NA DE ANGST
DE BERUSTING
ÏQiJ
B3
[ftüddQn
99
99
ANDERHALF MILJOEN MISDRIJVEN IN NEDERLAND:
Punk
Di
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1983
UaTERPAG 12 NOVEI\
IN DE SERIE Tussen De Regels' volgt
vandaag aflevering 2, waarin de
toenemende criminaliteit en haar
gevolgen centraal staan. De eerste
aflevering, waarin het schemerend gebied
van de veranderende normen in
Nederland werd afgebakend, verscheen
vorige week zaterdag, 5 november.
De hoofdredactie van De Stem stelt het op
prijs, indien U wilt reageren op deze serie.
U kunt Uw gedachten over de
normverandering op papier zetten en
toesturen aan: Dagblad De Stem, postbus
3229, 4800 MB, Breda, met vermelding van
Tussen de regels'.
Berichtje
H Circel
M Metaliteit
Eenvoudig
Politiek
Shoppen
Laten vallen
'E STROO
wijnboeken blijf
de nog immer grc
land wordt ingt
lijken, teger
\verdrukking in, vt
Wijnliefhebbers
boeken hv
X RUCKERS HEL
serie Transport op
deel vindt zichzt
cowboy van de we
de op het buitenla
af te schilderen als
en sensatie aantr
zichzelf meer eei
bureaucratie,
mastodont lijkt c
meer op een kantoc
naar i
„Het is misschien vreemd,
maar na de tweede keer dat er
bij ons werd ingebroken
kwam die angst, zo erg dat je
niet meer alleen thuis durfde
te blijven, niet meer terug. Er
trad een zeker berusting op."
Soms emotioneel, maar veelal za
kelijk vertelt Corrie V. hoe de onze
kerheid aan haar vrat, toen in haar
woning was ingebroken. De V's wo
nen in een onopvallend rijtjeshuis in
een buitenwijk van een provincies
tadje. De inrichting van de woning is
niet buitennissig, hoewel de elektro
nische verworvenheden van de mo
derne maatschappij in de kamer niet
ontbreken. De kleurentelevisie, de vi
deorecorder, de stereo toren; hier
wordt geen armoede geleden, maar
man Henk, als ambtenaar, en Corrie,
die PTT-lokettiste is, kunnen best
model staan voor doorsnee Nederlan
ders.
Bij deze modalen werd ingebroken.
Een geval van een kort politiebe-
richtje in de krant. Vroeger (ach,
vroeger) was dat nog een volwassen
verhaal, maar op afstand worden in
braken alledaagse zaken. Voor de be
trokkenen niet. „Corrie was altijd al
bang om alleen thuis te zijn", vertelt
Henk. „Toen we trouwden duurde het
lang voor ze op haar gemak thuis kon
zijn als ik moest voetballen".
Tot ze op een avond thuiskwamen,
j Toen ze binnenkwamen zagen ze het
j al direct; er waren vreemden binnen
I geweest. De eerste inbraak betekende
I een grote klap voor Corrie. „Ik durfde
j niet meer alleen thuis te blijven. Als
Henk 's avonds weg moest, vroeg ik of
j mijn zus wilde komen. Elke keer was
ik bang, dat ze weer terug zouden ko-
men, dat ze hier dingen hadden ge-
I zien die ze later nog eens een keer
zouden komen ophalen",
j De materiële afwikkeling was geen
probleem, de verzekering betaalde
j vlot uit. Hoewel daarmee natuurlijk
niet de kleine dingen met een grote
persoonlijke waarde terug zijn. Maar
de verzekering heeft geen antwoord
j op de angst. Wat dat betreft leek het
j op gif en tegengif. De angst verdween
na de tweede inbraak. „Ik begrijp nu
dat er toch niets tegen te doen valt.
I Als ze willen, komen ze toch wel bin-
nen. Bang zijn helpt niet, je leven
gaat er daardoor aan", zegt Corrie.
