D: 'Do Prins van Get PIKANTE VRAAG, OOK VOOR NEDERLAND: I Wi Hi MAANDAG 14 NOVEMBER 1983 EXTRA SPITTENIN REAGANS ACHTERTUIN NICARAGUA fi i m. Vervolgbi Ij'ncicbestuur jaeerd. Jlll'bi™ Wat gebeurt als de Contra 's de Sandinisten de jungle injagen 1978: EEN Sandinist kijkt naar omhoog: boven de stad Leon komen vliegtuigen van de Nationale Garde over. MANAGUA blijkt een stad die niet bestaat. „Hier was het centrum", zegt onze gids. Het was een netwerk van winkel straten, waar het altijd we melde van de voetgangers en de auto's." We kijken over een uitge strekt grasland. Ergens staat een betonnen geraamte van wat een kleine appartemen tenflat in aanbouw moet zijn geweest. Links op de vlakte knielt eenzaam een afgebrok keld huis, waarvan het dak schuin in de vloer van de bo venverdieping hangt. In de verte staat alleen één witte nieuwe torenflat overeind. v «^MEXICof ewttm lp 1ÉÉ a.8Atï*0ÓR-^NICARApA C0S»»EA~^% li: Si» "-> V imm. En -.PANAMA DOOR MARC DE KONINCK De aarde onder de hoofdstad van Nicaragua beefde gedurende enkele seconden van de 23-ste decemberdag in 1972. Het aantal doden is nooit ge teld. Een veel gehoorde schatting zegt: 10.000. De ramp zou ook het einde inluiden van de gehate familie-dictatuur van Anastasio Somosa, wiens folteraars van de Nationale Garde meer slacht offers maakten dan de catastrofale aardschok. Met de honderden miljoe nen guldens internationale hulp voor de gewonden en de daklozen ver grootte Somosa nog maar eens het astronomisch hoge familie-kapitaal, hetgeen de guerrilla-strijders van het Sandinistisch Front voor de Nationa le Bevrijding (FSLN) de noodzakelij ke steun gaf van de overgrote meer derheid van de bevolking. Ook de kerk, het bedrijfsleven en de conser vatieve partijen schaarden zich ach ter de opstandelingen. En toen ten slotte ook de Verenigde Staten hun beschermende handen van Somosa aftrokken, vluchtte de dictator in juli 1979 het land uit en namen de Sandi nisten temidden van het algehele feestgedruis de macht over. Ze be loofden (onder meer in een officiële FSLN-verklaring tegenover de orga nisatie van Amerikaanse staten, OAS) democratie, nationale ongebon denheid en sociale rechtvaardigheid in een gemengde (overheid en vrij be- drij fsleven) economie. O P DE DAG van onze aan- komst is de Nicaraguaanse 'revolutie vier jaar en 94 da gen oud. Het is allemaal an ders gelopen. De gehoopte welvaarts stijging voor de berooide burgers is niet gekomen. Het land is van arm tot straatarm gekomen. De rijksbegro ting van de Sandinistische volksrege ring is zelfs 30% lager dan de schame le overheidsuitgaven in het laatste Somosa-jaar. Indrukwekkende resul taten heeft de nieuwe regering deson danks bereikt op met name onder wijs- en gezondheidsgebied. Het wijdverbreide analfabetisme is in luttele jaren vrijwel geheel wegge werkt (vooral dankzij duizenden on derwijzers uit het eveneens Spaans talige Cuba) en een ziekte als polio - sinds mensenheugenis een nationale plaag in Nicaragua - is dit jaar voor het eerst niet meer voorgekomen. De FSLN heeft zichzelf in alle staatsorganen een absolute meerder heid toegeëigend. FSLN-leden in de militaire revolutionaire junta - zoals defensieminister Umberto Ortega - hebben in openbare toespraken het Sandinisme onlosmakelijk verklaard van het Marxisme-Leninisme. Verkiezingen, zijn aangekondigd voor 1985, maar de opzet daarvan is nog steeds niet vastgelegd. In wat voor functies en organen de bevol king vertegenwoordigers zal mogen kiezen blijft vooralsnog duister. Enig bekende uitgangspunt is dat 'de ver kiezingen de revolutie niet verloren mogen laten gaan'. Terwijl