iljoen
'Toen mijn ouders uit het
kamp kwamen
begon voor mij de ellende'
WERKGROEP BIEDT NA 40 JAAR 'HERKENNING'
STEMT LUST 5
SSSSBS
In deze
Gids-
Weekend:
De persoonlijke
veldtocht van
pater
Luc Versteijlen
Mexico:
terugbetalen
schulden
last
Filmkeuring:
wat is
'schadelijk'?
Het kostte de Zeeuwse
MB-dochter hooguit een uur
om het hierbij afgedrukte
relaas over haar ervaringen
in en vooral na de oorlog
wart op wit te zetten. Dat er
bijna 40 jaar overheen ging
Ioor ze dat durfde, zij het nog
steeds anoniem, zegt meer.
Iedereen die reageert, heeft
er heel lang over gezwegen.
Op z'n best weten de naaste
familieleden meer. Dankzij
de werkgroep Herkenning
praten lotgenoten er nu in
ieder geval met elkaar over.
Ie herkennen de problemen
fi,„ herkenning geeft steun".
I RELAAS VAN EEN ZEEUWSE NSB- DOCHTER:
'AGINA ZEELAND S
M
WÈ A
*4
r* S r 1y cL^yJr' S
Gerrit Kalksma uit Vlissingen aarzel
de niet toen de vraag kwam of hij wil
de optreden als coordinator va® do
Zeeuwse werkgroep Herkenning, die
zich het lot aantrekt van NSB-kinde
ren.
Bestaansrecht
Politiek it
Familiegeheim
4 k?i VÊT'Ï
Zintuig
Werkwijze
ill
li
W/
TEM
- FOTO DE STEM/COfl J DE BOER
Havenschapskantoor al een
paar keer moeten horen.
Ze zijn in dat witte fort
van Blok weinig gelukkig
met die verkeerslichtendis
cotheek. Vandaar: een pen
kun je er krijgen, bouw
grond ook, maar nooit en te
nimmer een grammetje
tuinaarde meer.
de toonbank. Vanuit die filoso-
oit in hele guldens geprijsd. Het
9,95. Het scheelt maar een stui-
teren een heleboel mensen 'daar
voor laten liaaen'.
donderen is er ooit gezegd. Een
n we onlangs op de weekmarkt
pman van een bepaalde handel
mevrouw. Een voor een gulden,
ch wel een koopje", galmde het
ouwtje uit Biggekerke aarzelde
Izei ze terwijl ze een tientje uit
r een eindje doorlopen maar hij
art verkrijgen. Aan het eind van
Stop even mevrouwtje. Hier heb
omdat het toch de laatste zijn".
rk-
:at.
u.
u.
ipe-
10-
'au-
zat
|t 17
9 u.
zat
Ja
cobus. zat. 19 u. zond, 8.30 en
uLamswaarde - H. Cornells- «a
u. zond. 10 u. 17 u
Nieuw-Namen - H. Jozef. 11
zond. 10.30 u. „t 17
Ossenisse - H. Wllllbrordus.
u. zond. 10.30 u. 19
Stoppeldijk - H. Gerulphes.
u. zond. 10 u. ia u.
Sluiskil - St Antonius.
zond. 11 u. jat.
Terhole - H. Gerardus MajeiiS'
19 u. zond. 8 en 10 u. jat.
Axel - H. Gregorius de Grow
19 u. zond. 11 u. „i,,«art
Philippine - O. L. Vr. Hemelv»
zat. 17 u. zond. 9.30 u. i,,nar'.
Sas van Gent - Maria Hen*1
zat. 19 u. zond. 9 en 11 u. ajs.
Zandstraat - H. Pastoor van
zond. 10 u. .jTrtm-
Terneuzen - H. Willibrordus' cn
teitskerk). zat. 19 u. zond. a 4
10.30 u. Verrezen Christus:
tm. zat. 19 u. zond. 9.30 en11n3Bll.
Hoek - H. Kruiskerk, zond.
Zuiddorpe - H. Maria Hetneiv
zat. 17 u. zond. 9.45 u.