In Nederland worden jaarlijks an-
derhalf miljoen misdrijven gepleegd,
zo veronderstelt men op het ministe-
j rie van justitie. Het is slechts een
schatting, want lang niet iedereen
geeft diefstal aan. Fietsendiefstal is
bijvoorbeeld uit de krantenkolom-
men verdwenen, omdat het een nor-
maal verschijnsel is. En achter de
diefstal gaat waarschijnlijk weer een
tweetal andere gevallen schuil: die
van de 'tevoren' gestolen fiets en die
i van de man, die constateert dat zijn
tweewielers is weggenomen en uit
wraak een ander weer berooft. Een
vicieuze cirkel derhalve.
1 Veel kleine criminaliteit wordt ge-
i pleegd zonder daar zelf rechtstreeks
I voordeel uit te willen trekken: balda-
E digheid, vernielzucht. Soms leidt de
E baldadigheid kleine diefstalletjes in,
E zoals de rijkspolitie in een platte-
5 landsgemeente als Zundert ervoer,
toen zij vijftien jongens in de leeftijd
van dertien tot zestien jaar aanhield,
I die zo'n dertig diefstallen bekenden.
1 Het geld werd uitgegeven bij de fri-
testent.
Inspecteur Van Broekhoven leidde
het onderzoek en hem sloeg de schrik
om het hart toen hij de mentaliteit
van de mannekes èn van hun ouders
bemerkte. „Het gedrag komt voort uit
E de sensatie, die ze de eerste keer dat
ze een leeg gebouw binnen gingen,
beleefden. Dan kijken ze eens rond,
zien iets liggen en nemen dat mee.
Daarmee breken ze door een bepaalde
angst heen".
Toen de jongens werden opgepakt,
reageerden ze heel verschillend. De
meesten waren erg onverschillig. Als
je op je veertiende drie dagen wordt
vastgehouden, moet je dat toch wel
wat doen, zou je denken. Maar ze
trokken gewoon de schouders op". Bij
de ouders was het vaak hetzelfde:
„Als de kinderen met gestolen spullen
thuiskwamen, dan geloofden ze het
als die zeiden dat ze die hadden ge
kregen. Maar als je kind met een ge
reedschapskist van tweeduizend gul
den thuiskomt, geloof je dat toch
niet?".
Volgens Van Broekhoven wisten de
jongens heel goed, waar ze mee bezig
waren. Opmerkelijk was dat nie
mand van de groep een rem op de cri
minele activiteiten zette. Naarmate ze
meer ervaring kregen, nam het
normbesef af. „Je mag dat afleiden
uit het feit dat de frequentie toenam",
zegt Van Broekhoven. „Er zijn er en
kele bij die een straffe begeleiding
nodig hebben, anders groeien ze uit
tot echte criminelen".
Wetend hoe lang het - door om
slachtige voorschriften - duurt om
rechtvaardigheidsgevoel te bevredi
gen, heeft de politie haar eigen ma
nieren om eenvoudige gevallen op te
lossen. Tijdens een gesprek met enke
le agenten, wil een jongeman zich op
een politiebureau melden. Hij heeft
zijn fiets herkend en vraagt wat ie
moet doen. Hij kan meerijden met een
politiewagen en een agent zal voor
hem het slot van de nieuwe 'eigenaar'
doorknippen. „Ja, ik weet wel dat dat
eigenlijk niet mag", zegt de wat oude
re agent, als we 'm vragen of de poli
tie de officiële wetten niet wat losjes
hanteert. „Maar voorlopig heeft die
jongen zijn fiets weer terug en laat de
andere meneer zijn beter recht maar
eens bewijzen".
Een groot deel van de snel toene
mende criminaliteit wordt toege
schreven aan de heroïneverslaafden.
Commissaris Van Bruggen, die dit
jaar een verdubbeling van het aantal
inbraken in auto's moest noteren,
constateert, dat het veelal gaat om
junks. Zo nu en dan wordt er wel eens
een heler gearresteerd, maar veel zo
den zet dan niet aan de dijk, geeft
Van Bruggen toe.
Ex-ambulancebroeder en nu poli
tiefunctionaris Arno van Dijnsen
Categorieën ter kennis van de rijks en gemeentepolitie gekomen misdrijven Wetboek van Strafrecht in 1982.
