BgW
Ik heb
geen
baan
te
verliezen,
ik heb geen gezin
Rode bal
IS HIER SPRAKE van een dwaasVan
een zonderling, die op handen en voeten
over het Belgische wegdek kruipt om met
gele verf doodskoppen te schilderen en
afbakeningen voor fietspaden?
Nee, hoewel de autoriteiten hem in hun
bange dromen zien opdraven als een
gevaarlijke gek, constateert de
interviewer niets getikts. Luc Versteylen,
pater Jezuïet, vecht alleen maar op zijn
eigen, onconventionele wijze voor het
leven.
H Expeditie
H Wapen
Gevang
Mexico verki
problemen. Afg
regering van pi
Madrid, die op l\
macht
bezuinig ingspc
leiden dat Mexicc
terugbetalen van
dollar (ongeveej
Verslaggever Wi
land en sprak ml
van de regering el
politiek van De
Mexico vrezen da\
Amerikaans lanc
en politieke ii
achtertuin ki
wanorde]
1 Half gelijk
H Achtertuin
Cruciaal
I Werkloosheid
ZATERDAG 21 JANUARI 1984
W}|
Door onze correspondent
Aad Jongbloed
BRUSSEL - Pater Luc
Versteylen vecht zich als
het ware dood voor het
leven. Of het nou gaat om
een verknoeide school
tijd, de zucht naar pres
taties of de vrijheid van
een fietser. „We zitten al
lemaal op de autosnel
weg", zegt hij, „het wordt
tijd dat we de afritten
gaan zoeken naar een
rustiger leven. En van
wege deze filosofie ben ik
in België staatsgevaar
lijk."
Zo gevaarlijk in ieder geval
dat men de priester op 21 de
cember als nummer 6406 in het
gevang, cel 190, gooide, waaruit
hij pas na Nieuwjaar ontslagen
werd na een hongerstaking, die
hem 8 kilo lichter maakte. Het
was echter de bedoeling hem te
'ketenen' tot 20 januari.
Luc Versteylen (56) kreeg, zo
als dat heet, zijn roeping op 5
april 1943 tijdens een hevig
bombardement op Mortsel. „We
waren met 5 vriendjes. We zijn
alle vijf priester geworden. En
gebleven." Versteylen volgde
het geijkte patroon. „Ik was op
mijn 34ste afgestudeerd Jezuïet,
ik had filologie, wijsbegeerte en
theologie gestudeerd en ik be
reidde me voor op een leraren-
bestaan vanuit het gesloten
kloosterleven dat ik al kende."
„De verlatenheid van het
schoolsysteem verzucht hij
nu. En: „het is niet vreemd dat
honderden jongeren zelfmoord
plegen. Ik ben eens gaan naden
ken. Waarom, dacht ik, moet
een klas altijd zich gedragen als
tijdens een veldloop met altijd
een eerstaankomende? Is het
niet beter uit te gaan van een
expeditie-model. Het samen uit,
samen thuis?" En dat bleek het
begin te zijn van pater Luc's
veldtocht tegen het vanzelfspre
kende leven.
„We zijn met ouders gaan sa
menwerken. We hebben gezegd:
we nemen vakantie als we alle
maal klaar zijn en niet als de
maatschappij dat wil. We trok
ken ons terug in een oude brou
werij, leerlingen, ouders, we
discussieerden. Dat was 13 jaar
geleden en eigenlijk het eerste
begin van de Groene Beweging
in Vlaanderen."
Ja, op ecologisch gebied ver
diende hij ook zijn sporen. Hij
verzette zich met hand en tand
tegen de aanleg van een kanaal,
hij schreeuwde het uit tegen de
kernenergie, tegen opnieuw
geasfalteerde verkeerslinten op
de plaats van groen. Hij zal al
die onderwerpen, die het leven
sterk beïnvloeden, niet verge
ten, maar voorlopig richtte hij
de laatste tijd veel aandacht op
de fiets.
„Er wordt per dag in België 1
kind doodgereden", zegt hij. „In
ons land worden per jaar 2,7
maal zoveel kinderen tussen 8
en 18 jaar doodgereden als in
Nederland. Je mag Wallonië
niet eens meetellen, want daar
wordt niet gefietst. Is het geen
schande? Dat is oorlog."
Pater Luc bedacht dat er heel
wat voor moet komen kijken om
een fietser willens en wetens
aan te rijden. De fiets is dus een
wapen, besefte hij. En dat leidde
tot de eerste Groene Fietsenma-
nifestatie op de Grote Markt
van Antwerpen in 1973, toen
meer dan 5.000 fietsers de auto
riteiten wezen op hun rechten
als weggebruikers.
