k
Orwell schreef
hetboek
van de eeuw'
R1984
VAN DAMME
In de schaduw
van Grote Broer
Het BOEK '1984' van de Engelse socialistische schrijver
George Orwell (pseudoniem voor de in 1903 in India gebo
ren Eric Blair) werd in 1948 voor het eerst uitgegeven bij
Seeker Warburg in Londen. Die uitgeverij was dus meteen
binnen. Miljoenen exemplaren zijn er sedertdien over de he
le wereld in 64 talen verkocht. De persen en de binderijen
kunnen de bestellingen niet bijhouden, vooral nu het magi
sche jaar 1984 met rasse schreden nadert.
Ilaïiïftips
Wie Was
Mijn
Moeder?
33tUem
SBait
Oranje
Na De
Ontvoering
ZATERDAG 24 DECEMBER 1983
IDIGE DIENST FNV
DOOR PETER SCHOUTEN
"Je
"UT
In DE Verenigde Staten - alles waait op den duur immers
vanuit die bakermat van de cultuur naar hier over - is voor
al onder de jeugd een nieuwe levensstijl in wording. Het is
de subcultuur van de computergekken, die hun dagen door
brengen achter toetsenbord en beeldscherm. Zo op het eer
ste oog een gezonde hobby voor jongelui met een wiskunde
knobbel en een goed gevoel voor de basic language.
ïnt
Materials Shop
IF EN BEHANG
"Geachte ouders,
Een verrassing van de Rabobank. Niet zo'n welko
me surprise. Want meneer Rabo mag in zijn brief dan pre
cies dezelfde hartelijke en intieme toon aanslaan als de he
ren Wehkamp, Lecturama en andere notoire brievenbusbe-
vuilers, ik heb om die vriendelijke benadering nooit ge
vraagd. Ik heb de Rabobank niet uitgenodigd voor het ver
jaardagspartijtje, noch heb ik de bank tien jaar geleden een
geboortekaartje gestuurd.
D
"T
Oc
ok IN ons land (de film WarGames is inmiddels ook
in onze bioscopen te zien) is men aan het denken gezet. De
Delftse hoogleraar I. Herschberg: „Een goeie computer
kraak is een technologische tour de force. Maar bewezen is,
dat het kan. Vergeet niet dat de kinderen die na '65 geboren
zijn, geen enkel ontzag hebben voor de computer. Integen
deel, het is voor hen een spannend stuk speelgoed. Lukt het
LEES VERDER OP DE VOLGENDE KÉRST-PAGINA
i 1984 bij ,,400
igel
riewegen
tymerce
ntuin
go
ue
lal
aanbeurs
imple
-winkeltje
ar
helde
enhandel Jan Kolijn
doorwerken met de kerstda
gen, dat is heel gewoon
als ze maar afblijven van wat
ik zelf verdiend heb
het spannende avontuur rond
de perfecte treinenloop
deze witte kerst hadden wij
eind 1982 al geregeld
dochter vindt moeder terug
dank zij 't Rode Kruis
ik mag dan zeventig zijn,
mijn werk geef ik niet op
de vader des vaderlands, leeft
hij nog na 400jaar?
Gerrit v.d. Valk is bitter,
Toos wil alleen vergeten
V»
de Bond tegen het Vloeken:
dweilen met de kraan open?
ondernemen moet, maar be
zint eer gij voor uzelf begint
ONTDEK
de verschillen, 'n grote zoek
plaat van Bert us (Klaassen)
RADIO EN TV-
programma 's voor het hele
kerstweekeinde bijeen
UITGAAN
de agenda wijst de weg naar
films, theaters en exposities
COLOFON
Anton Theunissen
produktie
Dirk Vellenga
eindredactie
Erik d'A illy
vormgeving
feestdagen toe!
U mee dat het spreekuur in
onze correspondent op
wordt gehouden, vanaf 1
iedere tweede dinsdag van
den zal worden in gemeen-
Den Dullaert, Sportlaan 14.
30 uur.
