Ei
GENTLEMEN]
„JE HOUD HET NIET VOOR MOGELIJK HOE GEWELDDADIG DEZE AARDIGE MENSEN ZIJN"
SPITTENIN
REACANS
EL SALVADOR
uiua gBffiPBBfJ!!!
Stille—Oceaan
n El Salvador is elke stap naar
gerechtigheid tegen je eigen belang. Je
weet nooit of je niet om hulp gaat bij een
handlanger van de moordenaars. In de
afgelopen jaren vielen 40.000
Salvadorianen door moordenaarshand
naar er zijn momenteel maar twee zaken
in onderzoek, een daarvan - een moord op
vier nonnen - onder Amerikaanse druk.
Een reportage uit een gewelddadig land.
Spoorweg
Panamerikaanse weg
GUATEMALA]
HONDURAS
ZONA X
Ihalchüapa'
^cajutg
NOORD-x
\AMERIKA
ZUID-
AMERIKA
door Bert van Velzen
Ik lig in bed met de maitresse
van de Engelse gentleman, de
vrouw van de Engelse gentle
man en de Engelse gentleman
zelf.
Schrik niet, hier is geen ambt-1
tieus en zondig bedrijf gaande
Ik ben getroffen door de gesel
van de griep en probeer door
aandachtige lezing van drie
slanke boekjes het mysterie
van de Engelse gentleman te
doorgronden. De studies over
respectievelijk de Engelse
gentleman, zijn vrouw (onge
twijfeld een Lady) en zijn
maitresse zijn geschreven door I
Douglas Sutherland, een heer
van stand die een tochtig kas
teel bewoont in een onher
bergzaam deel van Schotland.
„The English Gentleman" ver-
scheen vijfjaar geleden; het
was een gebeurtenis die de
voorpagina van The Times
haalde die er toen nog op wees I
dat een gentleman zijn zak
doek niet uit zijn mouw be
hoeft te halen. Bovendien was
het al vast komen te staan dat
iemand die een bolhoed draagt
en een streepjespak en voor
zien is van een hyperslanke
paraplu, veelal geen gentle
man is maar werkzaam bij een I
bank of betrokken bij de han
del in goud of waardepapie
ren. Een echte gentleman
werkt niet. In ieder geval niet
in Engeland.
Gentlemen behoren een van
vele open haarden voorzien
huis te bewonen in afgelegen
gebieden waar men npg ge
huchten en buurtschappen
aantreft als Hogsnorton-in-
the-Wold of Blistering-under-
Wychwood. Daar heerst een
eeuwige kalmte, slechts af en
toe onderbroken door het
schelle ritueel van de vosse-
jacht.
Wij zouden niet als een Engel
se gentleman kunnen leven.
We zouden, geplaagd door
jicht, tocht en een verwarren
de gedragscode, tegen onszelf
gaan demonstreren. Zelfs in
bed ontbreekt het de gentle
man ernstig aan comfort. Hij
slaapt in flanel, alsof op de
weg naar Groenland en niet
zelden bewandelt hij het land
schap van zijn nachtelijke
dromen met slaapsokken aan
en een warme muts op. Vol
gens Sutherland is de Engelse
gentleman niet erg roman
tisch; zijn vrouw krijgt al een
kleur als hij haar, zich buiten
gehoorsafstand wanend „dear
old bag" noemt, dat wellicht
als „goeie ouwe baal" vertaald
moet worden. Als hij haar
„dear old faggot" noemt is ze
de hele dag warm, ook al giert
de wind door de kieren. De
gentleman is dus niet lyrisch-
romantisch en zijn bed is een
gevarenzone. Hij deelt het met
een of meer van zijn honden,
die er niet voor terugdeinzen
zich met het minnespel van de
baas te bemoeien. Af, Bran-
dy!Lig! Caesar! Grotere hon
detypen, de zwarte Labrador
en opwaarts, genieten de voor-1
keur van de Engelse gentle
man. Hij houdt van zijn
vrouw, maar meer nog van
zijn hond. De wederzijdse
waardering neemt met de ja
ren toe. Ook de vrouw van de
gentleman is dol op honden,
doorgaans van kleiner for
maat, soms met halsbanden
die bezaaid zijn met edelste
nen en winderig door de vele
bonbons.
