Musical wil eerherstel voor tragische filmster Jean Seberg De Amerikaanse droom die veranderde in een nachtmerrie Parijse kijk op de lente PEUGEOT TALBOT IÉ DEES Ernst Jansz ontpopt zich als schrijver EXTRA A5e InnMPERDAG 10 NOVEMBER 1983 okt. '80 '77 79 '78 '77 drs'81 6L'82 '80 '81 GL'81 GL'80 3L'82 '79'81 '79 '79 1'79 8 000 kmnov.'79 )0 km'80 ion'77 i km'80 NCIKRING - GARANTIE"" ni #r Per 1 jan. 1984 rl M uw exclusieve Peugeot-dealer inweg 21 01 150-12035 BH T48 MODIEUS GRIJS-ZWART Bij de blouse-rok kombinaüe in grijs jaspé hoort een uitgewerkt zwart hesje. De vieermuis- mouwblouse heen epauletten. De rok kan gewoon en met ophaaleffekt gedragen worden. 3-deiige set. 165,- NDAAL-GOES Of zijn uw buitenmuren ergernis besparen en terialen. Zowel tegen Gemakkelijk zelf te doen m. redes vermeld hoe u zo'n ROCKWOOL experts in natuurlijke isolatie Door Kate Ogborn -The Guardian LONDEN - Jean Seberg was net zeventien toen ze door een hoge oom uit Hollywood werd weggeplukt uit een conventionele om geving in Midden-Amerika. Ruim twintig jaar later i werd ze dood aangetroffen in haar auto in een achteraf- straat in Parijs. Sectie wees uit dat een overvloed aan al cohol en medicijnen de doodsoorzaak waren ge weest. Op het eerste gezicht be vat Sebergs levensverhaal alle ingrediënten van een klassiek Hollywooddrama. Maar de bekende Britse mu sicalschrijver Christopher Adler ziet haar als een be langrijke mythologische fi guur. Volgens Adler was Se berg korte tijd het symbool van de Amerikaanse droom, het levende bewijs dat bijna iedereen de top kon halen. Filmster worden leek een fluitje van een cent. Sebergs tragische levensverhaal heeft echter aangetoond hoe makkelijk die droom kan veranderen in een nacht merrie. Om wraak te nemen op die nachtmerrie heeft Adler een musical geschre ven die in november in het Londense National Theatre in première gaat. Jean Seberg was de doch ter van een gegoede drogist uit Marshalltown, Iowa. Toen de vooraanstaande re gisseur Preminger haar na een internationale talenten- jacht uitkoos voor de hoofd rol in zijn film 'Jean d'Arc' gaf hij als reden haar jeugd en onervarenheid op, eigen schappen die de rol van Jeanne volgens hem extra i realistisch zouden maken. De film werd een flop, maar Seberg overleefde als actri ce. Toen ze twintig was, had ze twee weinig succesvolle films gemaakt, was ze ge trouwd met een jonge Fran se advocaat en was ze deel gaan uitmaken van het Pa- rij se culturele leven. Ze was onder de indruk van en geïnteresseerd in de Franse benadering van film. Ze vond dat de Fransen de film serieus namen in tegenstel ling tot Amerika waar film slechts als amusement werd gezien. Op hun beurt be schouwden talentvolle aan komende filmmakers als Godard en Truffaut, aan wie zij door Preminger was geïntroduceerd, haar als een belangrijke naam. Onschuldig Haar status van cultusfi guur werd bevestigd door haar rol in Godards 'A Bout du Souffle' (1959). Seberg speelde in deze film het soort vrouw dat nu weer in de mode is: blond met scherpe gelaatstrekken en kort ge knipt haar, mooi op een jon gensachtige manier, on schuldig en onverschillig. Maar ondanks haar succes in Parijs heeft Amerika en meer in het bijzonder Holly wood haar nooit echt als een ster geaccepteerd. Als ze in Hollywood een rol speelde, moest ze een pruik opzetten en gaven ze haar onbeteken de rolletjes, hetgeen haar de opmerking ontlokte: „Ze veranderen je altijd in alles dat je niet bent." De enige Amerikaanse film waar ze trots op was, was 'Lilith' (1964), waarin ze een jonge, schizofrene vrouw speelde. Seberg zag die rol als een kans om af te rekenen met het in Godards film geves tigde beeld van het onschul dige meisje in het buiten land. Maar helaas stond haar image na Godards 'A bout de souffle' muurvast en kreeg ze nog slechts een be perkt soort rollen aangebo den. Haar verhouding met Romain Gary, een veel oudere getrouwde man, maakte het onschuldige- meisje-image ondertussen tot een klucht. De situatie was extra