Zoekend het nieuwe jaar in
UIKE PEN
Bouw krabbelt
weer overeind
Stroomverbruik
voor eerst in
jaren gestegen
rDEK DE
CHILLEN
^wt
Aantal roofovervallen
nam verleden jaar af
PTT WIL NIEUW TELEFOONNET; KOSTEN ZES TOT ZEVEN MILJARD
Nederlanders niet
Italiaanse cel in
voor bezit drugs
Zoekactie langs stranden naar
door olie getroffen vogels
Twaalf miljoen minder wenskaarten per post
„Bezuinigen
I bedreigt
trouw van
I ambtenaar"
Merijntje
VANDAAG
Foster Parents-
Pleegouders
willen actie
Peter Werner
per rolstoel
door de VS
Nigeria rustig
na staatsgreep
Opbrengst van
1-2-3-show
valt tegen
PAGINA GIDS 2
)uitse Van Dale
ien verademing
PTT: acties
kunnen 400
banen kosten
I DEN HAAG - De steeds nieu-
I we bezuinigingen bedreigen
J loyaliteit en spankracht van
I de ambtenaren. De dreiging
I van steeds nieuwe aanslagen,
I bezuinigings- en heroverwe-
j gingsronden vereisen onder-
I zoek, discussies en rapporta-
I ges.
ÖSSI'NG
te
MEER OMZET BIJ 70 PROCENT
'SMOKKEL TEGEN HANDEL GERICHT
T DUUMPJE VREEST RAMP
Zeven Fransen
komen om bij
auto-ongeluk
TEKEN VAN ECONOMISCH HERSTEL
DINSDAG
3 JANUAR11984
VAN ZEELAND
BINNENLAND
BUITENLAND
14 DAGEN GRATIS
DE STEM de 4 iul krant
T50
CENBOEKENBOEKEN'
JEKENBOEKEN BOEK
KENBOEKENBOEKEN
iOEKENBOEKENBOE
Door Wim Bazelmans
.LS JE het in het Neder-
indse taalgebied hebt
ver de 'Dikke Van Dale'
reet iedereen dat het niet
aat om een wat stevig uit-
evallen plaatsgenoot,
ïaar om een woorden-
oek.
Een uitgebreid, overzichte-
jk en betrouwbaar woorden-
oek, om precies te zijn, dat
imisbaar is voor degenen die
ij studie of werk met de Ne-
erlandse taal te maken heb-
Voor het Nederlands is er
nds jaar en dag dus al de
likke Van Dale, maar op het
ebied van Frans, Duits en
Ingels bleef het behelpen. De
estaande woordenboeken
ijn uiterst beknopt en vaak
oek je tevergeefs naar een
ruikbare vertaling van een
rij gangbaar woord. Een aan-
il jaren geleden heeft Van
>ale Lexicografie BV echter
tesloten om verbetering in die
ituatie te brengen door ook
nderstalige woordenboeken
gaan uitgeven. Het eerste
ieel (Frans-Nederlands) ver-
cheen begin dit jaar en daar-
lan is nu de Duits-Nederland- I
;e uitgave toegevoegd. Het ligt
n de bedoeling de complete
;erie van zeven delen (de drie
;angbare moderne talen en
•en herziene druk hedendaags
Nederlands) eind 1985 gereed
,e hebben.
Aan de Duits-Nederlandse
(an Dale werd door ongeveer
lertig germanisten onder lei-
ling van hoofdredacteur prof.
Ir. H. Cox ruim viereneenhalf
aar gewerkt. Doel was een zo
'olledig mogelijk woorden-
>oek van het gesproken en ge-
chreven Duits na 1945 van het
iele Duitse taalgebied, inclu-
ief Zwitserland, Oostenrijk
:n de DDR.
Uit een steekproef blijkt dat
le Duits-Nederlandse Van
Dale een verademing is verge-
eken bij de andere Duits-Ne-
lerlandse woordenboeken.
Dat komt niet alleen omdat
iet zo dik is (zestienhonderd
lagina's) of het meest uitge-
ireid (115.000 trefwoorden),
naar zeker ook omdat het toe-
;ankelijk is en helder inge-
leeld.
Belangrijk is bovendien dat
>r een consequente markering
vordt gebruikt voor bij voor
beeld vaktaal, kindertaal en
moral voor stijlniveaus:
schrijftaal, normale taal, in-
'ormele taal en vulgair
voordgebruik. Aan de spreek-
aal is aanzienlijk meer aan
lacht besteed dan in de lexico-
;rafie gebruikelijk is. Het
woordenboek bevat tot slot
:en uitgebreid aanhangsel met
;en grammaticaal compen-
lium, een spreekwoordenlijst,
>en lijst van frequente woor-
len en de spelling van aard-
•ij kskundige namen.
