even
UITBLAZEN
Arafat verliest laatste slag
Sociale partners
mogen het
conflict oplossen
Turken morgen naar stembus
Peking straft revolutionairen zwaar
„Rechter gedwongen
tot een
politieke uitspraak"
Gaten in
Kalk en
zure regen
Weer aan tafe
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1983
ACHTERGROND
NIJMEEGSE PROF. VAN WIJNBERGEN:
Tripoli
KAMER SCHIEP MARGINALE RUIMTE VOOR NIEUW OVERLEG
Opening
PRECEDURE MOET STABIELE REGERINGEN GARANDEREN
ZATERDAG 5 NOVE
Premies bejaarden
Ziekenfonds
in problemen
door
Kamer-besluit
DESTEMCQ]
Zure regen is zo n
nieuw noodlot. Heb
je voor even de kern
bommen uit het hoofd ge
zet dan duikt de zure re
gen op. Eerst waren er de
meren in Canada en Zwe
den. Glashelder water, dat
wel, maar zo dood als een
pier als je dat van water
kan zeggen.
Vervolgens stierven er bos
sen in Oost-Europa. In Polen
en Tsjecho-Slowakije. Ach,
denk je dan, daar vervuilen ze
maar aan. Ze hebben daar geen
last van milieufreaks. Het mi
lieu is er nog gratis en de pro-
duktienorm moet worden ge
haald anders wordt de direc
teur door de partij buiten ge
bonjourd.
Maar dan raken ook de bos
sen in West-Duitsland aange
tast. Ai. dat is heel wat dichter
bij huis. dat doet al een beetje
zeer. De boswachter op de Ve-
luwe loopt waakzaam turend
naar de dennetoppen over la
nen en paden. En de kranten,
die het uiteindelijk ook van ge
zonde bossen moeten hebben,
slaan echt alarm. Zure regen
breekt uit de kluisters van de
wetenschapsrubriek om zich
dik en zwart te vestigen tussen
de andere rampen.
Zure regen wordt aldus ge
populariseerd. iedereen weet er
van. Zelf heb ik me al afge
vraagd of het vele mos in mijn
tuin misschien ook een gevolg
is van zure regen. „Eerder een
gevolg van kalkgebrek", zeiden
ze bij de Boerenbond. Met een
paar kilo kalk in een plastic
zakje voelde ik me weer gerust
gesteld. maar toen las ik weer
dat een of andere Engelsman
had voorgesteld om het leven in
de meren van Zweden, Canada
en Schotland te herscheppen
door er grote hoeveelheden
kalk in te storten.
Dat verband tussen zuur
graad en kalkgebrek is er dus
toch, dacht ik, me een oud lesje
herinnerend uit 'Twaalf maan
den tuinieren' van de Readers
Digest. Nou ja, zolang het
euvel te verhelpen is met het
strooien van kalk
Van nature optimist zijnde
reken ik er dan op dat de we
tenschap inmiddels wel iets te
gen de zure regen weet te vin
den. Een boomsoort bijvoor
beeld die beter bestand is tegen
de zwavel die de regen zo zuur
maakt. Of een wat goedkopere
methode om de 'uitstoot' van
de kolencentrales te 'ontzwave
len' (U ziet: ik ken het jargon al
een beetje).
Kernenergie
Maar met een paar duizend
hectaren bos minder zijn we
niet van het probleem af. Om te
beginnen zijn die stervende
bossen, aldus de geleerden, nog
maar een eerste voorbode van
de rampspoed die de natuur te
wachten staat als we doorgaan
met kolen stoken om olie uit te
sparen. Een zekere Eric Willis,
een geleerde werknemer van de
energie-afdeling van de Organi
satie voor Economische Samen
werking en Ontwikkeling
(OESO) te Parijs heeft ons deze
week weer voor een keuze ge
steld van het soort waaraan we,
sinds de verschijning van het
Rapport van de Club van Ro
me, met vallen en opstaan ge
wend zijn geraakt.
Of we schakelen verder over
van olie op kolen en vermoor
den daarmee onze natuur. Of
we laten de kolen weer netjes in
de grond zitten en dan gaat te
gen het einde van de jaren '80
de misschien net weer wat op
gekrabbelde economie de ver
nieling in vanwege de explosie
ve groei van de vraag naar olie
en de daarmee gepaard gaande
prijsstijgingen.