NSB-kinderen
zwegen
uit schaamte
it
fi»4' '7
Dominee Gerrit Kalksma, die zich het lot van Zeeuwse
NSB-kinderen aantrekt.
Door Jan Jansen
~*M4Ï
211,,a„
'Foute' Nederlanders werden na de bevrijding opgesloten in kampen, zoals hier in de Harskamp.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
„Mijn jonge leven is einde
loos leeg en eenzaam ge
weest. Mijn ouders waren
allebei N.S.B.-ers, mijn va
der en moeder woonden in
de oorlog in Duitsland. Mijn
zuster en ik zwierven van
stad naar dorp. Toen de oor
log was afgelopen zijn mijn
ouders in het kamp gezet.
Wij zijn toen opgevangen
door opa en oma.
Toen ze uit het kamp kwamen,
begon de ellende voor mij pas goed.
Ik had totaal geen binding met
mijn ouders en dat was aan beide
kanten zo. Ik werd overal buiten
gehouden, maar hun frustraties
uitten ze wel op mij, geestelijk en
ook lichamelijk, mijn vader vooral.
Mijn moeder ging in haar eigen
minnaars op, dus daar was ook geen
steun van te verwachten. Wij
woonden midden in de duinen, ze
hadden ons ver genoeg weggestopt,
u>ant het was wel een schande om
zo'n gezin in je dorp te hebben.
Nou, dat heb ik wel ondervonden
toen ik ouder werd. Ik had een goe
de vriendin, maar ik mocht nooit
bij haar komen en zo ging het altijd
maaar door. Je mocht niet met die
spelen, je mocht niet daar komen,
je werd altijd of grof weggestuurd
of ze moesten zo nodig een leugen
verzinnen. Op een gegeven moment
ga je je wel afzonderen. Ik zwierf
dagen en ook nachten door de dui
nen en langs het strand.
Je wordt door je hele omgeving
afgestoten. Later als je uit gaat,
dansen en zo, dan word je erg agres
sief als ze maar wat zeggen. En je
bent vreselijk achterdochtig. Op
school ging het ook helemaal niet,
veel vechtpartijen, altijd moest je
je zelf verdedigen, was het niet bui
tenshuis, dan ivel thuis. Toen ik
Verguisd om de collaboratie van hun oudere, zonder
dat ze er zelf iets aan konden doen. Met littekens voor het
leven als resultaat, zonder dat ze 'au' mochtert zeggen.
Vrienden, buren, kennissen begrepen niets va» hun
steeds terugkerende depressies.
Het is tekenend, vindt ook Kalksma, dat de'landelijke
werkgroep Herkenning pas in '81 van de gfMMl kwam.
Dat gebeurde na een serie artikelen in het Binnenhof, in
hetzelfde jaar opgepakt door radiopastor Klartier.. ta Zee
land was er een aarzelende start in mei vorig Jgar. Tot
dan was de provincie, evenals trouwens noord-01*»bant,
praktisch een witte vlek op de kaart van de landelijke
werkgroep. De NSB-kinderen zwegen uit schaamte.
Gerrit Kalksma is gereformeerd predikant in Vlissin
gen, maar de coordinator van de werkgroep had even
goed een katholiek pastor of een raadsman van het hu
manistisch verbond kunnen zijn. Qualitate qua is hij be
gaan met mensen in moeilijkheden, „Maar dit staat los
van m'n werk voor de kerk hier in Vlissingen" benadrukt
Kalksma, -(U}-' j
4 '- 7
Tot nu toe reageerden amper tian mensen, maar met
zo'n aarzelende aanloop zijn de werkgroep-ledati ver
trouwd: de 'doelgroep' geeft zich niet zomaar bloot. Uit
schaarse cijfers blijkt dat de werkgroep in Zeeland Wal
degelijk bestaansrecht heeft. Toen na de oörlog *fSZ*-era
en andere collaborateurs in kampen terecht kwamen,
waren er ook opvangtehuizen voor de kinderen.
In Zeeland vonden er 300 onderdak in drie tehuizen.
