evenx
UITBLAZEN
Economische crisis
bedreigt toekomst
Israëlisch kabinet
Indonesië zit niet met 'doodseskaders'
Wordt de boer melkwinkelier?
Stoppen
met roken
KABINET E
Zon soms
oorzaak
trein
ongeluk
QESTEMCO
Siamese twe
WOENSDAG 11 JANUAR11984
■ACHTERGROND
PAGINA 2
JDIOT]
Bevolking is vertrouwen in Shamir kwijt
Kolonies
MENSENRECHTENACTIVISTEN BLIJ MET OPTREDEN VAN DEN BROEK
WOENSDAG 11 JAI
Sanering
bodem
goedkoper
IEDEREEN moet het
op zijn eigen manier
doen. maar één ding
moeten al degenen die wil
len stoppen met roken ge
meen hebben: een goede
reden en de wil om te
stoppen. Ik ben ze weer te
gengekomen. de afgelopen
weken; mensen die eigenlijk
hadden willen stoppen met
Nieuwjaar. Dat zich richten op
een bijzondere dag - Nieuw
jaar, Aswoensdag, het begin
van de grote vakantie, verjaar
dag - schijnt veel mensen te
helpen. Een van degenen die er
sinds de laatste Aswoensdag in
geslaagd is geen sigaret meer
aan te raken, vertelde dat hij
het drie jaar achtereen had ge
probeerd. „Na de carnaval was
ik zo doorgerookt dat ik er ziek
van was, een goed moment om
ermee te stoppen, dacht ik,
maar het mislukte de eerste
twee keer."
De derde keer lukte het dus
wel. Twijfelaars en weifelaars
krijgen straks misschien een
steuntje in de rug wanneer de
tabakswinkels door hun oude
voorraden heen zijn en vier gul
den voor een pakje sigaretten
moeten gaan rekenen. Met een
pakje per dag kom je dan al
aan een tabaksrekening van
1500 gulden per jaar. Er wordt
hier en daar wat gemakkelijk
aangenomen dat de prijs van
verslavende genotmiddelen als
alcohol en tabak van weinig in
vloed is op het koopgedrag van
de gebruikers, maar in Enge
land is de laatste jaren duide
lijk gebleken dat er wel degelijk
een streep is waar rokers niet
meer overheen willen.
Een pakje van 20 Benson
Hedges Special Filter - het
meest gerookte merk in Enge
land - kost er na de jongste
prijsverhoging al meer dan 5
gulden 1,15). Sinds Thatcher
in 1981 de accijns verhoogde is
het sigarettenverbruik gedaald
van 118 miljard naar 97,5 mil
jard sigaretten per jaar. In de
zelfde periode stopte meer dan
een miljoen mensen met roken.
Tegenover elke roker staan nu
twee niet-rokers.
Dit blijft natuurlijk niet
zonder, soms dramatische, ge
volgen. Binnenkort gaat er
weer een sigarettenfabriek
dicht: 1200 mensen hun baan
kwijt. Tabaksgigant Imperial
Tobacco sloot in de afgelopen
twee jaar drie fabrieken; 2700
mensen werkloos.
De Britse anti-tabaksbewe-
ging vindt dit jammer voor de
slachtoffers, maar, zegt ze, „dit
is toch heel wat minder erg dan
dat er in Engeland elke vier da
gen 1200 mensen sterven aan
longkanker." Overigens beves
tigen steeds meer deskundigen
en onderzoekers dat, naarmate
het sigarettenverbruik daalt de
gezondheidscurve stijgt, dat wil
zeggen: mensen blijven steeds
langer gezond.
Gezondheid
Er zijn dus twee tamelijk
goede redenen om te stoppen
met roken: geld en gezondheid.
Dat laatste moet vooral hoog
aangeslagen worden want nog
nooit heb ik mensen elkaar zo
veel gezondheid horen toewen
sen als rond de laatste jaarwis
seling. Altijd op zoek naar al
ternatieven voor versleten heil
wensen (er waren nog heel veel
mensen die het bij 'beste wen
sen' hielden) bleek de trendset
tende menigte bij 'een gezond
1984' te zijn aangekomen.