Het mysterie rond de Engelse
gentleman verdicht zich in
Sutherlands tractaat over de
gentleman en zijn maitresse.
Hadden we niet altijd gedacht
dat gentlemen er geen wai
tresses op na hielden? Fout!
Alweer verblind door het zwa
re rookgordijn. Koning Ed
ward VII, keizer der boudoir
leeuwen, was hun patroon
Lloyd George was de begaafd
ste minnaar onder de politici
Voorde banale term „vreemd
gaan" hanteert de gentleman
precieuze uitdrukkingen als
„to take tea at the Ritz", thee
drinken in de Ritz of spreekt
hij vermoeid over „alliances
de la main gauche", allianties
van de linkerhand, waarbij de
rechterhand maar al te goed
wist wat de linkerhand doet.
In het maitressewezen blijkt
aardig de klad gekomen. De
grote tijden zijn voorbij. Met
onverholen nostalgie herin
nert Sutherland aan de be
faamde Lord Hertford, die in
1855, tegen de uitkering van de
som van een miljoen francs,
werd toegelaten in het bed van
Virginie, maitresse-en-titre
van Napoleon III. Daar word F
toch wel even stil van. En daar
was, op het hoogtepunt van
het Victoriaanse tijdperk, dat
zelfs pianopoten aan het wel
lustige oog meende te moeten
onttrekken, Emma Crouch,
zich Cora Pearl noemde en die
een breed spoor van financiële
rampspoed trok door de hoog
ste lagen van de Europese aris
tocratie. In korte tijd vergaar
de en verspilde zij vijftien
miljoen pond sterling. Dat be
staat nu niet meer. Sutherland
meent dat het financiële be
leid van achtereenvolgende
na-oorlogse regeringen veel
onheil heeft aangericht. Dat
de maitresse niet als een bui
tengewone last kan worden
opgevoerd voor de belastingen
beschouwt hij als een groot
onrecht. Ach, we moeten alle
maal inleveren.
El Salvador: te laat voor de mildheid?
Door het kogelvrije glas van de Amerikaanse ambassade-auto, een blik op het partijbureau van
de Christen-Democraten. Tonnen en zandzakken tegen de doodseskaders
DE WEG van het vliegveld
naar de hoofdstad San Salva
dor is dertig kilometer lang,
eenzaam en aardedonker. De
auto die ons vervoert is van de
Amerikaanse ambassade. De
ramen zijn dubbeldik ge
maakt met kogelvrij glas en
de rest van de carrosserie is
aan de binnenzijde met extra
stalen platen bedekt. Het re
gent onbedaarlijk.
Niemand in de auto zegt een woord.
Iedereen weet dat de guerrilla op deze
weg herhaaldelijk aanvallen heeft
uitgevoerd en dat een Amerikaanse
ambassadewagen een aantrekkelijk
object zou zijn.
Plotseling drukt de chauffeur
krachtig op de rem. Vanuit het spook
achtige duister komt een man in ge-
vechtspak en met een machinegeweer
op onze stilstaande wagen toegelopen.
Hij blijkt een regeringsmilitair, die
het verkeer controleert. We halen op
gelucht adem. Wie zich in gevaar acht
is dankbaar voor elke bescherming,
of die nu van rechts komt of van
links.
In het comfortabele hotel valt de
laatste spanning van ons af. Het is
droog geworden en bij het verlichte
zwembad strooit een orkest Spaanse
akkoorden in de zwoele avondlucht.
Sinds in El Salvador de burgeroorlog
de toeristen weghoudt, leeft .het hotel
van buitenlandse journalisten. Een
Canadese collega zit aan de bar. Hij
klaagt dat hij moeilijk de leiders van
de politieke partijen en van de guer
rilla te spreken kan krijgen. „Ieder
een schermt zich af. Er zijn in dit land
in de afgelopen drie jaar veertigdui
zend politieke moorden gepleegd.
Niemand vertrouwt iemand."
ZATERDAGOCHTEND schijnt
een hevige tropenzon op San
Salvador. De stad is de mo
dernste van heel Midden-
Amerika. Er is druk verkeer in de
brede avenues. In de talrijke parken
staan bomen en planten in oogver
blindende bloei. Het is altijd lente in
dit paradijselijk heuvelland aan de
Stille Oceaan.