Toch is de cijfercombinatie van de fameuze titel een strikt
toevallige. Orwell, die het boek aanvankelijk 'De laatste
mens in Europa' wilde dopen, bedacht op verzoek van zijn
uitgever een meer compacte titel en verwisselde - zijn boek
kwam immers uit in 1948 - gewoon de laatste twee getallen.
Wie meent, dat hij daarmee serieus ruim dertig jaar vooruit
wilde zien, heeft het mis. Orwell schreef geen futuristische
roman, geen science fiction. Hij wilde slechts waarschuwen
tegen het gevaar van totalitaire systemen, of ze nu geworteld
waren in het communisme of in het fascisme.
Hij slaagde daarin voortreffelijk, getuige de populariteit bij
de lezers, getuige ook de reacties van literatoren over de ge
hele wereld, die de satire '1984' nog vaak het 'boek van de
eeuw' noemen.
De hoofdpersonen Winston en Julia leven in de hoofdstad
Londen van de totaal bewaakte staat Oceaitië, waarin de
knoet van het Engsoc (afkorting voor English Socialism) tot
in de verste hoeken reikt en overal zichtbaar wordt gemaakt
door de levensgrote portretten van de niet werkelijk bestaan
de potentaat Grote Broer. Big Brother watches YouGrote
Broer ziet U. De slogan is bekend. Ook voor hen, die het
boek nog nooit gelezen hebben, zijn het gevleugelde woor
den geworden.
De bewoners van Orwell's heilstaat worden dag en nacht
begluurd, bespied en afgeluisterd door teleschermen. Dat
zijn apparaten die gebruikt worden voor visueel en auditief
tweerichtingverkeer.
Winston werkt op het ministerie van Waarheid (waar alleen
leugens worden geproduceerd), Julia is lid van de aan Grote
Broer toegewijde Anti Sex Beweging. Ze worden verliefd,
een bij uitstek bij de persoonlijke vrijheid behorende bezig
heid en daarom strijdig met de beginselen van het Engsoc.
Vanaf dat moment beschrijft Orwell griezelig realistisch, hoe
onontkoombaar beider lotsbeschikking is: eerst de gevangen
neming, vervolgens de marteling en de hersenspoeling en
tenslotte de liquidatie door het nekschot. Ze verdwijnen ge
woon, óók voor de nabestaanden. Ze hebben nooit bestaan.
In de taal van het Engsoc, de Nieuwspraak, zijn ze gevapori
seerd. Het is de taak van Winston's voormalige collega's om
de dossiers met die bewering in overeenstemming te bren
gen.
De angst-samenleving van Orwell is gefundeerd op de geor
ganiseerde leugen. De methoden: geschiedvervalsing op gro
te schaal door continue aanpassing van de dossiers en de ge
schiedenisboeken. De objectieve waarheid is voor altijd ver
bannen.
Niets tekent zo duidelijk de nachtmerrie van '1984' als de ci
taten uit het boek zelf:
IE MOEST leven - je leefde, uit een
gewoonte die instinct werd - in de veronderstelling dat elk
geluid dat je maakte werd afgeluisterd en, behalve in het
donker, elke beweging werd nagegaan".
INJlET ALLEEN elkeïeitelijke misdra
ging, maar elke excentriciteit, hoe klein ook, elke verande
ring van gewoonten, elk nerveus aanwensel, dat misschien
het symptoom kon zijn van een innerlijke strijd, wordt on
herroepelijk ontdekt".
rlET WOORD vrij bestond nog in de
Nieuwspraak, maar het kon alleen gebruikt worden in zulke
mededelingen als 'Deze hond is vrij van luizen' of 'Dit veld is
'rij van onkruid'. Het kon niet worden gebruikt in zijn oude
betekenis van 'politiek vrij' of'intellectueel vrij', omdat poli
tieke vrijheid en vrijheid van denken zelfs als begrippen niet
meer bestonden en daarvoor dus ook geen aanduiding wa
ren".