Trouwens ook wat het eerste
argument betreft zijn we een
stuk wijzer dan een jaar gele
den 1983 was het jaar waarin
pijnlijk bleek dat heel weinig
geld al een dominerende rol
WIM KOCK
kan spelen in het denken en
handelen van mensen.
Voor de meeste mensen die
stoppen willen luidt de vraag:
hoeHét antwoord is niet te ge
ven. Nóg niet tenminste, maar
er gloort licht aan de horizon.
Twee studenten huishoudwe-
tenschappen aan de Landbouw
Hogeschool in Wageningen
hebben een scriptie gewijd aan
methoden om met roken te
stoppen. De studenten, Judith
van Eijnatten en Jolanda Staar-
man hebben vooral gezocht
naar de resultaten van die me
thoden. Daarvoor vergaarden
ze alles wat ze, waar ook ter
wereld, aan onderzoekmate
riaal te pakken konden krijgen
om het daarna te rangschikken.
Een van hun conclusies is dat
heel wat methoden om te stop
pen op korte termijn suksesvol
zijn, maar dat op langere ter
mijn de percentages geslaagden
sterk dalen, soms wel van rond
de 80 naar 15 procent.
Methode
Volgens de beide studenten
zou ruim de helft van de rokers
willen ophouden als er een goe
de methode voorhanden was.
60 procent van de tegenwoordi
ge rokers zou al een of meer po
gingen hebben gedaan en daar
weer bijna de helft van lukte
het één of meer keer een maand
of langer te stoppen.
Dat zijn voor de straffe,
schuldbewuste roker in
drukwekkende cijfers. Nu is de
ene roker de andere niet even
min als de ene methode de an
dere is en daarin zit'm de
kneep, menen de Wageningse
onderzoeksters. Je hebt mensen
die puur voor hun genoegen ro-
ken. Anderen proberen er
spanningen, zenuwen, onlust
gevoelens en prikkelbaarheid
mee te beheersen. Gewoontero
kers zijn er in soorten. Begin
ners vinden het stoer en geven
er zich een houding mee. 'Mee
doen voor de gezelligheid' is
ook al een motief en dan heb je
natuurlijk de verslaafden.
Gewicht
Verder onderzoek zal nodig
zijn om uit te vissen welke me
thode bij welk type roker de
meeste kansen op sukses heeft.
Wanneer dat inzicht eenmaal is
verworven zullen, volgens de
auteurs van de inmiddels veel
geprezen scriptie „Stoppen met
roken kan, als u dat wilt" de
kansen om te slagen bij een po
ging te stoppen aanzienlijk gro
ter worden.
Een opvallend gegeven dat
boven kwam drijven bij het on
derzoek was ook dat alternatie
ve methoden als acupunctuur
en hypnose redelijk sukses heb
ben, althans gedurende de eer
ste drie maanden. Over wat er
daarna gebeurt met de stopper
zijn te weinig gegevens bekend.
Een troost tot slot. Nergens
blijkt dat stoppers worden ge
straft met enkele kilo's gewicht
stoename. In Amerika bleek
dat éénderde van de stoppers
inderdaad wat zwaarder werd,
maar daar stond een even groot
percentage tegenover dat juist
door het stoppen gewicht ver
loor.
(De in dit artikel verwerkte cijfers wer
den verschaft door Roger Simons in
Londen.)
T5
nillillMIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIt?
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur.
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bi) automatsche betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Informatie grote advertenties 076-236881
't Kleintje ©076-236882.
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20,30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Van ome correspondent
Rob Simons
JERUZALEM - In Israël
beginnen de economi
sche problemen een ern
stige bedreiging te vor
men voor het voortbe
staan van de coalitie-re
gering van premier Sha
mir, die op een kleine
meerderheid van 64 van
de 120 Knesseth-leden
steunt.
Net als het economische tij
de afgelopen drie maanden
volkomen is gekeerd, willen
vooral de kleine coalitie
partners het zinkend schip
van de door de Likoed geleide
regering verlaten, voordat de
toorn van de kiezers zich ook
tegen hen richt.
