Bossen aangetast
door vuile lucht
Mocht u deze klok
tegenkomen
Rabobank Q
4
CDK
Rapport
misstanc
Verzorgde weduwe zoekt deftig heer
RABOPOLIS
020-2
„VAAK ANGST OM ER MET DE NABESTAANDEN OVER TE PRATEN"
Waarsch\
Super
DINSDAG 15 NOVEMBER 1983
;EXTRA OP DINSDAG=
Paar tientjes
Sauna
ONDERZOEK STAATSBOSBEHEER
geld en goede raad
Turks
redescomité
Ti 1 pagina! DINSDAG 15 NOVEIj
Ruim helft van donor
organen blijft onbenut
Door Jan Hanff
NIJMEGEN - Zojuist is er iemand dodelijk ge
wond bij de Eerste Hulp binnengebracht. Hulp
zal niet baten. Een kwestie van een paar uur.
In de portefeuille zit
een codicil. Dat is een pa
pier, waarop staat dat je
bereid bent om na je
overlijden organen en
weefsels af te staan voor
anderen.
Straks zou wellicht wéér
een nierpatiënt een normaal
leven kunnen gaan leiden.
Niet langer meer twee- of
driemaal per week, vier tot zes
uur lang, aan de spoelmachi-
ne. Of zou iemand een nieuw
hoornvlies kunnen krijgen of
zou donorhuid kunnen worden
gebruikt bij de behandeling
van zware brandwonden.
Zo zou het moeten - maar zo
gaat het niet altijd. Er is iets
mis. Want in slechts de helft
van de gevallen dat iemand
een codicil heeft, komt het zie
kenhuis ook in actie om de
aangeboden gezonde organen
te 'lichten'.
Stilstand
Niet zelden wordt er niet eens
naar een codicil gezocht en in
andere gevallen hebben de be
handelende artsen en ver
pleegkundigen geen tijd om
zich met donorprocedures be
zig te houden.
En sommigen schrikken er
bovendien voor terug om met
de familie te praten over het
wegnemen van organen of
weefsels, onmiddellijk na de
(hersen)dood.
Transplantatie-coördinator
mevrouw Elly C. van der
Vecht weet na vier jaar erva
ring dat het lang niet altijd
loopt zoals het eigenlijk zou
moeten.
„We zitten in een impasse,
met een stilstand in het donor
aanbod. Hoe krijg je de artsen
en verpleegkundigen die nog
niet meewerken gemotiveerd?
Er is me gebleken dat ik me
niet moet opdringen. Het moet
niet zo ver komen dat ze zeg
gen: daar heb je haar weer. In
een zaak als deze, waarmee
toch nog een flink aantal ver
pleegkundigen en artsen
moeite heeft, is voorzichtig
heid de moeder van de porce-
leinkast."
Wet?
Haar taak is nu eenmaal er
voor te zorgen dat artsen en
verpleegkundigen mogelijke
donoren aan haar melden en
de donorprocedures in gang
worden gezet.
Ze geeft voorlichting en is
zelf 24 uur per dag beschik
baar.
Met als 'zetel' het Sint Rad-
boudziekenhuis in Nijmegen
strekt haar werkgebied zich
uit over 52 ziekenhuizen: van
Roermond tot Apeldoorn, van
Winterswijk tot net voor Bre
da - plus de ziekenl uizen van
de stad Utrecht.
Er is nog een fliik tekort
aan donoren. Slechts negen
procent van alle Nederlanders
heeft zo'n codicil getekend - en
slechts vijf procent draagt het
ook bij zich. Om dat percenta
ge omhoog te krijgen stelde de
kort geleden in Leiden op het
proefschrift 'De onsterfelijk
heid benaderd' socioloog dr.
Dick Hessing een wettelijke
regeling voor. Hij schrijft dat
organen na de dood zonder
meer beschikbaar zouden
moeten zijn, tenzij iemand uit
drukkelijk heeft laten weten
daar bezwaar tegen te hebben.
Angst
Elly van der Vecht meent van
uit haar praktijkervaring te
kunnen voorspellen dat de
weerstand tegen zo'n wet
groot zou zijn.
Vanuit haar praktijk wordt
ze geconfronteerd met afweer
reacties, zowel bij mensen in
de gezondheidszorg als bij het
publiek.
