evenx
UITBLAZEN
Kerken besteden weinig
aan ideëel investeren
Kabinet ontkomt niet meer aan een
regeling stakingsrecht ambtenaren
Haalt Deetman alleen
maar onvoldoendes
Vrouwen
'V oorrang
dagbladen
lokale oim
Sinterklaas
kapoentje
ONAFHANKELIJKE RECHTSPRAAK IN HET GEDING
KAMERMEERDz
VRIJDAG 2 DECEMBER 1983
ACHTERGROND
OECUMENISCHE ONTWIKKELINGSCOÖPERATIE BEZORGD
Loyaal
Onafhankelijk
Vastleggen
MASSAAL PROTEST VAN ONDERWIJSBONDEN OP 6 DECEMBER
Klassegrootte
Kern
VRIJDAG 2 DECEMBER
fJfEEDE EN LAA
NDP- VOORZITTE.
O
WIM KOCK
T5 PAGINA;|
Menig leven kent
drie perioden
waarin Sinterklaas
echte vreugde schenkt. De
kinderjaren, waarin men
in de Goedheiligman ge
looft en hem een beetje
vreest; vervolgens de jaren
waarin je de blijde opwin
ding ziet schitteren in de ogen
van je eigen kinderen en ten
slotte, wanneer de oude dag na
dert en de kleur van je haar op
die van Sinterklaas z'n baard
gaat lijken, de jaren waarin de
gelovige kleinkinderen de huis
kamer vullen met bijna verge
ten en toch zo vertrouwd ru
moer.
De rest is interludiumtus
senspel. Perioden waarin je niet
naar Sinterklaas omkijkt. De
jaarlijkse corvee van het zoeken
naar nutteloze geschenken, heb
bedingetjes, in overvolle win
kels. De inmiddels tot een hui
chelachtig cliché bevroren ver
bazing: 'Waar doen ze het van?
Met het inleveren valt het blijk
baar wel meel'. Gemoraliseer
op rijm. Geschenken 'waar je
wat aan hebt'. Sinterklaas op
z'n smalst; zoals bloemen wor
den beoordeeld op hun overle
vingskansen in de vaas, de ge
schenken keurend op hun prac-
tisch nut. Het mee moeten
doen. Je suf piekeren op een
surprise en dan nog het pro
bleem op moeten lossen van
hoe de zaak in elkaar te zetten.
Met als hoogste beloning - als
het een beetje meezit en je 'de
club' nog bij elkaar hebt - toch
een luimig avondje dat je waar
achtig doet uitkijken naar
kerstmis, de volgende gelegen
heid.
Ik zit momenteel in het
tweede interludium. Thuis is de
geschenkenjacht teruggebracht
tot het niveau van 'n aardig
heidje, maar dan wel in een sur
prise verpakt. Rijm niet ver
plicht; wordt wel op prijs ge
steld. Ik heb nog maar één Sin
terklaas gezien. Dat was afgelo
pen zondag, in de sporthal. Een
hoogst ongeloofwaardig heer
schap.
Rijvereniging
Bij een Sinterklaas is het al
tijd moeilijk om te zien of hij
echt dronken is of alleen maar
lollig probeert te zijn. Deze Sin
terklaas struikelde op de trap.
Boven op de tribune aangeko
men nam hij de mijter van het
hoofd en zwaaide ermee naar
de kleine menigte op de tribu
ne. Veel aandacht kreeg hij
niet. Alleen een paar kleine
kinderen zaten met ogen als
schoteltjes- naar de ongemijter
de kindervriend te staren. In
hen had de Sint geen erg.
Zo'n Sint deugt niet voor
z'n vak. Die moet reclamemo
del zien te worden in een Bok-
ma-spot. Ik kan het weten want
ik ben zelf Sinterklaas geweest,
één keer - twee dagen achter
een zelfs de 'officiële' Sin
terklaas van het dorp. Ontvan
gen door de burgemeester; de
pastoor vermanend toegespro
ken; op een breed wit paard
met een rug als een eettafel
door het dorp gereden, achter
de harmonie aan, geëscorteerd
door de R. K. Rijvereniging
WilhelminaHonderden kin
dertjes op schoot gehad en ge
vraagd wat ze graag van me
wilden hebben.
