Wi
1 'ALLEEN ZUURKOOL UIT DE WINKEL'
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1983
7ATERDAG 12 NOVEI
IE KENT ZE NIET? De volkstuinders,
die na een lange zomeravond naar huis
fietsen met volgepakte fietstassen en nog
een kistje honen op de bagagedrager.
Het legioen doe-het-zelf-hoeren groeit
nog ieder jaar. De volkstuin bloeit,
letterlijk en figuurlijk.
Volgens recente cijfers zou liefst 20
procent van alle groenten, die in
Nederland op tafel komen, afkomstig zijn
uit volkstuinen. Wat is de reactie van
volkstuinders en wat vindt de
groentenhandel van die cijfers? Een
kijkje achter de heg van het volkstuinje.
Veel uren
Niet goedkoop
Twee soorten
Gemeente
Truitje
Te hoog
Rechts exth
diepgewortelde
samenleving te
bestaat er nau
Vlamingen en Wc
ideeën en ideale
doen ouderwets
jaren '30 en '40
excessen voor en
ongemakkelijke
alles ooit leiden?
Brussel geeft hu
rechtse n
Houding
«"-3II?
„VOOR het geld hoefje het niet te doen". Als hobhy is tuinieren echter een tijdvullende bezigheid. „Met minder van vijftien uur per week wordt het een puinhoop".
FOTO'ARCHIEF DE S"i
Groenten uit eigen tuin zijn duur
Door Joop Brons
De herfstochtend is prachtig.
De zon heeft de laatste mis
tflarden weggejaagd.
Aan de rand van het met
herfsttinten gekleurde bos
schept een fluitende man een
kruiwagen mest door de wat
magere zandgrond.
Het tuintje meet zeventien bij acht
tien meter en vertoont de sporen van
een zomerse kaalslag. Behoudens en
kele boerenkoolplanten - die de nacht
ervoor de eerste vrieskou hebben ge
noten - wat spruitenplanten, enkele
kolen en een hoekje prei is de tuin
leeg. Links en rechts van het lapje
grond liggen soortgelijke akkertjes.
Spaarzame planten en een hoekje
propvol herfstbloemen vertellen dat
het seizoen voorbij is.
De volkstuinder in kwestie is een
van de ongeveer tweehonderdduizend
hobby-boeren en -boerinnen die ons
land rijk is. Het aantal mensen dat uit
eigen tuin eet is daar een veelvoud
van. Maar zij voldoen niet aan de de
finitie van een volkstuinder, zoals die
door het Algemeen Verbond van
Volkstuinders Nederland (AVVN)
wordt gehanteerd: „Iemand die op
enige afstand van de woning - in ver
enigingsverband - een stukje grond
bewerkt, dat geen eigendom is van
zijn of haar werkgever."
De belangstelling voor een volks
tuin is levensgroot. Iedere vereniging
heeft een wachtlijst om u tegen te
zeggen. Op dit moment zijn er naar
schatting zo'n veertigduizend wach
tenden voor u. De economische reces
sie is er mede oorzaak van. Toene
mende werkloosheid, arbeidstijdver
kortingen en de VUT zorgen voor een
ware run op de lapjes grond. De
volkstuin zorgt niet alleen voor een
zinvolle vrijetijdsbesteding, maar ook
voor de broodnodige sociale contac
ten.
Maar het duurt vaak drie jaar of
langer voordat men de droom werke
lijkheid ziet worden. Een droom die
niet zelden ontaardt in een nachtmer
rie van verpieterde planijes in een
onkruidwildernis.
P. J. Kuipers is secretaris van de
Volkstuindersvereniging Arnhem,
kortweg VTV. „Er zijn mensen die in
het voorjaar komen en dan simpel
weg denken dat de in het najaar kun
nen oogsten. Ik steek erg veel tijd in
de tuin. Dat kan zelfs oplopen tot
veertig uur per week. Als je je tuin op
orde wilt houden, moet je zeker reke
ning houden met wekelijks vijftien
uur, anders wordt het een puinhoop."
De VTV is met 400 leden een grote
vereniging en heeft een wachtlijst
van 80 tuinzoekenden.
