Amerikanen in San José beste vrienden met ARDE-guerrilla Ei 0NI Ten Iraanse Koerden voelen zich tweederangsmensen Euro-p; problei NA VER zJftlantische ■Oceaan -TMexico Caribische Oceaan. MAANDAG 21 NOVEMBER 1983 SM EXTRA COSTA RICA SPITTEN IN REAGANS COSTA RICA Beste vissers ge LEIDER TOCH OPTIMISTISCH OVER NABIJE TOEKOMST ©ankara iErzüróêrrfj TURKIJE •Tebriz •Moroghe ■Soelqimania SYRIË saoedi- arabië Gebied bewoond door Koerden VERENIGDE STATEN honduras: IICABAGUA VENEZUELA Door Mare de Konincfc Costa Rica is het enige land ter wereld dat geen leger heeft. Er zijn alleen zeven duizend politiemannen in de ze Middenamerikaanse staat van zowat de omvang van Ne derland, maar met slechts 2,3 miljoen inwoners. De enige burgeroorlog die het land doormaakte, in 1948, resulteerde in een afspraak tussen de vrede sluiten de partijen om het leger definitief af te schaffen. Iedereen in Costa Rica is daar nog altijd blij mee en trots op. Men voelt zich voldoende beschermd door het verdrag van Rio de Janeiro uit 1947, waarbij alle leden van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) de bestaande landsgrenzen in Noord- en Zuid-Amerika als onaantastbaar er kenden. En de machtigste natie in de OAS is de Verenigde Staten, sinds jaar en dag een hechte bondgenoot van Costa Rica. ZOVEEL risico lopen de pacifis tische Costaricanen dus noor delijke buurland Nicaragua een agressieve marxistische junta met een snel groeiend Sandinis ten-leger aan de macht achten. „Als ze Costa Rica aanvallen, is het gedaan met de Sandinisten", zegt in de hoofd stad San José de leider van de UNI- •DAD-oppositiepartij, Rafael Calde- ron. Hij verwijst naar het Plan voor Veiligheidsbijstand, dat de Amerika nen voor het onbewapende Costa Rica klaar hebben liggen We rijden door de straten van San José, een stad waar zich niet de schrijnende armoe laat zien die de andere hoofdsteden in Centraal- Amerika zo kenmerkt. In het presi- dentiëel paleis legt voorlichtingsmi nister Armando Vargues de bijzonde re geschiedenis van Costa Rica uit. „Er leefden hier vroeger geen India nen en er was dus geen slavernij. De Spaanse kolonisten die zich hier ves tigden waren allemaal kleine boeren die het zelf moesten maken. Er viel hier niet veel te verdedigen, dus heb ben we ook geen militaire elite geor- ven". Het resultaat is'nu nog altijd een Costa Rica met een grote midden klasse, weinig armen en weinig rij ken. Het gemiddelde jaarinkomen ligt vier maal zo hoog als in de nabuur landen. Al sedert 115 jaar bestaat er verplicht onderwijs en sinds 1882 is de doodstraf afgeschaft. De verschillen met het bloedige verleden en heden in overig Midden-Amerika zijn verbluf fend. WAT de rust in dit lieflijke glooiende land van eeuwi ge bloesems thans bedreigd is waarschijnlijk minder een aanvalsplan van de Nicaragua- nen en meer de aanwezigheid in Cos ta Rica van Nicaraguaanse opstande lingen, die de wapens opnemen tegen het Sandinistische regime in hun va derland. Met name houdt zich in Cos ta Rica zich de ARDE op, de Revolu tionaire Democratische Alliantie. Aanvoerders van ARDE zijn mili tair-commandant Eden Pastora (tot 1981 lid van de Sandinistische junta in Nicaragua en in zijn land nog al tijd een populair man) en politiek lei der Alfonso Robelo (eveneens een voormalig junta-lid in Nicaragua). Beiden zijn uit teleurstelling over de éénpartij-dictatuur, waarop de San dinisten gingen afstevenen naar Cos ta Rica uitgeweken. In september J.l. Sandinisten bedreigd vanuit het 'pacifistisch' Costa Rica Eden Pastora, militair comman dant van de anti-Sandinistische ARDE- beweging. - foto archief de stem deed zich tussen beide landen een grensincident voor, toen kogels en granaten van Sandinistische militai ren, die achter ARDE-guerrilla's aanzaten, Costaricaans grondgebied binnenvlogen. In het presidentspaleis zegt voor lichtingsminister Vargues: „De San dinisten verwijten ons dat wij be scherming bieden aan ARDE-opstan- delingen. De waarheid is dat wij geen wapenbezit in ons land dulden. Daar