Misdrijf
Absoluut
v/h
Index
1978
1979
1980
1981
1982
totaal
(1974
t.o.v.
t.o.v.
t.o.v.
t.o.v.
t.o.v.
aantal
1977
1978
1979
1980
1981
1982
mis
drijven
WvS
100)
in%
in%
in
in%
in%
Tegen openbare orde en gezag
8 325
1,0
214
9.0
4.8
13,3
10,2
8,6
Seksuele misdrijven
8 624
1.1
114
5,6
2,6
3,1
-1,1
7,8
Tegen het leven
1 520
0,2
158
-3,0
12,2
20,1
0,3
1,0
Mishandelingen
14 919
1,8
160
5,0
11,4
0,0
6,8
4,2
Eenvoudige diefstal (incl. zakken
rollerij en winkeldiefstal)
369 949
45,2
180
-2,7
5,1
13,8
12,2
13,1
Diefstal d.m.v. braak
250 572
30,6
265
4,1
14,1
19,8
25,1
16,6
Gekwalificeerde diefstal (exl.
diefstal d.m.v. braak)
39 877
4,9
294
-6,2
8,0
15,9
31,6
54,7
Vernieling
88 148
10,8
423
23,3
14,0
20,1
8,6
16,3
Overige misdrijven WvS
36 032
4,4
217
15,2
-3,3
11.6
19,7
7,4
Totaal WvS
817 968
100,0
220
2,5
8,1
15,6
16,0
15,4
Zakkenrollerij
13 817
1.7
570
23,9
41,3
55,4
15,5
11,0
Winkeldiefstal
40154
4,9
278
21,9
8,1
19,8
15,5
11,4
Bron: CBS
VERANDERENDE-
NORMENL.
IN NEDERLAND
DOOR HENK BOOT EN WILLEM REIJN
merkt dat op de werkvloer evenzeer.
„Het frustreert wel eens, als je een
gast hebt gepakt, dan loopt hij al
weer vrij rond, terwijl jij nog je pro
ces verbaal zit uit te tikken. En als
het een verslaafde is, weet je dat 'ie
op weg gaat naar de volgende auto,
want hij moet het geld bij elkaar
krijgen voor zijn shot van die dag".
Sinds kort doet ook de politiek zijn
intrede in het jat- en gapwerk: het
proletarisch winkelen. Het is merk
waardig hoe criminaliteit verklaard
wordt vanuit economische omstan
digheden. In de jaren zestig en zeven
tig heette het de welvaart te zijn,
waardoor diefstal, roofovervallen en
geweld toenam. Rijkdom maakt de
mensen slecht en nu is het: je moet
wel uit armoede.
Dorien is achttien jaar en werkloos.
Heeft een bescheiden uitkering, waar
ze naar haar zin te lang op moest
wachten. Is nog steeds niet helemaal
tevreden met de voorzieningen van
Vadertje Staat en sloot zich aan bij de
actiegroep Bonje: Bredase Ontevre
den Jongeren Eisen. „Ik ben ontevre-
Categorieën ter kennis van de politie geko
men misdrijven Wetboek van Strafrecht ge
rangschikt naar procentuele toename sinds
1974.
Zakkenrollerij (470%)
Vernieling (323%)
Gekwalificeerde diefstal (194%)
Winkeldiefstal (178%)
Diefstal d.m.v. braak (165%)
Gemiddelde toename (120%)
Overige misdrijven W.v.S. (117%)
Tegen openbare orde en gezag (114%)
Eenvoudige diefstal (80%)
Mishandeling (60%)
Tegen het leven (58%)
I
Seksuele misdrijven (14%)
den", licht zij toe. „De overheid maakt
een grote puinhoop van de wereld. Ik
denk dat dat eens op een revolutie
moet uitdraaien. Ik wil vrij zijn om te
leven zoals ik dat wil en niet zoals zij
dat willen".
„Ik voel me goed bij die onvrede",
zegt Dorien. „Het opent je ogen, jij
bent niet netjes aan het werk, jij gaat
verder, je praat over jongerenhuis
vesting, over jongerenaccommoda-
ties, over uitkeringen en zit niet thuis
neljes op de bank naar Dallas te kij
ken. Je knokt voor je rechten. Ik denk
dat het hele leven een knokpartij is".