„We bleven inmiddels, de im-
mer-getrouwen en ik, traditio
neel stemmen. Ik stemde dus
christelijk, dat begrijp je. Intus
sen stemmen we alleen nog
maar op betrouwbare kandida
ten, maar binnen het onbe
trouwbare geheel wat de partij
is, kun je daar ook niet mee uit
de voeten." Hij haalt de schou
ders op.
In de koude ruimte, midden
in de Marokkanen wijk van
Antwerpen, waar Versteylen
een paar uur per week met zijn
'discipelen' bijeenkomt, wordt
eenstemmig geknikt. Door de
man die dagelijks het archief
bijhoudt, door de vrouw, die de
post behandelt, door de vrouw
die allerlei andere klussen doet,
BELGISCHE
PATER
VECHT VOOR
'RECHTOP
EENVOUDIG
LEVEN'
De pater in zijn kantoor in Antwerpen, temidden van zijn medewerkers
door de man van de electriciteit
die even binnen komt wippen
(„Hij vertegenwoordigt de
kerncentrales") en door enkele
anderen die zomaar binnen ko
men. „Dag Luc, goed je te zien
na je avontuur in de cel."
Luc wijst om zich heen: „We
hebben een speciale democratie.
De willeweëensdemocratie. We
zijn links, maar niet marxis
tisch. We zijn gelijk een feest
dat mislukt en waarop er altijd
een paar zeggen: zullen we dan
sen of zullen we een goochelaar
halen? De Belgische staat vindt
onze democratie gevaarlijk. We
krijgen plotseling bezoek van de
politie, onze telefoon wordt af
geluisterd. Een zoon van een
van ons belde eens een Latijnse
les door naar een vriend van
hieruit. Prompt zei iemand van
de geheime dienst twee dagen
later: wat krijgen we nou, ver
gaderen jullie in'het Latijn?"
Terug naar de fiets. „We zijn
het meest kinddodende land ter
wereld. Op punten, waar kinde
ren doodgereden werden, teken
den de Groene Fietsers doods
koppen om de autoriteiten te
wijzen op het gevaar dat daar
loerde. Op 12 juli 1982 trokken
de Groene Fietsers een strip op
het kruispunt van de Jan van
Rijswijcklaan en de Jan de Vos-
lei in Antwerpen om aan te to
nen dat er een fietspad hoort.
De Groene Fietsers werden op
gepakt, Antwerpen diende een
klacht in, trok de klacht weer
in, maar de officier van justitie
ging met de zaak door.
„Als je als priester een recept
wilt hebben voor een zekere
veroordeling dan kun je die
krijgen", zegt Versteylen: „Je
moet iets doen wat niet mag, je
moet een lompe rechter hebben
en een godsdiensthater als pro
cureur. Dat recept was op mij
van toepassing." Hoewel pater
Luc het mooiste alibi van zijn
leven had, toen het fietspad in
Antwerpen werd geschilderd,
want hij preekte op dat moment
in zijn kerk, nam hij de schuld
op zich. Hij werd veroordeeld
tot een boete van 6.000 frank.
„Er kon niets verbeurd ver
klaard worden", zegt hij, „want
ik bezit niets. Bovendien stond
de gehele orde achter me. Ik ben
dus het gevang ingegaan. De
minister van justitie wilde me
meteen ontslaan. Maar dat gaat
zo maar niet. Je kunt niet
iemand tegen zijn zin in uit de
gevangenis ontslaan. Ik besloot
in het tijdperk van eten en drin
ken, de kerst- en oudejaarstijd
in hongerstaking te gaan, want
ik wilde het idiote van de situa
tie aan het licht brengen. Ik
vecht voor het recht van een
eenvoudig bestaan. Nog voor ik
achter slot en grendel moest
werd een vriend van me dood
gereden door een dronken
vrachtwagenchauffeur en ik
zou niet gedaan kunnen krijgen
dat men meer voor de fietsers
gaat doen, meer voor de zwak
keren in het verkeer? Ik heb op
de dag van mijn opsluiting ook
nog geholpen bij de eerste
boomplanting van het langste
en smalste bos van België, de
nutteloze middenstrook van de
E10 tussen Antwerpen en Brus
sel."
Als pater Luc als gevangene
nummer 6406 in cel 190 van de
Antwerpse gevangenis alles
weigert behalve water, breekt
er enige paniek uit onder de mi
nisters die te maken hebben met
de problemen rond de priester.