Geen moment de tijd om uit
je rol te vallen, laat staan om
een pilsje te drinken. Bij de
KAB in het patronaat stond er
iemand naast me om me de na
men toe te fluisteren van de
kinderen die één voor één op
mijn knie moesten plaatsne
men. De volgorde was van te
voren geregeld zodat ik op de
lijst, die in mijn dikke boek ge
vouwen zat, de bij elk kind be
horende gegevens even snel als
tersluiks kon raadplegen. De
verbazing op de gezichtjes wan
neer bleek dat ik inderdaad van
iiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin;
Sinterklaas E
...acteren... E
- FOTO ARCHIEF DE STEM
hun kattekwaad op de hoogte
was. E
„Ge hebt 't goed gedaon",
zei de voorzitter van de KAB.
„Hier hedde 'n pakske sigaret- E
ten. Die hedde wel verdiend."
Zo kwamen er ook nog twee
buurtschappen aan de beurt. In E
die tijd vond men al te veel Sin- E
terklazen nog uit de boze zodat
er uit die ene, waarvoor de har-
monie jaarlijks zorgde, gehaald
werd wat eruit te halen viel. Al-
leen de middenstand kon naar
de 'officiële' Sint fluiten. Geen E
commercie.
Het kon dus niet uitblijven:
het één-Klazige tijdperk liep al S
kort na mijn optreden ten einde 5
en hebzucht deed menige moe-
der zich met haar kroost van de
ene Sint naar de andere reppen. S
Eerst naar de 'officiële', die je
nu eenmaal niet wilde missen
en dan naar de Sint bij de pas E
tot een bescheiden supermarkt
uitgedijde kruidenier die meer
weg te geven had. De verbazing E
der kleintjes over de snelle ge-
daantewisseling van Sinterklaas
werd vlotjes weggelogen.
Flutblaas
De harmonie had het slim
bekeken. Die had veel dona-
teurs in het dorp en de beloof-
de tegenprestatie was dat het
muziekkorps tenminste één- E
maal per jaar in hun straat zou
verschijnen. Van die belofte
werd Sinterklaas de dupe en E
daarom deed ik er ook Ito (la- §f
gen over om het hele dorp af te
werken, op zaterdagmiddag be- E
ginnend in uithoeken die op
stafkaarten als afzonderlijke
gehuchten staan aangegeven en E
waar de boerderijen meer dan
een steenworp van elkaar ver-
wijderd liggen.
Het was leuk om te doen,
maar ook een genoegen van het
da's ééns maar nooit meer-soort. E
Ik leerde ervan dat je pas 'ja'
moet zeggen, wanneer ze je vra-
gen voor Sinterklaas te spelen, E
nadat je je goed hebt gereali-
seerd wat het allemaal inhoudt.
Voor Sinterklaas spelen is acte- E
ren. Op een bescheiden peil
weliswaar, maar daarom niet
minder een zaak die ernstig
moet worden aangepakt. Het
gaat tenslotte om kinderen die
vervuld zijn van een ontzag dat E
even kortstondig als uniek is. E
Hoe wankelmoedig het ge-
loof der kleinen overigens kan
zijn, werd mij duidelijk in de E
dagen na mijn zegetocht door
alle straten en karresporen van
het dorp. Kinderen van wie ik E
zeker wist dat ze in het patro-
naat bevend op m'n knie had-
den gezeten, me aankijkend E
met ogen, groot van verwach- E
ting en een beetje vrees, riepen
me op straat na: „Sinterklaas
flutblaas!" E
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v
Directie: drs. J H M Brader.
Hoofdredactie: L Leijendekker en H. Coumans
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda
076-236911 Telex 54176
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550
Goes, Klokstraat 1 01100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14 ©01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920
Vlissingen, Torenstraat 5. 01184-19910.
Abonnementen:
20,49 per maand, 61,15 per kwartaal of 238,00 per jaar
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-1 7.00 uur):
Informatie grote advertenties 076-236881
't Kleintje 076,-236882
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek 520538447
NCB rek 230301584 - Rabo rek 101053738
Door Jan Bouwmans
DE KERKEN behoren
ontegenzeggelijk tot de
kampioenen-hekelaars
van de kloof tussen rijk
en arm in de wereld.
De kerken zouden echter
alleen maar frustraties kwe
ken indien ze het bij woor
den zouden laten. Frustraties
vooral in de eigen achterban,
want woorden vragen op ze
ker moment onherroepelijk
om daden.
De kerken hebben het deze
eeuw niet bij hekelen gela
ten. Naast verkondiging van
het geloof werd ontwikke
lingssamenwerking een dra
gende factor in het missie-
en zendingswerk. Aparte
kerkelijke instellingen en
meer of minder particuliere
organisaties werden opge
richt om de geldstromen in
goede banen te leiden. Geld
dat door de kerkleden bijeen
werd gebracht en niet weinig
ook.