In de gepantserde auto arriveren
we bij de Amerikaanse ambassade,
die van buiten op een concentratie
kamp lijkt. Op alle hoeken in de vijf
meter hoge muren zijn wachttorens
gebouwd, waarop zwaar bewapende
militairen de omgeving afturen. Voor
we de poort van deze vesting door
mogen, valt een van de bewakers op
zijn knieën om de onderkant van ons
vervoermiddel op kleefbommen te in
specteren.
Binnen de muren staat het ambas
sadegebouw in een sprookjesachtig
mooie tuin. En binnen het gebouw
worden we door diverse diplomaten
uit Washington bijgepraat over de
ontwikkelingen in El Salvador.
Dit (met 4,8 miljoen mensen) over
bevolkte landje ter grootte van half
Nederland zuchtte tientallen jaren
achtereen onder militaire dictators,
maar heeft sinds de 'vrij eerlijk ver
lopen' verkiezingen van maart 1982
een burgerregering, waarin alle vier
de grote politieke partijen zitting
hebben en waarvan de partijloze pre
sident Magana de leiding heeft.
Als belangrijkste programmapunt
'is de regering thans de meest pro
gressieve landhevorming aan het
doorvoeren die enige Latijnsameri-
kaanse staat ooit heeft gezien. In 'fa
se 1' zijn alle 'hacienda's' van meer
dan 500 hectaren onteigend en onder
gebracht in coöperaties van landar
beiders, die nu zelf eigenaar zijn ge
worden. In fase 3 hebben alle landar
beiders en pachtboeren die op een
eigendom van minder dan 100 hecta
ren werkten, het recht gekregen om
die grond - via een overheidsbank -
in stukken van minimaal 7 hectaren
op te kopen. In totaal is nu 22 procent
van de Salvadoraanse landbouw
grond herverdeeld en heben
500.00 'campesino's' (kleine boertjes)
en hun gezinsleden daarvan geprofi
teerd.
IAAR ACHTER de fraaie
statistieken staat de grim
mige werkelijkheid dat de
- belangrijkste - fase 2
(herverdeling van eigendommen tus
sen 100 en 500 hectaren) wegens poli
tieke botsingen binnen de regering
waarschijnlijk niet meer door zal
gaan en dat de fase 1- en 3-boeren
letterlijk onder vuur liggen van zowel
Roberto D'Aubuisson staat ons te woord. De leider van de extreem-rechtse Arena-partij zou het brein zijn achter
de slachtpartijen die de doodseskaders dagelijks aanrichten onder rechtzoekende Salvadoranen.
de rechtse doodseskaders als van de
linkse opstandelingen. De guerrilla's
vinden de landhervorming maar een
sociale schijnvertoning, omdat de re
gering onder meer via landbouw-
prijspolitiek en het toestaan van
rechtse terreur de kleine boeren arm
en angstig zal houden. „Zodra de
nieuwe coöperaties hun suikerriet
gaan planten wordt er geschoten
vanuit de bergen", zegt een Ameri
kaans diplomaat. De guerrilla-troe
pen, waarvan de FMLN de belang
rijkste groep is, telt naar schatting
5000 tot 7000 man. Ze zijn zeer gedis
ciplineerd en beschikken over de mo
biele radiozender 'Wij zullen over
winnen', die op vaste uren overal in
het land te horen is. Het belangrijkste
doel is de vernieting van 's lands eco
nomie. Daartoe blazen ze bruggen op
en plegen ze voornamelijk aanslagen
op het electriciteitsnet. Vorig jaar
heeft eenderde deel van El Salvador
(het gebied ten oosten van de Lempa-
rivier) gedurende eenderde van de
tijd zonder stroom gezet. Hetzelfde
landsdeel is grotendeels feitelijk in
handen van de guerrilla. Het rege
ringsleger heeft er een speciale Ame
rikaanse helikopter ingezet, waarmee
men niets anders doet dan opgeblazen
electriciteitspalen vervangen en lei
dingen weer aan elkaar knopen.