Hessing verklaart het be
trekkelijk lage percentage
mensen dat een codicil teken
de ondermeer met 'de angst
dat men te vroeg wordt dood
verklaard'. Diezelfde angst zal
ook de totstandkoming van -
zo'n wet kunnen tegenhouden,
meent Elly van der Vecht. Die
angst is volgens haar trou
wens volstrekt onnodig. Voor
dat iemand hersendood wordt
verklaard moet aan tal van
voorwaarden zijn voldaan.
Onderzoek
Terwijl er nog te weinig codi
cil-dragers zijn blijkt uit on
derzoek dat in ziekenhuizen
weliswaar niemand princi
pieel tegen orgaandonatie ge-<
kant is, maar dat meer dan de
helft ófwel de procedure een
probleem vond om er aan mee
te werken ófwel geen tijd had.
Het onderzoek werd gedaan
door het Leidse Eurotrans
plant en het ministerie van
V olksgezodnheid.
Eurotransplant is een stich
ting die bemiddelt bij de orga
nisatie van nier-, lever-,
hoornvlies-, en huidtrans
plantaties in Nederland, West-
Duitsland, België, Luxemburg
en Oostenrijk. Voorts zijn er
uitwisselingen met Engeland,
de Skandinavische landen,
Frankrijk, de VS, de Oostblok
landen en Turkije.
Familie
Zowel Elly van der Vecht als
haar collega P.F.W.Strengers,
transplantatie-coördinator
van de regio Amsterdam, her
kennen de problemen in zie
kenhuizen, zoals die in het
Eurotransplant-onderzoek
werden beschreven.
Strengers: „De grootste
moeilijkheid blijkt in zieken
huizen te liggen. Hoewel nog
veel Nederlanders geen codicil
dragen is ruim 90 procent be
kend met het afstaan van or
ganen en weefsels na de dood.
Landelijk gezien wordt bij het
vragen om orgaandonatie
slechts in 25 procent van de
gevallen door de familie ge
weigerd. Een klein percentage.
Het is dan ook niet de bevol
king die moeite heeft met het
begrip orgaandonatie. Nee, het
is vaak moeilijk voor werkers
in de gezondheidszorg."
„Bij Eerste Hulp-afdelingen
dénkt men er soms helemaal
niet aan. En er is sprake van
terughoudendheid bij sommi
ge specialisten en van een toe
nemend aantal weigeringen",
zegt Elly van der Vecht.
In Nederland zijn per jaar
400 nieren voor transplantatie
nodig. Vorig jaar waren er in
Nederland 313 nieren beschik
baar en in Eurotranplantver-
band gebruikt, waarvan 235 in
Nederland.De wachttijd is op
gelopen van twee tot tweeë
neenhalf jaar.
DE BELGISCHE kranten staan niet bol
van de advertenties en dat is jammer.
Niet alleen voorde kranten, maarzeker
ook voorde lezer, die wat noordelijker
geboren is. Want het lezen van
Belgische advertenties is harken in een
pracht van een taaltuin. Wat kun je je
niet voorstellen bij de simpele annonce:
„Geheel verzorgde weduwe (61) zoekt
Deftige Heer.Hoeveel mannen in
driedelig kostuum, horloge op de buik,
monocle in het oog en zwaaiend met
een wandelstok zullen op die verzorgde
weduwe afkomen? Zouden zij zich ook
spoeden naar het „het jonge poesje dat
Gestelde Heren wenst te relaxeren?"In
het centrum van Hasselt houdt men ook
van voornaam. Daar vraagt een Dame
„Deftige kundige hulp in het
huishouden.Gegadigden doen er
verstandig aan zich eerst te melden bij
het kledingmagazijn dat in dezelfde
krant een partij „Deftige
Dameskleedjes, geheel gevoerd" te koop
aanbiedt. Wie daar geen middelen voor
heeft kan terecht bij „Privaat leent geld
direct op handtekening." Of zou het
beter zijn geld te lenen van de privaat,
die laat weten: „Geld? Wij helpen u in
ernstige moeilijkheden.
Persoonlijk zou ik niet in zee willen
gaan met de privaat, die als volgt
adverteert: „Hebt u financiële
problemen? Wendt u tot een adviseur
met ondervinding.Zo weet ik ook niet
goed raad met de man die alles koopt en
verkoopt: „inboedels, winkelstocks en
allerlei nieuwe tweedehands
goederen. "Een jongeman uit Leuven
wil ook wel eens wat anders. Hij zet
daartoe onder de rubriek Huwelijken
de volgende advertententie: „Mijn
verjaardagswens: Meisje. Zelfben ik
een 20-jarige student. Waarom u niet?"