Eric Willis ziet, als ik hem
goed begrijp, eigenlijk maar
één uitweg: kernenergie. Over
WIMKOCK
aardgas praat hij met en dat is
een beetje verdacht als je het
mij vraagt, maar ik heb van die
dingen niet zoveel verstand. Ik g
ben maar een krantelezer die
probeert de feiten op een rijtje S
te houden.
Lijden
Nu weet ik niet zeker of
mijn herinnering me geen par-
ten speelt, maar ik meen dat er
een tijd geleden in ons land
nogal wat te doen was over
kernenergie. De naam Dode-
waard doet, ergens diep in mijn
geheugen, nog een belletje rin- j§
kelen en dan was er ook nog
een jonkheer die een dik salaris
verdiende met het organiseren =j
van twistgesprekken die niet
doorgingen dan wel onvoldoen- H
de bezocht werden. Wat ik zeg-
gen wil is dat we niet het week-
end in moeten gaan met de ge-
dachte dat het met de zure re-
gen wel los zal lopen omdat we
de kernenergie altijd nog achter
de hand hebben.
Zo gemakkelijk komen we
er niet van af. Eens zullen ons
de verschrikkingen Van de
atoomenergie opnieuw worden
afgeschilderd. Een kale, ver-
zuurde aarde, gehuld in zwavel-
dampen óf lekkende reactorva- 3
ten en ontploffende centrales óf
de vernietiging van de econo-
mie door torenhoge olie- en dus 5
ook gasprijzen: er lijkt geen 5
ontkomen aan en we zullen lij-
den. Daartoe is de mens óók op 5
aarde.
Tranendal
'Het leven is een tranendal',
zo dichtten de dichters van
vroeger jaren. Hier hij ons heb-
ben we de honger uitgebannen
en in het zweet des aanschijns
proberen we nog slechts over-
tollig vet kwijt te raken in de
sauna of op de trimbaan. Om
de knoet over ons te houden 3
werd de Club van Rome opge-
richt, net in die korte, maar
unieke periode dat we dachten
alle problemen op aarde aan te
kunnen. Ei
De Club van Rome werd de
alma mater van een niet meer
opdrogende en altijd nog aan-
zwellende stroom van rampen-
en onheilsvoorspellers met see-
nario's, die ze in computers
stoppen. En hoewel wij beho- E
ren te weten dat er uit een com-
puter nooit iets komt wat je er
van tevoren niet hebt ingestopt,
vinden deze 20ste eeuwse hek-
sen toch altijd weer een willig
oor. De lust om te griezelen is
de mens nu eenmaal niet
vreemd.
Het leven is een rampen-
film. We zouden het niet an-
ders willen en daarom zullen er
altijd heksen bestaan. 'De con- j§
tente mens* is een zondaar die
voortijdig zijn voorschot op de
hemel heeft genomen en voor E
zijn medestervelingen het spel
bederft.
Zure regen bedreigt het
bos - FOTO ARCHIEF DE STEM
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllfn
T5 Z PAGINfl
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M Brader
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda
©076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14,15? 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Abonnementen:
20,49 per maand; 6115 per kwartaal of 238,00 per jaar.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties:
Informatie grote advertenties 076-236881
't Kleintje ©076-236882
Overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20 30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties.
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Van onze redactie binnenland
THEORETISCH heeft de regering tal van
machtsmiddelen om het steeds grimmiger wor
dende ambtenarenprotest de kop in de drukken,
maar praktisch rest haar slechts het middel van
het kort geding.
Tot deze conclusie komt
de Nijmeegse hoogleraar,
prof.mr.S.F.L. baron van
Wijnbergen, die indertijd lid
was van een staatscommis
sie (Toxopeus) die een advies
moest opstellen over het sta
kingsrecht voor ambtena
ren.
Oud-minister van bin
nenlandse zaken prof.mr.
W.F. de Gaay Fortman deelt
die mening: „Waar ik vooral
mee zit, is dat de regering
haast geen mogelijkheden
heeft de ontwrichting van de
maatschappij door deze ac
ties tegen te gaan."
