Zwak Middenamerikaans
akkoord toch 'n succes
Minderheidsregering
meest waarschijnlijk
Bouterse ook
politiek
op dood spoor
even.
UITBLAZEN
STIJGING
Soidatei
ruzie: 'f
nu van t
De boer op
voor melk
Rijkspolitie
nieuwe auto's
DINSDAG 10 JANUARI 1984
ACHTERGROND
pagina?
VREDESPLAN CONTADORAGROEP UITGEKLEED
Denen vandaag vervroegd naar stembus
nlNSPAG 10 JANUAF
STRIJD OM LEDt
T5
WIM KOCK
DIK BRAKS heeft ze
ker niet, zoals ik. als
klein jongetje met
een kannetje melk in de
hand gefietst, achter de
huizen langs om niet al te
zeer op te vallen. Het ver
voer van voedsel was ver
boden. Mijn vader bracht
eens een hele nacht door in een
bunker bij de wacht van een
luchtdoelbatterij omdat hij een
paar geslachte kippen achterop
z'n bagagedrager had. Het was
ook na spertijd dal hij aange
houden werd, maar de kippen
maakten het erger.
Boter, kaas, meel, verse
melk, een ham; tijdens de oor
log moest je boeren kennen wil
de je daarvan regelmatig voor
zien zijn. De boter en de kaas
maakten ze op de boerderij
zelf. Op het erf stond, scheef
van ouderdom, het bakhuis.
Daar bakte de boerin grote
ronde mikken. Nu en dan werd
er clandestien geslacht en dan
was het feest in de kennissen
kring van de boer.
Af en toe verschenen er
mannen in leren jassen op het
erf. In mijn herinnering hebben
ze altijd leren jassen aan. Con
troleurs. De produktie van de
boer stond onder controle,
want voedingsmiddelen waren
gerantsoeneerd. Je kon alleen
met je distributiekaart en tegen
inlevering van bonnen hel
voedsel kopen dat de Duitsers
ons lieten.
Bij de boer kon je zonder
bonnen terecht. 'Onze boer', zal
ik maar zeggen, woonde in een
afgelegen buurtschap. De men
sen waren er absoluut betrouw
baar. Verraad was uitgesloten.
Eigenlijk was het hele dorp
waartoe de buurtschap hoorde
veilig. Onderduikers liepen er
vrij en onbedreigd rond. Als de
boer maar zorgde dat hij niet
werd betrapt dan kon hem be
trekkelijk weinig gebeuren.
Theoretisch bestond de
kans dat degene die een 'zij
spek' of een baaltje meel ver
voerde onderweg werd aange
houden door de controleurs,
maar mij is het nooit overko
men en ik heb toch heel wat
leeftocht vervoerd tussen de
boerderij en mijn ouderlijk
huis. Ik vermeed de drukkere
wegen en straten en verder had
ik de instructie een verzonnen
naam op te geven als er naar de
herkomst van de boter of de
kaas werd gevraagd. Die con
troleurs waren toch 'vreemden'.
Het waren bovendien Neder
landers, niet beter of fouter dan
andere Nederlanders die toen
ambtenaar waren. Ik vermoed
dat elke controleur ook 'zijn
boer' had en mogelijk wel méér
dan een.
Zwarte markt
Het besef dat ik op de zwar
te markt (Braks zou misschien
grijs circuit hebben gezegd)
opereerde drong pas vele jaren
later tot me door. De begrippen
zwarte markt en zwarthande
laar waren zo zwaar belast dat
het eenvoudig niet bij me op
kwam dat wat de boer en mijn
ouders, met mij als transpor
teur, hadden gedaan naar de
letter ook zwarte handel was.
Ik kom nu aan een teer
punt. Er is na de oorlog heel
wat op de boeren gescholden.
Schandalig hoge prijzen zouden
ze hebben gevraagd voor hun
voedsel. Ik wil best geloven dat
afzetterij voorkwam, maar ik
wil ook nog eens duidelijk vast
stellen dat 'onze boeren' (wij
hadden er gelukkig ook meer
dan één) zo niet waren. Veel er
van was trouwens ruilhandel. 5
Mijn vader zorgde voor het on
derhoud van de stallen of lever- 5
de er butagas voor. Dat was
llllllllllllllllllllllimilllllllllllllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIliÜ
even schaars als voedsel. Me-
nige boer gaf ook wel eens wat
weg zonder tegenprestatie of
betaling. Bij dit alles moet na-
tuurlijk in aanmerking worden E
genomen dat hier nooit zo'n ex- M
treme situatie bestond als later,
tijdens de hongerwinter in Hol-
land.