gecompliceerd omdat Gary's baan als di plomaat gevaar liep door de affaire. Toen Jean Seberg van hem in verwachting raakte, werd de geboorte van de baby geheim gehou- den' Haar uiteindelijke hu welijk met Gary in 1963 ver schafte haar toegang tot de Franse society. In deze fase van haar leven had ze een tweede Gracia van Monaco kunnen worden, maar ze verkoos de politiek boven het society-leven. Buitenstaander Haar politieke overtuigin gen had ze al op jeugdige leeftijd gevormd. Het waren overtuigingen gebaseerd op een besef van de betekenis van vervreemding, haar eigen vervreemding en die van anderen. Al op 14-jarige leeftijd had ze zich aange sloten bij een organisatie die vocht voor de burgerrechten voor zwarten. Het was die levenslange betrokkenheid bij het lot van de zwarte me demens die uiteindelijk zul ke tragische gevolgen voor haar had. Ze had zich altijd al aan getrokken gevoeld tot 'outsi ders', zowel tot de slachtof fers van onderdrukking als tot degenen die uit eigen wil nergens bij wilden horen. Zelf was ze ook een buiten staander. Ze stond buiten de culturen waartoe ze had kunnen behoren. Ze had de kleinsteedse idealen van Amerika overboord gezet, maar bleef naar haar ge boortestad teruggaan. Ze woonde in Parijs, maar heeft zich de loszinnige Franse houding, met name ten opzichte van het huwe lijk, nooit helemaal eigen kunnen maken. ZES shots uit het leven van actrice Jean Seberg, van haar eerste filmrol (als Jeanne d'Arc) tot haar derde huwelijk in 1973. - FOTO AP Gevaarlijk In 1970 besloot de FBI uit woede over haar financiële steun aan de Zwarte Pan ters haar te 'straffen' door haar af te schilderen als een politieke rebel en seksma niak. Er werd een beeld van haar gecreëerd als zou ze een gevaarlijke revolutio naire zijn die zich zo bij de zaak van de Zwarte Panters betrokken voelde dat ze zelfs met hen naar bed ging. Jean Seberg was toen net weer zwanger en stond op goede voet met Hakim Jamal, een militante leider van de Mal colm X-stichting, een onder afdeling van de Zwarte Panters. De FBI telde een en ander bij elkaar op en kwam met een stukje kwaadaardige 'roddel' op de proppen dat zijn weerga in de geschiede nis nauwelijks kent. De in vloedrijke roddeljournaliste Joyce Haber werd 'getipt' over het nieuws dat de vader van Sebergs baby een zwar te nationalist was. Op 19 mei bracht Haber het groot in de krant. Om Sebergs identiteit te 'beschermen' liet ze de na men weg, maar ze gaf zoveel aanwijzingen dat iedereen wist om wie het ging. Catastrofaal Sebergs persoonlij ke en politieke leven waren op boosaardige wijze met el kaar in verband gebracht en de gevolgen waren catastro faal. Ze probeerde de roddel te negeren, maar in tegen stelling tot andere politieke actrices had ze daar niet ge noeg zelfvertrouwen voor. Een zenuwinstorting was onvermijdelijk. In het begin van de jaren zeventig waren er een aantal gebeurtenissen die resulteerden in haar achtervolgingswaanzin, verstandsverlies en uitein delijke zelfmoord in 1979. Ze was eind dertig, te oud om nog nuffige tieners te spelen en te jong voor ka rakterrollen. Maar een veel belangrij kere oorzaak van geestelijke aftakeling was de klopjacht van de FBI die ertoe leidde dat ze haar baby verloor. Dat de FBI de eerst verantwoordelijke was voor haar geestelijke instabiliteit bleek wel toen ze haar dood geboren baby liet begraven in een doorzichtige kist om de wereld te laten zien dat er van de 'roddel' helemaal niets waar was. In de jaren daarna deed ze op de ge boortedag van de baby elk jaar opnieuw een zelf moordpoging. Het laatste jaar van haar leven bracht ze door in een reeks psychiatrische zieken huizen. Toen ze eenmaal zelfmoord had gepleegd, duurde het tien dagen voor ze, gewikkeld in een deken op de achterbank van haar auto, werd gevonden in een steegje in Parijs. Reactio nairen in Amerika toonden zich voldaan met haar dood en zeiden dat ze het ver diend had. Tenslotte had ze vier echtgenoten gehad, een reputatie van een seksma niak, een onopvallende