cursussen die een ink,
dend en oriënterend karakter hebben
en vooral bedoeld zijn om de cui-sh: I
basiskennis bij te brengen. 1
Wie niet studeert voor een hbo- 0( I
universitair diploma kan uit het tota. P
le onderwijsaanbod van de OU naar I
hartelust scrabbelen. Van één cursus I
op het laagste niveau tot tien tegelijk
in alle drie de niveau's, alles is moK,"
lijk. In die gevallen wordt de cursus;
afgesloten met een certificaat Wil
iemand na drie of vier cursussen
stoppen, dan heeft hij recht op een er-
kend dossierdiploma, waarin staat
welke cursussen op welk niveau me;
succes zijn gevolgd. Ook wordt vei -1
meld hoeveel studiepunten het dos-1
sierdiploma waard is. Omdat het di-
ploma zijn geldigheid behoudt kun-L
nen deze punten bij een eventuele!
hbo- of wo-studie benut worden f
Uitgerekend is, dat elk studiepunt I
overeenkomt met 100 uur studie'I
Staat een bepaalde cursus voor fflil
uur studie, dan 'verdient' iemandl
daarmee dus 2 studiepunten, Voorl
een volledige hbo-studie zijn mint-l
maal 36 studiepunten nodig, voor ee.J
universitaire studie 54.
Ook het studietempo kan volledig!
naar persoonlijke voorkeur wordt: I
vastgesteld. Voorbeeld: Als iemand lil
uur per week aan zijn studie besteeöl
doet hij er negen jaar over om eenl
universitaire graad en zes jaar om|
een HBO-diploma te halen.
Uit deze cijfers blijkt, dat een Hinkel
dosis doorzettingsvermogen goed vaj|
pas kan komen. En hoewel emgt]
vooropleiding niet vereist is om tot»
ou te worden toegelaten is de kan>|
van slagen geringer naarmate i
geestelijke bagage minder is.
Dat een alternatieve ou-studie mei
zomaar weghapt, wil het bestuur af
tijdens de wervingscampagne duidi-j
lijk tot uitdrukking brengen om 'e|
voorkomen, dat studerenden massaal
afhaken. Dat zou de OU immers mef
alleen een slechte naam bezorgen
maar ook inkomsten schelen. „DeOlj
is een zeer flexibele opleiding, diezt
veel mogelijk tegemoet komt aan dl
zeer uiteenlopende omstandigheden
van werkende volwassenen, Maa|
met betrekking tot het niveau van*
examens worden geen concessies gt|
daan.
Er zal een zware wissel worden®
trokken op de eigen verantwoord
lijkheid en de studiediscipline van*
studenten", laat een brochure liclitej
lijk belerend weten.
Uitgangspunt is, dat studenten d:|
aan de OU een gebonden W0-
HBO-programma volgen gemidde
evenveel betalen als bij andere insteij
lingen voor hoger onderwijs. Maars
OU-student betaalt geen inschrijN
collegegeld, hij rekent af per cursus]
Het bestuur van de Heerlense insleij
ling heeft uitgerekend, dat een i
drag gevraagd zou moeten worde|
van niet meer dan honderd
per cursus van honderd uur, inclusidl
het schriftelijke lesmateriaal. Minisj
ter Deetman zit nog druk op dat voorj
stel te broeden.
Een studiebeurs behoort niet tot i
mogelijkheden, omdat OU-studentf'
geacht worden zelf in hun levenso
derhoud te voorzien. Voor wiedecmj
sus niet (volledig) kan betalen bestaal
de mogelijkheid tot tegemoetkoming
in de studie- en reiskosten.
Doo
De eenhei
derwijs,
in aantoch
uit, dat
sium bij
plichtstell
school nie
het was,
krakeel ti
genstande
school en
wijs doet
merkelijk
Ouders trt
van de dor
het voorl
schappelij
sturen hur
mende mal
Zouden zij I
een underdog
grondslag, c|
wekt? Het is i
zeggen: verhel
over de hooi]
-eigenlijk al
ring van de
van leerlingel
doen. Een g|
voor de 39 ca tl
land is immel
moeilijk te nej
Om een heel
het volgende:!
sium in BredëJ
gen. Nu telt
Bij het Oelberl
in 1965 235 lef
Op dit momei|
naat H. Hart i
vest nu 408 11
1965. Deze drT
gymnasia in
verdubbeling
gen ook buiter
ren valt, wetel
ter van onder!
had geen cijfe!
Bij het nerj
gaat men nietl
winnen. Ook a|
a-select, dan
het land enkel
ken, we wagel
stellen dat de
een indruk gd
dat betekent: i
een groter aad
onderwijs vol
geen sprake ij
of een nawerk!
Van onze I
HET MDGJ
onderwijst
vangen: he|
houd- en
wijs (MHP
baar social
onderwijs (I