West-Europese regeringen hun economische steun aan Nicara gua voortzetten, heeft de Amerikaan se regering Reagan zulke hulp in 1981 stopgezet. In hetzelfde jaar kwamen wapenleveranties uit de Sowjet-Unie op gang en betichtte Washington de Sandinisten van wapentransporten naar de linkse opstandelingen in El Salvador ('export van de revolutie'). NMIDDELS zijn in Nicaragua op drie fronten - in het noorden, het zuiden en het oosten - contra's ac tief: Gewapende guerrilla-strij ders die voor ware democratie zeggen op te komen en het Sandinistisch be wind ten val willen brengen. Presi dent Reagan heeft dit jaar van het Amerikaanse congres 140 miljard gekregen voor CIA-assistentie aan de contra's. Onzeker is nog of zulke sponsoring volgend jaar nog door zal gaan. Toen er enkele honderden doden in gevechten met de contra's waren ge vallen, bruggen waren vernield, aan slagen geple'egd op een olieraffinade rij en op het vliegveld van Managua en de Amerikanen spionage-vluchten boven Nicaragua gingen uitvoeren, kondigde de Sandinistische junta in maart vorig jaar de nationale staat van alarm af. Belangrijkste gevolg: Strenge censuur van alle kranten en radio- en tv-stations. Afgelopen zo mer kwam daar invoering van de dienstplicht bij voor alle 17- tot 27-ja- rigen. „...in de verte staat alleen één witte nieuwe torenflat overeind na de aardbeving van december 1972 Het is uitgerekend de Bank of America. - foto marc de koninck (IJ ZIJN gasten op een re ceptie van de Amerikaanse ambassadeur in Managua. Hoewel de Sandinisten de VS-regering, en meer bepaald de CIA, tot grootste staatsvijand heeft verklaard, functioneert in Nicaragua een volledig bemande Amerikaanse ambassade. Het gebouw is zelfs nau- welij ks bewaakt. Er staat één soldaat op enige afstand een oogje in het zeil te houden. Het is een merkwaardig verschil met de grimmig verdedigde Amerikaanse diplomatieke bolwer ken in Guatemala en El Salvador. „We voelen ons niet bedreigd. De Sandinisten weten de orde behoorlijk te handhaven", zegt hier in Managua een medewerker van de VS-ambas sade. Binnen speelt zich een onthutsend toneelstuk af. Aanwezigen zijn, be halve allerlei ambtelijke dienaren van president Reagan, zowel verte genwoordigers van de revolutionaire junta als voorlieden van de binnen landse oppositie. Een jonge Sandinist TIJDENS de strijd tussen de Na tionale Garde en de Sandinisten wordt in 1979 de kathedraal van Managua zwaar gehavend. woordvoerder van het ministerie van voorlichting, antwoordt op onze vraag of de revolutie nog te redden valt: „Het is heel moeilijk. Zowel eco nomisch als militair. Ons grootste probleem is de VS. Zij stellen de con tra's in staat om ons economisch te saboteren, ons land binnen te dringen en onze soldaten te doden. Zij zijn on ze moordenaars." De jongen is nog zichtbaar onder de indruk van de aanslag, de dag tevo ren, op de oliehaven van Corinta. Vijf opslagtanks staan op dit moment nog altijd in brand. De vernieling van de overslagapparatuur heeft (sinds vori ge maand ook 's lands centrale olie pijpleiding is opgeblazen) nu alle brandstofaanvoer naar heel Nicara gua. afgesneden. Bij de vaststelling dat hij erg pessimistisch klinkt, her neemt de Sandinist plotseling de offi ciële partijlijn: „O nee, dan heb je me verkeerd begrepen. Wij zijn heel opti mistisch. De revolutie zal standhou den. Wij hebben de steun van het ge hele volk." Managua ligt op zee-niveau, op een dag rijden van de Evenaar en daarom in de vroegte van de volgende okto berdag al te bakken in de zon. In de krantenkiosk liggen La Barricade en De Nieuwe Kranttwee Sandinisti sche