evea.L
UITBLAZEN
HEEL ITALIË IN EEN ROES
Forse uitbreiding steun
vluchtelingen in Mexico
Herkomst van besmette
garnalen niet bekend
NEDERLAND EN EG:
Commercie
op de buis
NOORSE VISSERS BOOS OP NEDERLAND
WOENSDAG 18 JANUAR11984
ACHTERGROND
Kissinger
'BLOED GEVEN OM TE LEVEN'
WIM KOCK
In een grijs verleden ben
ik lid geworden van de
KRO. Dat had, meen
ik, te maken met het gege
ven dat ik destijds Studio
de beste gids vond. Boven
dien waren toen net twee
kroegmakkers uit Breda
bij het blad aangesteld
voor de lay-out. Ook dat zal
hebben meegeteld. Nu en dan
inspecteer ik het colophon om
te zien of ze er nog steeds wer
ken. Dat doen ze. Ik ben ook
nog altijd lid van de KRO.
Geen hechter trouw dan die
welke is gebaseerd op (geestelij
ke) luiheid, zeg ik maar.
Trouwens: ik zou niet weten
aan welke omroep ik de voor
keur zou moeten geven boven
de KRO. Het lijkt me lood om
oud ijzer en ik krijg ze sowieso
allemaal over de vloer. Hen
krant of tijdschrift waarop je
niet geabonneerd bent, komt
niet bij je in de bus, maar bij de
omroepvereniging is dat an
ders. Die komt ook ongenood
binnen. Ik vind dat niet erg
want het maakt mij niet uit
welke omroep Dallas, Hill
Street Blues of Reilly vertoont.
De omroep zelf gaat daar wel
prat op en maakt er reclame
mee terwijl zij hoogstens voor
de ondertiteling heeft gezorgd.
De rest is Made in the USA of
Engeland of Duitsland. Had de
AVRO Dallas niet gekocht dan
zou de TROS het hebben ge
daan.
Goed, de VARA gooit er
Bom en de 'De onderste steen'
uit, de NCRV zingt af en toe
een psalm, de KRO stuurt in de
kerstnacht een ploeg naar de
nachtmis, de TROS heeft Wi-
bo, de VPRO Koot en Bie en
Veronica 'durft alles!', is vooral
jong en...doet precies hetzelfde
als de rest. Misschien iets luid
ruchtiger en met wat meer bra
nie, waar de anderen de ver
moeide toon der ouwe jongens
aanslaan.
Verder is het één grote brij
van Hazes en Van Duin, Pim
Jacobs en Frank Kramer. Ted
(ook NCRV) en Ruis, Heren
straat 10 en Dynasty (al zou je
die twee niet in één adem moe
ten mogen noemen), 'Zeg 'ns
AAA' en 'De Familie Knots',
'Count Down', 'Toppop', 'Op
volle toeren' en niet te onthou
den zóveel meer van hetzelfde,
om maar eens een variatie op
een uitspraak van VARA-baas
van den Heuvel te gebruiken.
Abonnee-tv
Van den Heuvel is een van
de aanzeggers van omroep-on-
heil, die zich dezer dagen door
eigen personeel laten intervie
wen over de abonnee-tv. Sinds
de concurrentie zo heeft ge
baald van de manier waarop
destijds Joop Landré om de ha
verklap zijn irritant snel
groeiende TROS-aanhang toe
sprak, laten de voorzitters zich
liever 'interviewen' wanneer ze
de leden willen toespreken.
Zo'n interview doet me altijd
denken aan de oude katechis-
mus van vroeger. Eerst was er
het antwoord en daarna werd
er een passende vraag bij be
dacht.
De omroepbazen nemen
geen genoegen met de eerste de
beste. Nee, zij worden onder
vraagd door de journalistieke
kanonnen van hun actualitei
tenrubrieken. Het moet voor
een journalist een genante erva
ring zijn, zo'n spelletje van een
door de baas opgesteld spiek
briefje te moeten spelen, wel
beseffend dat minstens 30 pro
cent (ik doe maar een gooi) van
de kijkers het helemaal dóór
heeft. Maar ja, ieder huisje
heeft z'n kruisje.
iiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
„Meer van hetzelfde", S
zuchtte Van den Heuvel toen
hij door 'Achter het Nieuws',
tegenwoordig AHN geheten, §j
werd ondervraagd over de ram-
pen die dreigen nu 'de commer- E
cie' de klauwen uitstrekt naar
de abonnee-tv. Dat antwoord j=
impliceerde eigenlijk dat er al E
veel te veel van hetzelfde is. De
vertrossing voorbij (je hoort dat j=
woord dan ook niet meer om- E
dat het zijn functie verloor met
de voltooiing van het proces).
