UITBLAZEN
Amerikanen
beginnen
blunders
in te zien
Lubbers zal en móet het
CDA weer tot leven wekken
even
Mislukking van 'Athene'
staat bij voorbaat vast
Een verschuiving van
Het Verzet naar het
midden van de politiek?
Econome
DESTEMCOI
lein beetje h<
^iet begrepen
Solidair met
de toekomst
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1983
T5 PAGINA 2
■ACHTERGROND5
De kernwapendemonstratie in Den Haag:
Voorzichtig
Motief
UIT DE
WEEKBLADEN
Steekproeven
Gevangene
tamer tegen
everantie
itar fighters
WIM KOCK
Hete herfst?
Móóie herfst in
elk geval. Stralend
weer. Zachte temperatuur.
Geurende verse aarde
waar die winterklaar is ge
maakt.
Een mooie herfst na
een schitterende zomer.
Wat valt er eigenlijk te moppe
ren?
Van alles!
Niets deugt er nog.
Niets?
Dat valt wel mee, denk ik.
Als er geen stiptheidsacties zijn
rijden de treinen op tijd en zelfs
leeg rijden de bussen trouw hun
routes, voor het geval er ergens
iemand mocht zijn die toevallig
mee wil.
We worden nog steeds ver
zorgd van de wieg tot het graf.
En zorgzaam betutteld ook.
Voor elk wetje en regeltje dat
dreigt onder te gaan in de dere
guleringscampagne komt er een
nieuw. De leegte die de afge
schafte taboe's achterlieten
raakt weer aardig gevuld met
nieuwe. Daar weten de jagers
van mee te praten en de rokers.
De uitkeringstrekkers en de
ambtenaren trouwens ook. Als
er één taboe met donderend ge
raas in elkaar gevallen is dan is
het wel dat van de onaantast
baarheid der verworven rech
ten.
We leven weer in een tijd
van snelle veranderingen. Dat
heet boeiend te zijn. Daar wor
den later boeken over geschre
ven. Laten we blij zijn dat we er
zelf bij mogen staan. De politie
gaat zelf de straat op en die
goeie, ouwe ambtenaar, over
wie zoveel smakelijke mopjes
de ronde deden in de goeie,
ouwe tijd, toen de trend nog
opwaarts klom, is in opstand
gekomen. Hij heeft de ogen nu
allebei tegelijk geopend en
dreigt ons in de chaos te stor
ten.
Daar moet wel enig wraak
gevoel bij zitten, want het is
menigeen al opgevallen hoe
weinig consideratie de ambte
naren aan de dag leggen met
ons, de slachtoffers van hun ac
ties. Wij, die altijd maar dach
ten dat ambtenaren uit hun
neus zaten te eten in veel te
grote kantoren met marmeren
vloeren; dat zij zich alleen
maar inspanden wanneer zij
zich een weg baanden naar hun
gratis of veel te goedkope maal
tijden in hun luxe cantines, wij
zullen nu moeten gaan voelen
wat de gevolgen zijn wanneer
de ambtenaar het werk neer
legt.
Het wat neerlegt?
Het wérk en nu geen grapjes
meer of het loket gaat meteen
dicht!
Een van de ochtendbladen
vanmorgen, wees op de kalmte
die het publiek tot nu toe aan
neemt bij de 'toch irriterende'
prikacties. De krant maakte
daaruit op dat 'het publiek' be
grip heeft voor de noden van de
ambtenaar. Ik weet het niet. Ik
spreek nogal eens een lid van
het publiek en uit wat ik dan
hoor klinkt niet veel begrip,
tenzij het lid tevens ambtenaar
is.
Ik denk dat het publiek
nieuwsgierig is. Ik ben het in
elk geval. Ik ben nieuwsgierig
naar wat er gaat gebeuren wan
neer het echt tot een krachtme
ting komt tussen de ambtena
ren en de regering. Valt dan het
radarwerk stil?
De televisie uit? De verwar
ming en het ücht?
Ik kwam nu al iemand tegen
die zoiets liep te hopen. „Twee
weken zonder televisie, licht en
verwarming, weet je wat dat be
tekent?", vroeg hij me han
denwrijvend.
„Nee, wat dan?"
„Man, snap je dat niet? Wat
doet een mens wanneer het
koud en donker is en hij ook
niet naar de late film kan kij-
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
ken? Dan gaat'ie naar bed. Ja,
toch? En liefst niet alleen. Kun
je me volgen?"