Prof. Van Wijnbergen con
stateert dat regering noch
bonden ook maar een kant
uit kunnen zonder gezichts
verlies. Omdat ook een par
lementair ingrijpen - gezien
de CDA-VVD-meerderheid
- niet logisch lijkt, wordt de
rechter gedwongen een poli
tiek oordeel te vellen.
Het is de enige redelijke
weg die open is, meent de
Nijmeegse hoogleraar en hij
vindt het dan ook goed dat
de regering een oordeel van
de rechter vraagt. „De twee
partijen staan onverzoenlijk
tegenover elkaar. Alleen de
rechter kan, bemiddelend,
uitkomst bieden."
Dat neemt niet weg dat er
een wettelijke bevoegdheid
zou moeten komen om op te
treden als er een te grote
ontwrichting van de maat
schappij dreigt, meent prof.
'Van Wijnbergen. „Voor het
gebruik van machtsmidde
len van de kant van de over
heid ligt het conflict te diep.
De regering heeft in feite
geen antwoord op dit soort
massaal geweld. Want als
ambtenaren het verkeer
ontregelen dan is dat een
vorm van geweld. En wat de
politiebonden zich hebben
voorgenomen is dat al hele
maal."
Veel heil ziet de hoogle
raar ook niet in het uitvaar
digen van een dienstbevel.
De dreiging van ontslag acht
hij een middel dat met uiter
ste zorgvuldigheid gehan
teerd moet worden.
Algemeen meent prof.
Van Wijnbergen dat het
vrijwel onmogelijk is om de
grenzen aan te geven, waar
binnen acties nog aanvaard
baar zijn. Hij betoogt dat
niet alleen de regering moet
beoordelen tot hoever de
ontwrichting van de samen-
Van Wijnbergen
- FOTO DE STEM
leving mag gaan, maar
evenzeer de ambtenaren
bonden. „De ambtenaren
bonden moeten wel beseffen
waar de grenzen liggen. Als
de irritatie bij het publiek te
groot wordt, moet je stop
pen. Ik heb in Parijs eens
een staking van metroperso-
neel meegemaakt. Iedereen
nam dat goedgemutst op,
maar ze gingen meteen aan
het werk toen het ging rege
nen. Want dan zou het pu
bliek het niet meer pikken.
Dat is zo'n grens. Maar ik
vraag me af of de ambtena
renbonden dat nu wel be
grijpen, dat verschil."
De Gaay Fortman acht
stiptheidsacties - waarover
vandaag het geding bij NS
gaat - niet juist. „Ik vind die
een soort guerrilla. Het kost
je niets, je loon wordt door
betaald, de stakingskassen
hoeven niet open. Ik begrijp
wel dat de bonden dat aan
trekkelijk vinden, maar ik
zou liever zien dat men echt
met open vizier vecht en
echt zou staken."
Door Pieter Eggen
PLO-leider Jasser Arafat heeft verloren. De man, die bijna vijftien jaar
lang het gezicht van het Palestijnse verzet tegen de staat Israel was, dreigt
zijn laatste machtsbasis kwijt te raken.
Het is nu nog een kwestie
van tijd, maar één conclusie
lijkt nu al gewettigd: Arafat
mag blij zijn als hij nog door
de achterdeur het toneel van
het Midden-Oosten mag
verlaten.
Met het fiasco van verle
den jaar, toen de Israëlische
militaire overmacht de
PLO-leiding uit Beiroet ver
dreef, kregen aok de jaren
lang opgekropte frustraties
binnen de PLO alle ruimte.
Los van de vele fracties, die
samen de PLO vormen, kent
het Palestijnse verzet een
door de jaren steeds dieper
geworden kloof tussen de
burgerlijk-politieke en mili
taire vleugel. Het eerste
machtscentrum wordt sinds
jaar en dag bevolkt door
Arafat en zijn getrouwen,
het tweede herbergt onder
meer de 'kolonels' die in de
afgelopen zomer in opstand
kwamen.
Belangrijkste kritiekpunt
is dat de burgerelite de
weelde van het leidinggeven
niet heeft kunnen dragen.
