over 'inleveren'
en tweedehandskleren
SLECHTE TIJDEN:
ZATERDAG
ZONDAG
Over Sanne en Onkruit
Afke's tiental:
'n Mooi boek
over
arme mensen
7ATERDAG 19 NOVEMBER 1983
ikomst
W4
voerd.
eau
het terrein van biologie en me
ien worden 15 experimenten uit- j
rd (8 ESA en 7 NASA) onder an-
Dver het gedrag van het mense-
venwichtszintuig in gewichtloze
md en de invloed van kosmische
ng op levende wezens. De astro-
:n nemen bij elkaar ook bloed-
ters voor later onderzoek op
en er zullen experimenten met
en worden uitgevoerd. Onder
wordt de groei van zonnebloe-
)ij gewichtloosheid bestudeerd.
de eerste Spacelabvlucht staan
geval nog vier missies op het
>ord. Drie ervan worden bekos-
loor NASA en een ervan groten
door Duitsland, de D-l vlucht.
ior een wijziging in de plannen
Spacelab-3 nu voor Spacelab-2.
ht drie moet in september vol- -
jaar vertrekken met alleen 1
rikanen aan boord. Spacelab-2 j
i december van dat jaar, maar
zonder module: alle instrumen-j
rtaan op pallets en ze worden
de shuttle-bemanning vanuit de
3it bediend. In juni 1985 krijgt
bo Ockels eindelijk zijn kans met
1 vlucht en het is zelfs mogelijk
lie keer alle drie de Europese
•nauten aan boord zullen zijn.
nslotte vliegt NASA in 1985 nog
pacelab-4 missie, ook weer met
uitend eigen personeel.
betekenis op lange termijn van,
Spacelab-programma voor de i
>pese gemeenschap is op dit mo-
t moeilijk te schatten. Ulf Mer-1
ESA's eerste vertegenwoordiger i
e ruimte: „Ik hoop dat dit pro-j
jnma op langere termijn waarde-1
:al blijken. Ik denk dat het voorj
en die op export gericht zijn, zo-
le Westeuropese landen,' erg be-
rijk is om nieuwe dingen te ont
velen en deel te nemen aan be- j
de ruimtevluchten omdat dit een
ijs is dat hun industrie en hun
ïomie in staat zijn aan te sluiten
le zich snel ontwikkelende tech-
>gie. Ik hoop van harte dat de
ppese politici ESA zullen helpe*1 j
or te zorgen dat ook op lange ter-
de Europese landen betrokken
ren bij deze ontwikkelingen. Ik j
1 dat we bewezen hebben dat we
vakmanschap en het organisatie-
nt bezitten om het te doen. Het is
ian de politici om te garanderen
deze bekwaamheden ook in de
:omst gebruikt zullen blijven
den".
jE HOORT de laatste tijd veel praten over 'inleveren'. Je hoort 't
0p tv en je leest 't in de krant. Veel mensen gaan minder
verdienen omdat ze moeten 'inleveren'; dat betekent dat je
steeds minder overhoudt van je loon of salaris. Ook mensen die
een uitkering hebben, krijgen minder. Niemand vindt dat leuk.
De meeste mensen hebben het tot 'n paar jaar geleden eigenlijk
best goed gehad. Bijna iedereen had 'n auto, 'n ijskast, 'n
bankstel of 'n zitkuil, noem maar op Dat vond iedereen gewoon.