De man zal nog heel wat afmoeten
studeren, hij moet zich vooral niet af
laten leiden door „Sauna Massage, een
bekwaam personeel verwacht u er.Er
is trouwens ook een 'dancing te koop
tegen een gigantische prijs. Vandaar
dat „niet kapitaalkrachtigen zich
dienen te onthouden.Er is ook een
restaurantje te huur of te koop, in ieder
geval „over te nemen wegens dubbel
gebruik." Als de zaak niet loopt kan de
kok, na het innemen van enkele
consumpties terecht in Borghout, want
daar heeft men haast: „Dringend
gevraagd beenhouwer, volle gast. "Rita
lijkt niet gemakkelijk aan de man te
komen, want ze adverteert vrijwel
dagelijks en ze vraagt steeds weer een
niet te jonge zakenman, die jong van
geest is. „Rita (43) is een buitengewoon
mooie brunette, die er nauwelijks 35
uitziet. Ze heeft een aangenaam
karakter en ze heeft klasse die haar aan
te zien is. Wenst u voorgesteld te
worden, bel dan even naar haar.Zou
Rita ook onder de naam Anna
adverteren? Want die wil ook een niet
te jonge zakenman, die jong van geest
is, terwijl ze zelf pretendeert dertig te
zijn en „in bezit van een ruim
inkomen."
Nee, dan de Rechtzetting over twee
advertentiekolommen. Daar staat:
Wij, ondergetekende inrichters,
verklaren dat, voor wat betreft het
optreden van Fats Domino en Roy
Orbison in de oktoberhallen te Wieze
(zie onze publikatie van 22 oktober l.l.)
dit niet kan doorgaan, aangezien er
reeds een toernee van hogervermelde
artisten bestond door andere inrichters.
Wij verontschuldigen ons hiervoor ten
zeerste."
Er is „reservatie gewenst", maar dan
heeft u ook ten zuiden van Brussel in
een uitgelezen hotel-restaurant een
wild weekeinde. Dames, die daarvoor
een heer wensen uit te nodigen, kunnen
reflecteren op de volgende annonce:
„Deze jongeman is 26 en biedt een
biezonder goed uiterlijk. Is groot,
innemend. Hij zoekt een lieve
vrouwelijke partnerin.
Minder geschikt voor een wild
weekeinde lijkt me: „Universitair uit
de echt gescheiden, wil zeer ernstige
relatie." Deze adverteerder lijkt me ook
geen gemakkelijk type: „Man wenst
jongedame te kennen.
Echtgescheidenen dienen zich te
onthouden."
Tot slot nog drie
personeelsadvertenties:
Spelslager vraagt halve gast;
Bedrijf zoekt zelfstandige plaatser;
Banketbakker vraagt derde gast.
U begrijpt het al. Ook in België kun
je de krant niet missen, geen dag.
Om drie procent wordt het
land op zijn kop gezet en
grote schade toegebracht,
maar wie bekommert zich
om de thans honderdduizen
den geloofsgetuigen in de
wereld; zowel bisschoppen
als priesters die hun ambt
niet mogen uitoefenen, om
de jonge mensen die in hun
religieuze roeping gehinderd
worden, om al die ouders die
hun kinderen niet gelovig,
mogen opvoeden, om de ar
beiders en intellectuelen die
om hun getuigenis hun baan
verliezen en aan de armoede
prijsgegeven of om hen die
om hun geloof in de gevan
genis zitten, hun leven ris
keerden. Voor hen gaat nie
mand de straat op. Ook niet
voor al die ongeborenen die
bij duizenden worden ge
dood nog voordat zij het
zonlicht zagen. Voor hen
geen gedenkteken met een
eeuwige vlam. Laten zij die
de boel op zijn kop zetten
voor een paar tientjes loon,
beseffen dat er belangrijker
zaken zijn. Dat zij blij moe
ten zijn om in vrede en vrij
heid te kunnen leven, terwijl
elders de wereld brandt en
sterft om die vrijheid te
winnen die wij hebben.