Va li Dale Groot woordenboek
'Duits-Nederlands. Uitgeverij
Van Dale Lexicografie.
Utrecht/Antwerpen, 1983.
f115,-
Stem-lezers en -lezeressen kijken
week in week uit in de
..K,ointies"-rubrieken. Dat zijn elke
dag vele tienduizenden mensen.
Het moet dan wel heel raar lopen
als juist uw ..kleintje" niet zou
worden gelezen.
DE STEM
124ste jaargang Kantoren te Breda - Bergen op Zoom - Etten-Leur - Goes - Hulst - Oosterhout - Roosendaal - Terneuzen - Vlissingen Losse nummers 1.-
Van onze
Haagse redactie
DEN HAAG - De postbodes
hebben de afgelopen weken
121 miljoen poststukken met
Kerst- en Nieuwjaarswen
sen bezorgd, twaalf miljoen
minder dan een jaar gele
den.
De PTT-leiding vindt die
teruggang met tien procent
nog meevallen. Men had als
reactie op de poststaking en
als gevolg van de economi
sche teruggang nog minder
Kerstpost verwacht. Daar
zag het aanvankelijk ook
naar uit, maar de week tus
sen Kerstmis en Nieuwjaar
heeft nog veel goedgemaakt.
- -y
Van onze redactie binnenland CENTRALE RECHERCHE INFORMATIEDIENST:
DEN HAAG - Het aantal roof
overvallen in ons land is in
1983 met negen procent ge
daald. Tegen 814 overvallen in
1982 hadden er het afgelopen
jaar ongeveer 740 plaats.
Dit zei chef Van straten van
de Centrale Recherche Infor
matiedienst CRI gisteren in
zijn nieuwjaarstoespraak.
Volgens Van Straten omvat en beroepsmatige geldtrans-
de daling niet slechts een ver- porten maar ook op overige
mindering van het aantal niet-beveiligde objecten. Op-
overvallen op geldinstituten vallend noemde Van Straten
de toeneming van overvallen
op vertegenwoordigers in de
juweliersbranche. Daarbij is
het afgelopen jaar vaak voor
tonnen aan juwelen, sieraden
en horloges buitgemaakt.
Vanuit de Groepscriminali
teit en Overvallen Centrale
COC van de CRI worden enke
le preventieve maatregelen te
gen dit soort overvallen gesi
muleerd, zo kondigde Van
Straten aan.
Forse order voor Philips
Van onze
redactie binnenland
DEN HAAG - De acties van de
ambtenaren van het afgelopen
najaar kunnen de posterijen
in 1984 maximaal 400 arbeids
plaatsen kosten. De posterijen
kregen als gevolg van de sta
kingen ongeveer 1,5 procent
minder post te verwerken. Dat
een strop van 55 miljoen
gulden.
Trekt het postverkeer in
.984 aan, dan valt ook het ver-
I lies aan arbeidsplaatsen mee.
PTT-directeur-generaal
Leenman liet gisteren in zijn
nieuwjaarsbericht weten dat
bierbij geen gedwongen ont-
I slagen zullen vallen.
Bij de eerder aangekondig-
de300 tot 400 verdwijnende ar
beidsplaatsen bij postgiro/
rijkspostspaarbank wordt er
naar gestreefd gedwongen
ontslagen te voorkomen.
In hoeverre ook op langere
I termijn sprake zal zijn van
verkeersverlies is nu nog niet
te overzien.
Zie ook pagina 3
Winst PTT gered
door één afdeling
Van onze redactie binnenland
Dat betekent veel extra
werk voor veelal al overbelas
te mensen. Dit zei secretaris
generaal Scholten van het mi
nisterie van Onderwijs en We
tenschappen gisteren in zijn
nieuwj aarstoespraak.
Scholten vindt dat er grote
tans is dat al die zaken een
aanslag kunnen vormen op
loyaliteit en veerkracht van
jljet ambtenarenbestand.
IScholten heeft de indruk dat
vooral in de laatste tijd het ge-
wek aan begrip voor en het
Mzicht in het functioneren
van het ambtelijk apparaat
groeit.