om zitten er tientallen ARDE-mensen hier in Costa Rica in de gevangenis. De gewapende ARDE-guerrilla's be vinden zich in Nicaragua zelf. Alleen hun politieke woordvoerders hebben hier vrijheid van beweging en spre ken. Gastvrijheid voor politieke vluchtelingen is een dierbare traditie van Costa Rica. De meeste leden van de Sandinistische junta die nu in Ma nagua aan de macht is, hebben jaren lang zelf asiel genoten in Costa Rica. Zij hebben hun junta in Costa Rica opgericht en hier ook hun regerings verklaring opgesteld voordat ze aan hun laatste offensief tegen Somoza begonnen". In ons hotel Cariari, hetzelfde als waarin president Reagan eerder dit jaar op zijn Latijns-Amerikaanse reis logeerde, ontmoeten wij aan de lunchtafel de twee Costaricaanse top economen. Een is president van de centrale bank, Carlos Castillo, en de ander is Rodol/o Silva, wiens officiële functie-omschrijving boekdelen spreekt over de huishoudelijke toe stand van Costa Rica. Silva is 'Minis ter voor Buitenlandse Schuldonder handelingen', een vorig jaar ge creëerd departement. Van dit schrandere duo vernemen we wat alleen al de economische we reldrecessie (Costa Rica heeft niet eens zoveel terugslag van de guerril la-oorlogen in haar omgeving) voor het landje betekent. De rijksbegro ting bedraagt 3,4 miljard gulden. MEXICO DOOR MARC DE K >N1 NCK maar de buitenlandse schuld beloopt liefst 11 miljard gulden. Daarop moet Costa Rica volgend jaar alleen al aan rente 1,1 miljard gulden betalen. In zakking van de wereldprijs voor kof fie - belangrijkste uitvoerprodukt - en torenhoog oplopende kosten van olie-importen, hebben Costa Rica zo als de meeste Derde Wereldlanden, volkomen failliet gemaakt, 's Lands inflatie bedroeg vorig jaar 127 pro cent. |EN paar jaar geleden werd er gesproken over een nieuwe .economische wereldorde, ten gunste van de ontwikkelings landen. „De nieuwe orde is gekomen, maar dan nog eens extra ten nadele van de Derde Wereld", aldus Carlos Castillo. Hij spreekt bittere woorden aan het adres van zowel de OPEC- landen als van de economische her- stelpolitiek van de Amerikaanse Rea- gan-regering, die in de hele wereld de rentetarieven omhoog heeft getrok ken. Anderzijds is de V.S. wel het land dat liefst 600 miljoen gulden per jaar economische bijstand geeft aan Costa Rica, hetgeen op bijna een vijf de deel van 's lands rijksbegroting neerkomt. Zó afhankelijk van de V.S., zal het voor Costa Rica steeds moeilijker worden om - naarmate de Amerika nen verder verstrikt raken in Mid denamerikaanse burgeroorlogen - haar neutraliteit te bewaren. „Wij zijn mensen van het extreme mid den", hoort men in San José veel re geringsfunctionarissen zeggen. Maar dat zulks bepaald niet voor alle Cos taricanen geldt, maar Rafael Calde- ron ons duidelijk. Op zijn UNIDAD- hoofdkwartier zegt deze belangrijk ste politieke opponent van sociaal democratisch president Louis Alberto Monge, dat hij een militaire aanval vanuit Nicaragua op zijn land niet uitsluit, omdat de Sandinisten al her haaldelijk hebben getoond geen landsgrenzen en geen internationale verdragen te respecteren. Calderon ziet binnen Nicaragua geen enkele kans op een vreedzame oplossing, omdat de junta haar beloften - vrije verkiezingen, militaire ongebonden heid, gemengde economie - niet zal nakomen. De oppositieleider, die verzekert dat hij een progressieve partij verte genwoordigt voorziet een bloedige oorlog, waarin behalve El Salvador en Honduras ook de VS betrokken kunnen raken. Binnen zes maanden komt er volgens Calderon een beslis sende climax. Waarom binnen zes maanden? „Omdat president Reagan het minstens zes maanden voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen geklaard moet hebben." 