Den Haag
H. Rutgers
Hierbij voel ik mij genood
zaakt te reageren op het ar
tikel over de sauna in de
krant van 1 november. Ik
betwijfel het ten zeerste of
diegene die dit artikel heeft
geschreven ooit wel eens ge.
bruik gemaakt heeft van de
sauna. Graag wil ik deze
persoon duidelijk maken dat
sauna's er niet alleen zijn
om het schaamtegevoel te
overwinnen. Trouwe sauna-
gangers zullen met mij kun
nen zeggen, dat men in de
sauna vooral de ontspan
ning van lichaam en geest
vindt, die men zelden in
sporten tegenkomt. In de
sauna móet namelijk niets.
Er worden geen doelpunten
gescoord en geen sets ge-
wonnen, zelfs de hoeveel
heid zweet die geproduceerd
wordt, wordt niet gemeten.
Diegene die uw artikel heeft
geschreven, heeft volgens
mij naar Sonja Barend ge
keken, een mens dat ook niet
aan het verstand te brengen
is, waarvoor een sauna
dient. Langs deze weg wil ik
dan ook alle goede saunabe
heerders een compliment
maken. Omdat zij zonder er
zelf kapitalen aan over te
houden, de mensen ontspan
ning aanbieden. En hopelijk
heb ik op deze manier ook
weer een stukje onbegrip
t.a.v. de sauna opgeheven.
Kuitaart
Mevr. M. Roels-Aerts
van onze redactie binnenland
DEN HAAG - Evenals in
Duitsland worden ook in ons
land de bossen aangetast door
luchtverontreiniging, zij het in
minder ernstige mate.
Vooral de grove dennen, de
meest voorkomende boom
soort, moeten het ontgelden.
Bijna de helft van deze bomen
zou van wat men noemt de zu
re regen te lijden hebben, al
dus Staatsbosbeheer.
Omdat nergens in Neder
land echt schone lucht voor
komt, wordt vergelijkend on
derzoek bemoeilijkt. Boven
dien zijn er tal van andere fac
toren die een rol kunnen spe
len bij het afbraakproces.
Daarom is het thans niet mo
gelijk exact aan te geven wat
er gaande is.
Duidelijk is volgens Staats
bosbeheer dat er in de laatste
decennia grote veranderingen
in de beboste gebieden zijn op-
getreden.Er zijn nog geen bos
sen aan het afsterven, zoals
dat in Duitsland het geval is.
Wel is overal de invloed te zien
van een slopende natuurve-
randering, die vooralsnog toe
geschreven moet worden aan
de toenemende luchtveront
reiniging. Als deze negatieve
ontwikkeling zo doorgaat, zal
er rekening mee moeten wor
den gehouden dat ook in ons
land de bossen uiteindelijk het
loodje zullen leggen.
Het onderzoek van Staats-
(ADVERTENTIE)
Kom ik thuis van een korte vakantie, is mijn fraaie
wandklok ontvreemd.
Wat is een mens dan blij als hij merkt dat hij de
juiste polis heeft. Want dat is nou het typische van
verzekeringen, ze werken pas echt als er iets gebeurt.
Zelf heb ik een stel Rabopolissen. Voor allerlei
zaken. En dat die dingen prima werken kan ik u
verzekeren.
Snel en deskundig wordt alles geregeld.
Eigenlijk ligt dat voor de hand. De Rabobank
staat achter haar cliënten èn achter haar polissen.
Rabopolissen.
Alle Rabopolisvoorwaarden komen tot stand in
nauw overleg met verzekeringsmaatschappijen.
De belangen van de Rabobank-cliënt staan
hierbij voorop.
In combinatie met een redelijke tariefetelling
en een goede service hebt u de garantie voor
een betrouwbaar kwaliteitsprodukt:
de RABOPOLIS.
Van onze redactie buitenlarM
NEW YORK - De Russise
president en partijleid
joeri Andropov herstelt
ren rustoord van een err
ge ziekte, zo hebben Ru
sche zegslieden tegen
Amerikaanse weekbj
Newsweek verteld.
De zegslieden zijn
verdeeld over de aard
zijn Veronderstellingen
riëren van een nier- tot i
galaandoening.
Twee Britse artsen zeid
vorige week dat er steij
aanwijzingen zijn dat a|
dropov inderdaad een nia
ziekte heeft.