Ook in de provincie San Vicente,
vijftig kilometer oostelijk van de
hoofdstad, en Chalatenango in het
noorden is door de opstandelingen tot
'bevrijd gebied' verklaard. Ze vallen
er voortdurend de posten van het Sal
vadoraanse leger aan. „Die posten be
staan uit een man of veertig. De guer
rilla trekt daar omheem tienmaal zo
veel mensen samen en wint dus al
tijd". Volgens de Amerikanen hebben
de opstandelingen jarenlang via ge
heime transporten door de lucht en
overzee massa's wapens en tal van
instructeurs aangevoerd gekregen
vanuit het met Cuba en de Sowjet -
Unie verbonden Nicaragua. Maar die
bevoorrading is nu door het Salvado
raanse leger goeddeels afgesneden.
HET NATIONALE leger telt
40.000 man. De Amerikaanse
militaire bemoeienis met El
Salvador bestaat behalve uit
wapenzendingen uit 55 militiare in
structeurs. Zij zijn ingeschakeld in de
speciale training van 36 nieuw ge
vormde 'contrasubversieve' batal
jons, die zich in anti-guerrilla-acties
bekwamen. Een van de Amerikaanse
instructeurs verklaart: „Je houd het
niet voor mogelijk hoe gewelddadig
dit volk is. Het zijn aardige mensen,
maar ze hebben nu eenmaal de cultu
rele erfenis om hun geschillen op
bloedige wijze te slechten. Voor het
uitschakelen van een guerrilla-een
heid leren wp ze om met drie in plaats
van vier groepen te opereren: een
omsingelings-, een aanvals- en een
steungroep. Zij plachten daarnaast
nog een macheta-groep te hebben.
Dat zijn de jongens met de lange mes
sen, die de zaak folkloristisch afwer
ken."
In maart 1984 zullen er in El Salva
dor, zo heeft de regering beloofd,
nieuwe presidentsverkiezingen
plaatshebben. De grootste rivalen
zullen opnieuw zijn José Napoleon
Duarte voor de vooruitstrevende
christen-democraten (de partij die de
landhervorming en de onteigening
van banken en export-industrieën
doorvoerde) en de aartsconservatieve
Roberto d'Aubuisson van de Arena
partij welke door velen wordt gezien
als de inspirator van de gevreesde
doodseskaders.
Thans hebben de christen-demora-
ten van de zestig parlementszetels er
24 en Arena 19. Inspanningen van de
regering zijn er op gericht de guerril
la de wapens te doen neerleggen en
als linkse politieke partij te laten
deelnemen aan de presidentsverkie
zingen die voor volgend jaar zijn ge
pland. Er is binnen de regering een
'vredescommissie' opgericht die tot
dusver weinig vruchtbare gesprek
ken - buiten het land - voert met de
politieke leiders van de opstandelin
gen. „Wij schatten dat uitgesproken
links in vrije verkiezingen zo'n
15 procent van de stemmen zou kun
nen krijgen. Het lijkt er op dat ze
'daarom niet geïnteresseerd zijn in
verkiezingen", aldus een van de Ame
rikaanse waarnemers in San Salva
dor.
DIE MIDDAG gaan we een
stukje landhervorming in de
praktijk bekijken. We verla
ten de hoofdstad in westelijke
richting. Langs ons glijden lemen
hutten en wuivende bananenbomen
met in hun schaduw de eeuwige kof-
fieplanten. Op smalle lapjes grond
groeit suikerriet en rijst. Aan de
oever van een kleine rivier doen
vrouwen de was.
In de stad Armenia zijn de straten
onverhard, de huisjes donkere holen
in de pijnlijk felle zon, de kinderen in
lompen gehuld en de zwerfkatten en
-honden mager als de dood. Na een
bocht verandert de straat in een steil
afdalende landweg. Even later lopen
we met 12 campesino's in een lange
rij door de jungle naar het nieuw ver
worven land. Felgekleurde vogels
schreeuwen galmend door de wilder
nis. Als we uitkijken over de open
plek, waarop suikerriet groeit, vertel
len de 'fase 1-boeren' dat de oor
spronkelijke eigenaar hen aanvanke
lijk van het land had gejaagd en er
handlangers op aan het werk had ge
zet, opdat die de percelen zouden
kunnen aankopen. „Maar het leger is
gekomen om ons er weer op te zet
ten." Hun woordvoerder, de trotse
boer Erasmo Caceres, vertelt een ge
zin met twaalf monden te moeten
voeden. „Het gaat nu veel gemakke
lijker dan vroeger, want het land is
nu van ons zelf en we werken har
der."