Volgens recente opiniepei
lingen heeft de Likoed onder
invloed van de economische
recessie aanzienlijk aan po
pulariteit moeten inboeten,
terwijl de oppositionele Ar
beiderspartij bijna op de
steun van de absolute meer
derheid van de kiezers zou
kunnen rekenen. Zonder de
aantrekkingskracht van Be
gin zou de Likoed nu bij par
lementsverkiezingen op niet
meer dan 41 Knesseth-zetels
kunnen rekemnen tegenover
57 zetels voor de Arbeiders
partij.
Zowel de moeizame onder
handelingen over de nieuwe
begroting van 45 miljard gul
den als de snel toenemende
arbeidsconflicten kunnen de
regering-Shamir opbreken.
De regeringscoalitie wor
stelt met een bezuinigings
operatie van 9 procent voor
het nieuwe begrotingsjaar
dat op 1 april begint.
De ministeries van Arbeid
en Sociale Zaken en van On
derwijs en Cultuur die in
handen zijn van de etnische
Tami-partij en van de Natio
naal Religieuze partij hebben
de begrotingsvoorstellen van
minister van Financiën Co-
hen Orgat al verworpen. Ta-
mi is voor een rechtvaardiger
inkomens- en lastenverde
ling en keert zich tegen
iedere verdere beknotting op
de sociale diensten en uitke
ringen. De NRP is gekant te
gen afschaffing van twee
jaar gratis middelbaar on
derwijs. De drie leden tellen
de Knesseth-fractie van Ta-
mi heeft overduidelijk laten
blijken dat zij de regerings
coalitie wil verlaten en de
overstap naar de Arbeiders
partij zal maken. Met haar
economische politiek streeft
Tami hetzelfde beleid na als
de Arbeiderspartij dat door
een snelle Israëlische terug
trekking uit Libanon en be
vriezing van de bouw van
nieuwe nederzettingen in de
bezette gebieden kan worden
verwezenlijkt.
Vervroegde Knesseth-ver-
kiezingen zijn voor Tami mo
menteel niet aantrekkelijk
aangezien de partijleider en
voormalige minister van Re
ligieuze Zaken Knesseth-lid
Abouhatseira een gevange
nisstraf wegens fraude en
corruptie heeft moeten uit
zitten.
Zowel in regerings- als op-
positie-partijen spreken tal
loze politici openlijk over de
toegenomen kans op en de
wenselijkheid van vervroeg
de verkiezingen. Shamir
heeft bezworen zijn uiterste
best te zullen doen om de val
van zijn drie maanden oude
regering te voorkomen. Vol
gens Shamir is er geen spra
ke van een regeringscrisis
maar zijn er economische
problemen die overwonnen
kunnen worden. Tegen de
achtergrond van de begro
tingsonderhandelingen heb
ben de regerende liberale
partij en de oppositionele ar
beiderspartij contacten over
de mogelijkheid tot vorming
van een alternatieve rege
ring opgenomen.
Twee liberale Knesseth-le
den hebben een spoedeisende
motie ingediend om de rege
ring te dwingen om de bouw
van de joodse nederzettingen
in de bezette gebieden stop te
zetten aangezien Israël deze
economische last niet langer
kan dragen. De rechts-extre-
mistische Renaissance-par-
tij, die met drie leden in de
Knesseth is vertegenwoor
digd, heeft gedreigd haar
steun aan de regeringscoali
tie op te zeggen als het kolo-
nisatie-beleid niet op dezelf
de voet wordt voortgezet.
Vertegenwoordigers van
de joodse kolonisten hebben
zich deze week bij vice-pre
mier en minister van Huis
vesting Levi beklaagd dat de
overheid in 1983 'slechts' 600
miljoen gulden voor de jood
se kolonisatie van de bezette
gebieden heeft geïnvesteerd
en maar 1800 in plaats van de
toegezegde 4000 nieuwe wo
ningen heeft laten bouwen.