Reuzel
Ik heb nog dikwijls moeten
denken aan die fietstochtjes gj
naar de boerderij, vooral in de
tijd toen de kinderen kleiner E§
waren en met hun eten knoei-
den. Op welke tijd van de dag
we ook arriveerden, er was al-
tijd aanleiding om een boter- S
ham te eten en een 'tas' thee of §j
een kroes melk te drinken. De
boerin sneed haar zelfgebakken 5
mik pas aan nadat ze met de
punt van het mes een kruis had
geslagen op de onderzijde van E
het brood. Ze hield de mik ver- 5
tikaal tegen de borst en sneed
naar zich toe zonder ooit haar E
schort open te halen. Ik weet
nog hoe 'n knappe prestatie ik
dat telkens weer vond.
Er stond altijd een kom met E
reuzel op tafel. Verse mik met
reuzel en suiker was een lekker-
nij. Reuzel vonden we lekker- E
der dan boter. Boter aten we -
paradoxaal genoeg dankzij de
oorlog (want clandestien van E
de boer) - thuis ook, maar reu-
zei bijna nooit. We aten onze
boterhammen zo van de ge- E
schuurde tafel. De vliegen de-
den zich tegoed aan de suiker-
korrels die we op de tafel had- E
den gemorst. Soms knarste er
tussen m'n kiezen een stukje
houtskool uit de oven, dat on- E
opgemerkt in de korst was blij- j=
ven zitten. Het waren de lek-
kerste boterhammen van m'n E
leven. Veel lekkerder zelfs dan
het eerste wittebrood van na de
bevrijding.
Worsten
Als de boerin het met ons
eens was dat we genoeg gegeten E
hadden, zei ze steevast: ,,'s kij- E
ken wat we voor jullie moeder
hebben." Niets zag ik liever
dan dat ze dat zeggend naar de E
grote schouw boven de platte-
buis liep, want daar hingen de
lekkerste worsten en hammen.
Met een 'niks verliezen onder- E
weg en goed uitkijken!-' werden
we uitgewuifd.
Het klinkt allemaal heel E
nostalgisch en knus, maar dat
komt vooral omdat het zo lang
geleden is. We mochten natuur-
lijk dankbaar zijn dat we aan E
voldoende goed voedsel kon- j§
den komen, maar er moest ook
wel heel wat voor worden ge-
daan, het grootste deel daarvan E
clandestien. Het lijkt wel alsof
minister Braks daar terug naar-
toe wil. Tenminste wat melk
betreft. Hij wil laten controle- E
ren of we soms kannetjes melk
bij de boer gaan halen. Hij wil
dat niet hebben want dat zou E
de EG-plannetjes in de war
schoppen.
Een EG die mij verbiedt bij E
de boer te kopen wanneer en
wat ik wil hoef ik niet, net zo-
min als destijds die Duitsers. E
En dan zwijg ik nog maar over
het feit dat de melk nergens be-
ter is dan bij de boer aan huis. E
Dus vóórdat de fabriek er van 3
alles uit heeft gehaald.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie drs. J.H.M Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H Coumans
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres. Postbus 3229, 4800 MB Breda.
©076-236911 Telex 5417 A
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883
Sportredactie 076-236884
Rayonkantoren
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Vlissmgen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen:
22,10 per maand; 63,70 per kwartaal of 247,60 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar Prijzen: inclusief 5% B.T.W
Voor post-toezendmg geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Informatie grote advertenties 076-236881
't Kleintje 076-236882
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag.van 19.00 tot 20 30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek 101053738.
Door Jan Bouwmans
DE negen landen van
Midden-Amerika heb
ben afgelopen weekein
de dan toch overeen
stemming bereikt over
een plan om de spannin
gen en de conflicten in
het gebied op vreedzame
wijze op te lossen.
En hoewel de afspraken bij
wijze van spreken zo lek zijn
als een mandje, kan toch ge
sproken worden van een suc
ces. Dat komt dan geheel
voor rekening van de Conta-
dora-groep: Mexico, Vene
zuela, Panama en Colombia.