Andropov is sinds
E
bosbeheer is een onderdeel I
van een veel ruimere studie
naar de gevolgen van de zoge
naamde zure regen.
In de afgelopen 50 jaar is i
flora van de bossen duidelijk
verarmd. Tijdens het onder
zoek van Staatsbosbeheer is
gebleken dat bepaalde schim
mels, zoals de stekelzwam en
cantharel die in het verleden
in de bossen voorkwamen en
kenmerkend zijn voor een ge
zond bos, zijn verdwenen. Inl
plaats daarvan zijn er andere
schimmels gekomen die de
groei van de bomen geen g
doen. Voorts heeft Staatsbos-1
beheer een toenemende zuur
graad van de bodem en een
uitspoeling van mineralen ge
constateerd. Er is een groot ge-1
brek aan magnesium. Opval
lend is dat er steeds meer gras
tussen de bomen gaat groeien
Dit kan het gevolg zijn van het
feit dat de bomen veel meer
licht doorlaten dan vroeger
doordat de kruinen steeds
dunner worden. De uitval
de naalden is vrij groot.
De schraalheid van de krui-1
nen illustreert Staatsbosbe- I
heer met het voorbeeld van de
jager die 20 jaar geleden me!
erg veel moeite een houtduif I
kon schieten omdat de vogel I
zich goed verborgen kon hou-1
den. Nu zijn de dieren al
geruime afstand in de bomen
te bespeuren.
Van onze redacq
ilUSSEL - „Als er op
•esultaten worden gel
jese Gemeenschap h(
•nelijk een volledige
Dat zei de voorzitter v|
semburger Gaston Thor
rentie in Brussel.
Hij zei te vrezen dat er tu
I sen nu en de komende Europe
I se topconferentie (4-6 decen
loer in Athene) te weinig tij3
I ligt om een antwoord voor allt
Europese problemen te vin|
Jen.
De komende dagen zulleJ
I Thorn en zijn collega's van dl
EG-commissie besteden aai
I ntensief overleg met de Eurol
I oese regeringen. Tot dusverrl
I :ijn er in de speciale Europesl
raden nog geen echte onderl
nandelingen gevoerd. 28 nol
I vember (de dag van de laatst|
speciale raad voor de top
I geeft daartoe de allerlaatst
kans. Daar moet het zover kol
men dat er voor de topconfej
I rentie in Athene een aanta
I politieke keuzes overblijft.
De EG-commissie voorzittel
[analyseerde de huidige situal
I tie als volgt: „Tot nu toe heef|
ien militair tribunaal ïrl
stanboel heeft maandag 23
■ooraanstaande leden van hel
'urkse vredescomité veroor-j
leeld tot gevangenisstraffen
an vijf tot acht jaar. Tot da
eroordeelden behoorden
purnalisten, de deken van drf
rde van advocaten in IstanJ
ml, een oud-ambassadeur en
en voormalig sociaaldemorf
ratisch parlementslid.
(AD\
Super-Sparen, met 6k254 rente, ii
sparen zonder opzegtermijn -
elk moment kunt u over uw spa
tegoed beschikken. Over iede;
opgenomen bedrag betaalt u 2
opnamerente. In bepaalde
gevallen is géén opnamerente
verschuldigd. Vraag de folder
aan of ga naar 'n Grenswissel
kantoor, naar 'n CDK-spaarage
of neem kontakt op met CDK-
Bank zelf. Bel voor adressen er
openingstijden: -
bankbedrijf van de De
(Samenwerking van N.V. Neck
en Pierson, Hele
van onze redactie buitenland
.AHM-S - In Guatemala zijn
'•nas de staatsgreep van gene-
aal Efrain Rios Montt in
Jtaart 1982 15.000 mensen ver
benen of vermoord. Dit heeft
e Internationale Federatie
'Pin *'e re°bten van de mens
'OH) bekendgemaakt in een
aPport dat maandag in Parijs
Sepubiiceerd.
I jp f* raPP°rt bestemd voor
Verenigde Naties, brengt
eon kestaan van verschil-
I n; Clandestiene gevange-
I -jpSS6n aan het licht. In één van
1 -oh6' onder de polytechnische
I tn 'n de hoofdstad, zouden
■ten 6n de 800 tot 1000 gevanSe-
T1 zitten onder onmenselijke
standigheden en martelin-
azijn er normaal.
Oor zijn vertrek naar New