Behalve de 6000 woningen die
in aanbouw zijn en eenmaal
voltooid in een verdubbeling
van de 30.000 zielen tellende
joodse bevolking op de
Westelijke Jordaanoever
zullen resulteren, hebben de
kolonisten op uitbreiding en
intensivering van het bouw
programma aangedrongen
voor het te laat is.
De sociale onrust neemt
hand over hand toe. Ambte-
narenacties op de ministeries
zijn aan de orde van de dag.
Het Israëlische vakverbond,
de Histadroet, heeft met
massale stakingen gedreigd
tegen de aanslagen op de in
komens.
De voornaamste levens
middelen zijn in dezelfde pe
riode met 120 tot 160 procent
in prijs gestegen. De boetes
voor verkeersovertredingen
zijn de vorige week met 600
procent verhoogd. De Arbei
derspartij dat de economi
sche situatie volledig uit de
hand dreigt te lopen. De ver
lammende acties op de mi
nisteries en het gebrek aan
vertrouwen in de regering
zouden volgens een verkla
ring van de grootste opposi
tie-partij het democratisch
bestuur in Israël in gevaar
brengen en tot anarchie kun
nen leiden.
Yitzak Shamir -fotoupi
De ernst van de economi
sche crisis begint pas nu tot
de Israëlische bevolking door
te dringen, de hyper-inflatie
die het afgelopen jaar rond
de 200 procent bedroeg, is de
laatste drie maanden zelfs tot
500 procent op jaarbasis ge
stegen. Zo'n 70 procent van
de Israëlische bevolking is er
volgens opiniepeilingen van
overtuigd dat de regering
haar greep op de economie
heeft verloren. Vijf en twin
tig Israëlische hoogleraren in
de economie hebben gewaar
schuwd dat de Israëlische
economie binnenkort een
ramp tegemoet gaat als niet
drastisch op de begroting
wordt besnoeid.
De liberale minister van
Energie Moda'i verklaarde
begin deze week dat de rege
ring kennelijk niet begrijpt
dat Israel voor een economi
sche ineenstorting staat. De
Israëlische aandelen zijn in
1983 met liefst 69 procent of
36 miljard gulden in waarde
gedaald. De Israëlische com
merciële banken zijn alleen
door financiële steun van de
centrale bank en met buiten
landse leningen niet in grote
liquiditeitsmoeilijkheden ge
raakt. Door valuta-verschil
len en een minder strak va-
luta-beleid heeft zelfs de na
tionale bank van Israël vorig
jaar verlies geleden.
De buitenlandse schuld
van Israël bedraagt 23 mil
jard dollar. De nieuwe direc
teur-generaal van het minis
terie van Financiën Sharon
heeft gewaarschuwd dat Is
raël, binnenkort niet meer in
staat zal zijn de rente en af
lossing op leningen te betalen
en nieuwe leningen aan te
gaan als niet onmiddellijk
maatregelen worden geno
men. De Israëlische beta
lingsbalans is het meest acu
te probleem. Als zijn bezuini
gingsvoorstellen niet worden
aanvaard, zal Israël volgens
minister Cohen Orgat spoe
dig niet meer in staat zijn om
benzine en grondstoffen voor
de industrie in het buiten
land te kopen.
Het goede voornemen van
Orgat om de bouw van joodse
nederzettingen te bevriezen
werd vorige week al door
premier Shamir in de kiem
gesmoord, omdat hij in dat
geval zijn aftreden in het
vooruitzicht stelde. In Wash
ington wordt Israël echter
met de neus op de rampzalige
economische feiten gedrukt.