Pluriformiteit
Ik ben aanhanger noch te-
genstander van 'Het Bestel'. Ik
vind het ingewikkeld. Het we- E
melt van de doublures. Te veel
van hetzelfde inderdaad en de
ledenjacht is vaak' irritant, E
Maar ik heb ook altijd geloofd E
dat een vérgaande pluriformiteit
van het bestel het beste past bij
een even gesegmenteerd als E
eigengereid volk als het Neder-
landse. Maar dat er veel om-
roepverenigingen zijn betekent E
tegenwoordig niet meer dat we
een pluriform bestel hebben. 1
Helaas.
Het is me opgevallen hoe in- E
sinuërend Van den Heuvel en
deze week ook weer de voorzit- E
ter van de NCRV het woord
'commercie' uitspreken wan-
neer het over abonnee-tv gaat. E
„Meer van hetzelfde" hebben E
we - in het gunstigste geval -
van de commercie te verwach- EE
ten, zo suggereren de omroep- E
bazen. Een gewetenloze jacht
naar kijkerslegioenen. Een ja-
ger erbij dus. Concurrentie. E
Ik vraag me af waar de E
vrees van de omroepen op ge-
baseerd is. In de commercie E
wordt de kwaliteit van het pro- 5
dukt doorgaans in belangrijke
mate mede bepaald door de EE
kwaliteit die de concurrentie E
aanbiedt. E
Brideshead
Bovendien: waarom zouden
we opeens vies moeten zijn van E
door 'de commercie' betaalde E
programma's? Van al het in het
buitenland gekochte spul waar
de omroepen zo graag reclame E
mee maken en kijkers mee lok- E
ken is de overgrote meerder-
heid betaald door Amerikaanse E
en Engelse bedrijven. Was 'Bri- EE
deshead Revisited', door vele S
critici in binnen- en buitenland
beschouwd als 'de mooiste tele- E
visieserie ooit gemaakt' soms
niet een produkt van de Britse
commerciële televisiemaat- E
schappij Granada? E
In Engeland heeft de con-
currentie tussen BBC-1 en -2 en E
het commerciële derde net E
nooit afbreuk gedaan aan het
internationale prestige dat de
Britse televisie geniet. Integen- E
deel. Die concurrentie heeft E
programma's opgeleverd waar
omroepen uit de hele wereld
graag voor in de rij staan. E
Het wordt waarschijnlijk
hoog tijd dat de Nederlandse
omroepen concurrentie krijgen
van een 'vreemde'. Misschien
dat dat ze eindelijk zal dwingen
de hand in eigen boezem te ste- E
ken. Nu de omroepen zelf, on- E
danks hun aantal, niet meer
voor de gewenste pluriformiteit E
zorgen, kunnen we het risico EE
dat we 'meer van hetzelfde'
krijgen wel lopen. In dat geval jg
zullen wij kijkers er niet onder S
lijden want wij kunnen maar
naar één net tegelijk kijken.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres. Postbus 3229, 4800 MB Breda
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe Ginnekenstraat 41076-236326
Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar Prijzen: inclusief 5% B T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17 00 uur):
Informatie grote advertenties 076-236881
't Kleintje ©076-236882.
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINA;
Door onze correspondent
Cees Manders
ROME - Waar het idee
om president Pertini
van Italië kandidaat te
stellen voor de Nobel
prijs voor de vrede pre
cies vandaan komt,
weet niemand. Maar nu
dit voorstel eenmaal ge
lanceerd is, blijkt de
Italiaanse geestdrift
nauwelijks nog te koe
len.
De actie 'Nobel voor Perti
ni' is zes dagen na haar ge
boorte al zo massaal gewor
den dat je als sociale groep
alleen nog kunt opvallen
door niet mee te doen.