Die levensfilosofie bracht haar
door tijden zonder uitkering, als ze 's
avonds na afloop van de toneeluit
voeringen in de stadsschouwburg
mensen opwachtte, die er redelijk
welvarend uitzagen. Bontjas om
vrouws frêle schouder, met de Merce-
des-sleuteltjes in de hand kwamen de
slachtoffers dan op haar af. „Dan had
ik een mes in mijn hand en siste:
geld!" Een paar keer leverde dat nog
een aanvulling op haar inkomen op
ook. Zou ze dat mes ook gebruiken?
„Neen, als ze iets zouden doen, zou ik
hard weglopen", denkt Dorien.
Compaan Jan (24) legt ons verder
uit, hoe aan de rand van de samenle
ving criminaliteit met een politieke
visie wordt onderbouwd. „Je moet
wel eens proletarisch winkelen. Neen,
niet bij de kleine kruidenier, maar bij
V en D en de Hema en zo, die merken
het toch niet". Hij zet uiteen, dat een
gekorte uitkering op drie manieren
kan worden aangevuld: door boat-
shopping (ongewenste bezoekjes aan
pleziervaartuigen), parkshopping
(oude vrouwtjes handtasjes afruk
ken, mannen meelokken en in het
park in elkaar slaan) en gewoon
'shoppen', wat ook wel eens proleta
risch winkelen wordt genoemd.
De Bredase officier van justitie
Van Benthem ziet geen verschil tus
sen deze manier van winkelen en ge
woon stelen. „Tsja, dat heet dan pro
letarisch winkelen tegenwoordig.
Ach, het principe blijft dat er iets ge
nomen wordt wat niet van jezelf is".
Voor het openbaar ministerie is het
proletarisch winkelen een tijdsver
schijnsel, dat in het totaal van het
aantal strafzaken nauwelijks van be
lang is. Verdachten moeten steeds
langer wachten, tot zij voor kunnen
komen. De regering zoekt wegen om
de druk op de officieren wat te ver
zachten. Daarvoor is dit jaar de mo
gelijkheid geschapen om eenvoudige
misdrijven af te doen met schikkin
gen. Bijvoorbeeld bij winkeldiefstal
len, maar ook bij rijden onder in
vloed.
Dat is een interessant voorbeeld.
Vijf jaar geleden werd het glaasje op
in het verkeer aan strengere banden
gelegd. Bij de lustrum van de invoe
ring van de wet worden de straffen
relatief verzacht: de groep in de cate
gorie 1 tot 1.3 promille hoeft niet meer
voor te komen, krijgt geen rijontzeg
ging opgelegd, maar kan met een
transactie van 750 volstaan. Normen
zijn heel sterk onderhevig aan toeval
lige omstandigheden.
Voor het opsporingsbeleid geldt
hetzelfde. Hoewel in de kranten
steeds regelmatiger berichten zijn te
vinden over grote onderzoeken naar
fraude, zijn politie en officieren van
justitie gedwongen moeilijke zaken te
laten vallen. Met de Uniseraffaire,
OPRUIMEN van de schade na een
inbraak waarbij brand werd ge
sticht. - FOTO'S ARCHIEF DE STEM
Index
2801-
260
240'
220
200
180
160
140
120
100
80
1974 '75 '76 '77 '78 '79 '80 '81 '82
Bron CBS
1.) Gekwalificeerde diefstallen (incl. dmv. braak).
2.) Tegen openbar^orde en gezag.
3Eenvoudige diefstal (incl. zakkenrollerij en winkel
diefstal).
4.) Mishandeling
5.) Seksuele misdrijven
waarbij justitie anderhalf jaar on
derzoek nodig had om drie directeu
ren en twaalf werknemers te dag
vaarden, heeft het openbaar ministe
rie ervaren hoe moeilijk het is om
binnen zijn capaciteit de witte-boor-
den-criminaliteit aan te pakken.