dagbladen, waarvan de koppen melden dat De Beesten (waarmee ge woontegetrouw de contra's worden aangeduid) weer hebben toegeslagen. Verder is er alleen La Prenza, het eni ge onafhankelijke dagblad in het land, dat veruit de grootste oplage ge niet en waarvan we later op de dag het verhaal over de censuur zullen horen. Nu pas vernemen we dat in het verdwenen centrum van Managua de eenzame, grote witte torenflat, al van vóór 1972 dateert en de aardbeving ongeschonden heeft doorstaan. Het parmantige gebouw is de voormalige Bank of America. Or i NZE EERSTE zegsman deze Jdag is aartsbisschop van Ma- 'nagua Miguel Obando Y Bra vo. Hij is verbitterd. Zijn zon dagsmis mag niet meer op de televisie worden uitgezonden. Elke tekst voor de katholieke radio moet eerst door de Sandinistische censor gezuiverd worden. „In het begin werkten we sa men met de Sandinisten. Maar sinds ze de Marxistische richting zijn inge slagen, verkeren we in een staat van oorlog. De situatie is nu dat het voor mij gevaarlijk is om met jullie te spreken. Er trekken groepen Sandi nistische burgers, de zogenaamde Turba's, door de stad, die iedereen die voor anti-revolutionair wordt versle ten ongestraft kunnen lastigvallen. Vorig jaar, het was op 11 augustus, is mijn vicaris-generaal mgr. Carballo op straat uitgekleed. Hij had een be zoek gebracht aan een vrouw. Toen hij buitenkwam stonden tientallen journalisten en cameramensen op de stoep. Die waren uitgenodigd door de Sandinisten, om gade te slaan hoe de bisschop zojuist van zijn zogenaamde maitresse kwam en hoe het zoge naamde woedende volk zogenaamd spontaan wraak nam." Aartsbisschop Obando Y Bravo er kent dat de Junta het analfabetisme in Nicaragua heeft uitgeroeid, maar meent dat zulks is gegaan ten koste van de vrijheid van richting in het onderwijs. „De anti-analfabetisme- campagne van de Junta is op de eer ste plaats bedoeld om te indoctrine ren. De mensen krijgen dezelfde tek sten als de schoolkinderen op Cuba. Ze leren dat de D van defensie is en de G van geweer. Het tweede doel van het onderwijs is de jeugd te organise ren in Sandinistische strijdgroepen en pas op de derde plaats komt de be doeling het volk te leren lezen en schrijven. De kardinaal verzekert ons dat hij in de tijd van Somosa evenzeer het onrecht aan de kaak stelde, maar dat de katholieke kerk destijds aan min der vervolging blootstond dan thans. Hij verwijt de priesters, die deel uit maken van de revolutionaire junta, dat zij hebben bijgedragen tot de splitsing van de kerk in een zoge naamde bourgeois- en een volkskerk. Obando Y Bravo doelt op de minister van Buitenlandse Zaken, de eerwaar de Miguel d'Escoto en minister van Cultuur, Ernesto Cardinal. De laatste maakte wereldgeschiedenis toen hij bij het bezoek van paus Johannes Paulus II, afgelopen voorjaar, voor de kerkvorst op zijn knieën viel, maar van dezelfde paus prompt een open bare bestraffing kreeg voor diens vereenzelviging met het politieke re gime in Nicaragua. „Een enquête, begin dit jaar, heeft aangetoond dat de paus en de aarts bisschop van Managua bij de Nicara guaanse bevolking veel populairder zijn dan welke Sandinistische leider ook. Sindsdien hebben de Sandinisten de paus ingedeeld bij de bourgeois- kerk en zijn ze bang geworden van de publieke opinie. Alle enquêtes zijn verboden", aldus kardinaal Obando Y Bravo. IJ DE LUNCH ontmoeten we een aantal mensen die niet nader willen worden aange duid dan met Westerse diplo maten. Zij vertonen behoefte om te gengas te geven aan de anti-Sandi- nistische rage die in en buiten Nica ragua lijkt te ontstaan. „Nicaragua is bepaald niet