„Bel of schrijf naar uw
burgemeester. Hij zorgt er
wel voor dat uw verzoek in
Oslo terechtkomt", zo roept
de eerste zender van de
staatsradio RAI haar luiste
raars zeven keer per dag op
om 'Oslo' te vragen dit jaar
aan Pertini die uiterst be
geerde prijs toe te kennen.
De kranten, de tv, alle
doen ze mee, en ook de poli
tiek'heeft haar verdeeldheid
voor deze gelegenheid ge
lijmd om Pertini kandidaat
te stellen voor de hoogste on-
'Nobel voor Pertini'
President Pertini (87): „Ik
denk er niet eens aan".
- FOTO ARCHIEF DE STEM
derscheiding die er op de
wereld bestaat.
Sandro Pertini (87) is de
populairste president in de
geschiedenis van republi
keins Italië. Niet zozeer van
wege de veranderingen die
hij bewerkstelligt in het da
gelijks leven van de Italia
nen, want daarvoor is zijn
functie te decoratief. Maar
Pertini maakt gewoon veel
indruk met zijn kritiek aan
het adres van de Italiaanse
politici die wel geacht wor
den het gewone leven van de
Italianen te beïnvloeden
maar daar zelden in slagen.
Pertini is a-politiek, om niet
te zeggen anti-politiek, en
daarom wordt hij in Italië op
handen gedragen. Voor de
meerderheid van de Italia
nen zou die Nobelprijs een
nog te geringe waardering
zijn voor alles wat Pertini
voor hun betekent.
Pertini komt volgens ,de
actievoerders in aanmerking
voor de vredesprijs omdat
hij zich altijd voor de vrede
heeft ingespannen. Oud-pre
mier Spadolini meent dat
een Nobelprijs voor Pertini
de juistheid zou bevestigen
van datgene wat Pertini zelf
altijd heeft beweerd: dat de
verdediging van de vrede
niet te scheiden is van de
verdediging van de vrijheid.
De voorzitter van een van de
Italiaanse boerenorganisa-
ties zegt: „Niemand beli
chaamt vandaag beter dan
Pertini de idealen waaraan
de gewone man in elke uit
hoek van de aarde hecht:
vrij heid, gerechtigheid en
vrede." De burgemeester
van Mafia-stad Palermo, El-
da Pucci, gaat nog iets ver
der: „President Pertini en
het Italiaanse volk vormen
een werkelijkheid die juist
historisch gezien een tegen
stelling is met de oorlog."
Ook in het Italiaanse par
lement snellen de volksver
tegenwoordigers van links
en van rechts elkaar voorbij
in hun adhesiebetuigingen
met de Pertini-campagne.
Een kamerlid, de Romeinse
liberaal Batistuzzi, heeft het
tot nog toe gewaagd een an
der geluid te laten horen: „Ik
waardeer Pertini's non-con-
formisme en zijn anti-reto-
riek. Maar zoals zo vaak in
Italië gebeurt geven we ons
weer veel te gauw over aan
een lege woordenpraal die
alleen maar tot doel heeft de
echte problemen van het
land te verbergen."
In het buitenland heeft de
actie 'Nobel voor Pertini' ook
steun gezocht en gevonden.
Henry Kissinger en Lech
Walesa, eerdere winnaars
van de begeerde onderschei
ding, hebben beiden ver
klaard ingenomen te zijn
met de kandidatuur van
Pertini, en deze zeker te zul
len steunen als de Nobel-
commissie hun mening zal
vragen. De leidster van de
dwaze moeders van Plaza di
Mayo in Argentinië, zelf een
serieus kandidate voor de
Nobelprijs 1984, heeft ook la
ten weten Pertini een „uit
stekende keus" te vinden.
Wat Sandro Pertini er zelf
van denkt blinkt uit in be
knoptheid: „De Nobelprijs?
Ik denk er niet eens aan."
Naar verluidt trachten pa
leiskringen het- volk tot wat
meer redelijkheid te bren
gen, maar zonder succes. Ita
lië wil de Nobelprijs voor de
vrede van 1984 voor Sandro
Pertini, of hij zelf wil of niet.