Dat is nu aan het veranderen. Het is niet meer zo
vanzelfsprekend dat je 'n auto hebt, 'n t.v en 'n telefoon. En dat
je van alles maar weggooit wat je gebruikt hebt, zoals dat
larenlang het geval is geweest. T.v. kapot Die zette je bij de
vuilnisbak. Nieuw bankstel 't Oude zette je op straat of je bracht
't naar de vuilnisbelt. Er is 'n paar jaar geleden in Amsterdam
eens een tentoonstelling geweest van een huis, dat helemaal was
ingericht met spullen die bij de vuilnisbak stonden. En alles deed
't. Je kon er zo intrekken I
Dat is nu aan het veranderen. Je ziet op straat steeds meer
mensen die naar gebruikte spullen bij de vuilnisbak zoeken om
die weer op te lappen Je ziet weer een voddenkoopman met een
handkar Ouwe spullen worden weer opgelapt en opnieuw
gebruikt Tweedehandskleren komen in de mode I We gaan
misschien weer 'n beetje terug naar de tijden van vóór de grote
welvaart, of we dat nou leuk vinden of niet. Hoe is zo'n leven,
zonder luxe, zonder auto, zonder vakanties naar verre landen,
zonder 'n speelgoedkast vol playmobil, autootjes en
barbiepoppen Dat kun je lezen in de boeken van de bekende
schrijfster Nienke van Hichtum. Ze heeft veel geschreven over
het leven van arme arbeidersgezinnen aan het eind van de vorige
eeuw in Friesland. Haar beroemdste boek is: 'Afke's tiental'. Dat
wordt nog steeds gelezen en is overal te koop. Je kunt er
hieronder meer over lezen.
OP woensdagavond om 7 uur zendt de IKON de
t.v.-serie Sanne uit. Misschien heb je er wel eens
I naar gekeken.
brieven naar
spinveld 55 4815hvbreda
Afke's tiental aan tafel: om de brijpot (Uit een
oudere uitgave van 'Afke's tiental).
Hoofdpersonen zijn Sanne
jie nog op school zit en Chiel,
I haar vriend. Ze worden
I fantastisch gespeeld door
I Lotje Lohr en Anne Buurma.
I Het onderwerp staat op het
moment erg in de
I belangstelling: de plaatsing
I van kruisraketten in
I Nederland. In de serie mag het
I volk daar zelf over beslissen
1 door een volksstemming, een
I referendum. Waarschijnlijk zal
leen kleine meerderheid vóór
plaatsing zijn.
Sanne en Chiel zijn tegen,
egen de kruisraketten, tegen
I alle wapens. Ze hebben het
gevoel dat daarover praten
niet meer helpt. Er is al
jarenlang gepraat en
gedemonstreerd en de
1 bewapening gaat gewoon
door: Sanne en Chiel voelen
zich machteloos. Dan doen ze
iets om te maken dat er écht
naar hen geluisterd wordt. Hoe
het verder gaat, kun je in de
I aatste twee afleveringen zien.
In Nederland zijn veel
I vredesgroepen. Zij zullen ook
«el eens denken: Wat helpt
I het allemaal, we kunnen net zo
goed stoppen En toch deden
er aan de tweede grote
vredesdemonstratie meer
mensen mee dan aan de
eerste Zou dat ook zo zijn als
er geen vredesgroepen waren
geweest Vredesgroepen
hebben zelfs invloed op het
teger Dat staat in een boek
van de actiegroep Onkruit. In
het voorjaar kraakte deze
groep twee bunkers in
Noordwijk. Ze konden daar
uitgebreid in allerlei geheime
papieren snuffelen. Wat ze
lazen, vonden ze zo belangrijk
dat ze er een boek van
maakten: 'Bunker in, bunker
uit'.
In die papieren stond
waaraan het leger moet
denken als er oorlog dreigt.
Dan moet er natuurlijk van
alles geregeld worden,
voedselaanvoer, ziekenhulp,
enz. De legerleiding blijkt
rekening te houden met
protesten tegen de oorlog.