„En dat was nog maar 10 procent van het totaal" achat de
werkgroep. Andere kinderen bleven bij familie of in
pleeggezinnen. Waar ze vandaan kwamen is moeilijk te
achterhalen. In Zuid-Beveland en Zeeuwsch»Vlaanderen
lijkt de NSB de grootste aanhang te hebben gehad. Vol
gens provinciaal oorlogsgeschiedschrijver De va
rieerde dat echter sterk van plaats tot plaats.
eenmaal getrouwd was, was dat ook
moeilijk. Mijn man heeft heel ivat
geduld met mij gehad.
Met buren durfde ik nooit te pra
ten, want dat kon ik niet. Ik sloeg
totaal dicht. Als de mensen wat te
gen me zeiden dan was het of je vol
komen leeg was. Vreselijk was dat.
Ik zocht ook nooit met iemand con
tact. Ik wist niet hoe dat moest en ik
durfde niet. Ik heb er nog wel pro
blemen mee maar ik zet nu toch wel
door. Maar de moeilijkste periode
vond ik toen ik kinderen had.
Ze komen dan op een leeftijd dat
ik niet wist hoe ik ze moest begelei
den. Ik had het nooit geleerd, dat
was vreselijk. Ome dochter was
toen 8 jaar, ja daar stond ik. Ik wist
wel dat ik ze niet links moest laten
liggen en ook niet slaan maar hoe
dan wel. Toen kwamen de klappen
uit het verleden pas goed aan. Ik
zakte volkomen in elkaar, geeste
lijk zowel als lichamelijk.
Door veel praten met ome huis
arts en met mijn man en ook een
deel doorzettingsvermogen zijn we
daar weer bovenop gekomen, maar
het komt weer terug als je ouder
wordt en je kinderen groter wor
den. Want wij hebben met ons vij
ven een goede band en dan denk je:
zo had het ook gekund toen ik nog
thuis was. En dan begint de ellende
weer eens een keer.
Je gaat jezelf afvragen: waarom
geen goed contact met je eigen
ouders, altijd maar schelden en af
kammen, of ze laten je links liggen
vooral als mijn zus ook thuis was.
Mijn moeder lag deze zomer op
sterven, ik ben ze een paar weken
gaan verzorgen, want je hebt wel
een plichtsbesef maar wat keek ik
op dat het nog steeds hetzelfde was:
schelden, vloeken en heel ivat min
achtingen van moeder en vader.
Mijn man is me komen halen. Toen
weer maanden van ellende, pillen
slikken begeleiding van een sociaal
werkster, grote steun van man en
kinderen.
Maar je moet dat verleden toch
zelf opknappen dacht ik. Toen
hoorde ik van dominee Kalksma en
die Zeeuwse werkgroep. Ik heb ge
beld. We hebben samen gepraat
door de telefoon en bij een andere
vrouw thuis. Het heeft mij veel ge
holpen om erover te praten met
iemand die het begrijpt en zelf
heeft meegemaakt. Je gaat het ivel
anders bekijken, je praat veel van
je af en je wordt begrepen. Ook met
de sociaal werkster, die me zei dat
het een zondebok-gezin bij ons ge
weest was en ik was de zondebok en
dat blijf ik mijn leven lang. Nou
dat heb ik ondervonden.
Vorig jaar heb ik alles van me af
gezet en verwerkt. Ben ook niet
meer naar huis gegaan toen ik
hoorde dat het slecht ging met moe
der. Haar overlijden deed me niet
veel meer. Het was voor mij meer
een opluchting. En mijn vader
zoekt het maar uit, want die is to
taal vreemd voor mij, nu ik er
geestelijk van verlost ben. Maar het
heeft lang genoeg geduurd."
Van de mensen die nu bij de werkgroep terecht konten,
eeft het gros de denkbeelden van hun oudera Mdicaal
afgezworen. Wie dat niet doet, is bij de werkgroep niet
welkom. „Het gaat ons om mensen die ongewild slachtof
fer waren van de overtuiging van hun ouders. Binnen de
groep wordt de Centrumpartij ook verafschuwd, al ko
men dergelijke politieke zaken nauwelijks aan bod. Want
dit is in de eerste plaats een sociaal en mentaal probleem"
gelooft de predikant. Leden van de groep voeden eraan
toe dat 'veel lotgenoten geen politieke keua meer durven
maken, want dat kan je lelijk opbreken'.