Overigens zullen de Italia
nen zich moeten haasten als
ze Pertini dit jaar nog op het
ereschavot in Oslo willen
hebben. Op 1 februari start
de termijn waarbinnen na
men van kandidaten bij het
Nobelcomité kunnen worden
ingediend. Volgens de regle
menten mogen alleen indivi
duele personen kandidaten
stellen. Zaak is dus nu om
een zo groot mogelijk aantal
gewone burgers Pertini's
kandidaatstelling te laten
steunen. Wordt Pertini de
winnaar (en met een andere
mogelijkheid wordt in Italië
eigenlijk geen rekening ge
houden), dan zal hij de twee
de Italiaan zijn die deze prijs
in de wacht sleept. De eerste
was (in 1907) Teodoro Mone-
ta, een aanhanger van Gari
baldi, en deskundige op het
gebied van het internatio-1
naai recht.
Door Willem Reijn
MEXICO CITY/DEN
HAAG - De EG en de
Nederlandse staat gaan
de hulp aan de Guate
malteekse vluchtelin
gen in Mexico aanzien
lijk uitbreiden.
Bij de EG ligt een
aanvraag om voor ruim
3 miljoen aan steun te
geven. Nederland heeft
de Verenigde Naties in
middels toegezegd voor
250.000 aan medische
hulp te willen bieden
via Unicef.
De situatie in de vluchte
lingenkampen in Chiapas, de
Mexicaanse provincie die te
gen de grens met Guatemala
ligt, is bijzonder slecht. We
kelijks trekken nog duizen
den kleine Guatemalteekse
boeren de grens over om aan
de repressie van het leger in
eigen land te ontkomen. Zij
worden opgevangen in één
van de 81 overvolle kampen,
waar nu zo'n vijftigduizend
vluchtelingen verblijven.
De hulp via de organisatie
voor de opvang van vluchte
lingen van de Verenigde Na
ties, de UNHCR, werd tot dit
moment betaald door Zwe
den. Dat land heeft echter
besloten die hulp stop te zet
ten, omdat de vluchtelingen
problematiek in Mexico bij
zonder gevoelig ligt. Tot voor
kort ontkende de Mexicaan
se regering dat er 'über
haupt vluchtelingen waren'.
'Dat zijn gastarbeiders',
luidde het officiële rege
ringsstandpunt. De mede
werking van de immigratie
dienst was dan ook mini
maal.
Nederland neemt dat deel
van de hulp nu over van
Zweden. Voorwaarde voor
het verstrekken van het
geld, is dat de kwart miljoen
gulden metterdaad ook bij
de vluchtelingen zelf terecht
komt. Volgens waarnemers
in Mexico City duurt het
overigens erg lang, voordat
via de bureaucratische ka
nalen van de Verenigde Na
ties de gelden ter bestemder
plekke komen.
Ondertussen wil de Cebe-
mo (Katholieke Organisatie
voor medefinanciering van
ontwikkelingsprogramma's)
de hulp aan de vluchtelingen
snel uitbreiden. Vorig jaar
stelde het departement van
ontwikkelingssamenwer
king van de EG 200.000 be
schikbaar voor de kampen in
Chiapas. Er ligt nu van de
Cebemo een aanvraag voor
één miljoen dollar. Dat geld
moet naar het bisdom van
San Christobal de las Casas,
waar het steuncomité
'Christio del Solidaridad con
Centro America' is opge
richt.
De hulp van kerkwege
was lange tijd een doorn in
het oog van de Mexicaanse
regering. De secularisatie is
MEXICO CITY - Met veel moeite was Carlos Alivarado Olemar
vanuit het plaatsje Atigua in Guatemala doorgedrongen tot Mexi
co City. De verschrikkelijke dreiging van terreur in zijn woon
plaats en de slechte situatie van het vluchtelingenkamp had hij
weten te ontvluchten.
Nu slaapt hij met enkele honderden lotgenoten in een oude
zaal van een klooster in Mexico City. „Ik heb geen kans meer op
een toekomst", verzucht hij op een bankje in het Almeda Park,
waaraan dure kunstwinkels, westerse hotels en het Palacio de
Belles Artes gelegen zijn. Van die luxe kan hij niet genieten.