Protesten van burgers,
havenarbeiders zouden
misschien staken waardoor
Amerikaanse troepen in grote
moeilijkehden komen. Maar de
legerleiding houdt ook
rekening met protesten van
soldaten. Militaire installaties
zouden kapot gemaakt kunnen
worden en het zou ook kunnen
gebeuren dat soldaten in
uniform demonstreren voor
vrede. En dat allemaal op het
moment dat Nederland moet
kiezen of het wel of niet aan
een oorlog mee zal doen. Uit
het boek van Onkruit blijkt dus
dat demonstraties en
vredesgroepen wel degelijk
invloed hebben, blijven praten
heeft zin
NIENKE van Hichtum, de
schrijfster van het boek 'Afke's
tiental', werd op 13 februari
1860 geboren in het dorpje
Nes in Friesland. Ze was de
dochter van een dominee,
maar ze heeft haar ogen goed
de kost gegeven en het leven
van arme boeren en vissers uit
haar dorp van dichtbij
meegemaakt. Toen ze groot
was trouwde ze met een
andere Fries: de advocaat en
dichter Pieter Jelles Troelstra,
die later heel beroemd is
geworden. Hij heeft ervoor
gezorgd dat de arbeiders zich
gingen organiseren, zodat ze
niet langer werden uitgebuit.
Toen ze getrouwd was
verhuisde Nienke naar een
dorpje bij Leeuwarden en daar
had ze een dienstmeisje, Hiltje
Feenstra, de oudste dochter
uit een groot arm
arbeidersgezin. De verhalen,
die Hiltje aan Nienke heeft
verteld zijn Nienke's
beroemdste boek geworden:
Afke's tiental. Dat boek bestaat
nu al meer dan tachtig jaar,
maar het wordt nog steeds
door veel kinderen gelezen.
Het blijft een mooi boek Ook
voor grote mensen. Het gaat
over een arm arbeidersgezin in
Friesland, aan het eind van de
vorige eeuw. 'n Vader, 'n
moeder en tien kinderen, die
de eindjes aan elkaar moeten
knopen. Ze hebben het écht
arm. De kinderen moeten de
handen uit de mouwen steken,
ze leren vanzelf dat het leven
'hard' is. Toch blijft er altijd
nog tijd over om te spelen en
kattekwaad uit te halen.
Voor het tiende kindje, dat
net geboren is, is er geen
bedje. Moeder Afke heeft een
kist bespijkerd met blauwe
stof, met 'n laag oude lappen
eronder. Ze ligt in 't kraambed
- zo heet dat als je pas 'n kind
hebt gekregen - sokken te
stoppen. Ze werkt dag en
nacht om te zorgen dat er elke
dag opnieuw eten is voor al die
hongerige monden. De
kinderen moeten mee
aanpakken: kousen breien,
rondgaan met de
petroleumkan om wat bij te
vrdienen, hout zoeken voor de
kachel, en op de kleine
broertjes en zusjes passen. Als
eten is er 'n stuk roggebrood
met geprakte aardappelen
besmeerd. En het is nog lekker
ook als je leest hoe de tien
jarige Jetse daar z'n tanden in
zet. Geld voor ander beleg is
er niet.
Die kinderen hebben 't hard
te verduren, die vader en
moeder ook. En toch... soms
zou je willen dat je bij dat gezin
aan tafel zat, bij de
boterhammen met
aardappelprak I Dat je erbij
kon zitten als vader Marten
gaat vertellen pver de slimme
gauwdief Japik Engbers. Of als
ze gaan vissen en koffie met
koek krijgen in een
schommelend bootje. Er gaat
van dit hele boek 'n warmte uit,
die je aan het denken zet. Hoe
zou 't geweest zijn bij Afke als
ze allemaal om de tv hadden
gezeten op een bankstel met
cola en chips Dan had dit
boek nooit bestaan
Ik wil hiermee niet zeggen
dat alles maar weer moet
worden zoals 't vroeger was.
Dat zou niet zo best zijn, want
er waren toen heel vervelende
dingen zoals kinderarbeid en
echte grote armoede, en als je
ontslagen werd, stond je
zonder een cent op straat. Het
is goed, dat daér een eind aan
is gekomen. Laten we hopen
dat dat zo blijft I
Titel van het boek:
Afke's tiental.
Schrijfster:
Nienke van Hichtum.
Tekeningen van:
C. Jetses en J.H. Isings Jr.
Uitgeverij
Kluitman.
Prijs: f 9,95.