Een mentaal probleem. Vooral jonge NSB-kinderen
hadden nauwelijks gelegenheid efen relatie met Hun
ouders op te bouwen. In de oorlog was er geen tijd vodr,
daarna kwam het kamp en de verguizing door de buurt.
Bij anderen was er op z'n beat een haat-liefde verhou
ding. „Ze waren dan wel fout, zegt iedereen, maar het zijn
toch je ouders".
Gerrit Kalksma: „Velen zijn opgegroeid met een heel
broos zelfvertrouwen. De buitenwacht nam hen in de
tang, met de familie konden ze er ook al niet over praten.
Het verleden werd gekoesterd als een familiegeheim. JHet
gevolg is vrij veel relatiestoornissen".
En schaamte, en schuldgevoelens. Zoals veel Duitsers
die nu nog hebben als ze worden herinnerd aan bat Ifft-
ler-tijdperk. De jonge Vlissingse predikant maakte het
enkele jaren geleden mee, toen een grota groep Duitse
jongeren Nederland bezocht. „Er was een jonge dominee
bij, die vroeg of hij ook iets mocht zeggen. Z'n eerste
woorden waren: 'Ik ben geroerd det ik iri deze Hollandse
kerk iets mag zeggen, na alles wat wij ln de oorlog dit
volk hebben aangedaan'. Dezelfde instelling hebben
NSB-kinderen".
De schuldgevoelens leiden tot krampachtige pogingen
om iets goed te maken tegenover de samenleving. Veel
NSB-kinderen zijn in de hulpverlening terechtgekomen.
Sommigen holden daarin zichzelf voorbij, zodat ca na een
tijdje overspannen aan de kant zaten.
V"
f' f t 4
Wat vrijwel iedereen ook herkent bij de lotgenoten ie
een sterk ontwikkeld zintuig voor onrethtvsartUghoid.
- FOTO WILLEM MIERAS
'Niet verwonderlijk, als je dat zelf zo aan den lijve hebt
ervaren. Ik kan echt steigeren als ik onrecht zie' zegt een
lid van de werkgroep.
En de 'achtervolging' houdt aan. Met kinderen van ver
zetshelden, zelfs joden, delen ze sommige treurige erva
ringen, zoals een verstoorde relatie met ouders. Maar er
zijn ook verzetsmensen die nog altijd op tilt slaan als en
kel de term NSB maar valt. „Is er echt een werkgroep no
dig om die lui te helpen" zeggen ze dan schamper. De
overheid houdt bovendien een foute staat van dienst uit
de oorlog nauwgezet bij. Zolang is er volop werk voor de
werkgroep. Want dat alles haalt kwetsbare littekens
weer open.
De Zeeuwse werkgroep is van plan om, los van de lan
delijke bijeenkomsten, 'met een zekere regelmaat' bij el
kaar te komen. Bij gebrek aan ervaring staat de werk
wijze nog niet helemaal vast. De eerste fase is in ieder ge
val: 'het moet er eindelijk uit'. „Daarna" zegt coordinator
Kalksma, „moeten de mensen leren de positieve gevolgen
van hun ervaringen te ontdekken. Met dat speciale zin
tuig voor onrecht bijvoorbeeld, kunnen ze veel doen". Hoe
lang NSB-kinderen lid blijven van de werkgroep, moeten
ze zelf beslissen. „Er komt een moment dat je het zelf
moet kunnen".
Landelijk contactpersoon van de werkgroep Herken
ning is Ruud Schouten, Kersenbongerd 25, Huissen, tele
fonisch alleen in het weekend bereikbaar (085-251353).
Gerrit Kalksma is bereikbaar in Vlissingen, Kalkoen-
sprenk 73,01184-71484.
è#MSB
Ouders die voor de NSB-
propaganda waren bezweken, zadelden hun kinderen
in de na-oorlogse jaren op met een slepend probleem.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
illinium
i