De eertijds steenrijke PLO
zou, zo willen hardnekkige
geruchten, op de rand van
het faillissement balance
ren. De Arafat-clan heeft de
laatste tijd wel veel geld uit
gegeven aan dure reisjes,
hotels en de geld- en drug
handel, maar verzuimde ook
maar één moment om de mi
litaire structuur te vernieu-
Bovendien, zo luidt de kri
tiek, weigert de PLO-leiding
nog steeds inzage te geven in
de boeken. De roep op finan
ciële controle op de handel
en wandel wordt al jaren te
gengehouden, terwijl ook op
andere niveau's daadwerke
lijke inspraak van de PLO-
mensen 'in het veld' tegen
gewerkt wordt.
De frustratie zat diep en
zocht een uitweg. De Israëli
sche actie tegen de PLO-
aanwezigheid in Libanon
bleek uiteindelijk de lont
aan de Palestijnse bom. De
anti-Arafat-beweging zag
in de verdrijving uit Liba
non en het mislukken van
Arafats overleg met koning
Hoessein van Jordanië over
een (con-)federatie de heil
loosheid van het nastreven
van een 'politieke' oplossing
voor het Palestijnse vraag
stuk.
De succesvolle muiterij in
de Beka'a-vallei van afgelo
pen zomer kwam dus niet
uit de lucht vallen. Verhalen
dat de muiters uitsluitend
op Syrisch bevel mede-Pa-
lestijnen doodden, zijn niet
waar. Dat wil natuurlijk
niet zeggen dat Syrië geen
gebruik heeft gemaakt van
de onlustgevoelens.
Assad probeert al jaren -
en dat met bijna bewonde
renswaardige vasthoudend
heid - de PLO tot instru
ment van zijn machtsstre
vingen in de Libanon te ma
ken. Hij heeft daarvoor
steeds een zo militant en on
verzoenlijk mogelijke PLO
gesteund. Arafats 'politieke'
weg wees hij met klem af en
hij botste vaker dan eens
met de PLO-baas.
De 'coupe' van de militai
ren in- de Beka'a-vallei
slaagde volledig. Arafats ge
trouwen moesten terrein
prijs geven en trokken zich
terug op hun laatste bastion
bij de Noordlibanese haven
stad Tripoli. Arafat zelf pro
beerde 'zijn' mensen vanuit
het verre Tunis - waarnaar
hij min of meer verbannen
is - leiding te geven. Maar
het is duidelijk dat juist die
afstand en het feit dat Ara
fat sinds enkele maanden
niet langer welkom is in Da
mascus, in zijn nadeel wer
ken. PLO-kantoren in de
Syrische hoofdstad konden
in het najaar zonder veel
problemen onder de voet
worden gelopen door anti-
Arafat-groeperingen.
En nu concentreert het
verzet tegen de PLO-leider
zich op Tripoli. Sinds mid
den van deze week liggen de
Palestijnse kampen Bedda-
wi en Nahr Bared onder he
vig vuur. De militairen van
de in de Beka'a beroemd ge
worden Aboe Moessa veref
fent met (passieve) steun
van Syrië daar de laatste re
kening met Arafat.
Vooral omdat de Arafat
troepen iedere (logistieke)
steun moeten ontberen, lijkt
hun verzet kansloos. Arafats
oproep voor Arabisch ingrij -
pen zal aan dovemansoren
besteed zijn. Er is geen Ara
bisch land (zeker Saoedi-
Arabië niet) dat Arafat nog
kan redden. In Tripoli wordt
- in de 'beste' Arabische tra
ditie - een uitgerangeerde
minderheid uitgeschakeld.
Arafat is op weg ook zijn
laatste slag te verliezen.
Als dat gebeurd, is zal de
PLO zeer waarschijnlijk een
tijd tegemoet gaan van mili
tarisering. Dat dit proces
ook tot herlevend terrorisme
tegen joodse (of daarmee be
vriende) doelen leidt, is nog
maar zeer de vraag.