Het succes bestaat erin dat
voor het eerst een initiatief
uit de regio zelf om de pro
blemen zelf ter hand te ne
men geen al te voortijdige
dood is gestorven, ja zelfs
met een akkoord is bekroond.
Dat komt het zelfbewustzijn
van Midden-Amerika zeker
ten goede. Dat is een niet te
onderschatten winstpunt
vanuit het besef dat alleen de
betrokken landen zelf kun
nen zorgen voor een duurza
me vrede en rust in het ge
bied en goede onderlinge be
trekkingen, niet een van bui
tenaf opgelegd pact. Daarom
kan dit op zichzelf zwakke
akkoord leiden tot wat
krachtigere vervolg-initia-
tieven.
Dat Middenamerikaanse
zelfbewustzijn is gewonnen
op grote broer Amerika, dat
het Contadora-initiatief al
leen met de mond gesteund
heeft. Sterker, de VS hebben
van stond af aan getracht het
Contadora-initiatief een
voortijdige dood te laten
sterven. En wel om één enke
le reden: het plan kwam niet
uit Washingtons koker en de
VS bleken zelfs op de achter
grond niet meer aan alle
touwtjes trekken. En dat is
het laatste wat de Verenigde
Staten bereid zijn te accepte
ren. Hiermede is tegelijk ook
de zwakte gegeven van het in
Panama-Stad bereikte ak
koord tussen de Contadora -
groep en Nicaragua, Hondu
ras, El Salvador, Guatemala
en Costa Rica.
De Middenamerikaanse
problematiek is intussen ge
noegzaam bekend. In El Sal
vador woedt een burgeroor
log. In Guatemala en Hondu
ras zijn opstandelingen ac
tief. In Nicaragua heeft een
burgeroorlog het linkse San-
dinistische bewind aan de
macht gebracht. De werkelij
ke oorzaken van de woelin
gen en omwentelingen zijn
van sociaal-maatschappelij
ke aard: mensonterende ver
schillen tussen arm en rijk,
verschillen die de rijken ook
met geweld in stand willen
houden.
Ook in eigen land werd vorig jaar betoogd voor Middenamerikaanse eigenstandig heid.
- foto anp
Grote broer Amerika ziet
dit wel, maar acht dit blijk
baar van zeer ondergeschikt
belang. Washington bespeurt
in de woelingen en omwente
lingen in Midden-Amerika
allereerst het communisti
sche gevaar, dat vanuit een
gehanteerde domino-theorie
koste wat het kost gekeerd
moet worden; dus alle steun
voor de dictatoriale macht
hebbers én verwijdering van
de Sandinistische etterbuit in
Nicaragua.
De regering Reagan volgt
daarbij twee sporen: militai
re steun en diplomatieke
missies van speciaal gezant
Richard Stone, later gevolgd
door de speciale commissie-
Kissinger. Daarbij is het
vaak niet duidelijk of de di
plomatieke activiteiten in
feite een dekmantel zijn voor
steeds verdergaande militai
re initiatieven of dat ze eer
lijk gemeend zijn.
Binnen dit stramien kwam
in januari 1983 het Contado
ra-initiatief tot stand. Mexi
co, Venezuela, Panama en
Colombia staken op het Pa
namese eilandje Contadora
de koppen bij elkaar om te
zien of ze zich met enig kans
van slagen zouden kunnen
opwerpen als bemiddelaars
in de eigen regio. Ze besloten
het te proberen.
Op zichzelf al opmerkelijk
omdat tot dan toe in de Mid
denamerikaanse regio nooit
iets gebeurde zonder voor
kennis en instemming van de
Verenigde Staten. En dat
Washington deze keer niet
aan de touwtjes trok, werd al
spoedig duidelijk. Reagan
was met het initiatief dan
ook niet erg ingenomen,
maar hij kon het niet torpe
deren zonder zijn gezicht als
vredeszoeker, dat hij in alle
toonaarden benadrukt, te
verliezen.
Dat wil niet zeggen dat
Washington een afwachten
de houding aannam terwijl
de ministers van Buitenland
se Zaken van de Contadora-
landen de overige landen in
de regio afreisden. Die reizen
leverden overigens wel het
eerste succesje op: alle be
trokken landen toonden zich
ten laatste bereid tot overleg.