communistisch. Junta leider Daniel Ortega en zijn comman dantes weten waarschijnlijk zelf niet welk maatschappelijk model zij na streven. Er zijn nog altijd politieke oppositie-partijen toegestaan, ook al mogen die niet op straat betogen. Er is ook nog altijd een particulier be drijfsleven. We hebben niet de indruk dat de Sandinisten uit politieke gene genheid de Cubanen en de Russen te hulp hebben geroepen. De ongeveer 5000 Cubanen hier zij n voor het over grote deel oridërwijzers, artsen en weg- en waterbouwkundigen. Er zijn 200 Russen: 100 medici en 100 militai re instructeurs. Tegenover de Ameri kaanse militaire hulp aan Nicara gua's buurlanden en aan de contra's, is dat heel weinig. De Sandinisten proberen inderdaad een groot leger op te bouwen. Maar dat is niet persé een bedreiging voor de rest van Mid- den-Amerika. Ze beogen een geregel de krijgsmacht van 25.000 man. Voorts zullen er 20.000 slecht geoefen de reserve-manschappen zijn en dan komt er nog de zogenaamde militia van 50.000 man, die één zondag in de maand zullen trainen", aldus een van de publiciteitsschuwe Westerse diplo maten. We gaan naar de redactie van het onafhankelijke dagblad La Prenza. Onze Amerikaanse ambassade-auto draagt als alle voertuigen in het land nummerborden met vrij Nicaragua erop. Langs de weg staan reusachtige aanplakborden. „Alle wapens aan het volk", luidt een veelvertoonde spreuk. Op de kazerne van het 'Sandinisti sche leger' wapperen FSLN-vlaggen. Ze zijn doornen in de ogen van dege nen die menen dat het leger niet van één partij moet zijn, maar van alle politieke gezindten. OOFDREDACTEUR-direc- teur van La Prenza is Pedro Chamorro, zoon van de voor malige hoofdredacteur die in j anuari 1978 door soldaten van Somo sa wegens de kritische koers van zijn krant werd vermoord. Een jaar later, enkele dagen voor de revolutie, liet Somosa La Prenza bombarderen. „De Sandinisten noemen ons een oppositiekrant, ten bewijze van hun democratische gezindheid. Maar wij zijn geen oppositiekrant. 40% Van on ze binnenlandse nieuwsberichten wordt dagelijks weggecensureerd", aldus de heftig gebarende Pedro Cha morro. Hij vertelt hoe de krant elke dag alle geplande artikelen om' 17.00 uur moet inleveren bij het Bureau voor Media-communicatie. Daar haalt 's lands 24-jarige Sandinistische censor Melba Cecilia Blandon alles uit de teksten wat de Junta niet goed uit komt. De volgende ochtend krijgt de redactie dan een telefoontje dat de kopij klaar is. Zo gaat het al 1,5 jaar, lang. „Om de krant, een middagblad, minder aantrekkelijk voor het pu bliek te maken, zorgen ze ervoor dat we pas uren na onze normale ver schijningstij d kunnen uitkomen", klaagt de hoofdredacteur. AUGUSTUS van dit jaar: de lei ding van de junta en leden van hei Amerikaanse Congres in bespre king. Links James Shannon en Paul Tsongas (tussen hen in een vrouwe lijke tolk), rechts Daniël Ortega (junta-leider), een vrouwelijke tolk en minister van buitenlandse zaken Miguel d'Escoto. - foto s archief de stem Hij zegt nooit uitleg te krijgen waarom teksten zijn geschrapt, dat bijvoorbeeld ten tijde van het Kore aanse vliegtuigincident het volk van Nicaragua alleen de Russische versie mocht vernemen dat het toestel op een spionage-missie was en dat hij anonieme telefoontjes krijgt met de boodschap dat „als de Amerikaanse invasie-troepen komen, de redacteu ren van La Prenza aan de bomen en de lantaarnpalen langs de invalswe gen van Managua zullen hangen." E CRITICI van het Sandinis- Itisch bewind blijven vandaag op ons toestromen. De namid dag brengt ons Enrique Bola- nos, voorzitter van de Nicaraguaanse