Ze zijn op kerstreces en nie
mand weet wat voor hoopvol te
ken ze Versteylen, zoals hij eist,
zouden moeten geven. Ze had
den ervaring met de priester,
die eerst een hongerstaking had
aangewend om de aanleg van'
een parkeerplaats in Antwer
pen - nadat een kind was dood
gereden - met succes te verijde
len en vervolgens gedurende 15
dagen voedsel had geweigerd
tot de bulldozers zich verwij
derden uit de buurt van een
straat die tegen de grond had
gemoeten.
Uiteindelijk werden pater
Versteylen beloften gedaan, die
zijn eetlust terugbrachten en
zijn vrijlating bewerkstelligden.
Hij is weer vrij en zal 'het sys
teem' blijven dwingen te twijfe--
len aan de vanzelfsprekendheid.
„Ik heb makkelijk praten", zegt
hij verontschuldigend tegen zijn
gehoor in de nog steeds ijskoude
kamer in het hart van de Ant
werpse Marokkanenwijk, „de
rol van een priester is meer te
kunnen doen en meer te kunnen
zeggen dan een ander. Ik heb
geen baan te verliezen, ik heb
geen gezin. Een huisvader kan
toch geen gevangenisstraf ris
keren? Ik wel."
Door Bert van Velzen
Als ik langs een kroeg loop
denk ik altijd aan een rode
biljartbal. Niet op het groene l
gazon van het vreedzaam bj|.
jart, maar in de wijd opengt.
sperde muil van een tragik0.
mische figuur, die beneneli I
eigenwijs niet wilde geloven
datje een biljartbal niet int,|
uit de mond kunt nemen als
een toverbal of desnoods een
compacte bal gehakt. Ik heb
het nooit gezien, maar men
zegt datzo'n ongelukkigeac(|
wel met de keu voor de kop
kan slaan als blijkt dat het r
magisch ivoor klem zit als ij
een bankschroef.
Temidden van dijenkletsenii
hilariteit staat hij daar, als«J
bedroefd feestvarken meteen f
sterappel in de bek. De gebn.
den haan ontluisterd. Ik uirpi
het een schrikbeeld. Hoe moei
zo'n misplaatste bal worden
uitgebroken? Waar moetje
heen om van de bal verlost k
worden, naar de brandweer
een tandarts, een kraamkli
niek? Wordt het zagen of bo-
ren? Vreselijk, met de zatte
kop in de klem. De venuijtB. L
de blik van een kraakzindelij.
ke verpleegster die net haar
tanden heeft gepoetst. De
wanhopige pogingen om tnef I
de ogen het woord „sorry" te
rollen.
Het rode balsignaal geldt als
waarschuwing, als een rode
vlag die men opheft vooreen
aanstormende trein. Een
stormbal, die gehesen wordt
voor onze bedreigde kusten.
Bij navraag blijkt dat de tanI
delozen onder ons wellicht eeil
of meer biljartballen in de
wangzakken kunnen hangen I
zonder nadelige gevolgen.
Maar dat doet niets af aan het
schrikbeeld dat ik heb opge
roepen, want mijn ivoren
wachters staan er nog. Ener
zijn andere gevaren die zwe
ven in de nevel van de drank: I
een tandeloze baas besluitzijn I
bierg las op te eten; een man
die in zijn eentje het fameuze
duet uit de Parelvissers heeft
staan zingen en vervolgensit I
kouwehandjesaria uit desler/ l
scene in La Boheme, laat zich f
beschilderen als een Siouxop I
oorlogspad en vertrekt c
fiets; er is iemand komen bin-1
nenwaaien met een]
peren ring in de neus, die ml
welijks afbreuk doet aanzijn
waardigheid.
Volgens een persoonlijke
theorie behoren dit soort ver-1
schijnselen tot het Mickey
Finn-syndroom. Finn tras ja-I
ren geleden in Chicago een k
ruchte kroegbaas in een strait I
waarin Frances Warren een».
bedrijf van allure spon uit
haar vederlichte zeden. Ze
noemde zichzelf Waterford
Jack, zodat haar in nachtelijk
duister of bij het eerste och-
tendg loren thuiskomende
clienten konden zeggen data
met Waterford Jack hadden
zitten bomen. Maar dit terzijI
de. Mickey Finn, verderop in
de straat, verzadigde indus
trie-alcohol met snuif en
voegde er een geheim ingre
dient aan toe, dat hij vaneen
voedoe medicijnman zei te
hebben gekregen.
Eén „Mickey Finn" was vol
doende om in dagenlang du-
rende coma tegeraken. Finn
had stapels slachtoffers in een I
achterkamer liggen die zonder!
herinnering en ontdaan ran
hun bezittingen ontwaakten.