Ondanks de lijst kandidaat-tui
niers is men opvallend mild tegen
over de niet-wieders. Een tuinkeu-
ringscommissie controleert regelma
tig de landerijen. Wordt er een niet-
wieder aangetroffen dan krijgt hij
via een brief te horen dat hij binnen
veertien dagen de tuin in orde moet
hebben. Helpt zo'n eerste aanmaning
niet, dan volgt een wat bitser tweede
schrijven. Wordt ook dan de tuin niet
snel onkruidvrij gemaakt, dan komt
het tot een gesprek met het bestuur.
Tijdens dat gesprek kan de betrokke
ne zich nog eens mondeling verdedi
gen. Mocht er een royement uit voort
vloeien, dan kan de ontuinder nog be
roep aantekenen bij de commissie
van beroep. Volkstuinders zijn vrien
delijke, maar bovenal geduldige men
sen.
Kuipers haalt snel iedereen uit de
droom die denkt voordelig van eigen
land te kunnen eten. Wijzend op een
berg mest in de hoek van de tuin, zegt
hij: „Da's twee kuub mest, vanmor
gen gebracht. Kost toch even twee
honderd gulden. Nou doe ik daar twee
jaar mee, dat wil zeggen honderd
piek per jaar. Tellen we verder 150
gulden contributie en grondhuur per
jaar, plus nog eens 50 gulden poot-
goed, dan komen we toch uit op drie
honderd gulden per jaar. Nou, als ik
in de zomer met driehonderd gulden
in Huissen de boer op ga, dan kom ik
thuis met een lading die ik nergens
kan bergen. En dan praat ik nog niet
eens over alle uren die ik in de tuin
steek."
Volgens ir. W. Duffhues, hoofd di
rectie akker- en tuinbouw van het
ministerie van land- en tuinbouw,
wordt er in Nederland opmerkelijk
veel uit eigen tuin gegeten. Aan de
hand van een NIPO-onderzoek toon
de hij aan dat 26% van alle gezinnen
een moestuin heeft. Dat wil zeggen
1,12 miljoen gezinnen. Elk van die ge
zinnen verbouwt volgens het NIPO
groente op gemiddeld honderd vier
kante meter.
Duffhues: „De totale produktie
hiervan wordt geschat op 200.000 ton
groente per jaar. Dat is 14 kilo per
hoofd van de bevolking, oftewel 20%
van het totale binnenlandse ver
bruik."
Kuipers noemt die cijfers klinkkla
re onzin. „Neem nou Arnhem. We
hebben hier alles bij elkaar zo'n dui
zend volkstuinders op, laten we zeg
gen 130.000 inwoners. Hoeveel gezin
nen moeten dan nog een moestuin bij
huis hebben?" Zijn vinger priemend
in de richting van zijn gelijk: „Moetje
daar eens kijken. Een siertuin. En
daar. Grotendeels siertuin. Daar
komt geen krop sla vandaan. Twintig
procent? Laat me niet lachen."
Vanuit zijn klapstoel bij een ver
nuftig gebouwd schuurtje, waarop le
vensgroot tuinnummer 13 prijkt, re
deneert hij verder. Zegt dat de tuinen
in de randstad voornamelijk siertui-
nen zijn. Weekeindverblijven voor
stadse flatbewoners.
C. Schoenmaker, secretaris van het
AVVN, valt hem bij. „Volkstuinen
zijn te onderscheiden in twee catego
rieën, de siertuin en de nutstuin. In
het westen, Groningen en Brabant zie
je hoofdzakelijk siertuinen. Wat je
wel ziet is dat er langzaam maar ze
ker een mengvorm ontstaat van beide
tuinsoorten. Een tussenvorm, waarbij
men achter het tuinhuisje van de
siertuin een paar kroppen sla gaat
verbouwen. Maar dat gebeurt vooral
voor de aardigheid. Zo'n kropje sla
uit eigen tuin pakt meestal veel duur
der uit dan in de winkel."