werkgeversorganisatie Cosep. Zijn voorganger is een jaar na de revolutie door een communistische groep, voor wie het Sandinisme niet revolutionair genoeg was, doodgeschoten. Ook Bolanos is bitter gestemd. Hij somt de decreten op die de Junta ten aantzien van de ondernemers heeft afgekondigd. Wie tot meer dan vijf jaar gevangenisstraf wordt veroor deeld ziet zijn bedrijf en al zijn per soonlijk bezit gekonfiskeerd. Wie voor 'contra-revolutionaire' delicten wordt veroordeeld krijgt al gauw meer dan vijf jaar. Nergens is be paald wat contra-revolutionair is. De rechtspraak is in handen van Sandi nistische volkstribunalen, die straf fen tot 30 jaar kunnen uitdelen. En zo is de cirkel rond IN oktober van dit jaar worden brandstoftanks in de havenstad Co rinta, ten noorden van de hoofdstad Managua, in brand gestoken. Onzekerheid over de uiteindelijke ruimte die het bedrijfsleven zal over houden is volgens Bolanos het meest fnuikend voor Nicaragua's economie. „De Junta weet zelf niet waar ze heen wil. Ze is waarschijnlijk hopeloos verdeeld. Coca-cola, en de Mercedes Benz-dealer zijn bijvoorbeeld ontei gend. Maar het typisch Amerikaanse restaurant McDonalds is nog altijd in privé-handen. Niemand weet waar om. Die onzekerheid heeft de investe ringen in ons land tot het nulpunt te ruggebracht. De toestand is het beste af te lezen aan de koers van de natio nale munt. Officieel is een Ameri kaanse dollar tien cordobas waard. Maar op de zwarte markt betalen ze je meer dan 100 cordobas voor een dollar." E VOLGENDE ochtend I neemt de voorlichtingsdienst "van de Nicaraguaanse rege ring ons mee naar de in brand gestoken oliehaven van Corinta, 70 km. ten noorden van Managua. De busrit voert langs het natuurlijke drinkwaterreservoir van de hoofd stad - een vulkanisch meer - en een ernaast gelegen olie-raffinaderij. „We weten dat de contra's het hier D HONDÜ Puerto CatttjjjS Bonanza* •Siuna NICARAGUA Prinzapolc^: «Jinotega oMitagalpa 'ttoaco Spoorwtg te Ptnêmirlkitni* wtg ook op gemunt hebben. Het zou grote ramp zijn", zegt onze begele^| ster gelaten. Als we na een uur voor de zwart J blakerde olietanks en kreupele p».| leidingen in Corinta staan, komen,-, tranen in haar ogen. „We kunnen n( zonder olie. Dit gaat ons pijn do.- We zullen nog meer moeten lijj voor de revolutie", zegt ze. „Nee voel geen haat, maar wel woede, H voor gevaar is zo'n klein land als Kjl caragua, met nog geen drie miljg mensen, in hemelsnaam voor de Veil enigde Staten?" Een jonge soldaat vertelt: „Dec<».| tra's kwamen met een gewone sped boat maandagavond heel langzaE de haven binnengevaren, zodat na mand argwaan had. Toen hebben i.l de brandbommen op de tanks vuurd en zijn ze er pijlsnel vanil gegaan. Onze kustbewaking waseij ders op patrouille." Nicaragua blijkt ontstellen! kwetsbaar. En het is ons een raaw waarom de contra's 50 miljoen CIA. dollars per jaar nodig hebben om he; land kapot te krijgen. Een paar 'pU zierboten en drie privé-vliegtuigJ lijken voldoende om alle strategists! objecten in het land te vernietigen Voor de rest van de dag staan vootl ons ontmoetingen op het program®; met leden van de Junta en van :-| Sandinistische burgerwachten, hebben behoefte aan hun lezing v; de snelle ontwikkelingen in Nicata] gua. Maar onze agenda loopt hopelo spaak. Er is blijkbaar een verhevig»! noodtoestand in het land. Comma: dante Henry Ruez Hernandez, minisl ter van Economische Planning, om niet verduidelijkte redenen oi vaste afspraak af. Junta-leider niel Ortega stelt die avond op laatste moment zelfs een aangek® digde televisie-toespraak uit, oi de FSLN-partijraad op een geheim