haar Orwelliaanse greep. Daaraan lijkt ontsnappen nauwe
lijks nog mogelijk. Mijn persoonsgegevens, zo goed als trou
wens die van u allemaal, liggen opgeslagen in de geheugens
van tientallen computers. Op de kantoren van de fiscus, de
verzekeringmaatschappijen, in het gemeentehuis, bij Justi
tie, in het ziekenhuis en bij de apotheker, bij kredietverle
ners, overal is men in staat binnen enkele seconden tot in
het diepst van onze ziel en zaligheid te loeren. Zo is exact
bekend, wanneer mijn blinde darm het lichaam verlaten
heeft. Ook dat ik in '62 enkele maanden lang 'wat nalatig'
ben geweest bij het aflossen van een persoonlijke lening. Ik
zelf beschouw dat natuurlijk als een kleine jeugdzonde.
Maar dit meldt de computer er niet bij.
OOR DE politierechter durfde de officier van justitie
enkele weken geleden een stroper uit Kruisland nog een 're
cidivist' te noemen. De man bleek in 1941 óók al eens een
konijntje verschalkt te hebben. Eens een dief, altijd een dief,
zegt de computer. Aan de vooravond van het jaar 1984 van
George Orwell is de kiem gelegd voor de terreur van de ge
heugensystemen.
2jE SPELEN echter spelletjes, die nog wel eens willen
ontaarden. Steeds vaker breken ze in. Via telefoonlijnen, die
computers verbinden met hun terminals overal in het land,
sluipen ze binnen, geruisloos en onopgemerkt. De passeer-
woorden (een soort wachtwoord om als bediener van de
computer geaccepteerd te worden) zijn belachelijk snel ge
vonden: TEST, DEMO, SECRET, soms de voornaam van
de echtgenote of de roepnaam van het huisdier van het
Hoofd Afdeling Automatisering.
straat 23 - Sluis - 01178-1933
sopend - vrijdags gesloten
(jTEFELICITEERD met de verjaardag van uw kind. Voor
uw jarige tiener hebben we een mooi aanbod. Een speciale
spaarrekening".
ZlEDAAR de aanhef van een brief, die ik aan de voor
avond van de tiende verjaardag van mijn zoontje kreeg van
het Hoofd Kas en Kantoren van de Rabobank.
Is HIER sprake van grove schending van de privacy? Nee
hoor, want ik gooi het briefje samen met al die andere rom
mel in de prullenbak, haal mijn schouders op, en vergeten is
de ergernis. Het lijkt vreseüjk grotesk om naar aanleiding
van dit voorbeeld te wijzen op de gevaren die in de data
banken dreigen voor onze persoonlijke vrijheid en privacy.
Maar toch
"E ELEKTRONICA krijgt ons langzaam maar zeker in
Hacking, zoals het spelletje van de systeemkraak ge
noemd wordt, is razend populair geworden. „Niet te gelo
ven, zo eenvoudig als het gaat", zei een 17-jarige scholier in
Milwaukee, die met zijn huiscomputertje een flinke kraak
had gezet bij een grote internationale reisorganisatie. Hij
had er samen met zijn vriendin een vakantie naar Hawaii
geboekt maar de tickets overigens nooit afgehaald.
J-K WAS helemaal niet in die vakantie geïnteresseerd",
verontschuldigde hij zich voor de officier van justitie. „Het
ging mij om het systeem". Hij kwam er met een reprimande
af. De Robin Hoods van de eeuw van de informatica mogen
de zware straffen tot nog toe ontlopen, ze tonen in elk geval
wél de kwetsbaarheid van de systemen aan. En daarmee de
toegankelijkheid voor criminele organisaties, voor wie het
niet om het spel gaat, doch om de knikkers.
A.LS IN DE science fiction-film WarGames een teenager
zijn joyride langs de autobanen van de telecommunicatie af
rondt met een meesterkraak in de systemen van het North
American Air Defence Command (NORAD) om daar ver
volgens bijna de derde wereldoorlog te ontketenen, is men
overzee toch wakker geschrokken. Newsweek weet in sep
tember te melden, dat de defensie-minister Caspar Wein
berger persoonlijk een onderzoek gelast op hoog niveau:
„Controleer en bevestig de veiligheid van de systemen van
het Pentagon".
en tel. 01150-95304