Een opmerkelijk nieuw
initiatief werd in augustus
1974 genomen door het Cen
traal Comité van de Wereld
raad van Kerken. Opmerke
lijk omdat afgeweken werd
van het 'tot dan toe gangbare
patroon van hulp geven. De
Oecumenische Ontwikke
lingscoöperatie - de oor
spronkelijke naam luidt
Ecumenical Development
Co-operative Society
U.A. (E.D.C.S.) - moest de
weg gaan banen voor een
fundamentele verandering
van investeren in arme lan
den.
In november 1975 werd de
coöperatie officieel in Rot
terdam opgericht door de
Wereldraad en de Neder
landse Raad van Kerken. De
hoofdvestiging werd Amers
foort. Acht jaar later telt de
Oecumenische Ontwikke
lingscoöperatie 170 leden en
beschikt ze over een aande
lenkapitaal van ruim 21 mil
joen gulden. En wat is de te
neur van de onlangs gehou
den ledenvergadering Zor
gen over de toekomst
Zorgen vanwege een wel
hoogst merkwaardig gege
ven: de ECDS mag zich niet
alleen niet verheugen in een
warme belangstelling van de
kerken, volgens oud-minis
ter prof. dr. Wil Albeda,
voorzitter van de coöepratie,
bestaat er zelfs bij de We
reldraad van Kerken in Ge-
nève, nota bene een van de
oprichters, weinig kennis en
interesse voor. Dat roept dan
onmiddelijk de vraag op of
de Oecumenische Ontwikke
lingscoöperatie dan slechts
een modegril is geweest.
Er blijkt echter wat meer
aan de hand te zijn. Men
maakt zich namelijk ook
zorgen om de toekomst van
wege de kosten die de coöpe
ratie maakt. Kosten die
vooral bestaan in reiskosten
omdat de coöperatie nauw
gezet de voortgang van de
projecten controleert in der
de wereldlanden waarin ze
heeft geïnvesteerd. Vraag is
dan of dit wel moet en zo ja,
of dan niet beter meer sa
menwerking kan worden ge
zocht met andere organisa
ties en instellingen op dit
terrein. Dat zoeken naar sa
menwerking wordt dan ech
ter weer gehinderd door
ideologische verschillen, na
melijk of men uitgaat van
een 'leen-ideologie' of een
'geef-ideologie'.
Terug even naar aard en
doelstelling van de EDCS. De
coöperatie is een zakelijke
instelling die in principe niet
aan liefdadigheid doet. De
EDCS is een kapitaalver
schaffer die rendement
wenst van zijn investerin
gen. In dit opzicht is ze dus
kapitalistisch. Maar de coö
peratie wijkt ook weer prin
cipieel af van het kapitalis
me door de maatschappelijke
verantwoordelijkheid van de
investeerder centraal te stel
len. Die maatschappelijke
verantwoordelijkheid wordt
zo opgevat, dat investeringen
niet worden gedaan met het
oog op maximale rendemen
ten. De investeerder hoeft
zelfs niet voor eens en altijd
profijt te trekken van zijn
investering, de investering
moet op de eerste plaats voor
de plaatselijke gemeenschap
profijtelijk zijn. In dit op
zicht is de EDCS het produkt
van de idealistische jaren
zestig en zeventig.
Investeringen zijn echter
geen giften. Het zijn leningen
die winst moeten opbrengen.
Aan de hoogte van de winst
stelt men geringe eisen. De
winst-eis wordt vastgehou
den omdat hierdoor gever en
ontvanger een gelijkwaardi
ge positie krijgen. De ont
vanger hoeft zich nergens
dankbaar voor te tonen,
want hij moet tegenpresta
ties leveren, tegenprestaties
echter die niet boven zijn
macht liggen.
Niet alleen zeggen dat het
rijke westen fundamenteel
anders behoort te gaan in
vesteren in de arme landen,
maar proberen te laten zien
Albeaa
.inde marge
- FOTO ANP
hoe het zou moeten: dat is de
enige bestaansgrond van de
Oecumenische Ontwikke
lingscoöperatie, waarbij de
coöperatie als onderne
mingsvorm de voorkeur
heeft gekregen omdat die in
alle politieke stelsels aan
vaard wordt. De EDCS moet
haar kapitaal echter krijgen
van de kerken of door haar
doelstelling aangesproken
particulieren. De kerken be
schikken allemaal over gel
den die speciaal voor beleg
gingen bestemd zijn. Dat is
een van de financiële peilers
van elk kerkgenootschap. Op
dit beleggingsgeld van de
kerken werd door het EDCS
voor een deel gemikt bij de
oprichting. Maar de kerkelij
ke bijdragen zijn tot nu toe
vooral van symbolische aard
geweest. Prof. Albeda meent
dat het EDCS-experiment
tot marginaliteit gedoemd is
wanneer de coöperatie niet
over een royaal kapitaal kan
beschikken.