Dagelijks krijgt hij twee keer per dag een bordje eten van de
broeders. „Ik heb geld nodig om mijn vader naar de dokter ie J
kunnen laten gaan", zegt hij. „Hij wordt langzaam blind". Maar
er is geen werk voor de Mexicanen zelt en de vluchtelingen ma
ken al helemaal geen kans op een baan om geld te verdienen.
„Ik heb een bureautje gevonden, waar ze geld geven voor je
bloed", vertelt hij. „Voor een halve liter bloed geven ze tweedui
zend pesos (veertig gulden). Maar dat mag niet elke week. Ze
verkopen vervolgens dat bloed aan ziekenhuizen en krijgen er
dan dertienduizend pesos voor".
Naar Guatemala terug ziet hij niet zitten. „Je bent er van je Ie- I
ven niet zeker. Er zijn kennissen van me verdwenen of gewoon
vermoord". Hij heeft geprobeerd weg te komen uit Mexico, maar
de mogelijkheden zijn gering. „Ik heb asiel aangevraagd in Zwe
den, maar bij de ambassade zeggen ze, dat er in Zweden al te
veel vluchtelingen zijn". Het is een eindeloos wachten, maar
waarop?
Carlos Alivarado Olemar geen toekomst meer
in Mexico ver doorgevoerd
en het wordt als zeer onge
wenst beschouwd dat de
kerk zich met wereldlijke
zaken bemoeit. De kerk van
haar kant vond dat zij echter
niet met lede ogen moest toe
zien hoe de -meest Indiaan
se- vluchtelingen verkom
merden, omdat de Mexi
caanse overheid weigerde
zelf hulp te verlenen.
Trouwens: ook de hulp
van de UNHCR werd door de
Mexicanen weinig op prijs
gesteld. Toen de hoogste ver
tegenwoordiger van de
UNHCR in Mexico Cuty,
Pierre Geanbourg, kritiek óp
die houding uitte, werd hem
te verstaan gegeven dat hij
maar beter kon vertrekken,
omdat de regering zijn vei
ligheid in Mexico niet meer
kon garanderen.
Een politieke waarnemer
in Mexico City: „Die houding
van de Mexicanen was niet
helemaal onbegrijpelijk. De
vluchtelingenproblematiek
bracht de regering in verle
genheid, omdat de situatie
voor de Mexicaanse India
nen in Chiapas altijd erg
slecht is geweest. Als die
mensen nu opeens zien dat
er voor de vluchtelingen al
lerlei zaken worden gere
geld, dat zij voedsel en on
derwijs kunnen krijgeri
waar de eigen bevolking zelf
nooit aan is toegekomen, dan
zouden er scheve verhoudin
gen kunnen ontstaan. Daar
naast hebben zich ook enige
tijd wazige religieuze secten
uit Amerika met hulpverle
ning beziggehouden, die
meer gericht was pp het
winnen van zieltjes, dan op
werkelijke hulp. Ten slotte
zijn ook weinig regeringen
gesteld op het neerstrijken
van de complete 'vluchtelin-
genhulp-jet-set' van de Ver
enigde Naties".
De steun die de Cebemo nu I
wil uitbreiden, zal erop zijn
gericht, dat de vluchtelingen
een zelfstandig bestaan kun
nen opbouwen. „Het ziet er
niet naar uit, dat de Guate-
malteken snel, terug naar I
hun moederland gaan", zegt
een woordvoerster. En de
Mexicaanse staatssecretaris
van buitenlandse zaken Vic
tor Flores Olea: „De terug
keer van de Guamalteken
'hangt af van de ontwikke- j
ling in de hele regio van
Middèn-Amerika".
Door Rime Brandsma
DEN HAAG - Ondanks
al het fanatieke onder
zoek is de precieze her
komst van de besmette
partij 'Noorse' garnalen
nog onzeker. Naar ver
wachting van Volksge
zondheid zal het onder
zoek zeker deze hele
maand nog duren. Zo
lang blijft alle import
van garnalen uit heel
Zuid-Oost-Azië* ver
dacht.