„Ja, volgen wel, maar ik zie
nog niet goed waarheen. Ik be
doel maar, als je zo graag met
iemand naar bed gaat hoef je je
door Sonja en de Gasunie toch
niet tegen te laten houden?"
„Je begrijpt het dus niet.
Het gaat niet om mij of om jou,
het gaat om het collectieve ef
fect. Door kou, duisternis en
verveling zullen veel méér men
sen vroeg in bed kruipen. Prac-
tisch iedereen. En wat doen
mensen in bed, behalve sla
pen?"
Het begon me te dagen.
„Zie je het nu? Een reusach
tige geboortegolf is het gevolg."
„O ja?" vroeg ik. „Je denkt
toch niet dat de ambtenaren al
le sterilisaties in één klap on
klaar kunnen maken? Of be
heersen ze soms ook al de aan
maak en distributie van voor
behoedsmiddelen?"
„Ach man, je weet toch wel
dat er ondanks al die vooruit
gang toch nog zat ongelukken
gebeuren. Op de schaal die ik
voor ogen heb moeten het er
vele tienduizenden zijn. In New
York was het effect van een
paar nachten duisternis negen
maanden later al duidelijk
merkbaar en in New York zijn
ze toch niet achterlijker dan
hier, wel?"
„Oké", zei ik, „stel dat jouw
geboortegolf eraan komt, wat is
daaraan voor jou dan zo op
windend?".
Hij had het precies uitgere
kend. „De ambtenaren gaan
mijn AOW redden. Ik ben nu
dertig. Stel dat ik er met zestig
mee moet kappen. Dan zijn al
die zuigelingen die de komende
weken, dankzij het stilvallen
van de gasvoorziening en de
centrales, worden verwekt in
middels dertig en dan kunnen
ze premie betalen voor mijn
AOW-tje. Zonder geboortegol
ven vergrijzen we, heb ik gele
zen. Als er niets gebeurt zijn
over dertig jaar, wanneer ik aan
de beurt kom, de potten leeg."
„Tja, als je het zo bekijkt",
aarzelde ik, nog zoekend naar
de zwakke plekken in z'n be
toog...
„Als je het zo bekijkt", viel
hij me in de rede „is een algehe
le en langdurige staking van al
le ambtenaren en trendvolgers
een daad van solidariteit met
de bejaarden van morgen-
nou ja. overmorgen.
Zo had ik het niet bekeken.
Zijn redenering leek me iets te
gladjes, maar ik kon zo gauw
geen speld vinden om er tussen
te steken. Wél een man die
vooruitkijkt, dacht ik nog.
Hr.Ms. Soemba
Kort geleden schreef ik op
deze plek over het oude ma
rineschip „Soemba" dat bin
nenkort naar de sloper zal
gaan. Uit de reacties die ik
toen ontving maakte ik op
dat er mogelijk lezers zijn
die nog oude foto's van de
„Soemba", of foto's die op
of bij het schip zijn gemaakt,
in hun bezit hebben. De hui
dige bemanning is op zoek
naar zulke foto's. Zij zouden
die willen lenen om ze te ge
bruiken bij de samenstelling
van een herinneringsboekje
over dit langzamerhand his
torische schip. Wie dergelij
ke foto's of andere herinne
ringen aan de „Soemba"
eventueel tijdelijk wil af
staan, verzoek ik contact
met mij op te nemen. Tele
foon 076-236524.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie drs. J.H M. Brader
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41©076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Göes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Abonnementen:
20,49 per maand; 61,15 per kwartaal of 238,00 per jaar.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties:
Informatie grote advertenties 076-236881
't Kleintje 076-236882.
Overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rflnkrplfltipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447
NCB rek. 230301584-Rabo rek. 101053738.
De Cubaanse leider Fidel Castro bij de aankomst van
gewonde Cubanen uit Grenada in Havana. - fotoupi
Van onze correspondent
Mare de Koninck
WASHINGTON - President
Reagan geniet blijkens opi
niepeilingen nog steeds bre
de steun onder de Ameri
kaanse bevolking voor de
militaire verovering van de
eilandstaat Grenada, maar
de publieke juichstemming
en de populariteit van de
president kunnen in de na
bije toekomst alleen maar
aangetast worden door de
snel groeiende kritiek en
onthullingen over de invasie
in het Amerikaanse Congres
en in de media.
Steeds meer Congresleden
- zo blijkt tijdens de nog al
tijd voortdurende debatten
in het Capitool - raken door
drongen van de militair-
technische blunders die bij
de acties zijn gemaakt.
