Amerikanen in San José beste vrienden met ARDE-guerrilla
Ei
0NI Ten
Iraanse Koerden voelen
zich tweederangsmensen
Euro-p;
problei
NA VER
zJftlantische
■Oceaan
-TMexico
Caribische
Oceaan.
MAANDAG 21 NOVEMBER 1983
SM
EXTRA
COSTA RICA
SPITTEN IN
REAGANS
COSTA RICA
Beste vissers ge
LEIDER TOCH OPTIMISTISCH OVER NABIJE TOEKOMST
©ankara
iErzüróêrrfj
TURKIJE
•Tebriz
•Moroghe
■Soelqimania
SYRIË
saoedi-
arabië
Gebied bewoond door Koerden
VERENIGDE STATEN
honduras:
IICABAGUA
VENEZUELA
Door Mare de Konincfc
Costa Rica is het enige land
ter wereld dat geen leger
heeft. Er zijn alleen zeven
duizend politiemannen in de
ze Middenamerikaanse staat
van zowat de omvang van Ne
derland, maar met slechts 2,3
miljoen inwoners.
De enige burgeroorlog die het land
doormaakte, in 1948, resulteerde in
een afspraak tussen de vrede sluiten
de partijen om het leger definitief af
te schaffen.
Iedereen in Costa Rica is daar nog
altijd blij mee en trots op. Men voelt
zich voldoende beschermd door het
verdrag van Rio de Janeiro uit 1947,
waarbij alle leden van de Organisatie
van Amerikaanse Staten (OAS) de
bestaande landsgrenzen in Noord- en
Zuid-Amerika als onaantastbaar er
kenden. En de machtigste natie in de
OAS is de Verenigde Staten, sinds
jaar en dag een hechte bondgenoot
van Costa Rica.
ZOVEEL risico lopen de pacifis
tische Costaricanen dus noor
delijke buurland Nicaragua
een agressieve marxistische
junta met een snel groeiend Sandinis
ten-leger aan de macht achten. „Als
ze Costa Rica aanvallen, is het gedaan
met de Sandinisten", zegt in de hoofd
stad San José de leider van de UNI-
•DAD-oppositiepartij, Rafael Calde-
ron. Hij verwijst naar het Plan voor
Veiligheidsbijstand, dat de Amerika
nen voor het onbewapende Costa Rica
klaar hebben liggen
We rijden door de straten van San
José, een stad waar zich niet de
schrijnende armoe laat zien die de
andere hoofdsteden in Centraal-
Amerika zo kenmerkt. In het presi-
dentiëel paleis legt voorlichtingsmi
nister Armando Vargues de bijzonde
re geschiedenis van Costa Rica uit.
„Er leefden hier vroeger geen India
nen en er was dus geen slavernij. De
Spaanse kolonisten die zich hier ves
tigden waren allemaal kleine boeren
die het zelf moesten maken. Er viel
hier niet veel te verdedigen, dus heb
ben we ook geen militaire elite geor-
ven".
Het resultaat is'nu nog altijd een
Costa Rica met een grote midden
klasse, weinig armen en weinig rij
ken. Het gemiddelde jaarinkomen ligt
vier maal zo hoog als in de nabuur
landen. Al sedert 115 jaar bestaat er
verplicht onderwijs en sinds 1882 is de
doodstraf afgeschaft. De verschillen
met het bloedige verleden en heden in
overig Midden-Amerika zijn verbluf
fend.
WAT de rust in dit lieflijke
glooiende land van eeuwi
ge bloesems thans bedreigd
is waarschijnlijk minder
een aanvalsplan van de Nicaragua-
nen en meer de aanwezigheid in Cos
ta Rica van Nicaraguaanse opstande
lingen, die de wapens opnemen tegen
het Sandinistische regime in hun va
derland. Met name houdt zich in Cos
ta Rica zich de ARDE op, de Revolu
tionaire Democratische Alliantie.
Aanvoerders van ARDE zijn mili
tair-commandant Eden Pastora (tot
1981 lid van de Sandinistische junta
in Nicaragua en in zijn land nog al
tijd een populair man) en politiek lei
der Alfonso Robelo (eveneens een
voormalig junta-lid in Nicaragua).