'Geklaard' betekent zonneklaar dat dan het San- dinistisch bewind in Managua ten val Alfonso Robelo, politiek leider van ARDE. - foto archief de stem' gebracht zou moeten zijn. Iemand die bij uitstek aan dat per spectief werkt, is Alfonso Robelo, po litiek leider van de ARDE-guerilla's. Wij hadden voor de volgende dag een afspraak met hem, maar verrassen derwijs krijgen we tijdens een ge sprek met de Amerikaanse ambassa deur in Costa Rica te horen dat Robe lo nog diezelfde middag naar ons toe zal komen en ons in hetzelfde gebouw van de Amerikaanse ambassade te woord zal staan. ALS ambassadeur Winsor Cur- tin zijn stoel heeft afgestaan aan Robelo, zegt de Nicara guaanse rebellenleider: „wij willen geen Contra's genoemd wor den. Wij zijn geen contra-revolutio nairen, maar de oorspronkelijke re volutionairen. Wij willen in Nicara gua de beloofde demokratie vestigen, die door de Sandinisten van de FSLN-partij is gestolen." ARDE is in mei vanuit Costa Rica met gewapende akties in Nicaragua begonnen. „Toen hadden we 380 man, nu 3.500. Wij hebben reeds een strook van 90 km. in het zuiden van Nicara gua in handen. Wij zijn verantwoor delijk voor lucht- en grondaanvallen op een groot aantal objecten, elders in het land", aldus Robelo. Hij noemt het „zo helder als glas" dat er duizenden Cubanen in Nicara gua zijn omdat de Sowjet-Unie dat wil en dat het doel van Moskou is het communisme te exporteren naar Me xico en het zodoende tot aan de grens van de Verenigde staten te brengen. „Het gaat de Russen niet om Nicara gua." Daarom is het volgens het voorma lig Sandinistisch junta-lid zo belang rijk het marxisme in Nicaragua te stoppen. „Dit kan in de hele wereld geschiedenis het eerste land vnw waarvan de communistische reg», wordt omver geworpen. In Nicar;. kunnen we het keerpunt van 4 pansie van het wereldcommurt gaan meemaken." DE ZWAKTE van het $s nistisch regiem in Man» blijkt volgens Robelo dat- de dienstplicht heeft n® invoeren om voldoende burgen kunnen inschakelen bij de hanj ving van het junta-gezag. Volger, gebaarde ARDE-voorman beg® progressieve kringen in West-Eg» de steun voor de Sandinisten af tj, men. Zo voert de socialistische j» nationale sinds kort gesprekke: de zogenaamde Rescate-groep zijn Sandinistische dissidenten echter niet zover gaan om gewape strijd te voeren tegen de junta. zaghebbende Europese sodalis zoals de Spaanse premier Felipe 0 zalez, willen zich op die manier zaam losmaken van hun aanvang ke adhesie aan de Sandinisten heb onlangs persoonlijk met Gonjj gesproken. Hij vertelde me da: wist dat de Sandinisten Marxist Leninisten zijn, maar dat als ikj kend zou maken dat hij dat had zegd, hij het zou ontkennen." Over zijn verhouding tot deQ tra's van Adolfo Calero, die in| noorden vanuit Honduras, gueri: oorlog tegen de Sandinisten voer zegt Robelo: „Wij hebben eet meenschappelijke vijand. Onze tieke geschillen zullen blijven,® dat zal ook geen probleem zijn 01 demokratie waarvoor we vechl Het enige waarvoor een 0; moet komen is het feit dat de milit, re staf van de Contra's voorname!,, uit officieren bestaat van Son® beruchte Nationale Garde. Dat niet geaccepteerd worden door Nicaraguaanse volk. ook wij als A DE dreigen daardoor onze waardigheid te verliezen." Robelo zijn er ook wel andere profe sionele militairen die de operaties gen de Sandinisten kunnen leid „Ik heb ontdekt dat er 280 Vietns veteranen met Nicaraguaanse nat naliteit bestaan. Dat zijn voortref lijke militairen." OM GEEN twijfel te latent staan over zijn demokn sche gezindheid besluit Rol lo: „Als de junta in Nicarag is verslagen vormen we een reger: van nationale eenheid, die als eir opdracht heeft: binnen een jaar vr verkiezingen houden voor een pre dent en een parlement." We nemen afscheid van de rek lenleider en zijn klaarblijkelij Amerikaanse vrienden op de VS-ai bassade in San José. Officieel hebt* zij geen relatie. De miljoenen Cli dollars voor de bestrijding vanh Sandinisme gaan naar de Contra's het noorden, niet naar ARDE in h zuiden. Maar we verlaten Costa H met het hardnekkige gevoel dat das in binnenkort verandering zal k men. Dat ARDE zeker zo'n aantre kelijk partner is voor het Witte Hl als de met ex-Nationale Gardisti besmette Contra's. En dat Costa R: een zeker zo aantrekkelijke uitval basis is als Honduras. In