Dat was meer dan men ver
wacht had. Half juli 1983
komt de Contadoragroep dan
ook in de Mexicaanse stad
Cancun bijeen om een vre
desplan te ontwerpen.
Later die maand houdt
president Reagan een grote
rede over zijn Midden-Ame-
rika-beleid. Hij wil veel meer
geld om de regio te steunen.
Hij kondigt de instelling aan
van de commissie-Kissinger
die een totaalplan moet ont
werpen voor de Amerikaanse
hulp: zowel militair als eco
nomisch en politiek.
Tegelijk kondigt hij een
staaltje ouderwetse kano-
neerbootdiplomatie aan.
Amerikaanse vlooteenheden
zullen grootscheepse oefe
ningen gaan houden voor
beide kusten van Nicaragua,
er komen langdurige militai
re oefeningen van Ameri
kaanse en Hondurese eenhe
den in Honduras, de Verenig
de Staten gaan in Honduras
vooral nabij de grens met Ni
caragua op forse schaal mili
taire infrastructuur aanleg
gen als vliegvelden en we
gen; kortom militaire troe
ven die een voorspel zouden
kunnen zijn op een zeeblok
kade van Nicaragua en een
inval in dat land vanuit Hon
duras. Grenada had toen nog
niet plaats gehad. En intus
sen ging de vorstelijke steun
aan de anti-Sandinisten met
hun invallen in Nicaragua en
sobotagedaden op olieinstal
laties gewoon door.
Beide beleidslijnen van
Reagan - en welke van beide
sporen hoofdzakelijk gevolgd
zou worden, bleef in het on
gewisse - beloofden voor de
kansen van het Contadora-
initiatief weinig goeds. Maar
bovendien deed Reagan een
duidelijke poging om Conta
dora onderuit te halen. Hij
lanceerde het voorstel om het
Contadora-initiatief te laten
overnemen door de Organi
satie van Amerikaanse Sta
ten (OAS), de organisatie
waarin de Verenigde Staten
van oudsher de eerte viool
spelen.
In augustus 1983 kwamen
toen ook de eerste geluiden
dat het vredesplan van de
Contadoragroep mislukt was.
Kernpunten van dit plan wa
ren een staken van wapen
aanvoer naar Midden-Ame
rika, een stopzetten van alle
militaire activiteiten van
derde landen (VS én Cuba) in
de regio, inclusief het terug
roepen van alle militaire ad
viseurs.
De kansen leken voor
Amerika weer gekeerd. Kis
singer maakte met zijn com
missie een trip door de regio.
Stone reist de landen ook
weer af. Toch geeft Contado
ra niet op. Dat is niet in de
laatste plaats te danken aan
Mexico, dat zijn grote buur
man Reagan vorig jaar op
eigen bodem ontmoette
waarbij de verschillende vi
sie open en bloot op tafel
kwam te liggen.
Eind vorig jaar lanceerde
de Contadoragroep na voor
afgaande raadplegingen van
alle betrokken landen een
uitgebreid vredesplan van 21
punten. De VS dreigde het
initiatief helemaal te verlie
zen omdat met name Cuba
vergaande toezeggingen had
gedaan. Grenada had intus
sen ook plaats gehad natuur
lijk. Cuba bleek met instem
ming van Nicaragua bereid
zijn adviseurs terug te trek
ken en de wapenzendingen te
staken. De Sandinistische re
gering van Nicaragua was
niet van plan op te krassen,
de uiteindelijke doelstelling
van de VS. De kans van sla
gen voor Contadora leek bin
nen bereik en er werd een
tijdstip voor een officiële
conferentie bekend gemaakt.
Na een korte windstilte
stak er toch weer tegenwind
op. Amerika's trouwste
bondgenoten - of meest af-
hankelije vazallen - El Sal
vador en Guatemala kondig
den tegenvoorstellen aan
voor de conferentie, zonder
de inhoud ervan te geven. Ze
werden blijkbaar toch door
grote broer met een bood
schap gestuurd.
Dit laatste blijkt ook dui
delijk uit het afgelopen
weekeinde bereikte akkoord.