raad in spoedzitting bijeenkomt Avonds kan ook het ons toegezeg: bezoek aan een van de Sandinisti wijkmilities niet doorgaan. De bui gerwachters hebben het te druk het controleren van identiteitsbewij zen van mensen op straat. E OCHTEND daarop verlat iwe Nicaragua met de angsti ge vraag waar dit verzwakt land op afstevent. Elke daj moest onze auto kilometers omrijdei om een werkende benzine-pomp vinden. Elke avond zat de bar in oi hotel zonder bier, hoewel het lam twee grote brouwerijen heeft. Ti hebben geen kaartje naar huis kun nen sturen want nergens in Managi waren postzegels te krijgen. We wa ren volkomen afgesneden van hi wereldnieuws. In de vertrekhal van het vliegveü delen we onze laatste muntjes uit aai een zwerm jonge bedelaartjes, prijkt de beeldtenis van de legendare sche opstandeling uit de 30-er jarei Augusto Sandino, inmiddels op lands geldstukken, dit Sandinisi verkeert zichtbaar in doodsnood. Wat als de contra's, met in hi midden de vroegere Somosa-officu ren, Managua naderen? Ze hopen groeiende steun vanuit het ontevri den volk, maar een bloedige burger oorlog met een grote gemotiveerï kern van Sandinisten lijkt onvermij: delijk. „De Sandinisten hadden not» met het communisme moeten gaai flirten. Washington accepteert m eenmaal geen tweede Cuba in zij| achtertuin. Zoals de Russen Westerse vrijheden tolereren inOostj Europa. Dat zij n de regels", zegt i Westerse diplomaat die ons uitgelei" doet. „Het is wellicht te laat voor onderhandelde oplossing. De Sandi nisten zouden hun oorspronkelijk! beloften moeten nakomen, vrije ver kiezingen houden, de Russen etui gooien, Amerikaanse hulp ren. Wie ziet dat gebeuren?" We vliegen naar het zuidelijl buurland Costa Rica, waar we nu zullen vernemen over de kansen val de ook daar verzamelde contra's o over dat snel accuut wordend Amen kaanse probleem. Wat te doen als contra's er niet in slagen om de J®1 in Managua tot democratische to vormingen te dwingen, maar ff woonweg zullen winnen en de San® nisten terug de jungle injagen? Het ook voor Nederland, dat na Mexico» grootste economische hulpgever aan Sandinistisch Nicaragua, e meer dan pikante vraag. per DEEL 5 Costa Rica. „Amerika duldt gewoon geen Russen en Cuba nen in de buurt. Klaar uit." Als een duivel uit een d Van onze correspondent SAS VAN GENT - Onde de naam prins Mario «al Joop van der Vliet he komend carnaval rege ren over Betekoppestac Hiermee is de nieuw Betekoppeprins, ondank de verruiming van d prinsverkiezing, uit d eigen Betekopgeledere te voorschijn gekomen. Van der Vliet, die naar d mening van de Orde va Oud-prinsen goed beant woordt aan het door hen ge schetste profiel, werd afge lopen zaterdag officieel in gehuldigd. Zo'n 600 carnavalsvier' ders waren voor dit prinsen dal samengekomen in de bo venzaal van de Vlaanderet Om elf over elf droeg me een onzer verslaggevers Middelburg - De forse I rename van lpg- en ammo- Naktransporten vanuit het a,"^gebied zal in Midden-Zee- I and niet leiden tot verhoogde w?'S' Dat verwacht een erkgroep die de problema tiek 'n opdracht van het pro- heeft bestu- DE Volksmilitie oefent geestdriftig teneinde verzet te kunnen biede-1 aan de contra-revolutionaire Somozisten. Oe Nederlandse Spoorwe- aen kunnen een groter ver- Jjfrsaanbod goed verwerken. Inr.u knelpunten zijn er niet, niet in Goes. Daar wordt melijk niet met gevaarlijke °tfen gerangeerd. Proble- zijn er ook niet bij het h^gVerv°er, afgezien dan van 1'unnelverbod bij Kapelle- I U'oingen, waar de situatie r °Ptimaal is. De werkgroep I PPorteert dat in een rapport

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 4