geen e land op onze reis door Centraal Am rika, hebben we uit zoveel mona zoveel agressieve taal jegens Sam nistisch Nicaragua gehoord als in'p cifistisch' Costa Rica. DEEL ZES samenvatting en 'Democratie' het rammelend raamte van de Reagan-politiek -Q76 877850-2236t1 van onze corresponded joddelburg - Vlaanderen hoort er weejj Sinds zondagochtend is deei van Zeeland weer -v IVesterscheldeveren- nor verbonden met de rest val land, en daarmee is een J gekomen aan het isoleil dat sinds vrijdag door eer8 ping van de Provir Stoomboot Diensten (PSI economische en sociale in Zeenwsch-Vlaanderen wel geheel had „platgeleei De opheffing van de sta is een gevolg van een spraak van rechtbank-p dent mr. André de la Por een kort geding dat Ged teerde Staten van Zeeland Zee AMSTERDAM (ANP) - „De westerse landen proberen de indruk te wekken dat het bewind in Iran van ayatol lah Khomeini niet zo slecht is, dat er veel slechtere regi mes zijn in het midden-oos ten, en dat het zich gestabili seerd heeft en sterk is. Zij doen dat alleen om Teheran te vleien, omdat Iran hun olie verkoopt tegen prijzen die lager zijn dan van ande re landen. Maar iedereen weet dat het islamitische re gime politiek en economisch zeer zwak is en dat zijn sta biliteit afhangt van een man: Khomeini. Als Kho meini overlijdt dan stort de hele zaak in elkaar". Dat zegt Dr. Abdul Rah man Ghassemlou, voorzitter van de Democratische Partij van Koerdistan-Iran (DPK). De 53-jarige Rahman Ghassemlou, Koerdisch na tionalist en econoom van be roep, die jarenlang doceerde aan de universiteit van Praag, was onlangs enige dagen in Nederland om een driedaags congres bij te wo nen van de vrije universiteit van Amsterdam over de strijd van de Koerden. Hij beklaagde zich over de ge ringe belangstelling van de kant van de Nederlandse politici voor het lot van de koerden. ,„Ik ben erg verbaasd dat Lech Walesa door iedereen wordt gesteund en wij niet. Wij willen geen Nobelprijs maar wel politieke steun. Er zijn duizenden Koerdische vluchtelingen in de bergen van Noordwest-Iran en zij hebben geen warme kleren en onvoldoende voedsel, maar er is niemand die klaar staat om ons te hel pen", zo zegt Ghassemlou bijna gelaten. Tweederangs „Ik denk dat de wereld verdeeld is in twee delen. Er zijn eersterangs en tweede rangs mensen. Wij zijn tweederangs mensen. Wij zijn niemands Koerden". TEHERAN; •Homadan •Keimmsjoh IRAN Een groep Koerdische opstandelingen in de bergen van Noord- West-Iran.- foto archief desk" In Iran wonen 3,5 miljoen Koerden. - kaartje carpress Dr. Abdul Rahman Ghassemlou„Ik ben erg ver baasd dat Lech Walesa door iedereen gesteund wordt en wij niet". - fotoanf De Democratische Partij van Koerdistan, die in 1945 werd opgericht, vertegen woordigt circa 85 procent van de naar schatting 3,5 miljoen Iraanse koerden en heeft ruim 6000 guerrilla strijders (peshmerga's) on der de wapenen. Tijdens en ha de islamitische omwente ling konden de Koerdische peshmerga's en hun politie ke partijen hun oude droom van een autonoom Koerdis tan in praktijk brengen. Lang duurde die situatie niet. Ayatollah Khomeini en de regerende geestelijkheid traden met grof geschut op tegen de in hun ogen „sepa ratistische ondermijning" die de nationale eenheid op het spel zette. Kanonnen, 'Phantom-straaljagers, na palm en een economische blokkade bleken het 'Koer dische probleem' echter niet te kunnen oplossen. Het shi- 'itische regime heeft de Koerdische nationalisten wel in het defensief gedron gen, maar „wij hebben nog een groot bevrijd gebied in handen dat een derde be slaat van het Koerdische territorium", zo zegt Ghas semlou. „Wij hebben nu, dankzij de val van de sjah, eigen ziekenhuizen, scholen, en een vorm van zelfbe stuur. En wij verdedigen onszelf". Op de beschuldiging van de Iraanse autoriteiten dat de Koerden „contra-revolu tionaire separatisten" zijn, zegt Ghassemlou opgewon den: „Het is het recht van het Koerdische volk, zelfs als we onafhankelijkheid willen. In Afrika zijn er lan den met minder