Beiden zijn uit teleurstelling over de
éénpartij-dictatuur, waarop de San
dinisten gingen afstevenen naar Cos
ta Rica uitgeweken. In september J.l.
Sandinisten bedreigd vanuit
het 'pacifistisch' Costa Rica
Eden Pastora, militair comman
dant van de anti-Sandinistische
ARDE- beweging. - foto archief de stem
deed zich tussen beide landen een
grensincident voor, toen kogels en
granaten van Sandinistische militai
ren, die achter ARDE-guerrilla's
aanzaten, Costaricaans grondgebied
binnenvlogen.
In het presidentspaleis zegt voor
lichtingsminister Vargues: „De San
dinisten verwijten ons dat wij be
scherming bieden aan ARDE-opstan-
delingen. De waarheid is dat wij geen
wapenbezit in ons land dulden. Daar
om zitten er tientallen ARDE-mensen
hier in Costa Rica in de gevangenis.
De gewapende ARDE-guerrilla's be
vinden zich in Nicaragua zelf. Alleen
hun politieke woordvoerders hebben
hier vrijheid van beweging en spre
ken. Gastvrijheid voor politieke
vluchtelingen is een dierbare traditie
van Costa Rica. De meeste leden van
de Sandinistische junta die nu in Ma
nagua aan de macht is, hebben jaren
lang zelf asiel genoten in Costa Rica.
Zij hebben hun junta in Costa Rica
opgericht en hier ook hun regerings
verklaring opgesteld voordat ze aan
hun laatste offensief tegen Somoza
begonnen".
In ons hotel Cariari, hetzelfde als
waarin president Reagan eerder dit
jaar op zijn Latijns-Amerikaanse
reis logeerde, ontmoeten wij aan de
lunchtafel de twee Costaricaanse top
economen. Een is president van de
centrale bank, Carlos Castillo, en de
ander is Rodol/o Silva, wiens officiële
functie-omschrijving boekdelen
spreekt over de huishoudelijke toe
stand van Costa Rica. Silva is 'Minis
ter voor Buitenlandse Schuldonder
handelingen', een vorig jaar ge
creëerd departement.
Van dit schrandere duo vernemen
we wat alleen al de economische we
reldrecessie (Costa Rica heeft niet
eens zoveel terugslag van de guerril
la-oorlogen in haar omgeving) voor
het landje betekent. De rijksbegro
ting bedraagt 3,4 miljard gulden.
MEXICO
DOOR MARC DE K >N1 NCK
maar de buitenlandse schuld beloopt
liefst 11 miljard gulden. Daarop moet
Costa Rica volgend jaar alleen al aan
rente 1,1 miljard gulden betalen. In
zakking van de wereldprijs voor kof
fie - belangrijkste uitvoerprodukt -
en torenhoog oplopende kosten van
olie-importen, hebben Costa Rica zo
als de meeste Derde Wereldlanden,
volkomen failliet gemaakt, 's Lands
inflatie bedroeg vorig jaar 127 pro
cent.
|EN paar jaar geleden werd er
gesproken over een nieuwe
.economische wereldorde, ten
gunste van de ontwikkelings
landen. „De nieuwe orde is gekomen,
maar dan nog eens extra ten nadele
van de Derde Wereld", aldus Carlos
Castillo. Hij spreekt bittere woorden
aan het adres van zowel de OPEC-
landen als van de economische her-
stelpolitiek van de Amerikaanse Rea-
gan-regering, die in de hele wereld de
rentetarieven omhoog heeft getrok
ken. Anderzijds is de V.S. wel het
land dat liefst 600 miljoen gulden per
jaar economische bijstand geeft aan
Costa Rica, hetgeen op bijna een vijf
de deel van 's lands rijksbegroting
neerkomt.