Het Mickey Finn-syndroom
uit zich heden ten dage bij
mensen die in het cafe 'een
soort bouvier hebben geadop-1
teerd en na een verkurikkende
slaap maar niet kunnen be
grijpen hoe zo'n beest, zonde' I
ook maar een ruitje te breken. I
in huis gekomen kan zijn. An|
de kapstok hangt niet de lu
xueuze schapenvacht, maar
een groezelig kort regenjasje
met glimmende mouwenen
met verpulverd tissuepapie' I
en een dubbeltje in de zakken
In de ochtend belt een ruwe
man die wil weten wanneer
twee vaarzen, een ooi en de
pakken hooi kunnen worden
bezorgd. Voor de ooi is al be
taald. De tapijttegels zijn »P'
gebroken: onder een van die
tegels lag een noodfondsje E' I
verschijnt een onbekend echt-
paar aan de deur met een bl* l
met je; ze komen eten en eré I
geen droge korst brood into"!
Dit soort verschijnselen I
onder het Mickey Finn-syI
droom, waartegen hetsywf
van de rode biljartbal mijol'
tijd waarschuwt. r
Ik verneem in Haagse kri»"11
van politieke vogels die, 9e'
raakt door Mickey Finn, W'
vallen in een soort Pink P"Tl'
thergedrag. Zij zoekende
kortste weg naar bed mei de
paraplu als spoorzoeker inm
voor van de tramrai Is enZE
worden bij verkeerde wiss"j I
standen ver uit de koers 9es" f
gen. Een hunner, die het re'
heeft gebracht, bracht een
chauffeur tot radeloosh""
wilde zijn adres niet ge»en'
staatsgeheim. Een bruine
kroeg met een uithangb"™
waaróp een roze panter f'
een rode biljartbal in de"
dat is een veilige plek.
7ATERDAG 21 JANUA
Dooii
MEXICO CITi
van de Mexic]
vakbondsorgar
lasques, liet z^
jaarlijks congil
nog verder dale
weld en onlusj
Mexico verwac
vakbondsman.
Gelukkig hervon
de dag. „De vakbol
geringsbeleid schal
prijscompensatie",
caanse maatschapp
de corporatieve grd
ste Latijnsamerika)
overeind.
Dat opa Velasql
plaatste, zegt overil
catie. Als de officiëu
xico dreigende taaj
aan de lippen van i
is nijpend gewordej
king is weer terug 1
zei Velasques enkell
groenten en vlees zl
de gemiddelde arbej
Nu had Velasquef
Een groot gedeelte -
nen is nooit aan hel
men. De verschrik!
groei van de eerste
bewind van preside
namelijk aan de kle
bloed ten goede gekq
van het sextium vari
ste maatregelen vanl
ben aan de voorzichl
een eind gemaakt.
Als gesproken woi
Amerika' wordt veel
aan de kleine republL
als Nicarugua, El Sal
temala. In die landeq
burgeroorlogen en
ondanks de emotion
wereld bij deze tragi
op het oog zo rusti|
even groot belang vo
was het maar vanwel
van het land, het aa|
miljoen, hetgeen me
den-Amerikaanse la
van meer dan 85 milj)
geografische gegever[
grenst.
De slechte sociaal-I
omstandigheden in f
streeks hun weerslajl
Jaarlijks sluipen ho
nen illegaal over de
grens van de VS om
te zoeken, dat in eiger
1984 is een cruciaal
wikkeling van de M
jaar moet bewezen w
het Internationaal M
staande uit bezuinig:
ties, werkt. Om de toe
economie te schetsen,
geschiedenis te schets
Toen president Mig
cember 1982 de plaat;
overnam, trof hij eer
aan. Lopez Portillo h
als 'onderpand', te ve
die tegen relatief zee
hun geld in Mexico w;
door verschillenden i
lende olieprijzen, de
het land zijn schulde
dollar groot, niet mee
de peso stond onder v<
korten op de betalinj
van de werkloosheid.
De la Madrid vaan
IMF strenge maatreg
brachten -volgens de
kort op de begroting
acht procent van het ai
ven is om dat tekort
ken tot vijf procent, wc
Nederland trouwens)
geacht. Er werden str
ingevoerd, die ertoe 1
overschot op de betalir
De peso werd drastisc
naar 2 cent. Dagelijks
volgens plan voort. D
-nog steeds volgens c
ruim honderd tot tac
wordt op zestig procent
fers worden door de re
senteerd.
Maar er bestaan o
werkloosheid is van vic
gelopen, zo heet het of