SljUII
mpu iflOM. 'ubui uba SnJ
q 'puoq uba joo 'japuos^qoaJ
)aq ioojS i03bu 'U0ppiui uiooq
(ADVERTENTIE)
MANTELS
grote kollektie
zéér lasg geprijsd
sedert 1945
in de betere kwaliteit
"ITERIJENHUIS VERMEULEN
maatwerk reparatie
mQdernisering bontreiniging
nu|M aantrekkelijke aanbiedingen
te atelier Vismarktstraat 17-19
jreia-centrum t/o Spanjaardsgat
Rechter lapt
drugs aan
Italiaanse laars
Vdn een onzer verslaggevers
BAARN - Het dieptepunt in de bouw lijkt gepasseerd. Uit een
onderzoek van het Nederlands Verbond van Ondernemers in de
bouwnijverheid (NVOB) blijkt dat er in het najaar van 1983 te
kenen waren van 'een licht conjunctureel herstel'. Aan het on
derzoek van de NVOB namen 2749 van 5500 aangesloten bedrij
ven deel.
Bijna zeventig procent zag de omzet in 1983 licht toenemen. In
1982 daalde die nog met 4,4 procent ten opzichte van '81. Naar ra
ming zal de omzet over 1983 een toename met 0,9 procent verto
nen.
Overigens zijn er tussen de onderscheiden bedrijfsgrootten
duidelijke verschillen in omzetontwikkeling te zien. De bouw
bedrijven die hun omzet in 1983 zagen stijgen hebben alle een
jaaromzet van een half miljoen gulden of meer.
De kleinere ondernemers gingen nog achteruit. De allerklein
ste met een omzet onder de 250.000 gulden incasseerden een da
ling van gemiddeld 6,3 procent. De groep met een omzet tussen
een kwart en en half miljoen gulden ging 0,4 procent in omzet
achteruit.
De grootste bouwconcerns, met omzetten boven tien miljoen
gulden, bereikten slechts een omzetstijging van 0,6 procent.
Driekwart van de bedrijven had In het najaar een werkvoor-
raad voor hooguit vier maanden. De helft van de aannemers
had toen nog voor twee maanden werk.
In 1982 is de personeelsbezetting met 12 procent afgenomen -
in 1983 naar raming met 1 procent.
In het najaar van 1982 beoordeelde nog 61 procent van de on
dernemers in de bouw de werkvoorraad slechter tot aanzienlijk
slechter dan in 1981. Vorig najaar was dat nog bij 35 procent het
geval.
ZANDVOORT - Moderne strandjutters hopen op een geluk
kig 1984. Zoals gebruikelijk na stormachtig weer stropen zij
met hun metaaldetectors het strand af, op zoek naar waar
devolle zaken als ringen en munten. Met de weersverwach
tingen voor de komende dagen kunnen strandjutters in het
nieuwe jaar misschien wel een succesje verwachten. Volgens
het KNMI zal het in ieder geval de komende twee dagen -
vooral aan de kust - flink blij ven stormen. - foto aimp
ROME - Een Romeinse
rechtbank heeft gisteren
twee Nederlanders veroor
deeld tot anderhalf jaar
gevangenisstraf wegens
het smokkelen van drugs.
De beklaagden hoeven
evenwel hun straf niet uit
te zitten, maar werden uit
gewezen, omdat ze een
voor Italië ongebruikelijk
excuus hadden.
De Nederlanders zeiden
tegen de rechtbank geen
dealers in de gewone zin
van het woord te zijn,
maar marihuana te heb
ben ingekocht voor een
Van een onzer verslaggevers
OOSTBURG - Natuurbe
schermingsvereniging 't
Duumpje West-Zeeuwsch-
Vlaanderen vreest dat talrijke
zeevogels het slachtoffer van
stookolievervuiling zijn ge
worden. Afgelopen dagen zijn
op de Walcherse en Zeeuwsch-
Vlaamse stranden al diverse
zieke en dode - door zware
stookolie besmeurde - vogels
aangetroffen.
't Duumpje is momenteel
koortsachtig bezig een zoekac
tie vo'or te bereiden waarbij
men het gehele strand tussen
het Zwin en de Braakman,
zo'n kleine 40 kilometer, op
zieke en dode vogels wil in
specteren.
Gisteren hebben wande
laars aangetroffen zieke vo
gels al overgebracht naar het
vogelreservaat Het Zwin in
Knokke.
Woordvoerder Jan de Zwart
zei gisteravond dat al kontakt
was gelegd met het werklo-
zenproject West-Zeeuwsch-
Vlaanderen om mankracht
voor de zoekactie aan te wer
ven. Voorts doet men een be
roep op vrijwilligers, waarbij
men vooral denkt aan de
schooljeugd die momenteel
nog vakantie heeft, om woens
dag te helpen bij de zoekactie.