Zó afhankelijk van de V.S., zal het
voor Costa Rica steeds moeilijker
worden om - naarmate de Amerika
nen verder verstrikt raken in Mid
denamerikaanse burgeroorlogen -
haar neutraliteit te bewaren. „Wij
zijn mensen van het extreme mid
den", hoort men in San José veel re
geringsfunctionarissen zeggen. Maar
dat zulks bepaald niet voor alle Cos
taricanen geldt, maar Rafael Calde-
ron ons duidelijk. Op zijn UNIDAD-
hoofdkwartier zegt deze belangrijk
ste politieke opponent van sociaal
democratisch president Louis Alberto
Monge, dat hij een militaire aanval
vanuit Nicaragua op zijn land niet
uitsluit, omdat de Sandinisten al her
haaldelijk hebben getoond geen
landsgrenzen en geen internationale
verdragen te respecteren. Calderon
ziet binnen Nicaragua geen enkele
kans op een vreedzame oplossing,
omdat de junta haar beloften - vrije
verkiezingen, militaire ongebonden
heid, gemengde economie - niet zal
nakomen.
De oppositieleider, die verzekert
dat hij een progressieve partij verte
genwoordigt voorziet een bloedige
oorlog, waarin behalve El Salvador
en Honduras ook de VS betrokken
kunnen raken. Binnen zes maanden
komt er volgens Calderon een beslis
sende climax. Waarom binnen zes
maanden? „Omdat president Reagan
het minstens zes maanden voor de
Amerikaanse presidentsverkiezingen
geklaard moet hebben." 'Geklaard'
betekent zonneklaar dat dan het San-
dinistisch bewind in Managua ten val
Alfonso Robelo, politiek leider
van ARDE. - foto archief de stem'
gebracht zou moeten zijn.
Iemand die bij uitstek aan dat per
spectief werkt, is Alfonso Robelo, po
litiek leider van de ARDE-guerilla's.
Wij hadden voor de volgende dag een
afspraak met hem, maar verrassen
derwijs krijgen we tijdens een ge
sprek met de Amerikaanse ambassa
deur in Costa Rica te horen dat Robe
lo nog diezelfde middag naar ons toe
zal komen en ons in hetzelfde gebouw
van de Amerikaanse ambassade te
woord zal staan.
ALS ambassadeur Winsor Cur-
tin zijn stoel heeft afgestaan
aan Robelo, zegt de Nicara
guaanse rebellenleider: „wij
willen geen Contra's genoemd wor
den. Wij zijn geen contra-revolutio
nairen, maar de oorspronkelijke re
volutionairen. Wij willen in Nicara
gua de beloofde demokratie vestigen,
die door de Sandinisten van de
FSLN-partij is gestolen."
ARDE is in mei vanuit Costa Rica
met gewapende akties in Nicaragua
begonnen. „Toen hadden we 380 man,
nu 3.500. Wij hebben reeds een strook
van 90 km. in het zuiden van Nicara
gua in handen. Wij zijn verantwoor
delijk voor lucht- en grondaanvallen
op een groot aantal objecten, elders in
het land", aldus Robelo.
Hij noemt het „zo helder als glas"
dat er duizenden Cubanen in Nicara
gua zijn omdat de Sowjet-Unie dat
wil en dat het doel van Moskou is het
communisme te exporteren naar Me
xico en het zodoende tot aan de grens
van de Verenigde staten te brengen.
„Het gaat de Russen niet om Nicara
gua."
Daarom is het volgens het voorma
lig Sandinistisch junta-lid zo belang
rijk het marxisme in Nicaragua te
stoppen. „Dit kan in de hele wereld
geschiedenis het eerste land vnw
waarvan de communistische reg»,
wordt omver geworpen. In Nicar;.
kunnen we het keerpunt van 4
pansie van het wereldcommurt
gaan meemaken."
DE ZWAKTE van het $s
nistisch regiem in Man»
blijkt volgens Robelo dat-
de dienstplicht heeft n®
invoeren om voldoende burgen
kunnen inschakelen bij de hanj
ving van het junta-gezag. Volger,
gebaarde ARDE-voorman beg®
progressieve kringen in West-Eg»
de steun voor de Sandinisten af tj,
men. Zo voert de socialistische j»
nationale sinds kort gesprekke:
de zogenaamde Rescate-groep
zijn Sandinistische dissidenten
echter niet zover gaan om gewape
strijd te voeren tegen de junta.
zaghebbende Europese sodalis
zoals de Spaanse premier Felipe 0
zalez, willen zich op die manier
zaam losmaken van hun aanvang
ke adhesie aan de Sandinisten
heb onlangs persoonlijk met Gonjj
gesproken. Hij vertelde me da:
wist dat de Sandinisten Marxist
Leninisten zijn, maar dat als ikj
kend zou maken dat hij dat had
zegd, hij het zou ontkennen."