Moet men nu na acht jaar
Oecumenische Ontwikke
lingscoöperatie constateren
dat het hekelen van de arm-
rijkkloof door de kerken toch
op de eerste plaats een lip.
pendienst is en dat ze toch
maar de veilige weg van
maximale winst kiezen wan
neer hun eigen kapitaal in
het geding is Die conclusie
trekken uit de geconstateer
de geringe interesse voor de
EDCS van de kerken lijkt
ons beslist onjuist. De kerken
zijn geen onuitputtelijke
melkkoe. De financiële basis
van de kerkgenootschappen
wordt uiteraard smaller
naarmate het aantal leden
daalt. Allerwege in de ker
ken is men bezig openieuw
prioriteiten te bepalen. Als
kerken aan alle initiatieven
en activiteiten geld spende
ren, wordt de spoeling ook
dun.
Maar bovendien zou men
wel eens de vraag mogen
stellen of een grotere bunde
ling van krachten op het ker
kelijke erf van ontwikke
lingssamenwerking niet
wenselijk zou zijn. Met in het
achterhoofd de overweging
dat het wel eens heel wat ef
fectiever zou kunnen zijn om
als kerk of kerken in Neder
land ook op het terrein van
de ontwikkelingssamenwer
king niet te veel hooi op de
vork te nemen. Ideologische
meningsverschillen over
aanpak en werkwijze beho
ren geen breekpunten te zijn.
Door Pieter-Jan Dekkers
DE acties van de amb
tenaren tegen het kor-
tingsbeleid van het ka-
binet-Lubbers lopen
ten einde.
Bij de leiding van de mees
te bonden is eindelijk het be
sef doorgedrongen, dat met
de acties geen enkel succes
wordt geboekt, omdat Riet!
kerk en Lubbers er niet over
peinzen door de knieën te
gaan en de Tweede Kamer
de parlementaire poot na
drukkelijk stijf houdt. De ac
ties bij de Spoorwegen en
hier en daar bij het streek
vervoer kunnen dan ook als
de laatste stuiptrekkingen
worden gekwalificeerd.
Hoewel het nog te vroeg is
om een definitieve balans op
te maken drie voorlopige
conclusies: de schade, die de
acties hebben toegebracht
aan overheids-diensten als
Spoorwegen en PTT (post),
zal de discussie over privati
sering van die diensten (een
VVD-stokpaardje) binnen en
buiten het kabinet doen op
leven. Het overhevelen van
dit soort door de overheid
zwaar gesubsidieerde dien
sten naar het particuliere
initiatief wordt door de amb-
tenarenacties voor de over
heid wel erg aantrekkelijk
gemaakt.
Een andere conclusie is,
dat de ambtenarenbonden
mis hebben gegokt wat be
treft de verwachte solidari
teit van de collega's uit het
particuliere bedrijfsleven en
van de trekkers van sociale
uitkeringen. Daar overheerst
blijkbaar nog de opvatting,
dat het met het korten van
de ambtenarensalarissen nog
wel meevalt. In ieder geval
ervaart men daar niet, dat
vooral ambtenaren de dupe
zijn van het bezuinigingsbe
leid van het kabinet. Publi
caties over inkomensverge
lijkingen met de werkers in
de particuliere sector en zelfs
met de buitenlandse ambte
naren zullen daar niet
vreemd aan zijn.
Derde conclusie: zo op het
eerste gezicht heeft het kabi
net de harde confrontatie
met de ambtenaren gewon
nen. De voorgestelde kortin
gen worden op een half pro
cent na doorgevoerd. De po
litieke winst is dat de twee
regeringspartijen zich in het
parlement niet hebben laten
beïnvloeden door de acties en
standvastig de impopulaire
maatregelen in het regeer
akkoord hebben verdedigd.
Toch zou die politieke
winst wel eens een schijn
winst kunnen zijn. Het ligt
voor de hand, dat de motiva
tie van het overheidsperso
neel door deze harde con
frontatie is afgenomen.