„Je wordt door de praktijk ge
dwongen grote zaken te laten liggen",
zegt officier van justitie Van Woen-
sel. „Met een koppelbazenaffaire ben
je maanden intensief bezig en dat be
tekent dat het andere werk zich zou
ophopen. Tips over vermoede fraude
moet je dan opzij leggen". Economi
sche motieven leiden zo het justitiëel
beleid en geven het publiek het gevoel
dat, ondanks Slavenburg, de grote
jongens vrijuit gaan. De ingewikkel
de en vergaande regelgeving is ont
staan om de rechtvaardigheid en
rechtszekerheid in Nederland te
waarborgen, maar tegelijkertijd lijkt
de overheid een boemerang naar de
moderne crimineel te hebben gewor
pen.
Dit is de tweede aflevering van de se
rie „Tussen de regels". De eerste
stond vorige week zaterdag in de
krant. De derde verschijnt volgende
week zaterdag.
Wilt u deze serie 'Tussen de regels'
straks op handig formaat bewaren?
Bij voldoende belangstelling laten
we de artikelen als brochure her
drukken. U kunt er nu voor inschrij
ven, tegen betaling van 2,50 inclu
sief verzendkosten. Stuur onder
staande bon plus betaalcheque aan:
De Stem afd. Promotions, Postbus
3229, 4800 MB Breda. Of afgeven
bij een van onze rayonkantoren.
1NSCHRIJFBONI
Naam:
Adres:
Woonplaats:
JA, stuurt u mij straks de comple
te serie als brochure, tegen beta
ling van f 2,50. Dat bedrag sluit ik
bij als girobetaalkaart of bankbe-
taalcheque.
Door Bert van Velzen
Kijk, daar staat pa in zijn oA
tendjas en door de tand des
tijds aangevreten slippers W.
fie te zetten. Zo probeert hij
dagelijks afstand te nemen
van de wrede uren die uooti/.I
gaan aan de zonsopgang en
aansluiting te vinden bij jij5
dagelijkse poging iets van 11
leven te maken. Er zit icatvJ
steend eigeel op de kraag vat I
zijn jas. De grijze ochtend
klimt nu boven de dakrand
uit. Hij zegt tegen zichzelf
hij nu niet aan de hypothec I
moet denken, want daar isü
krom van gaan lopen. BopeJ
dien is Moniek nog niet thnt
Ze is zestien. Ze draagt een
pauwenkapsel van modieus
punk. Haar mond is zwart gt.
verfd. Haar kleine lijfje is or.
huid met zwarte draperieen
kettingen en om haar hals
hangt een vleermuis van rul
ber dat er ongeneeslijk ziek
uitziet. Het is halfzeven. Daj,|
is ze, dochter van Dracula et
de laatste der Mohikaanse
vrouwen. Hij is tevreden. Ge-1
lukkig is ze thuis. En ze heeft
hem geen paardelul genoemd
Pa neemt sloffend zijn aan
loop naar zijn arbeidsplaats
Hij zit daar met tegenzin aan
vastgeklonken en wacht op
zijn bevrijding. Soms denkt
hij aan de punkprofeten Sii
Vicious en Johnnie Rotten, ftl
ratten. Wat hem betreft had
den ze mogen afreizen naar
een bergtop in India om dat-1
de rest van hun leven te mei:
teren. Dankzij de punk is
niek een griezeltje gewordet,
en heeft haar vriendje het
woord HAAT op de knokkels
van zijn rechterhand laten It I
toueren. Door het punkweze- I
is pa een beetje depressiefst
worden. Als hij, op straat qf l
de tram, zomaar ineens aan I
zijn dochter denkt in haarta|
van kettingen en hangsloten
ontsnapt er een droef gekrent
aanzijn binnenste. Het Winti
ais het zachte janken van een f
hond, die bij de warme haart
droomt dat zijn baas plotse
ling is overleden en dat hij r
dagenlang hongerig op het
graf zal moeten liggen, zoals
dat een trouwe hond betaamt I
Ais zo'n klacht, een hoog pie
pend kreunen, aan zijn borst
ontsnapt, kijkt pa schichtig
om zich heen, maar iedereen
doet alsof de droeve jam
merklacht niet is gehoord.