Over zijn verhouding tot deQ
tra's van Adolfo Calero, die in|
noorden vanuit Honduras, gueri:
oorlog tegen de Sandinisten voer
zegt Robelo: „Wij hebben eet
meenschappelijke vijand. Onze
tieke geschillen zullen blijven,®
dat zal ook geen probleem zijn 01
demokratie waarvoor we vechl
Het enige waarvoor een 0;
moet komen is het feit dat de milit,
re staf van de Contra's voorname!,,
uit officieren bestaat van Son®
beruchte Nationale Garde. Dat
niet geaccepteerd worden door
Nicaraguaanse volk. ook wij als A
DE dreigen daardoor onze
waardigheid te verliezen."
Robelo zijn er ook wel andere profe
sionele militairen die de operaties
gen de Sandinisten kunnen leid
„Ik heb ontdekt dat er 280 Vietns
veteranen met Nicaraguaanse nat
naliteit bestaan. Dat zijn voortref
lijke militairen."
OM GEEN twijfel te latent
staan over zijn demokn
sche gezindheid besluit Rol
lo: „Als de junta in Nicarag
is verslagen vormen we een reger:
van nationale eenheid, die als eir
opdracht heeft: binnen een jaar vr
verkiezingen houden voor een pre
dent en een parlement."
We nemen afscheid van de rek
lenleider en zijn klaarblijkelij
Amerikaanse vrienden op de VS-ai
bassade in San José. Officieel hebt*
zij geen relatie. De miljoenen Cli
dollars voor de bestrijding vanh
Sandinisme gaan naar de Contra's
het noorden, niet naar ARDE in h
zuiden. Maar we verlaten Costa H
met het hardnekkige gevoel dat das
in binnenkort verandering zal k
men. Dat ARDE zeker zo'n aantre
kelijk partner is voor het Witte Hl
als de met ex-Nationale Gardisti
besmette Contra's. En dat Costa R:
een zeker zo aantrekkelijke uitval
basis is als Honduras. In geen e
land op onze reis door Centraal Am
rika, hebben we uit zoveel mona
zoveel agressieve taal jegens Sam
nistisch Nicaragua gehoord als in'p
cifistisch' Costa Rica.
DEEL ZES samenvatting en
'Democratie' het rammelend
raamte van de Reagan-politiek
-Q76 877850-2236t1
van onze corresponded
joddelburg -
Vlaanderen hoort er weejj
Sinds zondagochtend is
deei van Zeeland weer -v
IVesterscheldeveren- nor
verbonden met de rest val
land, en daarmee is een J
gekomen aan het isoleil
dat sinds vrijdag door eer8
ping van de Provir
Stoomboot Diensten (PSI
economische en sociale
in Zeenwsch-Vlaanderen
wel geheel had „platgeleei
De opheffing van de sta
is een gevolg van een
spraak van rechtbank-p
dent mr. André de la Por
een kort geding dat Ged
teerde Staten van Zeeland
Zee
AMSTERDAM (ANP) - „De
westerse landen proberen de
indruk te wekken dat het
bewind in Iran van ayatol
lah Khomeini niet zo slecht
is, dat er veel slechtere regi
mes zijn in het midden-oos
ten, en dat het zich gestabili
seerd heeft en sterk is. Zij
doen dat alleen om Teheran
te vleien, omdat Iran hun
olie verkoopt tegen prijzen
die lager zijn dan van ande
re landen. Maar iedereen
weet dat het islamitische re
gime politiek en economisch
zeer zwak is en dat zijn sta
biliteit afhangt van een
man: Khomeini. Als Kho
meini overlijdt dan stort de
hele zaak in elkaar".