In Libanon zelf zal de
PLO-nieuwe-stij 1 niet ont
komen aan de feitelijke
machtsverdeling, waarin Is
rael in ieder geval nog een
minstens medebepalende rol
speelt. Maar het risico wordt
wel groter dat de PLO zich
meer en meer naar Syrische
machtsverlangens zal rich
ten. Wat dat betreft valt de
PLO Assad in de schoot. Hij
zal het 'geschenk' in dank
baarheid aanvaarden.
Door Ido Broersma
DEN HAAG - De Tweede Kamer heeft gespro
ken. Ze gaat in meerderheid akkoord met de te
gemoetkomingen, die het kabinet heeft gedaan
in een poging om het overleg met de ambtena-
rencentrales te redden.
Meer speelruimte dan de
garantie dat de inkomens
van de ambtenaren en het
overheidspersoneel tot
ƒ70.000 er volgend jaar niet
netto op achteruit hoeven te
gaan bij een korting van 3
en enkele toezeggingen op
het gebied van arbeidstijd
verkorting, heeft de Tweede
Kamer niet gegeven.
Op één punt heeft de Ka
mer ogenschijnlijk een suc
cesje geboekt: de gelijke be
handeling van het (semi-
overheidspersoneel en de
uitkeringstrekkers, voor
welke groep nu ook de kor
ting met een half procent is
verlaagd en eveneens een
zelfde netto inkomensga
rantie gaat gelden. Hoe dat
moet worden ingevuld, zal
het kabinet nog bekijken.
Over die gelijke behande
ling voerde CDA-vice-voor-
zitter Eversdijk een showtje
op. Dat met de bedoeling te
laten zien dat het CDA wel
degelijk nog een sociaal ge
zicht heeft, in tegenstelling
tot het beeld dat bij voor
beeld CNV-voorzitter Harm
van der Meulen van zijn po
litieke geestverwanten
heeft.
In het kabinet was voor
het ambtenarenoverleg van
woensdag al gesproken over
die gelijke behandeling van
ambtenaren, trendvolgers
en uitkeringstrekkers. De
VVD-ministers waren er op
tegen, omdat de VVD de
werkenden meer tegemoet
wil komen dan de niet-wer-
kenden. De VVD wilde al
leen wat doen aan die huis
houdens waar een mini
mumuitkering binnenkomt.
Het leek er even op dat dit
tussen de regeringsfracties
CDA en VVD een conflict
zou brengen. Maar de VVD-
fractle, die tegensputterde,
koos eieren voor haar geld.
Een kabinetscrisis was het
laatste wat ze wilden.
De gelijke behandeling
was al door premier Lub
bers met CDA-vice-fractie-
voorzitter Eversdijk doorge
sproken. Niettemin diende
Eversdijk in het Kamerde
bat een motie in 'als politiek
signaal'. Hij stelde vast dat
Lubbers de motie omarmde.
Onder hoongelach van de
oppositie trok hij daarop de
motie in. Eversdijk heeft een
poging gedaan het sociaal
gezicht van het CDA bij te
schaven.
In het debat bekende Lub
bers eerlijk dat men zich de
gelijkblijvende netto inko
mens van ambtenaren,
trendvolgers en uitkerings
trekkers niet mooi moest
voorstellen. Hij wees er op
dat de koopkracht er toch op
achteruit zou gaan door de
stijgingen van de prijzen,
tarieven en belastingen.
Hierdoor is er tocb een
koopkrachtdaling van rond
3%. Daar komt per I juli
nog eens nieuwe koop
krachtdaling over heen. Hoe
groot die wordt, is niet be
kend.
De ambtenarencentrales
zijn teleurgesteld over het
Kamerdebat. Het overleg
tussen de centrales en het
kabinet zit nog in een im
passe. Met de stakingsacties,
die maandag losbarsten, in
het vooruitzicht zal er toch
iets moeten gebeuren.
Een opening kan mogelijk
worden gevonden in een
nieuw overleg tussen de
centrales van werkgevers,
Eversdijk ...Onder
hoongelach
- FOTO DE STEM JOHAN VAN GURP
de vakbeweging en het ka
binet, waar in de Kamer om
werd gevraagd. De sociale
partners mogen het conflict
oplossen.