„Het is een acute zaak
waarop snel ingespeeld moet
worden willen wij nog iets
redden", zo zegt De Zwart, die
er op wijst dat onder meer al
ken, zeekoeten en zeeëenden
het slachtoffer van de stooko
lie zijn geworden.
Om hoeveel vogels het gaat
durft hij niet te zeggen. „Als je
enkele tientallen vogels op het
strand aantreft gaat het om
honderden vogels, want
slechts een klein percentage
spoelt aan. Vind je onverhoopt
enkele honderden vogels dan
mag je aannemen dat de wer
kelijke omvang van deze ramp
duizenden vogels betreft".
De aangetroffen vogels
worden naar een centraal ver
zamelpunt gebracht. De zieke
vogels gaan door naar het vo
gelreservaat, de dode worden
opgestuurd voor onderzoek.
aantal Amsterdamse kof
fiehuizen die soft-drugs
tegen een normale prijs
aan de man brengen en zo
doende de criminele angel
uit de drugshandel probe
ren te halen. Hoewel ook
de handel in soft-drugs
formeel verboden is, staat
de Nederlandse politie
kleinschalige handel en het
bezit van kleine hoeveel
heden toe.
De rechtbank overlegde
10 minuten en besloot de
straf om te zetten in een
voorwaardelijke en de be
klaagden onmiddellijk
over de grens te zetten.
SAARBRÜCKEN - In het
Saarland zijn gisteren zeven
Fransen om het leven geko
men toen hun busje op een
autoweg in botsing kwam met
een grote Franse vrachtwa
gen.
Dit is bekend gemaakt door
de politie. Een achtste passa
gier van het busje werd in
ernstige toestand opgenomen
in een ziekenhuis. Het ongeluk
gebeurde toen de vrachtwa
genchauffeur, een Fransman,
naliet om voor het passerende
busje uit te wijken naar
rechts.
De slachtoffers varieerden
in leeftijd van 19 tot 39. Zij
gingen dagelijks de grens over
in verband met werkzaamhe
den in de stad Illingen in
Saarland.
DEN HAAG - De PTT wil Philips de komende
vijftien jaar een volledig nieuw telefoonnet la
ten aanleggen.
De totale kosten daarvan zijn zes tot zeven miljard
gulden.
Gisteren heeft de PTT-lei
ding de opdracht voor de om
bouw van de eerste vijf cen
trales aan de combinatie AT
and T en Philips gegeven op
voorwaarde dat een akkoord
over de prijs wordt bereikt.
Ir. C. Wit, die over twee
maanden Leenman opvolgt als
directeur-generaal van de
PTT, zei dat Philips als Neder
lands bedrijf een voorsprong
heeft bij het gunnen van de
order. „Je moet wel ziende
blind zijn en horende doof als
je bij de vervanging van ons
nationale telefoonnet Philips
buitensluit", aldus Wit.
Het gaat om de overschake
ling van het huidige stelsel
naar het zogenaamde digitale
systeem, waarbij de gebruike
lijke kabels plaats maken voor
glasvezelkabels. Daarvoor
moeten ook alle dertienhon
derd telefooncentrales ingrij
pend worden verbouwd. De
kleinere zullen verdwijnen.
Naar schatting blijven er nog
ongeveer zeshonderd over.
Voor de abonnee heeft digi
taal bellen als voordeel dat de
verbinding sneller tot stand
komt. Hinderlijk gekraak en
stemmen op de achtergrond
komen bij digitaal bellen niet
voor, waardoor de geluids
kwaliteit aanzienlijk vooruit
gaat. In theorie is het ook mo
gelijk om tegelijkertijd met
het belsignaal het nummer
van de opbeller te laten op
lichten.
Behalve Philips is ook aan
Ericsson en aan ITT een offer
te voor deze miljardenorder
gevraagd. Bij de vijf centrales
waarover nu met Philips een
zogenaamde bereidheids-
vérklaring is getekend zit in
elk geval Utrecht. Overigens
worden de glasvezelkabels ge
maakt door de Nederlandse
Kabelfabriek, een dochter van
Philips.
Ook de ruim 455 centrales
die de afgelopen jaren compu
tergestuurd zijn gemaakt
worden weer volledig ver
bouwd. Maar deze zullen als
laatste aan de beurt komen. In
1987 moet het werk zover zijn
gevorderd dat alle onderne
mingen die dat wensen een di
gitale aansluiting kunnen
krijgen.
De PTT heeft Philips ook
plannen voorgelegd voor de
vervaardiging van een huis
computer. Het gaat om een
combinatie van beeldscherm
met viditel, telefoon en toet
senbord voor het verwerken
van gegevens.