Overheidsdienaren, waar
van tot nu toe automatisch
werd aangenomen, dat ze
loyaal ten opzichte van hun
broodheer stonden, blijken
gewone werknemers te zijn,
die dezelfde rechten opeisen
als de werknemers in het
particuliere bedrijfsleven.
Dat kan in de toekomst nog
tot vervelende situaties lei
den, mits het kabinet tijdig
komt met een definitieve re
geling van de rechtspositie
van het overheids-personeel.
Het ontbreken van een
dergelijke regeling heeft zo
wel de ambtenaren als de re
gering parten gespeeld. De
ambtenaren ervaren het ka
binetsoptreden terecht als
een soort dictaat, waarover
niet of nauwelijks open is
onderhandeld. En het kabi
net heeft bij gebrek aan een
regeling van het stakings
recht voor ambtenaren her
haaldelijk de rechter te hulp
moeten roepen om stakende
ambtenaren tot de orde te
roepen.
Waar de politiek - rege
ring én parlement - het laten
afweten door gebrek aan
overeensteming over een
dergelijke regeling, wordt de
rechter te hulp geroepen om
een oordeel te vellen over de
(on)rechtmatigheid van
ambtenaren-stakingen. In
afwachting van een politieke
regeling wordt de rechter ge
dwongen dat (stakings)recht
te toetsen aan de praktijk,
om het vervolgens in te vul
len.
De stap naar het vellen
van politieke vonnissen is
dan nog maar heel gering.
Immers, de rechter wordt in
feite gedwongen een politiek
oordeel te vellen over de
rechtmatigheid van bepaald
overheidsoptreden. En dat
alleen omdat de regering
machteloos is om haar beleid
acceptabel te maken en het
gezag te handhaven.
Dat is de reden waarom de
vice-president van de Am
sterdamse rechtbank, mr. A.
Cnoop Koopmans, deze week
naar het kabinet uithaalde.
Het is volgens hem een be
denkelijke ontwikkeling als
de rechter bij voortduring
wordt ingeschakeld om de
overheid te helpen. De rech
ter wordt door het ontbreken
van een regeling van het sta
kingsrecht voor ambtenaren
gedwongen hand- en span
diensten voor de regering te
verrichten. Op die manier
wordt het een rechter wel
erg moeilijk gemaakt vol
strekt onafhankelijk te blij
ven en boven de partijen te
staan.
Het kan ook leiden tot
vreemde situaties, zoals be
gin deze week, toen de Rot
terdamse staking bij de rei
nigingsdienst door de rechter
werd beëindigd, maar die in
Amsterdam niet door een ge
rechtelijk verbod werd ge
troffen. De normen, die beide
rechters hanteerden, kunnen
niet getoetst worden aan be
staande wetgeving. En hoe
wel niet getwijfeld behoort
te worden aan uitspraken
van onafhankelijke rechters,
ligt het voor de hand dat de
ambtenaren zich naar wille
keur behandeld voelen.
Volgens mr. G. Lange-
meijer, oud-procureur-gene-
raal bij de Hoge Raad, is de
juridische kant van ambte-
narenstakingen een onover
zichtelijk terrein vol mijnen
velden. Gemeten naar de
laatste uitspraken van rech
ters is een ambtenarensta-
king onaanvaardbaar. Een
ambtenaar mag wel staken,
maar als het helpt, als het re
sultaat oplevert, als de sa
menleving een beetje ont
wricht raakt, moet hij er van
de rechter mee stoppen.
De uiterlijke gevolgen van de stakingen. Het vervolg
zal nog heel wat meer problemen geven. - fotoanp
Daarbij komt de door mr.
Cnoop Koopmans als „onzin
nig" bestempelde visie van
CDA-leider De Vries, die
meent dat de rechter in dit
geval rekening zou moeten
houden met de opvattingen
in de Tweede Kamer. De
rechter zou dus, bij gebrek
aan een wettelijke toetsing,
bij uitspraken rekening
moeten houden met de op
vatting van een Kamermeer
derheid. Daardoor wordt de.
onafhankelijke rechtspraak
opnieuw ondergraven. Het is
de taak van De Vries er, sa
men met de regering, voor te
zorgen, dat het stakingsrecht
wettelijk wordt geregeld,
niet om op de stoel van de
rechter te gaan zitten.
De eerste taak van kabinet
en parlement is het stakings
recht nu snel in een wet
vastleggen. Dan weet niet al-
leen de ambtenaar waar hij
aan toe is, maar krijgt de
rechter eindelijk de kans op
te treden als een rechter: za
ken toetsen aan wettelijke
regelingen. Bovendien schept
de regering op die manier
mogelijkheden zelf een even
tuele ontwrichting van de
samenleving door ambtena-
renacties tegen te gaan.