FNV-voorzitter Wim Kok
heeft al herhaalde malen op
zo'n nieuwe overlegronde
aangedrongen. De FNV en
ook het CNV zijn bereid tot
concessies, als er maar een
gelijke inkomensbehande
ling van werknemers in het
bedrijfsleven, de uitkerings
trekkers en het (semi-)over-
heidspersoneel tegenover
staat. In FNV-verband is de
grootste ambtenarenvak
bond, de Abva-Kabo, ook
bereid tot concessies. Maar
dan moet echt alles ter dis
cussie kunnen worden ge
steld. De bijdrage die de
centrale werkgeversorgani
saties aan zo'n nieuwe over
legronde kunnen leveren,
zal niet veel zijn. Ze hebben
hun zinnen vooral gezet op
lastenverlichting voor het
bedrijfsleven.
Het kader, dat het kabinet
en de Kamer hebben ge
schapen voor het overleg, is
niet zo ruim dat er van het
overleg in de Stichting van
de Arbeid wonderen kunnen
worden verwacht. Maar het
is toch een poging waard om
de actievoerende ambtena
ren en minister Rietkerk
weer om de tafel te krijgen.
Van onze
redactie buitenland
ZONDAG komt er in
Turkije een eind aan
drie jaar militair be
wind. In totaal
19.670.734 stemgerech-
tige Turken mogen
dan aangeven welke
politieke partij of par
tijcombinatie in aan
merking komt een
burgerregering te vor
men.
De militaire machtheb
bers onder leiding van gene
raal Kenan Evren hebben er
alles aan gedaan om te voor
komen dat zwakke coalitie
kabinetten en obstructie in
het parlement, zoals voor de
staatsgreep van 12 septem
ber 1980 gebruikelijk was,
weer de kop opsteekt.
De consultatieve assem
blee, die door de militairen
werd ingesteld, heeft onder
andere een nieuwe kieswet
en een wet op politieke par
tijen aangenomen, waardoor
slechts drie politieke blok
ken in het parlement verte
genwoordigd zullen zijn en
de kleine partijen worden
geweerd. Allereerst mag
geen van de oude partijen of
politici meedoen aan de ver
kiezingen en werden er van
de aangemelde 15 partijen
slechts drie toegelaten: de
Partij van Nationalistische
Democratie (MDP); de Moe
derland Partij (AP) en de
Populistische Partij (HP).
Deze partijen steunen het
beleid dat de militairen heb
ben gevoerd, maar ze probe
ren bij de kiezers de indruk
te wekken respectievelijk
centrum, rechts en links te
vertegenwoordigen. Ge
drieën onderschrijven zij de
ideologie van het 'Kemalis-
me' (genoemd naar de vader
van het moderne Turkije,
Mustafa Kemal Atatürk),
waarmee volgens de autori
teiten wordt voorkomen dat
verschillen van inzicht uit
groeien tot vijandschappen.
Een andere maatregel om
de politieke stabiliteit te be
vorderen is het invoeren van
een landelijke kiesdrempel
van 10 procent. Voorts zullen
de afgevaardigden niet ge
kozen worden via het voor
malige systeem van evenre
dige vertegenwoordiging,
zoals ook in Nederland ge
bruikelijk is, maar via een
ingewikkelde combinatie
van het Britse districten
stelsel en het Nederlandse
systeem. Kandidaten wor
den per district gekozen en
het aantal afgevaardigden
per district is afhankelijk
van het aantal inwoners.
Door dit systeem kan het
voorkomen dat partij A in
district X 70 of 80 procent
van de stemmen haalt, maar
niet in het parlement komt
omdat zij de landelijke kies
drempel van 10 procent niet
overschrijdt. Bij de vorige
verkiezingen koos men voor
twee kamers: 184 zetels in de
Senaat en 450 zetels in de
Tweede Kamer. Nu kiest
men slechts een Kamer, de
Grote Nationale Vergade
ring, waarin 400 afgevaar
digden zitting nemen.
De stemgerechtigde leef
tijd gaat in op 21 jaar.
Dienstplichtigen en gevan
genen mogen niet stemmen.
Elke Turkse burger van 30
jaar en ouder is verkiesbaar.