De gemaakte afspraken ade
men volstrekte vrijblijvend
heid. Een van de kernpunten
van het Contadora-plan, het
stoppen van nieuwe wapen
aankopen, is in het niet ver
dwenen. Wel belooft elk land
zijn militaire sterkte, inclu
sief de buitenlandse advi
seurs, op papier te zetten met
behulp van welke gegevens
in de regio dan tot een
machtsevenwicht gekomen
zou kunnen worden. Ook be
loven de landen ook hun
kieswetten te herzien zodat
de bevolking via vrije ver
kiezingen meer invloed krij
gen. De landen roepen elkaar
verder op tot opheffing van
de guerillabewegingen.
Inhoudelijk stelt het niet
zoveel voor, maar dat het uit
eigen koker komt en dat de
tegenwerking van de VS is
weerstaan, zijn winstpunten.
Dat neemt niet weg dat de si
tuatie in Midden-Amerika
even explosief is gebleven.
De commissie-Kissinger
komt deze week met het
voorstel de hulp aan Midden-
Amerika op acht miljard dol
lar te brengen en die hulp te
koppelen aan de naleving
van de mensenrechten.
Nu vindt Reagan blijkens
recente uitlatingen de situa
tie van de mensenrechten in
El Salvador onnoemelijk
verbeterd omdat er niet zo
veel mensen meer worden
vermoord als wel geweest is.
Intussen heeft de voorlopi
ge president van El Salvador,
Mangana, drie militairen die
betrokken zijn bij de dood
seskaders, naar buitenlandse
diplomatieke posten verban
nen; dit onder druk van de
VS.
Maar het lid Robert White
van de commissie-Kissinger,
oud-VS-ambassadeur in El
Salvador, verklaarde giste
ren nog dat de autoreiten in
dat land en de VS best weten
wie er achter de doodseska
ders zitten en dat Roberto
d'Aubuisson de spin in dat
web is. Diezelfde D'Aubuis
son is een van de belangrijk
ste kandidaten voor de aan
gekondigde presidentsver
kiezingen. De koppeling aan
de naleving van de mensen
rechten van Amerikaanse
hulp moet derhalve wel in dit
licht beoordeeld worden.
Van onze redactie buitenland
KOPENHAGEN - De
centrum-rechtse min
derheidsregering in De
nemarken heeft goede
kans terug te keren na
de verkiezingen van 10
januari wanneer 3,8
miljoen stemgerechtig
den een nieuw parle
ment, Folketing, kiezen.
Dat is de algemene ver
wachting die de verdere uit
voering zou betekenen van
een programma van drasti
sche economische bezuini
gingen.
Dat programma had geleid
tot het vertrek van de eerste
conservatieve premier van
deze eeuw, de 54-jarige Poul
Schlueter. Deze trad op 15
december af toen het voor
stel tot vermindering van het
tekort op de begroting van
1984 met drie miljard kronen
(930 miljoen gulden) tot 63
miljard kronen (19,5 miljard
gulden) met 93 tegen 77 stem
men werd verworpen.
Daags tevoren had zijn re
gering een gevoelige neder
laag te incasseren gekregen
toen de parlementaire oppo
sitie haar opdroeg duidelijk
afstand te nemen van het
destijds door de Denen (on
der de socialistische regering
van Anker Joergensen) mede
ondertekende dubbelbesluit
van de Navo (plaatsing van
nieuwe raketten in West-
Europa als voor het eind van
het jaar op de onderhande
lingen in Genève niet vol
doende resultaat zou zijn be
reikt).
Na maanden van verhitte
openbare debatten is de
kwestie van de stationering
van nieuwe raketten in
West-Europa (niet in Dene
marken) vrijwel uit de ver
kiezingscampagne verdwe
nen. De campagne richtte
zich voornamelijk op de toe
komst van de economie van
het land, dat weliswaar teke
nen van een economische op
leving vertoont, maar dat tot
de westelijke landen met de
grootste schulden behoort en
een werkloosheid van 10,7
procent van de beroepsbe
volking heeft.
De regeringspartijen zeg
gen bemoedigende resultaten
te hebben bereikt, zoals ver
mindering van de inflatie
(van tien naar vijf procent),
van de rentetarieven en van
het tekort op de betalingsba
lans. De positie van de Deen
se kroon is na een reeks de
valuaties versterkt en voor
het eerst in 20 jaar toont de
handelsbalans een overschot.