Het AVVN zit allang in de maag
met de ellenlange wachtlijsten. Enke
le weken geleden heeft men een po
ging ondernomen om de impasse te
doorbreken. „We hebben brieven ge
stuurd naar alle gemeenten en naar
de Vereniging van Nederlandse Ge
meenten. We hebben gevraagd om
economisch niet rendabele gebieden
ter beschikking te stellen van de
volkstuinders. Dat soort gebieden
vind je in elke gemeente. Te denken
valt aan een stuk grond dat oorspron
kelijk industriële bestemming had, of
grond waarop door het inzakken van
de woningmarkt de eerste jaren nog
geen huizen gebouwd zullen worden.
Dat initiatief van ons is in heel goede
aarde gevallen. We hebben nu al tien
tallen reacties binnengerekegen," al
dus Schoenmaker.
De gemeente heeft overigens een
belangrijke stem in het kapittel als
het gaat om wat voor soort volkstui
nen er aangelegd worden. „Krijgen
we een stuk grond voor korte termijn
dan is het logisch dat daarop nutstui-
nen worden aangelegd. Tuinen, die
met een jaar weer kaal opgeleverd
kunnen worden. Als het gaat om een
langere reeks van jaren, dan valt ook
te denken aan siertuinen," aldus
Schoenmaker. Op die manier kan een
gemeente dus regulerend optreden.
Duffhues gaat nog verder. Hij staat
een actief stimulerend beleid van de
gemeenten voor. Kortgeleden, tijdens
de opening van de Nationale Volks
tuindagen op de Flévohof, merkte hij
al op, dat volkstuincomplexen kun
nen bijdragen tot diversiteit - ver
scheidenheid - binnen de openbare
groenvoorzieningen.
Duffhues ziet in de hobbytuinen
een vorm van 'kijkgroen', die door de
gemeenten planologisch gewaar
borgd moet worden. Heel fraaie voor
beelden daarvan zijn al te vinden in
Delft, Rotterdam, Amsterdam en Den
Haag. Bijkomend voordeel voor de
overheid noemt Duffhues het gege
ven dat de kosten van dit soort stede
lijk groen erg gering zijn. Een 'goed
koop' argument, waar gemeenten en
provincies in deze tijd nauwelijks
meer omheen kunnen.
Enkele gemeenten zijn daar al gre
tig op in gesprongen. Niet alléén om
een stukje goedkoop groen binnen de
grenzen te halen, maar ook om lang
durig werklozen een leuke tijdspasse
ring te geven.
Hans Jacobs, voorzitter van de
bond van kleinhandelaren in Aard
appelen, Groenten en Fruit 'Twee in
Een', praat namens de groentenman.
Hij is duidelijk minder gelukkig met
die ontwikkeling. Zeker na de brief
van het Verbond aan de gemeenten.
„Zolang het om kleine stukjes
grond tegen normale huurprijs gaat
heb ik geen bezwaren. Integendeel, je
zult zelf maar eens in die omstandig
heden komen te verkeren. Maar waar
ik wel mee zit is dat veel te grote
stukken grond worden uitgegeven.
Honderd vierkante meter is voldoen
de. Het is nu op enkele plaatsen - in
Noord-Holland en in Noord-Brabant
- al zover dat volkstuinders een vent
vergunning bij de gemeente hebben
aangevraagd om hun overproduktie
te mogen verkopen. En dan krijg je
een brok concurrentievervalsing."
„Ik vind volkstuintjes prima, maar
dan moeten er spelregels komen en
een deugdelij ke voorlichting. Je hoort
natuurlijk altijd klachten van detail
handelaren, maar die inkomstender
ving valt wel mee. Hooguit een paar
procent. Je kunt niemand verbieden
produkten te telen in eigen tuin, net
zo min als je je vrouw kunt verbieden
zelf een truitje te breien. Als de
volkstuinder een kistje bonen dat hij
overheeft, aan zijn buurman geeft, is
er wat mij betreft nóg geen er»
probleem. Zolang hij er tenmins|
geen handel van maakt."