MAMJKE
aots
Grand theater - 19u.
Flashdance, al.
21.30 u. Merry Christmas Mf.
Lawrence.
HULST
Kening van Engelend
19en 21.30 u. De illusionist, 12 j.
21.30 u. Schrubbers, 16 j.
19 u. The beastmaster, a.l.
19 en 21.30 u. Flashdance, a.f.
19 en 23.30 u. Parttime hooker,
18 j.
21.30 u. Hakoween 2,1öj.
OOSTBURG
Ledeftheater - 19.15 u.
Flashdance, a.l.
21.30 u. Brandende liefde, 16 j.
TERNEUZËN
Luxer
14,19.30 en 21.45 u. De illusio
nist, 12 j.
19.30 en 21.45 u. Jacht op Tiro-
ler slipjes, 16 j.
14 u. Tekenfilms.
VLISSINGEH
Alhambral - 19 en 21.30 u
High road to China, 12 j.
Alhambra2 - 19 u.
Blue thunder.
21.30 u. Sophie's choice.
ANTWERPEN
Rex - 12,14,16,18, 20 en 22
u. Le marginal.
Rex-Club - 12,14,16.30.19
en 21.30 u. Table for five.
Metro I - 12,15,18 en 21 u.
For those i loved.
Metro II - 12, 14.20,16 45,
19.10 en 21 30 u Bad boys.
Odeon - 14,16,18, 20 en 22
u. Brandende liefde.
Ruben* - 12,15,18 en 21 u.
The return of the jedi.
Sinjoer - 12,14,16,18,20 en
22 u. Flashdance.
Vendome - 14,16.18, 20 en
22 u. Fire and ice.
QueIHnl - 12, 14,16,18, 20
en 22 u. De lift
Quellin 11-12,14,16,18, 20
en 22 u. Pauline a la plage.
Quellin lit - 12,14,16,18,20'
en 22 u. The concrete jungle.
Astra - 12,14.20,16.45,
19.10 en 21.30 u. Nine to five.
Astrld - 12,14,16,18, 20en
22 u. Herbie rides again.
Capitele - 12,14,16,18, 20
en 22 u. Stryker.
Savoy - 12,14,16,18, 20 en
22 u. Prison camp girls.
Ambassades - 12,15,18 en
21 u. Frances.
Ambassades-Club I - 12,14,
16,18, 20 en 22 u. Cujo.
Ambassades-Club II - 12,
14,16,18, 20 en 22 u. l'Ami de
Vincent.
Ambassades-Club III - 12,
14,16, 18, 20 en 22 u. Breath
less
Ambassades-Club IV - 12,
14, 16,18, 20 en 22 u Zapped
Feeta - 13,15 30,18 en 20.30
u. The gods must be crazy
Brabo - 12,14, 16,18, 20 en
22 u. Revenge of the ninja.
Tljl - 12,14,16,18, 20 en 22
u. Joy.
Wapper - 12,14,16,18, 20
en 22 u Zelig.
BRUGGE
Komplex Zwart-Huis
Gulden Vtlesl
14.30,17.15 en 20 u. Monty Phy-
ton. The meaning of life
22.30 u. Piranha.
Gulden Vlies 2
14.30,17.15, 20 u. Creepshow
22.30 u. Bad boys.
Gulden Vlies 3
14.30,17.15, 20 en 22.30 u.
Private popsicle.
Memling - 14.30 en 20 u.
Zipp zapped
22.30 u. Sunday lovers.
20 u. Brandende Helde.
22.30 u. Prison camp guls.
GENT
Decascoop
1 - 15,17.30 en 20 u. Return of
the jedi.
2 - 15,17.30, 20 en 22.30-u.
Yellowbeard.
3 - 15,17.30, 20 en 22.30».
Flashdance.
4 - 15,17.30, 20 erv22 30 u.
Brussels by night
5 - 15,17.30en20u. Octopu»-
sy.
6 - 15,17.30 en 22.30 u. Een
vlucht regenwulpen.