De oppositionele sociaal-de
mocraten, traditioneel de
grootste partij in het parle
ment, willen eveneens het
begrotingstekort verminde
ren, maar zij wensen niet dat
er bezuinigd zal worden op
de sociale voorzieningen. Zij
vinden dat er geld moet wor
den gevonden door belas
tingverhogingen voor het be
drijfsleven en afschaffing
van allerlei belastingvoorde
len. Hun programma, dat
streeft naar het scheppen
van werkgelegenheid, stelt
ook invoering van een korte
re werkweek voor ambtena
ren voor.
Volgens de opiniepeilingen
zou de minderheidscoalitie
krachtig versterkt uit de
verkiezingen tevoorschij n
kunnen treden. Maar politie
ke deskundigen wezen erop
dat de kiezer wel eens reke
ning zou kunnen houden met
de onzekerheid die het fra
giele bewind van Schlueter
had gekenmerkt. Tijdens de
regeringsperiode van 16
maanden zag het kabinet
zich voortdurend genood
zaakt compromissen naar
links en naar rechts te slui
ten.
De afgetreden regering
steunde in de 179 leden tel
lende Folketing op 65 leden.
De conservatieve partij van
Schlueter zou haar zeteltal
van 26 zetels wel eens kun
nen verdubbelen, ten dele
ten koste van haar drie klei
ne coalitiepartners,- de Cen-
tristische Radicale Liberale
partij, de Centrum-Demo
craten en de Christelijke
Volkspartij. Een ontbreken
van de absolute meerderheid
zou haar echter dwingen
weer een dergelijke samen
werking na te streven.
De radicale liberale partij
steunde de economische
plannen van Schlueter en zal
deze steun naar verwachting
voortzetten. Maar een poging
van de nieuwe regering tot
het terugschroeven van het
parlementsbesluit inzake de
plaatsing van nieuwe kern
raketten in West-Europa zou
zij niet dulden daar zij zich
sterk tegen de plaatsing
keert. Zij zei geen politieke
gedragslijn te zullen aan
vaarden volgens welke de
regering de steun van andere
partijen op het stuk van de
fensie en veiligheid zou na
streven en de liberalen zou
gebruiken voor haar econo
misch beleid.
De sociaal-democraten,
die een grote rol speelden bij
de val van de regering en die
voor het eerst in 53 jaar te
gen de begroting stemden,
zouden wellicht enkele van
hun 59 zetels verliezen. Maar
zij zouden ook in het nieuwe
parlement meer zetels krij
gen dan hun belangrijkste
rivalen, de conservatieven.
Van de 14 regeringen die
in Denemarken sedert de
Tweede Wereldoorlog optra
den, konden er slechts twee
in de Folketing over een
meerderheid beschikken
door een coalitie van veel
partijen. Dertien partijen
strijden om 175 zetels, waar
van de sociaal-democraten,
linkse socialisten, de socia
listische volkspartij en de
rechtse partij voor de voor
uitgang van de anti-belas-
ting-activist Mogens Gli-
strup de oppositie vormden.
Voor de overige vier zetels
strijden partijen op Groen
land en de Far 0 r, twee auto
nome gebieden binnen het
Deense Koninkrijk. De partij
van Mogens Glistrup zou
volgens de voorspellingen
het meest verliezen en zou
van 16 zetels op de helft kun
nen terugvallen.
Door Pieter Eggen
BOUTERSE staat niet
alleen financieel en eco
nomisch, maar sinds
zondag ook heel na
drukkelijk politiek met
de rug tegen de muur.
Met het ontslag van het
kabinet van premier Er-
rol Alibux (gisteroch
tend om drie uur) is
Bouterse ook de laatste
politieke steun in Suri
name ontvallen.
Dat is de stellige overtui
ging van Suriname-kenners,
die reageren op de jongste
troebelen in de geplaagde
voormalige Nederlandse ko
lonie.