Turken in het buitenland,
zoals de circa 200.000 Turkse
arbeiders in Nederland of de
1.500.000 in de Duitse Bonds
republiek, zijn zondag niet
in de gelegenheid hun stem
uit te brengen. De autoritei
ten in de Turkse hoofdstad
zeggen dat ze naar die mo
gelijkheid in de komende ja
ren zullen streven, maar dat
het nu nog technisch onmo-
Vanonze
redactie buitenland
PEKING - In Peking
zijn deze week zes
voormalige functiona
rissen uit de periode
van de Culturele Re
volutie (1966-76) tot
zware gevangenis
straffen veroordeeld.
Wegens „het bedrijven
van contra-revolutionaire
activiteit, het verspreiden
van valse beschuldigingen
en het onderdrukken van
partij- en overheidsfunctio
narissen en het volk" kregen
de verdachten, die allen ook
worden gerekend tot aan
hangers van de 'Bende van
vier' van Mao's weduwe
Jiang Qing, 15 tot 18 jaar, zo
meldde de Beij ing Ribao, het
Pekings dagblad.
Het proces in Peking had
plaats te midden van een
grootscheepse zuivering in
de gelederen van de commu-
nistische partij. De man
achter deze campagne is
Deng Xiaoping, die in het
China van na Mao aan de
touwtjes trekt. Hij viel tij
dens de Culturele revolutie
zelf twee keer in ongenade,
maar houdt nu huis onder
zijn politieke tegenstanders,
met name de links-radica
len.
Tot de veroordeelden be
hoort de historicus en es
sayist Qi Benyu (52), die des
tijds een van de activisten
van het eerste uur was, of
schoon hij snel in ongenade
viel. Qi, die in 1968 werd
gearresteerd, is bekend ge
worden door zijn felle aan
vallen op aanhangers van
president Liu Shaoqi die in
de gevangenis overleed na
dat hij door Mao aan de kant
was gezet.
De andere veroordeelden
zijn Chi Qun, oud-rector van
de universiteit van Qinghua
in Peking, die ook 18 jaar
kreeg, oud-minister van cul
tuur Liu Qing Tang die 17
jaar kreeg evenals Qi Jing-
he, en Zhao Dengcheng, een
voormalige hoge politie
functionaris, en Su Longs-
han, die een hoge functie
had op het ministerie van
Industrie, die beiden 15 jaar
achter de tralies moeten.
Het is in China op het mo
ment net de omgekeerde we
reld. Peking liet de laatste
tijd duidelijk uitkomen dat
de strijd tegen „rechtse acti
visten", aanhangers van een
liberalisering van het beleid,
voor alles ging. Maar de ver
oordeling van linkse activis
ten bevestigt vermoedens,
die vooral bij diplomaten in
de Chinese hoofdstad be
staan, dat Dengs zuiverings
campagne uiteindelijk is ge
richt tegen zijn gevaarlijk
ste tegenstanders die in de
linkse hoek zitten.
De vonnissen zijn een dui
delijke waarschuwing aan
het adres van die groep par
tijleden, aldus diplomaten,
die spraken van het belang
rijkste proces sinds dat te
gen de 'Bende van vier'. De
belangrijkste veroordeelde,
Qi Benyu, schreef stukken
in officiële organen en het
legerblad, de Rode Vlag,
waarin hij Mao's tegenstan
ders kritiseerde. Zo luidde
„Patriotisme of verraad",
een van die stukken, de val
van Liu Shaoqi in. Qi was
ook betrokken bij de brand
stichting in de Britse am
bassade in 1966.
Ook huidige politieke lei
ders, zoals president Li
Xiannian, hadden het inder
tijd zwaar bij hem te verdu
ren. Maar hij werd gearres
teerd toen hij een schot
schrift schreef tegen Zhou
Enlai en Mao's weduwe. Van
de anderen is Qi Jinghe be
kend van zijn onderzoek
naar Peng Zhen, destijds
burgemeester van Peking
die vanwege kritiek op Mao
aan de dijk werd gezet.
Liu Qingtang zag er als
onderminister van cultuur
op toe dat de traditionele
cultuur plaats maakte voor
een beperkt aantal uitingen
van het communistische
realisme. Zhao Dengcheng
was onderdirecteur van het
bureau voor openbare vei
ligheid, terwijl de Qinghua-
universiteit van Chi Qun be
kend stond als een belang
rijk wetenschappelijk insti
tuut en een links bolwerk.