car rière en onaanvaardbare politieke overtuigingen. Wat Seberg anders maakt dan anderen die in opstand kwamen en jong stierven, waren enerzijds haar poli- tieke overtuigingen en an derzijds de tweeslachtigheid van haar karakter. Ze was links en chique; mooi en in telligent; idealistisch en thuis in het vermoeide intel lectualisme in Frankrijk. Ze verwierp kleinsteedse waar- - den, maar bleef terugkeren naar Marshalltown. Ze was een Bohémiène, maar koes terde een geïdealiseerde kijk op het gezinsleven. Ze beli chaamde zowel Frankrijk als Amerika, maar was in geen van beide landen op haar plaats. Nu vier jaar na haar dood keert ze terug in een Lon dense musical. Hoewel re gisseur Peter Hall heeft ge zegd dat de musical ernstig en tragisch is, valt het te be zien of het een geschikt me dium is voor haar meesle pend levensverhaal. Iro nisch genoeg is de enige mu sical waaraan ze zelf ooit heeft meegedaan (Paint Your Wagon, 1969) een grote flop geworden. ■lil 1 Ernst Jansz. I Ernst Jansz (Amsterdam, I "'8) is muzikant en schrij- I '"t Als muzikant maakte I tn maakt hij naam in groe- [Pen als CCC Inc. en Doe I "aar", aldus de flaptekst I tJn „Gideons Droom", het I mandcbuutf je) van éen I van Nederlands populairste I ^muzikanten van dit «genblik. De kleine Gideon wordt I a°or zijn Indische vader I Meegenomen naar Neder- l'and en groeit op „tussen I Wsterse warmte en koele I Westerse regels". De vader I sterft al spoedig, waardoor joe kleine bruine jongen to- 1 taal geïsoleerd achter blijft. I Volwassen geworden is I o'J een vreemdeling, wiens I «eimwee naar het verloren I ai1(i van herkomst zo groot I® geworden dat het zijn ge- I yele droomleven beheerst. I 11 die dromen wordt „het I oosten", de „andere wereld" Invaren als een paradijs. 1 aar wonen „mensen in I dopjes, lachend en pra- I end", daar staan „hutten ,?8etrf>kken uit palen en ge- I ochten palmbladeren", I aar „hurken bruine kinde- rW'. 11»'^"ie ocDtend ga ik poe- I onder de cashew-bloe- J, "a. De biggetjes huppelen I lorrend in een lange rij I JJj'bij". Een naieve voor- lviu 8 van een were'^ be- I^oor bruine mensen I aar Gideon met hart en I e' dij wil horen. Volgens de informatie FOTO ELS KIRST achter op het boekje is het verhaal een weerslag van een reis naar het verre oos ten. Binnen de droomachtige sfeer van het boek is daar echter niets van te merken, en het is ook nauwelijks voorstelbaar. Het idealise ren van een tropisch para dijs waar alle mensen lief voor elkaar zijn en daarna de koude douche van de con frontatie met de realiteit ter plaatse roept herinneringen op aan de ervaringen van een groep Zuidmolukse jon geren, enkele jaren geleden: op het RMS-hoofdkwartier hingen prachtige platen van palmenstranden, maar zo dra een delegatie een kijkje had genomen op de door honger en armoe geteisterde eilanden, was de desillusie een feit. Hoe dan ook: Gideons ont- worteldheid, zijn identiteits probleem (dat van de tweede generatie Indische Neder landers) is heel begrijpelijk en op zich ook wel aangrij pend. Maar de zwart-wit- voorstelling: hier is alles koud-onmenselijk en daar is het droomparadijs, maakt het boekje niet makkelijk verteerbaar. Als Ernst Jansz het pro bleem van de Indische Ne derlander aanschouwelijk wil maken, zal hij diens 'condition humaine' veel ge detailleerder moeten teke nen, en het niet bij vage si tuatie-aanduidingen moeten' houden. En zich zeker niet verliezen in cultuurfilosofi sche „analyses", zoals deze over „de stad": „Niemand ontkomt aan de verlammende uitwerking van de door de stroom opge wekte elektromagnetische velden die het zwaarte- krachtbewustzijn van mens en dier desoriënteren, zodat zij los komen te staan van het aardse en geïsoleerd ra ken van natuurkrachten en wetten, en van al wat we zenlijk en dus wellicht ook menselijk is, en oerloos, stuurloos ronddrijven in de maag van het grote organis me". Niet het hele boekje is zo geschreven, maar duidelijk is wel dat Ernst Jansz nog moet leren een echt verhaal te schrijven. Ernst Jansz. Gideons droom. Uitg. In de Knipscheer. Haar lem, 1983. 