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM - Voor het eerst
sinds jaren is het elektrici
teitsverbruik in ons land in
1983 weer toegenomen.
Volgens ir. J. Wijmans van
de Arnhemse Instellingen is
dat „een teken van economisch
herstel". De directie-voorzitter
van de Arnhemse Instellingen
(ondermeer SEP, VEEN, Kema-
en GKN) toonde zich gisteren
tijdens zijn nieuwjaarsrede
optimistisch voor de toekomst.
Nadat het elektriciteitsver
bruik in Nederland de laatste
drie jaar afnam met respectie
velijk een half, een half en 2,4
procent werd vorig jaar een
toename van 2,2 procent ge
constateerd.
Een stijging van het stroom
verbruik, die overigens vrij
plotseling gekomen is. Volgens
een woordvoerder van de Arn
hemse Instellingen is sinds
mei van dit jaar een forse om
mekeer waarneembaar.
Met name de zware metaal
industrie en de chemische in
dustrie hebben sindsdien flink
wat meer elektriciteit ge
bruikt, zo is gebleken uit een
onderzoek dat in december
werd uitgevoerd door de Vere
niging van Exploitanten van
Elektriciteitsbedrijven in Ne
derland (VEEN).
Ook de stroomafname bij de
kleinverbruikers nam in 1983
toe, zij het minder dan bij ge
noemde industrietakken. Na
jarenlange besparingen ge
bruikten de gezinnen één pro
cent meer elektriciteit.
Wij mans is niet alleen opti-
misch over het herstel van de
economie, maar ziet ook de
toekomst van de Arnhemse
Instellingen, die in totaal 1450
mensen in dienst hebben, met
vertrouwen tegemoet.
Dat vertrouwen is geba
seerd op drie besluiten die de
gezamenlij ke elektriciteitsbe
drijven in Nederland vorig
jaar namen; de beslissingen
om het 380 kV-net in Neder
land sluitend te maken, een
aantal olie-gestookte centrales
geschikt te verbouwen voor
kolenstook en in Friesland een
windcentrale te bouwen.
Met de realisering van die
drie projecten is een totaalbe
drag van 2,5 miljard gulden
gemoeid. De Arnhemse Instel
lingen en een aantal andere
bedrijven zullen er zeker vijf
tot zes jaar werk aan hebben.
VERONTRUSTE pleegouders,
aangesloten bij de Stichting
Foster Parents Plan (FPP)
overwegen om zowel de
financiële administratie van
deze organisatie als de
handelwijze van
Konsumentenman Frits Bom
justitieel te laten onderzoeken.
Na recente televisie
uitzendingen van Bom over
het FPP zijn bij tal van
pleegouders twijfels gerezen
over de goede trouw van het
bestuur van Foster Parents.
IN minder dan zeven maanden
heen en weer, dwars door de
Verenigde Staten,
15.000 kilometer per rolstoel:
een afstand die de gemiddelde
automobilist per jaar rijdt.
Peter Werner, de
gehandicapte sportleraar uit
Noordwijk, wil die
'onmogelijke' tocht gaan
maken en toevoegen aan zijn
ai indrukwekkende lijst van
soortgelijke marathontochten
per rolstoel.
Het is in Niger/a heel rustig
gebleven na de staatsgreep
van afgelopen weekeinde.
Tegen de nieuwe
machthebbers lijkt geen
weerstand te bestaan. Over
het lot van Shehu Shagari
werd nog niets bekend.
DE KRO houdt er rekening
mee, dat het streefbedrag van
f 40 miljoen netto ten
behoeve van een ziekenschip,
door middel van Rudi Carrell's
1-2-3-show, net niet gehaald
kan worden. De poststaking is
daarvan de oorzaak volgens
de KRO. Wel heeft de 1-2-
3-show heeft wat kijkdichtheid
betreft een KRO-record
gebroken. Het prijzensysteem
zal dit seizoen een tikkeltje
veranderd worden.
Met deze bon kunt u een nieuwe abonnee aan
melden en de pen zal u worden, toegestuurd.
I NIEUWE ABONNEE
Naam en voorletters:
Adres:
Postcode:
1 Woonplaats:
Betaling 61,15/Kwartaal 20,49/Maand
DE NIEUWE ABONNEE ONTVANGT Z'N KRANT
Datum van aanmelding:
Naam:
Adres:
Postcode:
Woonplaats:
Deze bon in een open enveloppe, zonder postzegel, sturen naar:
De Stem, Antwoordnr. 112,4800 VB BREDA.
Bellen kan ook: 076-236911
I
I
1
I
^Bellen kan ook: 076-236911.
I i