Het ontslag van de rege
ring van de linkse Bouterse-
volgeling Alibux geeft in we
zen aan hoe diep de leider
van de Surinaamse revolutie
in de problemen zit. En deze
keer hebben niet (vermeen
de) samenzweerders met po
litieke aspiraties Bouterse in
het nauw gedreven, maar de
arbeiders van de bauxietfa
brieken en de electricteitsbe-
drijven in het land. Iets meer
dan twee weken geleden
kwamen de bauxietarbeiders
in verzet tegen de nieuwe be
lastingplannen van de rege
ring. Die plannen kwamen
neer op vrij drastische ver
hogingen van verschillende
tarieven. De regering had
daartoe moeten besluiten om
de nagenoeg lege schatkist
weer enigszins te kunnen
vullen. En die miserabele
toestand van 's lands finan
ciën is weer een rechtstreeks
gevolg van de stopzetting
van de ontwikkelingsgelden
door Nederland aan Para
maribo, na de dood van vijf
tien vooraanstaande oppo
santen van Bouterse in de
cember 1982.
Als gevolg van de Neder
landse beslissing niet eerder
weer geld over te maken aan
het regime-Bouterse tot het
moment dat er duidelijk
sprake van herstel van de
democratie is (en dat mo
ment komt als Bouterse be
sluit op te stappen, zeggen
kenners), kwam Suriname
dermate in de problemen,
dat het moest besluiten meer
dan daarvoor zich te verla
ten op Cubaanse steun.
Via niet eens zo subtiel di
plomatiek gependel van
Washington wierp in het
voorbije voorjaar de rege
ring van Brazilië zich op tot
'beste' vriend van Suriname.
Die opgedrongen vriend
schap - Bouterse kon niet
weigeren op straffe van mi
litaire interventie - leek even
de ergste druk van de ketel
te halen. Bouterse kreeg iets
meer politieke speelruimte,
maar zijn economische pro
blemen namen niet af. Ne
derlandse ontwikkelings
hulp - Surinames belang
rijkste bron van inkomsten -
laat zich niet zo gemakkelijk
vervangen.
De regering Alibux begon
deze zomer voorzichtig te
polsen of het IMF (Interna
tionaal Monetair Fonds) be
reid was geld te pompen in
Suriname, om daarmee de
zwaarste lasten te helpen
verzachten. Het IMF heeft
vooral nog niet toegehapt,
omdat één belangrijke grond
voor steun politieke stabili
teit is. Nu is dat iets waar het
bij uitstek aan ontbreekt in
Suriname.
Het kabinet Alibux, dat
tien maanden geregeerd
heeft, is gebaseerd op twee
politieke groepen; Palu (Pro
gressieve Arbeiders en
Landbouwers Unie) en de
RVP (Revolutionaire Volks
partij). Gemeten naar aan
hang stellen deze clubs abso
luut niets voor; bij de laatste
verkiezingen in Suriname
haalde de Palu niet eens de
kiesdrempel.
Dat Bouterse zich op dit
soort splinters verlaat is
minder uit vrije keuze, als-
wel dat andere, grotere par
tijen de 'revolutie' allang
vaarwel hebben gezegd. Vol
gens goed ingevoerde waar
nemers heeft Bouterse met
de val van Alibux ook de
steun van de Palu voorlopig
verspeeld. Het ontslag van
het kabinet was nodig, om
tenminste iemand de schuld
van de „fouten die zijn ge
maakt" te geven. Getuige
zijn - uitgestelde - radio- en
tv-rede heeft Bouterse het
doen voorkomen dat een
nieuwe regering veel meer
(dan de oude) rekening zal
houden met „de gerechtvaar
digde eisen" van de arbei
ders. Die nieuwe bewindslie
den zullen dus geen Palu-
mensen zijn, maar kunnen
evenmin uit de RVP gere-
cruteerd kunnen worden.
Die partij heeft zich dermate
vereenzelvigd met Cuba, dat
regeringsverantwoordelij k-
heid voor de RVP eerst in
Washington en Brasilia uit
gelegd zou moeten worden.
Bouterse heeft dus nie
mand meer die een politiek
gezicht kan geven aan zijn
regime. Maar het lijkt erop
dat hij twee maanden gele
den al de nieuwe gezichten
klaar heeft gestoomd. Sinds
november bestaat de 'een
heidsbeweging' „Stanvaste".
Die beweging - een los-vaste
collectie aanhangers van
Bouterse - poogt nadrukke
lijk aansluiting te zoeken bij
wat er rest van de oude vak
bonden. Ook Bouterses taal
gebruik in zijn speech van
afgelopen weekend duidde
erop dat Bouterse - in een
soort laatste poging - pro
beert een nieuwe achterban
te kweken. Waarnemers ge
ven Bouterse uitermate wei
nig kans op slagen.