De VS eisen dat de regering
Shamir stappen onderneemt
om de Israëlische economie
er bovenop te helpen. In het
huidige Amerikaanse begro
tingsjaar krijgt Israël 2,6
miljard dollar aan economi
sche en militaire hulp in de
vorm van leningen en schen
kingen van Washington en in
het nieuwe begrotingsjaar 2,2
miljard dollar die helemaal
als schenking aan Israël zul
len worden gegeven. Minister
van Buitenlandse Zaken
Shultz heeft Israëls ambas
sadeur Rosen te verstaan ge
geven dat verdere Ameri
kaanse hulp afhankelijk zal
zijn van doeltreffende econo
mische maatregelen die in
Jeruzalem dienen te worden
genomen. De Amerikanen
zijn niet onder de indruk ge
komen van de tot dusver ge
nomen maatregelen die nog
niets weghebben van het
dringend noodzakelijke eco
nomische herstelprogramma.
Door Jan Bouwmans
MEER nog dan ver
wacht heeft het recente
bezoek van minister
Hans van den Broek aan
Indonesië het optreden
van doodseskaders in
dat land in het middel
punt geplaatst.
Zelfs de Indonesische pers,
vorig jaar gemuilkorfd door
het bewind, zag haar kans
schoon om de „geheimzinnige
moorden" aan de hand van
uitlatingen van de Neder
landse bewindsman weer ter
sprake te brengen.
Dat Indonesië hier niet zo
gelukkig mee is, spreekt van
zelf. Het laat geen enkel land
koud als het ongunstig in de
wereldschijnwerpers komt te
staan. Maar uit het optreden
van Van den Broek is niet
gebleken dat Indonesië echt
verlegen zit met de doodses
kaders.
Van gezaghebbende zijde
van het Indonesische minis
terie van Buitenlandse Za
ken is gezegd dat de weder
zijdse betrekkingen door dit
onderdeel van het bezoek
geen blijvende schade heb
ben opgelopen. Nederlandse
diplomaten in Jakarta zeg
gen evenwel te vrezen dat ze
de komende tijd heel wat zul
len moeten uitleggen en mis
verstanden zullen moeten
wegnemen; kortom het puin
van het ministeriële bezoek
zullen moeten ruimen.
Dat minister Van den
Broek de 'doodseskaders' ter
sprake heeft gebracht, was
geen oprisping van het mo
ment. Hij had dat in Den
Haag al aangekondigd. Het
was dus kabinetsbeleid. Uit
gekiend beleid zelfs, want in
het onderhoud met president
Soeharto kwam het onder
werp bewust niet aan de or
de. En juist Soeharto is vol
gens mensenrechtenactivis
ten in Indonesië de enige
autoriteit die aan de handel
en wandel van de 'doodses
kaders' een einde kan maken.
Van den Broeks collega,
minister Mochtar Koesoe-
maatmadja, zei na hun ge
sprek dat de moorden geen
„Alarm! - de Hollanders komen kijken!'
regeringsbeleid zijn en dat er
hopelijk snel een eind aan
zou komen. Een duidelijker
teken van machteloosheid is
nauwelijks denkbaar.
De reactie van generaal
Benny Moerdani, bevelheb
ber van de strijdkrachten, de
veiligheids- en inlichtingen
diensten en tevens zwager
van president Soeharto, was
na de ontmoeting met Van
den Broek van geheel ander
kaliber. Hij verweet de Ne
derlandse bewindsman in
menging in interne aangele
genheden van Indonesië,
hoewel Van den Broeks
woordvoerder deze „beris
ping" ontkent. De generaal
verklaarde nog eens duide
lijk dat de moorden gepleegd
worden door elkaar bestrij
dende misdadigersbenden.
Bovendien, als er iemand
dood langs de weg ligt, hoeft
hij of zij nog niet geheimzin
nig om het leven te zijn geko
men; waarom niet door een
vriend neergestoken of door
een auto overreden Dit
laatste was specifiek gericht
aan het adres van de Indone
sische pers die haar mond
voor de duur van Van den
Broeks bezoek had open dur
ven doen. Mensenrechtenac
tivisten in Indonesië noemen
generaal Moerdani de drij
ven kracht achter de 'dood
seskaders' die al 3000 tot 4000
slachtoffers heeft gemaakt.
Minister Van den Broek
heeft Indonesië inmiddels al
weer verlaten. De vraag is nu
of zijn optreden inderdaad
enige keer ten goede teweeg
zal brengen of dat het interne
verzet tegen de moorden het
juist moeilijker zal krijgen.