Aan een wettelijk sta
kingsrecht voor ambtenaren
is een definitieve regeling
van de rechtspositie van
ambtenaren onlosmakelijk
verbonden. Met andere
woorden: verleent men amb
tenaren een wettelijk sta
kingsrecht, dan zal men ook
de verhouding tussen de
ambtenaar en zijn werkge
ver (de overheid) beter moe
ten regelen. En die tussen de
werkgever en de ambtena
renbonden.
De Haagse rechter Wijn-
holt heeft dat in zijn eerste
vonnis tegen stakende
PTT'ers duidelijk aangege
ven: de overheid behoort, net
zoals de particuliere werkge
ver, met de bonden te onder
handelen over alle arbeids
voorwaarden van ambtena
ren. En onderhandelen bete
kent niet, dat een van de
twee partijen onwrikbaar op
een bepaald standpunt blijft
zitten. Onderhandelen ver
onderstelt geven en nemen.
Gebeurt dat niet dan weten
beide partijen tenminste wat
de consequenties zijn.
Een uitzondering zou moe
ten worden gemaakt voor die
ambtanren, die vanwege hun
positie een extra verant
woordelijkheid dragen: poli
tie, ziekenhuispersoneel,
burgerpersoneel in de strijd
krachten eet. Arbeidsconflic
ten die hen raken zouden
moeten worden voorgelegd
aan een onafhankelijke arbi
trage-commissie.
Door Frans van Mourik
DE VIER grote onderwijs
organisaties KOV, PCO,
NGL en ABOP willen minis
ter Deetman van Onderwijs
op 6 december 'een lesje le
ren'.
Dat werd vorige week aangekon
digd in een grote advertentie die in
een aantal dagbladen werd ge
plaatst. De reden stond er ook bij.
„De minister haalt alleen maar on
voldoendes", aldus de advertentie,
„onvoldoendes voor kwaliteitsbe
waking, loonbeleid, sanering en
werkgelegenheid". En daarom
wordt wordt er op 6 december mas
saal geprotesteerd tijdens elf regio
nale bijeenkomsten die simultaan
worden gehouden en waarvoor on
derwijskrachten, ouders en leerlin
gen zijn opgeroepen. De Brabanders
en Zeeuwen kunnen terecht in Goes
en Tilburg.
Hoewel je in de kritiek van de
bonden wel een aantal nuancerin
gen kunt aanbrengen, is ze in de
kern terecht. In tegenstelling tot
zijn voorgangers (die met hun be
leid overigens ook regelmatig pro
testen uitlokten) kijkt minister
Deetman veel meer naar de cijfers
(kosten) dan naar de inhoud van het
onderwijs. En dat is in ieder geval
onvoldoende. De minister zou veel
meer factoren kunnen meewegen,
dan hij nu doet. Dat zouden bijvoor
beeld de volgende kunnen zijn.
Zo'n 90 procent van de directe
kosten van het onderwijs zijn een
gevolg van lopende verplichtingen.
Zulke verplichtingen kun je niet zo
maar schrappen zonder minimaal te
onderhandelen met de direct be
trokkenen.
Deetmans ministerie betaalt wel
iswaar het leeuwendeel van de kos
ten, maar er zijn nog negen andere
ministeries die een portie onderwijs
voor hun rekening nemen en daar
voor ambtenaren in dienst hebben.
Er zou eens moeten worden uitgere
kend wat de onvermijdelijk daar
mee samenhangende bureaucratie
eigenlijk kost.
Bijzondere scholen blijken finan
cieel meer armslag te hebben dan
openbare, onder meer door de hoge
re bestuurskosten (bureaucratie)
van de openbare scholen (Onder
zoek Van Gendt 1979). Die situatie
moet je eerst recht trekken voordat
je overal in gelijke mate op gaat be
zuinigen.
Er bestaat niet zoiets als 'dè sala
rissen in hèt onderwijs'. Er zijn ver
schillen naar gelang schooltypen en
bevoegdheden, die niet recht even
redig zijn met de geleverde arbeids
prestatie. Enig onderzoek zou op
zijn plaats zijn. Bijvoorbeeld om in
zicht te verwerven in de verhouding
tussen groepsgrootte (grootte van de
klas) en de zwaarte van de taak. Op
die klassegrootte komen we zo nog
terug.