De veroordeelden zijn
verder gedurende vier jaar
uit hun burgerrechten ont
zet.
Van
onze redactie binnenland
rjtrecht - Binnen een paa
jaar kunnen de abortusklinie
[ien gesloten worden. Ee
nieuw-ontwikkelde abortusp
maakt het vrouwen mogelij
zonder bemoeienis van ande
r(,n en zonder nare ingrepe
zelf een eind te maken aan ee
„„gewenste zwangerschap. D
pil, een Franse uitvinding, zo
L>én enkele bijwerking heb
ben.
Vijf Europese ziekenhuize
proberen de nieuwe abortuspi
pit onder auspiciën van d
Wereldgezondheidsorganisa
tie WHO in Genève. Bij d
proefnemingen is ook het
Utrechtse Academisch Zie
kenhuis betrokken. De leiding
Ru
Van onze Haag
DEN HAAG - Ministe
bereid enkele honderd
tafel te leggen.
Dat is noodzakelijk als
salarissen er op 1 januari
en het kabinet ook afziet
geld voor 12 tot 16-jarigen.
Hiermee accepteert Ruding
dat het financieringstekort
volgend jaar iets hoger wordt.
Het kabinet zette gisteren
op een rijtje van welke bezui
nigingen men, onder druk van
Tweede Kamer, af kan zien
en wat daarvan de kosten zijn.
Helemaal duidelijk is het nog
niet. Wel zit het erin dat het
schoolgeld volgend jaar niet
wordt ingevoerd. De meerder
heid van de Tweede Kamer is
daar ook tegen, maar tot nu
toe is men het niet eens gewor
den over alternatieve bezuini
gingen die ook 140 miljoen
opleveren.
Het kabinet heeft intern be
sloten dat het bedrag van 140
miljoen niet heilig is en Ru-
ding is bereid genoegen te ne-
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Veel zieken
fondsen zitten in grote proble
men, nu de Tweede Kamer
heeft besloten om ongehuw-
den in het bejaardenzieken
fonds meer premie te laten be
talen om daarmee voor de ge
huwde AOW-ers de premie te
kunnenverlagen.
De Nederlandse Vrijgezel-
lenbond is van plan dit besluit
via de rechter aan te vechten.
Voor de ziekenfondsen bete
kent dit dat ze alle bejaarden
(in totaal gaat het dan om zo'n
700.000 verzekerden) opnieuw
in premie-klassen moeten in
delen. Het hangt van het inko
men van de bejaarde af in
welke premie-klasse die valt.
„Veel ziekenfondsen hebben
die inkomen-gegevens niet in
de computer zitten en zullen
dus het hele bestand moeten
controleren om de verzeker
den dan in de juiste premie
klasse onder te brengen. Dat is
allemaal handwerk", zegt een
woordvoerder van de Vereni
ging van Nederlandse Zieken
fondsen (VNZ). Dat betekent
een tijdrovende administra
tieve klus, die nauwelijks voor
1 januari valt te klaren.
HET CDA en minister-president
sen goede beurt gemaakt door d
W'jze te behandelen als de ambL
jO.000 gulden) en dus niet te tc
'984. Bovendien blijkt de premie
9esprek met De Stem meedeelt,
de voorgenomen verlagingen va
sociale gezicht' van de christen
contouren te krijgen.
De zekere souplesse van de
ambtenarenbonden aanleiding n
de regering voort te zetten. De
0rengt een verwijdering teweeg t
"aren en dreigt de solidariteit bin
kelen Lubbers kan en zal niet c
ambtenarenbonden. Hij heeft zi
fond maken van onze economie
"eid kan hem hierbij de voet
(Voorlopig?) niet.
'n het jaar dat Uubbers nu aan
°lr>nenhof en ver daarbuiten ee
van de harde heelmeester, die N
v-DA zijn ze er zelfs van overtuig
stemmentrekker zal zijn dan Van
Nederland is te klein en te kwe
meteen naar de zwaarste wapei
dicht op elkaar dat, wie wild mei
mensen moet treffen die part noc
a