7 - 22.30 u. Koyaanisgatsi
8-15, 17:30 "en 20 u. Op lift
9 - 15,17.30, 20 en '22.30 u
Brandende liefde.
10- 15,17.30 en 20 u. De dolle
kever komt terug.
11 - 22 30 u.CitizewKane.
12 - 15,17.30 en 20 o.The out-
13 - 15,17.30,20 e» 22.30 u.
Joy
14 - 15, 17 30, 28 an 22.30 u
Local hero.
15 - 22.30 u. De viéfde man.
16 - 22.30 u. My tutor.
17 - 20en 22.30 u. DebaHpde
van Narayama.
S L h i <-
HULST
W. Btommaert - 14.30 u
schieting
20 u. prijskaarttng.
DE KLINGE
De Statie - 15 u.
.schieting.
kloosterxamm
Café In deNeataMa - 14 30
u.
schieting.
KOEWACHT
J.de Kind - 14.30 u.
schieting.
G.v.Runtste - 14 u.
koningsschieSftg.
R.v.d. Staan - 14 u.
koningsschieting
ST.JANSTEKN
De Warande - 20.30 u.
dansavond.
VOGELWAARDE
J.v. Schatjk- 14.30 u.
schieting.
ZANDBERG
't Karrawiel - 19.3o u
prijskaarting.
IJZENDIJKE
Streekmuseum West-
-Zeeuwsch Vleandaien - J
Platteeuw exposeert oude ra
dio's en hun onderdelen, alsme
de moderne zendapparatuur.
Geop.: ma t/mvrij. 10-l2en
13.30-17.00 u. Zat. en zond
14-17 u. (t.m. 18dec).
GOES
Grandtheater - 14 u.
Kuifje en het hateenmeer, a.l.
19 u. Flaehdanee. a.f
21.30 u. Marry ChristmasMx.
Lawrence.
TS.4S, t6.15 en 21.15 u. Ptaah-
dance. a.l.
14.3B, 16.16 en 18 45 u. Parttime
hdeker, TG j.
16*5 en 2115 u. Halloween 2,
16 j.
OOSTBURG
Ledeftheater - 14 u.
Flaahdance, a.l.
16.30en 20 u. Brandende Helde,
ie j
TEGNBUZEN
Luxer
13.45,16,19 en 21.15».
De illusionist, 12 j
18» 19 en 21.15 u. Jacht op
Tirotef stipjes, 16j.
13.45 u. Tekenfilms.
VLtSSINGEM
Alhambra I - 14 u.
Herbie, a.l.
19 en 21.30 u High road to
China, 12)
Mbnmbn 2 - 14 u
Blue thunder
19 en 21.30 u Sophie's choice.
I
1
ANTWERPEN
Zie zaterdag
BRUGGE
Kaatptea Zwart Mui»
14.30,17.15 «h 20 u Monty Phy-
ton, Th# meaning at Me
22.30 u. Piranha.
Guhten vitaal
14.30,17,15, 20 u. GrdtMehew.
22.30 u. Badboys.
Balden Wlea
14.30, 17.15, 20an22.3Bu.
Private popsicle.
tédaditig
14.30,17.15 en 20u.
Zipp zapped.
22.30 u. Sunday lovers.
Ram brandt
14.30,17.15en 20u Brandende
liefde
22.30 u Prison camp girls
GENT
ZtezzAerdag.
GUNGE
De Snelle Buil - 11 u
kampioenendag
HEIKANT
Th. de Stonk - 14.30 u
schieting.
HULST
HbktentoonstatHng.
De StadtNsRMRI
10-12.15 u. Hoktentoon
stading.
KLOOSTEGZANBt
Café in de Kastanje - 14 30
u. schieting.
KOEWACHT
ChateMoten - 14 30u
sehieting
G.v.Womste - 15 u.
schieting.
LAMSWAARBC
Café de Spert - 14 30»
.Gühteting.
ZWODOAPE
Bt. Set staten -
kalkoenschteBng