Werkgelegenheid in het onderwijs
is een onderwerp, dat tot nu toe in
onderwijs-onderzoeken bitter wei
nig aandacht heeft gekregen. Dui
delijk is wel dat leerlingentallen een
onvoldoende basis voor een studie
vormen. De verhouding leerlingen
tal/personeel heeft zich de laatste
jaren sterk gewijzigd. Je moet dus
eerst weten wat je aanricht voor je
de werkgelegenheid verder aantast.
Hoewel de uitgaven voor onder
wijs jaarlijks stijgen, kun je niet
meer volhouden dat onderwijs de
enige slokop is. In de periode 1971-
1981 zakte het aandeel van onder
wijs in de rijksbegroting met dertig
procent.
Kleine scholen hebben vaak een
sterke en dus belangrijke functie in
kleine gemeenschappen. Je kunt ze
dus niet zomaar sluiten. En het is
tamelijk voorbarig in de onderwijs
begroting alvast een saneringspost
op te nemen, terwijl het hele slui
tingsplan nog moet worden opge
steld.
Dit zijn zomaar wat krenten uit
de onderwijspap, waarvan minister
Deetman en de coalitiepartners in
dit kabinet een nogal onsmakelijke
brei aan het maken zijn.
Om er nog één punt uit te halen:
de klassegrootte. De VVD wil nog
grotere klassen, Deetman en het
CDA niet, maar dat laatste weet je
nooit zeker. Dat een paar leerlingen
erbij niks uit zou maken, is een sim
plistische redenering. De verhoging
van de leerlingenschaal van 30 naar
32 heeft op een groot aantal scholen
veel kommer en kwel veroorzaakt.
Schaalvergroting heeft namelijk
gevolgen voor de hele school, niet
voor een enkele klas. En wel om de
eenvoudige reden dat er leerkrach
ten moeten worden ingeleverd. En
dat betekent verdelen van meer
leerlingen over minder klassen. Zo
kan het leerlingental van een klas
zelfs oplopen tot 36, 38 of tot 41. Het
Deetman
.onsmakelijke brei.
- FOTO DE STEM.' JOHAN VAN QURP
kan ook verdere samenvoeging van
klassen betekenen. En daar moet je
dan bij zetten dat tweederde van de
lagere scholen nu al geen zes klas
sen heeft. Je hoeft echt geen onder
wijsdeskundige te zijn om te kun
nen bevroeden wat dergelijke grote
klassen betekenen voor de kwaliteit
van het onderwijs en de belasting
van de leerkrachten.
Dat klassen vroeger ook zo groot
waren en het dus nu ook wel kan, is
een onnozel argument, dat geen re
kening houdt met de historische
groei van het onderwijs en de in
houd ervan. Onderwijs in de jaren
tachtig is anders als onderwijs van
de jaren vijftig. De mensen die zo
graag in het verleden grasduinen
moeten dan voortaan ook maar
overwegen of ze voor hun familie
bezoek de auto zullen pakken of de
trekschuit.
De kern van de kritiek op het be
leid van Deetman is eigenlijk niet
dat de minister wil bezuinigen,
maar veel meer de methode die hij
daarbij hanteert.
Bezuinigen is mogelijk door een
grotere doelmatigheid na te streven
en hogere kwaliteitseisen te stellen.
Bij hogere doelmatigheid hoort
meer eenheid in de verscheidenheid
die het onderwijs nu kenmerkt. Bij
voorbeeld meer eenheid in beleid en
leermiddelen op de verschillende
scholen. Want dat is vaak zo'n lap
pendeken dat het zelfs te betwijfe
len valt of je daar met een centraal
beleid iets aan kunt veranderen
Maar dat rechtvaardigt geen bezui
nigingsbeleid ad hoe. Er moet een
beleid op lange termijn komen dat
inhoudelijk normen en uitgangs
punten aangeeft. Als een kompas
waarop onderwijsgevenden kunnen
varen. Dat moet in samenspraak
met betrokkenen en deskundigen
worden opgesteld. En tot die laatste
groep behoren niet alleen de ambte
naren op het ministerie.
Binnen de kring van onderwijs-
deskundigen, die vroeger tot de vas
te adviseurs van de onderwijst^
nisters behoorden, ongeacht hun p
litieke kleur, hoor je namelijk rege
matig verzuchten, dat ze wel ee
zouden willen weten wie eigenW
nu de minister raad geeft.