We rijden terug naar San Salvador
met de onbeantwoorde vraag hoe ty
pisch dit stukje landhervorming is
voor de rest van het land, waar - ver
van de hoofdstad - behalve de guer
rilla's, de doodseskaders en afgezon
derde legereenheden vrij spel hebben.
De tocht gaat over de Panamerican
Highway, een smalle tweebaansweg
die ten oosten van de hoofdstad sinds
enkele dagen is afgesloten omdat de
opstandelingen hem in handen heb
ben. In de berm sjouwen vrouwen en
meisjes met zware bossen hout op het
hoofd. De mannen verplaatsen zich,
zonder bepakking, gemotoriseerd. Ze
puilen in grote trossen uit streekbus
sen en vrachtwagens.
Maandagochtend zit aan een don
kere ovale tafel in een sober vertrek
mgr. Ricardo Urioste, vicaris-gene
raal van het aartsbisdom San Salva
dor. Hij is geladen. „De overgrote
portie van het geweld in dit land
komt van uiterst rechts. Van de veer
tigduizend doden in de afgelopen drie
jaar komen er 32.000 op rekening van
fascistische groepen. En er zijn van
daag in El Salvador maar twee
moordzaken juridisch in onderzoek.
Eén daarvan is - door Amerikaanse
druk - de moord op vier Amerikaan
se nonnen. De regering wil blijkbaar
extreem-rechts niet controleren. En
toch zegt president Reagan over El
Salvador, om zijn economische en mi
litaire hulp aan dit land te verdedi
gen, dat „de mensenrechtensituatie
hier verbetert." Dat is objectief on
waar. De doodseskaders zijn sinds
enkele weken actiever dan ooit. Deze
week heeft de 'Maximilian Hernan
dez Brigade' openlijk toegegeven vier
vakbondsleiders te hebben vermoord.
Zij komen nooit voor de rechter. De
meeste rechters zijn trouwens ver
moord."
DE BISSCHOP zet de verlam
mende spiraal van de terreur
uiteen. Hoe getuigen van poli
tieke executies niet naar de
politie durven lopen omdat de be
trokken ambtenaar zelf tot een
moordbrigade kan behoren. Hoe nie
mand bij een krant zal aankloppen
omdat die krant zijn of haar verhaal
toch niet durft te publiceren. „In dit
land is geen perscensuur nodig. Bij
kranten die te ver gaan worden bom
men geplaatst, zoals ook het katholie
ke radiostation is opgeblazen. We zijn
in de situatie terechtgekomen dat
voor de mensen elke stap naar recht
vaardigheid tegen hun eigen belang
is. Dat is eigenlijk al eeuwen zo. De
bevrijding uit de slavernij maakte de
Salvadoranen armer dan tevoren. En
nu betekent een verzoek om gerech
tigheid meer kans om vermoord te
worden."
Het aartsbisdom heeft in San Sal
vador een eigen mensenrechtenbu-
reau in het leven geroepen, waar da
gelijks tientallen burgers aangifte
komen doen van de verdwijning van
of de moord op een hunner geliefden.
Hoofd van het bureau is de - zo ver
zekert ons een Amerikaans diplo
maat - 'onvoorstelbaar dappere' Ma
ria Julia Hernandez. Voor haar is het
geen vraag dat mensen uit het leger,
eventueel tevens lid van Arena, de
moorden uitvoeren. Ze rijden rond in
auto's - zo weet ze van talloze getui
gen - waarin zich electrische martel-
apparatuur bevindt. Dezelfde auto's
met dezelfde nummerborden zijn
aangetroffen op parkeerplaatsen van
kazernes. Een van de sterkste bewij
zen is dat het spoor van verdwenen
mensen kon worden gevolgd tot op
afstanden waarvoor men meer mili
taire controleposten heeft moeten
passeren.
ARIA Julia Hernandez
houdt de verschrikkelijke
statistieken nauwgezet bij.