inwoners dan het Koerdische volk telt. Dus als wij onafhankelijk heid willen is dat geen grote misdaad, maar dat streven wij niet na. Wij eisen auto nomie en willen deel blijven, uitmaken van de Iraanse staat". Dat het verlenen van autonomie een sneeuwbalef fect zou kunnen hebben ten aanzien van de vele andere etnische minderheden in Iran is volgens Ghassemlou alleen maar toe te juichen. „In Joegoslavië heb je verschillende republieken, in Spanje, Zwitserland of India zijn autonome regio's, kantons of deelstaten, en toch binnen één staatsver band". De oorlog die uitbrak met de invasie door Irak van Iran (22 september 1980) plaatste de Koerden voor de keuze loyaal te zijn aan Iran of de situatie ten eigen bate uit te buiten. Ghassemlou zegt daarover: „Toen de oor log uitbrak vochten de pesh merga's niet meer tegen het Iraanse leger. De DPK stel- ■de de centrale regering voor een autonomie-plan van zes punten te aanvaarden in ruil voor deelname aan de strijd tegen Irak. Maar het antwoord was een groot scheepse aanval van het Iraanse leger op onze posi ties in Koerdistan". Ex-president Abolhassan Bani-Sadr, die later met Massoud Radjavi, de leider van de progressief-islamiti- sche guerrillabeweging Moedjahedien Chalk naar Parijs vluchtte, was toen de bevelhebber van het Iraanse leger en leidde het offensief tegen de Koerden. Op de vraag aan Ghas semlou of hij er het niet moeilijk mee heeft nu als bondgenoot met Bani-Sadr samen te werken in de na tionale raad van verzet, die vanuit de Franse hoofdstad het verzet coördineert tegen het regime van Khomeini, schiet hij in de lach en zegt: „In de politiek heb je nooit eeuwige vijanden, en nooit eeuwige bondgenoten. Wij streven naar een pluralisti sche democratie en naar autonomie. Of we krijgen na Khomeini een democratisch systeem of het wordt bur geroorlog. Het zal geen de mocratie zijn zoals in Ne derland, maar een rege ringssysteem dat past M Iran". „Ik ben toch zeer optinö' tisch over de nabije toe komst", zo voegt hij eraa" toe. „Onze strijd voor auto nomie en democratie is ver bonden met de strijd va" andere etnische minderhe den en progressieve krach ten in Iran. Daarom doe" wij mee in de nationale raad van verzet. Ook al hebbe" wij af en toe kritiek zeggen wijdit is het besje alternatief voor Iran. Pj denk dat we binnen niet® te lange tijd voor de eerste keer in de geschiedenis va" Iran een democratisch sys teem zullen hebben", zo be sluit de Koerdische leid® die eind oktober weer terug keert naar bevrijd gebied' Iraans Koerdistan. Voorzitter Arie Hamelii| pioen mevrouw Van de 1 Van onze correspondent TERNEUZEN - Het bestu van de hengelaarsverenig ONI (Ontspanning Na Inspal ning) gaat op korte termijn f de betreffende instantie verzoek indienen, om een serijkundig onderzoek van Otheensekreek. Directe aanleiding hierti de vrees, dat genoemd wat] aan het verkarperen is. zou in de hand worden werkt door het grote kilo's karper, die de Terneuzen jaarlijks uitzet dit water. Gevreesd wordt, dit schade kan aan de overige visstand. Boze tongen beweren feeds, dat dit juist de hedoj kng van de gemeente zou zij om van de Otheensekreek i karperwater te maken. ONI-voorzitter Arie Han link was het hiermee wel eel maar wilde met zijn kriti| toch niet zover gaan. Ook of deskundigheid zou hier een 1 kunnen spelen. Volgens melink worden deze visuitzl 'ingen gedaan om een (vercj jjerd) advies, dat dateert "et jaar 1976. Verder ook gevraagd onderzoek, aid Hamelink zaterdagavond dens de in café Centraal "ouden najaarsvergaderil van ONI. Een zekere vorm van onv da ook betreffende het On Van een onzer verslaggevers straatsburg - Het eu_ Pese parlement zal zich ga heraden op de situatie van grensarbeiders, die door de\ hatie van de munteenheid "et land waar ze werken «ancieel in de problemen z gekomen. Dit gebeurt op ii van de CDA-afdeli West-Zeeuwsch-Vlaanderei 'e de problematiek vor: jeeek heeft voorgelegd aan Partijgenoten in het Eui "hrleipfint.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 4