Dat zegt Dr. Abdul Rah
man Ghassemlou, voorzitter
van de Democratische Partij
van Koerdistan-Iran (DPK).
De 53-jarige Rahman
Ghassemlou, Koerdisch na
tionalist en econoom van be
roep, die jarenlang doceerde
aan de universiteit van
Praag, was onlangs enige
dagen in Nederland om een
driedaags congres bij te wo
nen van de vrije universiteit
van Amsterdam over de
strijd van de Koerden. Hij
beklaagde zich over de ge
ringe belangstelling van de
kant van de Nederlandse
politici voor het lot van de
koerden.
,„Ik ben erg verbaasd dat
Lech Walesa door iedereen
wordt gesteund en wij niet.
Wij willen geen Nobelprijs
maar wel politieke steun. Er
zijn duizenden Koerdische
vluchtelingen in de bergen
van Noordwest-Iran en zij
hebben geen warme kleren
en onvoldoende voedsel,
maar er is niemand die
klaar staat om ons te hel
pen", zo zegt Ghassemlou
bijna gelaten.
Tweederangs
„Ik denk dat de wereld
verdeeld is in twee delen. Er
zijn eersterangs en tweede
rangs mensen. Wij zijn
tweederangs mensen. Wij
zijn niemands Koerden".
TEHERAN;
•Homadan
•Keimmsjoh
IRAN
Een groep Koerdische opstandelingen in de bergen van Noord- West-Iran.- foto archief desk"
In Iran wonen 3,5 miljoen Koerden. - kaartje carpress
Dr. Abdul Rahman Ghassemlou„Ik ben erg ver
baasd dat Lech Walesa door iedereen gesteund wordt
en wij niet". - fotoanf
De Democratische Partij
van Koerdistan, die in 1945
werd opgericht, vertegen
woordigt circa 85 procent
van de naar schatting 3,5
miljoen Iraanse koerden en
heeft ruim 6000 guerrilla
strijders (peshmerga's) on
der de wapenen. Tijdens en
ha de islamitische omwente
ling konden de Koerdische
peshmerga's en hun politie
ke partijen hun oude droom
van een autonoom Koerdis
tan in praktijk brengen.
Lang duurde die situatie
niet.
Ayatollah Khomeini en de
regerende geestelijkheid
traden met grof geschut op
tegen de in hun ogen „sepa
ratistische ondermijning"
die de nationale eenheid op
het spel zette. Kanonnen,
'Phantom-straaljagers, na
palm en een economische
blokkade bleken het 'Koer
dische probleem' echter niet
te kunnen oplossen. Het shi-
'itische regime heeft de
Koerdische nationalisten
wel in het defensief gedron
gen, maar „wij hebben nog
een groot bevrijd gebied in
handen dat een derde be
slaat van het Koerdische
territorium", zo zegt Ghas
semlou. „Wij hebben nu,
dankzij de val van de sjah,
eigen ziekenhuizen, scholen,
en een vorm van zelfbe
stuur. En wij verdedigen
onszelf".
Op de beschuldiging van
de Iraanse autoriteiten dat
de Koerden „contra-revolu
tionaire separatisten" zijn,
zegt Ghassemlou opgewon
den: „Het is het recht van
het Koerdische volk, zelfs
als we onafhankelijkheid
willen. In Afrika zijn er lan
den met minder inwoners
dan het Koerdische volk telt.
Dus als wij onafhankelijk
heid willen is dat geen grote
misdaad, maar dat streven
wij niet na. Wij eisen auto
nomie en willen deel blijven,
uitmaken van de Iraanse
staat". Dat het verlenen van
autonomie een sneeuwbalef
fect zou kunnen hebben ten
aanzien van de vele andere
etnische minderheden in
Iran is volgens Ghassemlou
alleen maar toe te juichen.
„In Joegoslavië heb je
verschillende republieken,
in Spanje, Zwitserland of
India zijn autonome regio's,
kantons of deelstaten, en
toch binnen één staatsver
band".