Waar Jacobs moeite mee heeft 1
dat men denkt dat in een volkstif
voordelig groente verbouwd
worden. Als het aan hem ligt zoul
op dat gebied het nodige aan vc-J
lichting worden gedaan. „Al die ril
sen zijn minstens 50 procent duur]
uit. Nog afgezien van groenten f
door onvakkundig invriezen ks|
maal waardeloos worden. Gemeer.]
moeten dus niet denken dat zei
economisch zwakkeren helpen öl
ze een tuintje te geven." Schakl
daarna handig over op een prediksj
voor eigen parochie. „Wij, Neder.
ders, zijn veel te verwend. Als wijf
zondag sperciebonen willen eten'!
eten we die ook. Waar ter wereld]
dan ook vandaan moeten komen »T
betalen gewoon vijf gulden het p:]
De mensen kunnen bij de groen»
handel al kapitalen verdienen ®j
gewoon te eten wat het seizoen te]
den heeft. Die produkten zijn c
moment goedkoop en vers."
Ook het AGF plaatst vraagte]
bij de 20% van Duffhues. „Dat pertf
tage is aan de hoge kant, maar er sj
laatste jaren een duidelijke i
bespeuren. Een jaar of wat i
was dat percentage nog 12 a 13, ""J
dat rond de 17 schommelen. Veel1!
die mensen denken nog st
eigen tuin voordelig klaar te a!
Maar men vergeet de contributie-!
grondhuur en de mest. Trouwen5']
dacht je van een diepvriezer?
toch ook altij een paar honderd fl
den stroom per jaar."
Op dat terrein vindt Jacobs1]
duidelijk een medestander in
pers, de Arnhemse VTV-secrehl
„Als je geen liefhebberij hebt in fl
volkstuin, hoef je er niet aan te]
ginnen. Om de centen hoef je het
te doen."
Gaat hijzelf wel eens naarj
groentewinkel? „Jazeker. Maar
leen in de winter en dan nog a"l
voor zuurkool."
Door on
AAD
MET DE a«
man, verda
van NAVO
Belgische
geconfronte
wezigheid
nazistische
land. Als
zijn dan
weekeinden
van de oeit
tairen, reel
zich voorbe;
van mog
staatsgreep
teweerstelle
nistische inl
De groepen,
monsteren in l
runen-teken o
België verbode
ven zij louche
len zij zich i
Gentse, Meche
om daar hun s
en hun banierr
wen zij de ope
middels hebbe
splinters er, d
Belgische NAV
zorgd dat de
en haar hoogst
promitteerd
straks.
De organisal
buiten treedt
ten Orde, die
in de vooroorlc
de oorlog, tot e
1963, kon ged
Vlaamse politi
unie. Het offici
dateert van 19<
behoefte had -
ken voor de
Vlaamsgezinde
schermen. Een
teiten van de 1
deel te nemen
demonstraties
blad 'Opstandi
schreef (de on:
pold III, die e
houding had as
te van de bezet
heer, die miljo
bloedbad had
dat de VMO
propaganda m;
zaak. Dat wer
cember 1953, to
veroordeeld we
wapenbezit en 1
Aan het hoo
stond toen opr:
door zijn houd
1945 tot drie
Spoedig, in 1
zich aandienen
mand Eriksson
ten had, vervo
geworden was
korporaal. Erik
Antwerpen en
de VMO, were
zoon van een z
der en een Zw
zich een volblo
men. In de oorl
Hitlerjugend I
voor na de oorl
kwam toen al
ging vervolger
Korea.
Onder het
Eriksson staan
op hun beurt
kern-leiders,
zijn voor de VB
bepaalde stad o
VMO wil aansl
ren invullen, i
dacht wordt
treem-rechts
daat, maar ook
en aan 'de zui\
ming' van verlo
VMO, die zich
stelde tegen de
scherming van'
richt zich sinds
zeventig meer ti
en de 'vreemc
verwoordde da
het communism
ter gevaar voo
Franskiljons,
nog dezelfde r
hebben; iets
worden van h
lisme." En het
blad van de V
duidelijk als
spreekt over de
gastarbeiders 1
persoonlijkheid
gevaar. Wij kur
dat de toekoms
ling zou zijn
I5
19
rel
he
i VW