In Bangkok is namens de
fabrikanten van visproduk-
ten met klem ontkend, dat de
met de dodelijke dysenterie-
bacterie besmette partij roze
garnalen uit Thailand komt.
0e Thaise garnalenexpor-
teurs hebben verklaard, dat
de besmette garnalen uit
Bangla-Desh moeten komen.
Volgens de Thaise woord
voerder had hij „in 17 jaar
nog nooit gehoord van ver
giftigingsverschijnselen na
het eten van garnalen uit
Thailand".
Het Produktschap voor Vis
en Visprodukten in Den
Haag vermoedt echter, dat de
dodelijke garnalen juist niet
uit Bangla Desh komen. Uit
dat land worden bijna uit
sluitend rauwe garnalen ge
ïmporteerd, die hier of elders
gekookt en gepeld worden.
De vergiftigde partij is kant
en klaar gekookt en gepeld in
ons land ingevoerd.
Intussen is in Noorwegen
hevige beroering ontstaan
over de Nederlandse garna
len-vergiftiging. Uit kringen
van Noorse vissers en expor
teurs van garnalen zijn pro
testen gekomen, dat steeds
sprake is van besmette
'Noorse' garnalen, die in feite
uit Zuid-Oost-Azië komen.
Het Produktschap laat die
Noorse protesten „op zich in
werken".
Een woordvoerder van het
Produktschap: „Wij denken
er aan, wat aan die naam
stelling te gaan doen. Om
straks alleen de term Noorse
garnalen te gebruiken voor
garnalen die daadwerkelijk
uit koude Noorse wateren
komen. En Aziatische garna
len uit de warme wateren
een aparte naam te geven."
Het grote publiek was tot
het uitbreken van de tropi
sche dysenterie-explosie
stellig van mening, dat
'Noorse' garnalen ook echt
uit het hygiënische Noorwe
gen komen, in plaats van uit
meer dubieuze streken. Ko
persbedrog dus?
Woordvoerder De Niet van
het Produktschap voor Vis en
Visprodukten: „Zelf zien we
dat niet zo, maar zo zou je het
kunnen benaderen."
Oorspronkelijk, minder
dan 20 jaar geleden nog,
kwamen Noorse garnalen
ook uit Noorwegen. In de
loop van de jaren kwamen
soortgelijke garnalen, net zo
roze en qua visvlees te verge
lijken met de gewilde Noorse
(vooral goedkoper dan de Ne
derlandse) in steeds grotere
hoeveelheden uit verre stre
ken, vooral uit Zuid-Oost-
Azië.
„Om reden van goedkope
arbeidslonen, want ze wor
den daar gekookt en gepeld,
maar ook omdat in het kader
van de ontwikkelingshulp de
EG de import uit Derde We
reldlanden sterk stimuleer
de."
Momenteel zijn van de
jaarlijks 30.000 ton in ons
land verhandelde garnalen
55% Hollands. De rond 14.000
ton 'Noorse' komt voor 70-
80% uit Azië.
Het Produktschap is er
zich van bewust dat de con
sument de Aziatische 'Noor
se' garnalen voor Noors
hield. „Maar dat is zo ge
groeid, het werd een soort
naam. De Warenwet is daar
ook nooit over gevallen."
Garnalen uit subtropische
en tropische landen vielen
wel altijd al onder een veel
strengere controle dan va
derlandse. Dat gold ook voor
Nederlandse garnalen, die
wel naar landen als Marokko
heen en weer gesleept wor
den, om ze daar goedkoop te
laten pellen. Onder meer
wordt bij die controle gelet
op mogelijke dysenterie-be-
smetting.
Woordvoerder De Niet:
„Er is nu wel een soort wild
west-situatie geschilderd,
vrije import en export van
garnalen. Dat is beslist niet
zo. Maar deze partij is er tus
sendoor geslopen door een
noodlottige samenloop van
omstandigheden. Deze va
riant van de tropische Shi-
gella-dysenteriebacterie was
niet eens bekend bij de We
reldgezondheidsorganisatie
van de VN. Er kon dus niet
op worden bemonsterd. Pas
toen de huisartsen signaleer
den dat de besmettingsgeval-
len ernstig waren en steeds
meer toenamen, kon alarm
worden geslagen."