De oorlog die uitbrak met
de invasie door Irak van
Iran (22 september 1980)
plaatste de Koerden voor de
keuze loyaal te zijn aan Iran
of de situatie ten eigen bate
uit te buiten. Ghassemlou
zegt daarover: „Toen de oor
log uitbrak vochten de pesh
merga's niet meer tegen het
Iraanse leger. De DPK stel-
■de de centrale regering voor
een autonomie-plan van zes
punten te aanvaarden in
ruil voor deelname aan de
strijd tegen Irak. Maar het
antwoord was een groot
scheepse aanval van het
Iraanse leger op onze posi
ties in Koerdistan".
Ex-president Abolhassan
Bani-Sadr, die later met
Massoud Radjavi, de leider
van de progressief-islamiti-
sche guerrillabeweging
Moedjahedien Chalk naar
Parijs vluchtte, was toen de
bevelhebber van het Iraanse
leger en leidde het offensief
tegen de Koerden.
Op de vraag aan Ghas
semlou of hij er het niet
moeilijk mee heeft nu als
bondgenoot met Bani-Sadr
samen te werken in de na
tionale raad van verzet, die
vanuit de Franse hoofdstad
het verzet coördineert tegen
het regime van Khomeini,
schiet hij in de lach en zegt:
„In de politiek heb je nooit
eeuwige vijanden, en nooit
eeuwige bondgenoten. Wij
streven naar een pluralisti
sche democratie en naar
autonomie. Of we krijgen na
Khomeini een democratisch
systeem of het wordt bur
geroorlog. Het zal geen de
mocratie zijn zoals in Ne
derland, maar een rege
ringssysteem dat past M
Iran".
„Ik ben toch zeer optinö'
tisch over de nabije toe
komst", zo voegt hij eraa"
toe. „Onze strijd voor auto
nomie en democratie is ver
bonden met de strijd va"
andere etnische minderhe
den en progressieve krach
ten in Iran. Daarom doe"
wij mee in de nationale raad
van verzet. Ook al hebbe"
wij af en toe kritiek
zeggen wijdit is het besje
alternatief voor Iran. Pj
denk dat we binnen niet®
te lange tijd voor de eerste
keer in de geschiedenis va"
Iran een democratisch sys
teem zullen hebben", zo be
sluit de Koerdische leid®
die eind oktober weer terug
keert naar bevrijd gebied'
Iraans Koerdistan.
Voorzitter Arie Hamelii|
pioen mevrouw Van de 1
Van onze correspondent
TERNEUZEN - Het bestu
van de hengelaarsverenig
ONI (Ontspanning Na Inspal
ning) gaat op korte termijn f
de betreffende instantie
verzoek indienen, om een
serijkundig onderzoek van
Otheensekreek.
Directe aanleiding hierti
de vrees, dat genoemd wat]
aan het verkarperen is.
zou in de hand worden
werkt door het grote
kilo's karper, die de
Terneuzen jaarlijks uitzet
dit water. Gevreesd wordt,
dit schade kan
aan de overige visstand.
Boze tongen beweren
feeds, dat dit juist de hedoj
kng van de gemeente zou zij
om van de Otheensekreek i
karperwater te maken.
ONI-voorzitter Arie Han
link was het hiermee wel eel
maar wilde met zijn kriti|
toch niet zover gaan. Ook of
deskundigheid zou hier een 1
kunnen spelen. Volgens
melink worden deze visuitzl
'ingen gedaan om een (vercj
jjerd) advies, dat dateert
"et jaar 1976. Verder ook
gevraagd onderzoek, aid
Hamelink zaterdagavond
dens de in café Centraal
"ouden najaarsvergaderil
van ONI.
Een zekere vorm van onv
da ook betreffende het On
Van een
onzer verslaggevers
straatsburg - Het eu_
Pese parlement zal zich ga
heraden op de situatie van
grensarbeiders, die door de\
hatie van de munteenheid
"et land waar ze werken
«ancieel in de problemen z
gekomen. Dit gebeurt op ii
van de CDA-afdeli
West-Zeeuwsch-Vlaanderei
'e de problematiek vor:
jeeek heeft voorgelegd aan
Partijgenoten in het Eui
"hrleipfint.