Alleen al in de voorbije
maand augustus werd op haar bu
reau de moord gemeld op 323 politiek
of maatschappelijk actieve mensen
en kleine landhervormingsboeren.
Leger en paramilitaire groepen wa
ren voor 318, de linkse guerrilla voor
5 doden verantwoordelijk. In dezelf
de maand hadden 12 'verdwijningen'
plaats, waarvan de ervaring leert dat
er bijna niemand van terugkeert.
Voor ons volgen vandaag de ont
moetingen in San Salvador elkaar in
een moeilijk te verwerken tempo op.
De volgende gastheer is Roberto
d'Aubuisson, die na de verkiezingen
van vorig jaar het voorzitterschap
van het parlement in de wacht heeft
gesleept en als leider van 'Arena' door
bijna iedereen in het land de dirigent
van de doodseskaders wordt geacht.
Hij toont zich in een vergaderzaal
van het Assemblée-gebouw een groot
voorstander van democratie en be
schermer van mensenrechten. „Ik heb
de macht om die excessen te stoppen.
Wij verwerpen dit soort acties met
kracht. De kerk verdient alle steun in
haar strijd er tegen."
Maar, vindt D'Aubuisson, jaren ge
leden is de guerrilla met het geweld
begonnen. „Links begon met ontvoe
ren, kapen en doden. En zij werden,
onder meer in Europa, als helden, als
Robin Hoods afgeschilderd. Het ge
weld van rechts is een reactie daar
op." De Arena-leider meent dat het
geregelde leger van El Salvador in
kwaliteit is verbeterd en dat de
FMLN-guerrilla in het defensief is.
„De opstandelingen zijn weer begon
nen met banken, apotheken en win
kels te overvallen. Dat wijst er op dat
ze fundamentele tekorten hebben."
Overigens heeft volgens d'Aubuis
son „de christen-democratische partij
evenveel schade aan het land berok
kend als de gewapende guerrilla. Zij
hebben de economie van het land te
gronde gericht en ons weer tot bede
laars gemaakt", aldus geeft de Are
na-voorman een voorproef van de
verkiezingsstrijd van volgend jaar.
De landhervorming vindt hij op zich
zelf geen ramp, maar hij verzet zich
tegen de doorvoering er van omdat
„de landarbeiders geen boeren zijn,
hun bezit niet kunnen beheren en
grote delen van de grond thans
vruchteloos ligt."
VEN LATER zitten we in het
met zandzakken en schietkla-
re soldaten beveiligde hoofd
kantoor van de christen-de
mocratische partij, waar onder-voor
zitter José Antonio Morales Ehrlich
(Napoleon Duarte's 'tweede man')
zegt: „Oh ja, ja, natuurlijk is het Are
na die achter de dagelijkse moorden
met de afgesneden kelen zit. Dat wil
zeggen, er zijn mensen van Arena die
dat doen. Maar ook mensen uit het
bedrijfsleven en van het leger. Er
leeft daar zulk fascistisch extremis
me."
Volgens Morales Ehrlich biedt Are
na aan het leger politieke macht aan,
indien Arena de verkiezingen wint
„en als ze verliezen zullen ze het spel
van de staatsgreep gaan spelen." Ve
len, ook in Amerikaanse kringen in
San Salvador, maken geen geheim
van hun vrees dat een gekozen rege-
ring-Duarte niet getolereerd zal wor
den door de legerleiding. Hetgeen
voor Washington, dat nu in Midden-
Amerika helemaal de kaart van de
voortschrijdende democratie spelen,
in de strijd tegen de guerrilla een on
genadige gezichtsbeschadiging zou
betekenen.
Volgens christen-democraat Ehr
lich is er ondanks alles een groeiend
aantal leidende mensen in de Salva
doraanse politiek en in het leger dat
genoeg heeft van het bloedvergieten
en zich realiseert dat de enige manier
om de guerrilla van de overwinning
af te houden de blijvende economi
sche en militaire steun van de Ameri
kanen is. Die steun dreigt weg te val
len omdat zo niet president Reagan
dan toch het Amerikaanse Congres
vooruitgang in het democratisch pro
ces en bestrijding van de rechtse ter
reur tot voorwaarde maakt.