Pa had een tv-film gezien,
'Klassenstrijd' genaamd, dit
hem inzicht zou verschaffennl
de protestvorm punk. Hij had f
er aandachtig naar gekeken,
af en toe met de ogen knippe
rend vanwege de ongewone
taal. Een filmpje overeen
kraakster die een zwarte bal
lon ging oplaten bij de Bijl
merbajes en een debat overii\
volgelingen van Janmaat Ml
den hem in de juiste, grimmA
ge stemming gebracht. 'Klas
senstrijd' toonde zes punker-
geleend uit de werkelijkheid
van het zwarte gat van Rotte'-
dam-Zuid, in een gesloopte
gebarricadeerd schoollokaal
De zes geweldsvogels, diege-
tooid zijn met namen als Spij l
ker, Dakraam, Dr. Pik en Snrt-I
bal gaan er, na alle leerkradi
ten te hebben weggepest, zeiI
lesgeven over seks, tuiniem
gastarbeiders en het vervaar
digen van een bal gehakt. 41-1
les en iedereen wordt daarbij
gesloopt: de gehaktbal van
Spijker wordt een drassige
deegbal terwijl ze in Kralin
gen toch grote biefstukken
naar binnen zitten te pleurer.j
Sambal behandelt het onder
werp ruiten ingooien. Het is
zijn specialiteit, wantsindsi
hem ooit nikker hebben ge
noemd brengt glasgerinkel
hem in extase. Dakraam vxti
tenslotte door Spijker gesW
en dan wordt de les geprestn-|
teerd die al het geweld ver
klaart: er is niets van ons, dwl
slopen we alles, totdat weiit>\
krijgen dat van ons is.
Kijk, daar staat pa in de pnja|
ochtendkalmte koffie te zet
ten, met versteend eigeel op
zijn kraag. Het is niet aan W
te zien, maar hij heeft elledi
gedroomd van bovvers-vet f
die grote kisten van schoene>|
met stalen neuzen - waar je
eiken deuren mee kunt in
trappen, van motorkettingi'-l
hakbijlen, messen. Als eenn
gantische punt van zeven wj
ter, met een gevlamde hane-1
kam als een spandoek hee/tl
zes punkers omgebouwd tot I
tandeloze volgelingen vandl
evangelische omroep. GehlH
kig was het maar een droom I
Onderweg naar zijn kanton'J
dacht hij een de dochter W
Dracula en de laatste Mohi
kaanse vrouw. Ze lag nu
vreedzaam te slapen. En hij
maakte dat vreemde, zachtt-
jankende geluid.
Doos
Hubrecht
altijd voort
hij zijn
maar er
hijzelf niet,
waar dat at
draaien. Hi
Franse wi,
gebracht.
Met de vers
wijnen van d
zuiden' besta;
sprong Nedei
clopedie in vij
ge prestatie
vijfde standa;
uitgevoerd en
tie, helder joi
interessant ge
voor de liefhe
precies zo uit
vier. Veel voo
een deel van d
een ander deel
de. Veel etik<
gebruikelijk,
vrucht van m
ken in Frank
nieuw een m;
traite in zijn w
Duijker noe
ontdekkingsrei
minder bekent
een groot deel
natuurlijk we
wordt al wat i
Roussillon, L;
Verrassend we
nog vrijwel or
Marmandais, I
rig worden ui
onthullend zijn
toch officiële
de Toul, Pale
Roannaise. 'He
zeer ruim wo
Duijker ervan
boek alles aan
in de serie nog
bleven. Het zi
zelfs het noord
je min of meer
Het grote nie
de kwaliteit ve
Door Jc
De kijk o
transporten
hetzelfde. E
der, niet bij
van de trucl
voorgelicht
vlammende
jalouzie den
die wijde hor
trekken. Aat
een imponer
door Europa
denderen.
Betrokkenen
onvrijheid, ove;
veelheid versch
die een plaag i
met een lading
rijk, Duitsland,
land. Zij vinder
zoveel ambtenar
de vervoerson
chauffeur op dt
achten de tijd aa
le papierwinkel
minimum terug
Een van de be
is Do Meeus uit
trekt graag een i
zette werkdag u
ven van de wei
het beroepsgoed
collega's en all-
met dat beeld
staan.
Do Meeus ge
van de papierw
feur bij zich dier
hem niet veel m<
een rijdende air
Een geweldige s
wijs voor hem lij
het werkelijke le
Wat heeft de
in de cabine ligg
woord blijkt niE
bestaat een versi
ten in binnen- er