„Ik voel me eenzaam en
bang", bekent Mulya Lubis,
voorzitter van het Instituut
voor Rechtskundige Bijstand
(LBH) in Jakarta. Zijn po
gingen om door het aan de
kaak stellen van de doodses
kaders een einde te maken
- tekening frits behrendt
aan de moorden op kruimel
dieven, hebben hem vele
dreigementen, anonieme te
lefoontjes en brieven opgele
verd. Andere mensenrech
tenactivisten maken melding
van veel hardere intimida
tiepogingen. Een journalist
die over de 'doodseskaders'
schreef, kreeg een afgehakt
hoofd thuis gestuurd en de
vrouw van een advocaat
werd door een onbekende
met een mes in haar hals ge
prikt ten teken dat ook haar
hals kon worden afgesneden.
Lubis' instituut wist zich
door bréde lagen van de be
volking gesteund toen het het
lot van de vroegere politieke
gevangenen trachtte te ver
beteren. Nu blijven de sym
pathiebetuigingen uit. Vol
gens Lubis zijn de mensen
van de ene kant passief en
angstig, van de andere kant
vinden ze het uit de weg rui
men van zakkenrollers en in
brekers eigenlijk best. De
kleine misdaad ondervinden
ze immers aan den lijve, de
jaarlijks vele honderden mil
joenen verslindende corrup
tie gebeurt op een voor hen
onbereikbaar hoog niveau.
Het bureau van de openbare
aanklager in Jakarta maakte
onlangs bekend dat het aan
tal aan het licht gekomen ge
vallen van corruptie de Indo
nesische staat in 1983 320 mil
joen gulden heeft gekost,
twee maal zoveel als de Ne
derlandse ontwikkelings
hulp.
Mulya Lubis is zeker blij
met het optreden van Van
den Broek en dé internatio
nale steun van organisaties
als Amnesty International en
de Internationale Commissie
van Juristen. Zonder die
steun zouden de mensenrech
tenactivisten veel weerlozer
zijn en gemakkelijker uit de
weg kunnen worden ge
ruimd. Want in Indonesië
staat op de ondermijning van
de veiligheid van de staat
nog altijd de doodstraf.
Lubis gelooft overigens
niet dat de Indonesische
autoriteiten zich erg druk
maken over verzoeken uit de
hele wereld aan de 'doodses
kaders' een einde te maken.
Tot nu toe is er geen enkele
arrestatie verricht. De men
sen weten volgens Lubis best
dat de moorden gepleegd
worden door speciale lege
reenheden. De vroegere mi
nister van Voorlichting, Ali
Moerputo, heeft dat ook met
zoveel woorden toegegeven.
Het Instituut voor Rechts
kundige Bijstand heeft in
middels ook al berichten ont
vangen dat niet-criminele
mensen uit de weg zijn ge
ruimd. De stap van criminele
figuren naar politieke tegen
standers is ook maar zeer
klein.
Volgens sommige waarne
mers kan president Soeharto
zijn zwager Moerdani gelas
ten de 'doodseskaders' te ont
binden en dan zouden de
moorden ook ophouden. An
dere waarnemers menen dat
de zaak ingewikkelder is. Zij
zeggen dat de landsleiding in
een brede 'Moesjawara'
(overleg tot er overeenstem
ming is bereikt) besloten
heeft tot buitengerechtelijke
executies toen duidelijk werd
dat door de economische te
ruggang de misdadigheid zou
toenemen. Aangezien de
plaatselij ke militaire com
mandanten zelfstandig mo
gen optreden, is de zaak niet
zo gemakkelijk meer te stop
pen. De executies hebben
overigens ook ten aanzien
van terugdringen van de
misdaad niets uitgehaald.