Deetman zou de bonden
steeds moeten confronteren
halve of hele diktaten. Het on1de
wijs zelf zou als tegenprestatie
de ivoren toren moeten komen'^n
vaak nog wordt betrokken, en
stukje van de autonomie m<Xie
prijsgeven. Er is dan een ger
kans dat er op alle volgende rapp
ten dikke voldoendes zullen staa
sc
VT
yan onze Haagse redactie
pEN HAAG - Vrouwen zijn ju
sinds de zeventiger jaren
steeds meer gaan meedoen in d(
de samenleving. Zij zijn meer st
buitenshuis gaan werken, ze ge
worden vaker lid van een vak-
bond of een politieke partij en sj
ze zij" actiever geworden in g(
bet verenigingsleven en het
vrijwilligerswerk. ta
De belangstelling voor het
huwelijk daalde. Het aantal
alleenstaande of samenwo
nende vrouwen die in hun vi
eigen levensonderhoud voor- de
zjen, is sterk toegenomen, re
Vrouwen trouwen minder, bi
Ziel
Van onze parlementaire
I DEN HAAG - De ziekenfc
gend jaar een fikse pre
wachten.
De meerderheid van de Tv
VVD) vindt dat de eerste twee
niet langer in het 'gratis' pak
ziekenfonds thuis horen.
Dat betekent dat men daar
een aparte verzekering voor af
moet sluiten. Het is nog niet
bekend hoeveel premie dat ex
tra gaat kosten, maar het gaat
zeker om enkele tientjes per
jaar.
Vandaag moet staatssecre
taris Van der Reijden (Volks
gezondheid) samen met de vijf
top-ministers van het kabinet
beslissen hoe er bezuinigd
wordt. Omdat het kabinet hier
wekenlang over heeft ge-
l sproken zonder een oplossing
te vinden, legden VVD en CDA
in de Tweede Kamer gisteren
een voorstel op tafel:
De verplicht verzekerden
krijgen de eerste twee dagen
in het ziekenhuis niet meer via
het ziekenfondspakket. In de
aparte wettelijk verplichte
I verzekering bij ziekenfonds of
particulier zou ook een eigen
risico komen. Dat betekent dat
men naast een vaste premie
ook zelf een deel van de kosten
moet dragen bij ziekenhuis
opname.
Deze maatregel geldt niet
I voor verzekerden in het vrij-
U'er Saldo
IMEVROUW Beckers, fractie
voorzitter van de PPR in de
I Tweede Kamer, is danig ont-
Istemd over een artikel over
I zwart geld dat verschenen is
|in de schoolkrant 'Per Saldo',
ldie wordt uitgegeven door het
I Ministerie van Financiën. Vol-
Igens haar worden in de krant
I degenen die op principiële
I gronden weigeren om defen-
Isiebelasting te betalen als be-
llastingfraudeurs aangemerkt.
wi
jaa
kei
pli
vai
der
vee
mo
de
cr
koi
ste
wo
D
eer
for
wo
hui
ten
wa
hal
we
taa
res
vri
CD
tan
fon
er
da{
ker
dat
Ver
in
ma
tal
doe
wo:
me
ziel
aar
ook
om
var
CD
wel
Van onze redactie bir
AMSTERDAM - „Dagbladen met 1
n'e zijn onvervangbaar als het ga
nrtng van burgers over wat om ons
Zij behoren daarom voorrang te
net vluchtige, gesproken woord
omroep", aldus voorzitter drs. A. 1
'andse Dagblad Pers gisteren tijc
deze organisatie.
A's een gemeentebestuur een 1(
moet men dat maar betalen uit de f
Nmgen van consumenten of de kal
"DP-voorzitter.
De vereniging van dagblad-uit
anwezigheid van Koningin Julia
a-jarig bestaan. Drs. Thijssen boe
oxempiaar aan van het jubileum
nJf' van de hand van de pershisto
onze redactie binnenland
'aris Als staatssecre-
ken Graaf van sociale za-
bihnenJnfZin krljgt' dan zal
part afzienbare tijd ook de
iv,rld';r van een langdurig
een K verplicht worden om
Di(?an te zot'ken.
gaan ais7Plichting moet in"
lanó'iT'. een werkloze een jaar
als ziï'JStand heef
öe PoRingen om weer aan
'tand heeft genoten en
ïiin komen vruchteloos
bat
de wj.ls. de kern van een van
betr-Jn-'Rligsvoorstellen met
blWanrt,ngitot de RWW (de
in de TV' aie eén dezer dagen
den p- aatscourant zal wor-
VraP liceerd.
kei m-f aan het ministerie: is
liet
een beetje dwaas te
vero
ner
kan
arbe
kom
de
lukt
„V
buib
voor
te v
voer
toe.
moe