„Wij zijn de enige partij die in El
Salvador de eerlijke krachten in
dienst van het land kan stellen. Wij
kunnen zowel met rechts als met
links praten. Ik heb het gevoel dat
veel regeringen in West-Europa ook
gaan inzien dat alle gruwelen van
rechts ons nog niet verplichten het
land in handen van marxisten te ge
ven."
De dag is voorbij en we hebben in
El Salvador, waar de gewelddadige
dood ook deze nacht weer gewoon zijn
l>< )uR MARC Di: KONINCK
gang zal gaan, niet één slecht mens
gesproken. De waarheid houdt zich in
dit land angstvallig ondergronds.
DE LAATSTE ochtënl in El
Salvador brengt ons naar de
hoogste functionaris in het
land, tevens de man op wie
velen hun laatste hoop op terugkeer
naar binnenlandse vrede hebben ge
steld: president Alvaro MagEnj:.
Hij: is 'éten vrierlöêlijjke, tSSiichtza-
mè én' Verlegen zestiger. „Ik'kan voor
u niet meer dan een uur uittrekken",
zegt hij. „Ik heb een afspraak met de
tandarts. Niet met mijn éigen tand
arts, want met alle veiligheidsagen
ten die ik om mij heen moet toestaan
zou ik zijn wachtkamer niet ingaan.
Daarom ga ik naar het militaire hos
pitaal."
In het statige Spaans-koloniale
presidentieel paleis verzekert de pre
sident zijn Europees gehoor dat hij
zijn best doet het leger en de veilig
heidsdienst te zuiveren van deelne
mers in de doodseskaders. „Maar het
is niet gemakkelijk. Iedereen is bang.
Jammer genoeg denkt men daarom in
het buitenland al te gemakkelijk dat
ook de huidige politieke leiding van
het land niet deugt. We krijgen wei
nig steun voor de ontwikkeling van
onze democratie. In West-Europa,
waar men hoogontwikkeldedemo
cratieën heeft, begrijpt men veel pro
blemen niet die wij nog hebben. Maar
gelukkig krijg ik de laatste maanden
toch het idee dat sommigen ggan ge
loven dat ik mijn best doe."
President Magana onderstreept
hoeveel moeite het heeft gekost om in
eigen land aanvaard te krijgen dat
zijn regering politiek overleg pleegt
met de gewapende FMLN-guerrilla.
„Wij proberen hen over te halen om
aan het democratisch proces deel te
nemen. Maar een politieke oplossing
zou altijd via verkiezingen moeten.
Ook de guerrilla zal zich aan de stem
bus moeten onderwerpen om deel te
kunnen nemen aan de officiële
macht." S.
HET Salvadoraanse staats
hoofd besluit desgevraagd
met zijn visie op sociale recht
vaardigheid. „Is het moreel
aanvaardbaar om rijk te zijn in dit
arme land?", luidt de vraag.
„Dit is een politiek-fijpsofische
vraag. Ik ben zelf rijk. Het Kijk,'zijn op
zich is alleen een probleem omdat er
zoveel armen zijn. Ik maak 's avonds
een fles Chablis open, die evenveel
geld kost als waarvan een arm gezin
een week moet eten. Ik ben een belas
tingdeskundige. Ik heb altijd gezegd
dat de oplossing voor onze sociale
problemen en onze burgeroorlog moet
komen uit een progressieve belas
tingschaal, ten bate van de armen.
Daarom zijn er zoveel rijken die mij
niet mogen", aldus de in dejSefjenigde
Staten opgeleide en partijlozë eco
noom.
Magana is een oprecht mah. Dat A
zegt het instinct van elk van zijn or-
dervragers. De kwestie is of het niet
te laat is voor zijn mildheid, in een
land dat voor de helft is bezët door
communistisch geïnspireerde guerril
la's en voor de rest kreunt onder de,
gruwelen van een bloeddorstig fas
cisme.
Als we weer buiten staan valt ons
oog op de militaire school, die pal te
genover het presidentieel palëls gro
tendeels schuilgaat achter een ves
tingwal met kantelen en bemande
uitkijktorens. Voor een staatsgreep
hoeven de soldaten slechts de straat
over te steken.
LTERDAG 5 NOVEMBER 1983