Lof voor Van den Broek
dus van Mulka Lubis en an
dere mensenrechtenactivis
ten in Indonesië. Maar Lubis
zou toch vooral graag zien
dat Nederland de kwestie
van de doodseskaders aan de
orde zou stellen in het IGGI,
de intergouvernementele
groep voor Indonesië die de
ontwikkelingshulp van wes
terse landen en instellingen
als het Internatiuonale Mo
netaire Fonds en de Wereld
bank coördineert en die voor
de jaren 1984 en 1985 6,6 mil
jard gulden hulp in het voor
uitzicht heeft gesteld. Neder
land is voorzitter van het IG
GI. Het IGGI zou aan deze
hulp de voorwaarde kunnen
koppelen van eerbiediging
van de mensenrechten. Maar
alleen al door het feit dat het
IGGI de kwestie van de
'doodseskaders' zou bespre
ken, zouden de Indonesische
autoriteiten zich genood
zaakt kunnen voelen aan de
kwestie serieus aandacht te
gaan besteden.
Maar zoals altijd hebben
de hulpverleners hun eigen
economische belangen. Toch
ligt hier het beste drukmid
del. Sussende verklaringen
van Indonesische zijde zoals
van de voorzitter van het
parlement, generaal Amir
Machmoed, dat minister Van
den Broek begrip had ge
toond voor zijn uitleg van de
moorden en die uitleg had
aanvaard en dat Nederland
er niet langer meer in het
openbaar over zou spreken -
dit alles ontkend door Van
den Broeks woordvoerder -
lijken dan ook vooral bedoeld
om een eventueel gevaar van
economische druk te bezwe-
Van onze redactie binnenland
DEN HAAG - Boeren
verkopen eigen groen
ten, fruit en aardappels
aan de consument. Al ja
ren. Dit assortiment kan
nu best eens worden uit
gebreid met melk, zo lie
ten enkele veehouders
per radio weten.
Want de boer moet de
melkproduktie dit jaar zo'n
negen procent terugdraaien.
Levert hij te veel af aan de
fabriek, dan krijgt hij een
fikse boete.
Vernietigen, zo maar in
een sloot laten lopen is ver
boden. Dé oplossing is dan
melk rechtstreeks te verko-
pen aan de consument, zo
werd geredeneerd. Hij ont
loopt de boete en het brengt
ook nog wat geld in het laad-
je. Lijkt prima - maar zo
simpel is het niet.
Een boer die eigen aardap
pels wil slijten aan de consu
ment, wordt geen strobreed
in de weg gelegd, ook al pro
testeert de georganiseerde
detailhandel in aardappelen,
groenten en fruit er al jaren
en in vele toonaarden tegen.
Produkten van eigen erf
verkopen mag zolang de boer
geen 'branchevreemde' zaken
als (op de veiling gekochte)
sinaasappels of champignons
te koop aanbiedt. Want dan
heeft hij een vestigingsver
gunning nodig en moet hij
aan allerlei eisen voldoen,
waarvoor zich ook de 'gewo
ne' middenstander ziet ge
steld.
Dat er boeren zijn die gaan
denken aan rechtstreekse
verkoop aan de consument
om zo wat extra inkomsten te
vergaren, is niet zo verwon
derlijk. Maar hier verschijnt
meteen een aantal voetangels
en klemmen: dat gaat zó
maar niet, zegt het ministerie
van Landbouw.
Melk is een produkt dat
bederfelijk is en waarin zich
ziektekiemen kunnen huis
vesten. Daarom zal een boer,
die melk vanaf zijn erf wil
verkopen - anders dan dat
éne litertje aan een lartgs-
wandelende toerist - aan een
waslijst van 21 eisen moeten
voldoen, nog los van de bepa
lingen volgens de vestigings
wet.
Laat hij die hele zaak
waaien, dan is hij in overtre
ding. Daarop wordt toegezien
door de Algemene Inspectie
dienst (AID) van het ministe
rie van Landbouw.
Maar heeft die AID wel
voldoende mensen om die
controle ook uit te voeren?
Het ministerie: „Daarover
laat de AID zich niet uit. Er
zijn in dit opzicht ook geen
prioriteiten gesteld. Als een
controleur bij .een boer op be
zoek komt, bijvoorbeeld om
te zien of er niet met DES
wordt gewerkt, dan pikt hij
die andere controle gewoon
méé. En het kan best zijn dat
iemand in drie weken twee
maal bezoek krijgt, en ver
volgens het hele jaar niet
meer - en het kan ook heel
anders lopen.".