„Het verzet van de arbei
ders was niet alleen maar
een protest tegen de belas
tingmaatregelen, het was
nadrukkelijk ook politiek
van tint", is een veel gehoor
de analyse.
Een tijd geleden deed het
verhaal de ronde dat Bouter
se zijn huis in Paramaribo al
verkocht heeft en klaar staat
voor vertrek als hem de
grond te heet onder de voe
ten zou worden. Een kenner:
„Het zou mij niet verbazen
als Bouterse over niet al te
lange tijd weggaat. Hij kan
geen kant meer uit."
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT - De leden van de
drie grote kerken in ons land
hebben in 1982 hun vrijwillige
kerkbijdrage gemiddeld met
enkele procenten verhoogd.
Iii de Hervormde Kerk steeg
de gemiddelde bijdrage met
1334o, in de Gereformeerde
berken met 1,66%, in de
gooms-Katholieke Kerk zelfs
nlet 3,1%. De gemiddelde kerk
bijdrage staat momenteel lan
delijk op 217.98.
Hoewel daarmee de stijging
van de kosten van levenson
derhoud in dat jaar van 6°/<
njet werd bijgehouden, zien d«
drie grote kerken de 13e geza
menlijke geldwervingsactie
Kerkbalans (9-22 januari 1984)
Afz
Van onze redi
GRONINGEN - De aa
vier procent gestegen
Hiermee is een eind
afzetten in de afgelopt
Dat is vooral te danken aan
de stijging van de binnenland
se verkopen, die stegen met 6,5
procent tot 38,3 miljard m3.
Het exportgedeelte steeg
met 2 procent tot 35,6 miljarc
m3. Dit heeft de hoofddirec
teur van de Nederlandse Gas
unie, ir. G.Kardaun, maandag
gezegd in zijn nieuwjaarstoe
spraak.
De gasafzet aan gasdistri-
butiebedrijven (kleinverbrui
kers, tuinders en overige
grootverbruikers) daalde mei
1 procent. Dit betekent in feite
een besparing van 3 procent
indien rekening wordt gehou
den met een correctie voor de
temperatuur en een toeneming
van het aantal aansluitingen
Deze besparing is mindet
spectaculair dan in de vorige
jaren. Hoewel de gasafzet aar
de industrie is gestegen met 6,1
procent wordt er ook in deze
sector nog sterk op energie be
zuinigd.
Centrales
i
Vervanging van olie doo:
aardgas, toepassing van op ga:
gestookte warmte/krachtin
stallaties en een hogere pro
duktie bij de bedrijfstak che
mie veroorzaken echter eet
Van onze red
UTRECHT - De soldaten
zijn ruziënd uit elkaar
plannen voor hechtere
zijn.
Verwacht wordt dat d
strijd om de leden weer in all
hevigheid in de kazernes lo
zal barsten.
De VVDM heeft de bestaan
de samenwerking met d
AVNM maandag opgezegd. D
beide bonden hebben mee
dan een jaar regelmatig ovei
•eg op bestuursniveau geha
over de belangenbehartigin
van soldaten. De VVDM zi<
het nut van dit vrijblijvend
overleg niet meer in, aldus ee
woordvoerder.
De AVNM is het afgelope
DEN HAAG/BREDA -
De Rijkspolitie krijgt
nieuwe patrouillewa
gens. Deze autos die de 25
jaar oude Citroenwagens
moeten vervangen, zullen
gebruikt worden voor
hulpverlening bij onge
vallen en andere calami
teiten.
De verkeersgroep Bre
da is al in het bezit van
een Mercedes terreinwa-i
gen. Volgens een woord
voerder van de verkeers
groep was de Citroen
hard aan vervanging toe:
„Het is een hele vooruit
gang. Als er er ergens een
ongeluk gebeurd kunnen
we er nu veel sneller bij
zijn." Alle zeventien ver-
keersgroepen in Neder
land van de Rijkspolitie
zullen uitgerust worden
met de nieuwe patrouil
lewagen.
Ook zal de nieuwe auto
gebruikt worden voor het
controleren van het
vrachtverkeer.