95 blz. Prijs 19,50 H.R. Door Carla Wijnstraat DE TENTEN bij het Louvre zijn weer afgebroken, in de gangen van het statige mu seum weerklinkt nog hoog uit de droeve toon van een luitspeler. De drommen inkopers, jour nalisten en aanverwante mo dekenners zijn immers weer naar huis teruggekeerd en masseren hun vermoeide voe ten. Het was me weer het weekje wel. De mode-wereld was weer uitgelopen om te aanschouwen wat de createurs voor de zomer van '84 in petto hebben en men had er wel menig uurtje wach ten, dringen en duwen voor over. Of het de moeite waard is geweest zal moeten blijken uit het aanbod in de winkels straks in februari, want dan begint in de confectie al de lente. Wat kunnen we zoal ver wachten? Een klein vooruit zicht over wat u in de komende maanden uitvoeriger zal wor den uitgelegd. Kleuren Het sombere zwart heeft over het algemeen plaatsgemaakt voor lichte, heel wat zonniger tinten, waarbij wit en écru de boventoon voeren. Daarnaast enkele uitschieters in fel rood en geel en alle gradaties daar tussen, oranje ook vooral. Maar de invloeden uit de verre in heemse culturen zijn ook dui delijk merkbaar. Warme nuances in bruin, oerwoud groen en nachtblauw geven een ongekunstelde en pure sfeer in de mode. Opvallend is het spaarzame gebruik van dessins. Een enkel bont stippeltje (Gaultier) of hier en daar wat strepen (De Castelbajac), of een Schotse ruit (Thomass). Maar het nieuws zit hem toch meer in de subtiele kombinaties van effen stoffen en de structuren daar van. Zo zijn er opvallend veel tricots te bespeuren verwerkt tot sluike, sexy jurken die strak om de heupen sluiten, tot lange losse vesten en tot soepe le T-shirts die je op allerlei manieren moet kunnen aan trekken. Er zijn veel katoenen en ruw-zijden stoffen die zoda nig zijn bewerkt (rafels, open vierkantjes, vlechtwerk) dat ze al een soort dessin vormen. Kreukels, plooien, plissé's zul len mede bepalend zijn voor het silhouet. De lijn En aan dat silhouet is nu eigenlijk het minst veranderd. Er is voornamelijk doorgebor duurd op het thema van deze winter, de lijn is lang en lijzig, er is een overmaat aan combi naties van heuplange jasjes en rechte rokken die bijna sloom tot over de kuiten vallen, ware het niet dat de meeste toch wel een verrassingselement in de vorm van een diepsplit verber gen. De schouders zijn niet meer zo breed, maar vallen op door een speelse mouwinzet, de heupen zijn smal, de taille weer slank en op zijn plaats, en het raffinement moeten we vooral zoeken in de wijze waarop men heeft gefantaseerd met a-symetrische en geome trische vormen. De trends Ondanks dat rustige beeld voor de zomer zijn er natuur lijk toch wel weer uitschieters geweest die je zullen bijblij ven. Want het zijn tenslotte niet de eerste de beste stilisten die daar de collecties hebben samengesteld. 'Carmen' noem ik de stijl maar even die ik bij verschillende createurs tegen kwam: De lange circelwijde rokken, de korte bolero-jasjes en de kraakwitte blouses. Gro te oorringen en glanzende ha ren (Mug Ier). De binnenvaartschippers in spireerden het ontwerperspaar Girbaud tot een serie sportieve, heel draagbare zomerjacks en cabanes en wijde aangerimpel- de broeken in dat prachtige, iets verwassen grijsachtige blauw. Zal wel. veel gedragen worden van de zomer. Zoals eerder genoemd, de a-symetrie blijft een uitdaging. Veel blote ruggen, scheve knoopssluitin- gen, ongelijke broek- en rok- lengtes, oversized zakken (Be- retta en Hechter) zullen blik vangers zijn. En de grappen en grollen, als je ze al niet zelf kunt bedenken: Een trui met zes mouwen, een paar om je ar men in te steken, een paar voor om je nek en een paar voor om je heupen (Castelbajac); kleu rige pleisters om je drappe- rieên mee op zijn plaats te houden (Yamamoto) en de fez of omgekeerde raffia-prulle- mand als hoofddeksel (Gaul tier)! 0 - Tekening: Kathinka Hofstede

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 15