Boeren die stiekem melk
willen slijten zullen het moe
ten hebben van mond-tot-
mond reclame. Ze kunnen
moeilijk, net als collega's dat
doen voor hun aardappelen,
konijnen of aardbeien, een
bordje aan de rand van het
erf hangen waarop staat dat
ze melk te koop hebben. Val'
er een boer door de mand,
dan volgt proces-verbaal. En
als er geen schikking in zit
zal de rechter de hoogte van
de boete uitmaken. En dan is
er wéér wat room van de
melk.
Sn€
van
DEN H AAG(ANP) - In de
jaren 1980, 1981 en 1982 is
acht procent van het aan
tal ongelukken op spoor
wegovergangen vermoe
delijk veroorzaakt door
de laagstaande zon.
Dit was mogelijk ook
het geval bij twee van de
drie ongelukken op
spoorwegopvergangen
die zich begin december
rond Zwolle hebben
voorgedaan.
Dit heeft minister
Smit-Kroes van Verkeer
en Waterstaat geant
woord op schriftelijke
vragen van het Tweede
Kamerlid Rienks (PvdA).
Mevrouw Smit voelt ove
rigens niet voor de sug
gestie van Rienks om een
onderzoek te houden
naar de gevaren die laag
staande zon kan opleve
ren bij spoorwegover
gangen.
Van onze
parlementaire redactie
I DEN HAAG - Minister Winsi
mius (Milieubeheer) werl
aan voorstellen die het de ge
meenten mogelijk moeten ma
ken goedkoper hun gifbelte
op te ruimen.
Dat blijkt uit een brief aa
e Tweede Kamer, waari
Winsemius aankondigt binne
I twee maanden concrete voor
I stellen te zullen doen. De Ka
mer heeft er bij Winsemii
vorig jaar al op aangedronge
het aandeel van de gemeente
in de kosten van bodemsane
I ring te beperken.
Inmiddels heeft de bewinds
man de Kamer de resultate
gestuurd van een onderzoe
dat hij heeft ingesteld naar d"
mogelij kheden de financierin J
van de nationale schoonmaa
anders in te richten.
Normaal gesproken was ee
zo snelle wijziging van de in
terimwet Bodemsanering ni<
nodig geweest, maar regerin
noch parlement hebben voorc
geweten dat het aantal sane
I hngsgevallen zo groot zo
I Worden als het is gewordei
nu behalve echte gifbelten oo
voormalige bedrijfsterreine
(hij voorbeeld van gasfabric
ken) ernstig blijken te zij
verontreinigd.
EEN SIAMESE TWEELING w
'echten of zien. De twee staan
Jen ze niet gescheiden kunn
"oen zonder ook zichzelf erns
se weekblad The Observer ge
schouwing over de Oost-We
Jaarvan we slechts kunnen hc
ce internationale ontwapening
11 Stockholm wordt gehouden
De conferentie in de Zweec
8lr>g moeten brengen in de A
Je sinds de opschorting van
,n9en in Genève, op koude-i
'en. Het ziet er naar uit, dat
spray zullen moeten zorgen,
[hebben het nu nog te druk me
°e schuldvraag van het misluk
Op het hoofd hebben.
Oost en West: het zou eiger
Jen elkaar niet aardig te vihc
"aast elkaar te leven. Wat wij
jaanse toestanden in het Oos
World waarheen het Westen o
"kanen zijn door het nucleaire
Siamese tweeling door het Ie
Jachte de ander hun levens
•atting op te dringen.
Maar zo eenvoudig is het i
"ud als Kaïn en Abel, is blijkb;
er, en in Moskou en in W
jjs op met helse oorlog-in-de
schappij beloven. Die waanzir
nu toe redelijk onder contr
we ervoor zorgen, dat dit
Jensen beschikbaar blijven o
wen aan een betere wereld.