Er zijn vooral verwijten
richting Den Haag gegaan,
dat zo laat alarm geslagen is.
De besmettingsgevallen de
den zich tussen Kerst en
Nieuwjaar voor, tot afgelo
pen zaterdagavond werden
overal nog 'Noorse' garnalen
in alle onschuld verkocht. De
woordvoerder van het Pro
duktschap: „Maar wij wer
den ook pas in de loop van
afgelopen zaterdag op de
hoogte gesteld van een moge
lijke besmetting. Officieel
kwam bij ons pas op maan
dagmiddag 13.00 uur het be
richt van het ministerie van
WVC'binnen, dat de verkoop
van dubieuze 'Noorse' garna
len verboden was, tenzij aan
getoond kon worden dat er
geen besmettingsgevaar
was."
En zelfs nu nog bestaat on
zekerheid, totdat alle bemon
steringsuitslagen bekend
zijn. (Een kweek duurt een
dag of 4, de incubatietijd van
dysenterie daarentegen 1 tot
3 dagen, meestal binnen de 48
uur.)
Hoe denkt de garnalen-
handel de markt te kunnen
herstellen? De Niet van het
Produktschap voor Vis: „De
Hollandse garnalen zijn in
eik geval niet verdacht van
dysenterie. En voor de Noor
se zal er ongetwijfeld aanlei
ding zijn, alles wat uit de
warme landen komt, uit de
dubieuze streken, zeer streng
te controleren, zo streng bij
voorbeeld als een vleeskeu
ring. We gaan kijken hoe we
die handel safe kunnen krij
gen, misschien door te gaan
pasteuriseren."
Volgens het Produktschap
is dit soort gebeurtenissen,
„hoe ernstig en triest ook",
niet te vermijden. „Bij alle
voedsel kan zoiets vroeg of
laat gebeuren." De dysente-
riebacterie in kwestie is ove
rigens met licht verhitten (60
graden zou al voldoende zijn)
onschadelijk te maken.
Grote vraag is alleen, hoe
zo'n strengere garnalenkeu-
ring georganiseerd kan wor
den. Het Produktschap
vraagt zich af, wie dat alles
gaat betalen. „Want er is nu
geen instrumentarium voor.
Het is nu niet te doen om alle
partijen daadwerkelijk te
controleren. En je mag de
handel niet in de schoenen
schuiven waar de ministeries
niet toe in staat zijn: strenge-1
re warencontrole."
Vanuit België zijn boze
verwijten gekomen: Neder
land zou niet of te laat gein- J
formeerd hebben. Zowel Pro
duktschap als het Ministerie I
van WVC zijn daar uiterst
verontwaardigd over.
Woordvoerder Dankmeier
van Volksgezondheid: „De
verwijten van België zijn
volkomen ten onrechte. We
hebben zaterdag, toen wij het
wisten, de buurlanden on-1
middellijk geïnformeerd."
Ministerie noch Produkt
schap wensen commentaar te
leveren op opmerkingen uit
de garnalenhandel zelf, dat
het hier gaat om een afge-1
keurde en illegaal verhan
delde partij garnalen. Binnen
de EEG zouden regelmatig
zulke dubieuze partijen g
nalen hun weg vinden. „We
weten het niet", is de enige
reactie.
Bij Volksgezondheid,
waarvan het NOS-Journaal
maandagavond het telefoon
nummer (070-209.260) be-
kendmaakte als centraal
4 alarmnummer, kwamen
maandagavond al enkele
honderden verontruste tele
foontjes binnen, net als dins
dag. De meeste mensen vroe
gen wat zij moesten doen me'
restjes garnalen, die zij nog
niet hadden durven eten. Het
advies van Volksgezondheid
is kort maar krachtig: nie'
eten.
Eventueel kunnen consu
menten en detaillisten g
nalen ter controle aanbieder
aan de Keuringsdienster
voor Waren.
En hoe kan voorkom®
worden, dat straks her en de'
uit de diepvries nieuwe pa'"
tijen besmette garnalen op*
duiken en in de handel h0]
men? Voorlichter Dankmeie'
van Volksgezondheid,
tergd: „Garnaal voor garnet
onderzoeken, goedemiddag!