Tientallen Grenadese
psychiatrische patiënten
zijn omgekomen, omdat de
Amerikaanse luchtmacht op
de dag van de invasie een
gebouwencomplex bij Fort
Frederick bombardeerde,
waarvan men niet wist dat
er een kliniek in was gehuis
vest. De vergissing is vier
dagen lang verzwegen.
Een en ander bewijst de
volgens een Amerikaanse
senator „ongelooflijk slechte
beurt die de Amerikaanse
geheime inlichtingendien
sten weer eens hebben ge
maakt". Grenada werd in
Washington al vier jaar lang
als een potentieel gevaar be
schouwd, president Keagan
wees het eiland enkele
maanden geleden tijdens
een nationale televisietoe
spraak aan als een Russi-
sche-Cubaanse buitenpost,
maar toen de Amerikaanse
inval kwam, beschikte men
blijkbaar niet over staf
kaarten van het eiland, wist
men niet de lokatie van zie
kenhuizen, had men geen
idee hoeveel Cubanen er
aanwezig waren (het Penta
gon zei aanvankelijk 500 tot
600, stelde daarna geschrok
ken vast dat het er wel 1200
waren en houdt het vandaag
op zo'n 700) en moesten Gre
nadese burgers de Ameri
kaanse soldaten vertellen
waar de gezochte wapende
pots waren.
Verder wordt met de dag
duidelijker dat president
Reagan en zijn staf de
kracht van het protest in de
geallieerde westerse wereld
tegen de Grenada-invasie
hebben onderschat.
Grote frustratie is er in
het Amerikaans Congres
ook nog steeds over de
„rechtvaardigingen achter
af", die het Witte Huis en het
Pentagon voor de actie op
Grenada blijven produce
ren. De passage uit de dra
matische tv-speech van
Reagan, waarin hij ver
klaarde dat zijn soldaten
„net op tijd" op Grenada
waren geland omdat ze er
magazijnen hadden ontdekt
met Russische wapens, „op
gestapeld tot bijna aan het
plafond", is intussen door
veel Congres-leden aange
haald als een soort nationaal
raadseltje waarvan het pu
bliek blijkbaar moet raden
hoe hoog dus het plafond
was en hoe breed de stapel.
(Inmiddels heeft een Neder
landse ooggetuige van de in
vasie die werkzaam was bij
het ministerie van Construc
tie van Grenada en belast
was met wegenonderhoud,
ir. Frank van Baarsel, na te
rugkeer in Nederland in in
terviews onder meer ver
klaard: Een Duitse vriend
van mij heeft foto's genomen
van Amerikanen die dozen
met technische apparatuur
en rijst opvulden met wa
pens." Het zou hierbij gaan
om Russische wapens die op
PLO-lieden in Libanon buit
waren gemaakt.Red.)
Vragen leven ook omtrent
de „documenten" die gevon
den zouden zijn - maar nog
altijd niet vrijgegeven door
de Amerikaanse regering -
over „geheime militaire ver
dragen" tussen Grenada,
Cuba en de Sovjet Unie.
Trouwens, het verdrag tus
sen de Oost-Caraïbische sta
ten dat door president Rea
gan is aangehaald als basis
waarop de buurlanden van
Grenada om Amerikaans
ingrijpen op het marxisti
sche eiland vroegen, blijkt
eveneens een vrijwel „ge
heim" verdrag te zijn. Het
blijkt nooit officieel door de
VN te zijn geregistreerd.
Nog een ongemakkelijke
kwestie voor de Amerikanen
is dat zij pas twee dagen na
de invasie met het blijkbaar
achteraf geconstrueerde ar
gument konden komen dat
de gouverneur-generaal van
Grenada, Sir Paul Scoon, die
de officiële vertegenwoordi
ger is van de Britse konin
gin, zelf om de Amerikaanse
ingreep had gevraagd. Nu
Hare Majesteits regering in
Londen diezelfde invasie
van haar voormalige kolonie
scherp heeft veroordeeld,
maakt het „verzoek" van de
zonderlinge onderwijzer
Paul Scoon een juridisch wel
heel povere indruk.
Waar blijkbaar vooraf in
het Witte Huis ook nauwe
lijks over is nagedacht, is de
repatriëring van Cubaanse
en Russische soldaten en
ambassadepersoneel en over
de wijze waarop en onder
wiens toezicht verkiezingen
voor een democratisch be
stuur op Grenada moeten
worden georganiseerd. Er is
een chaotisch overleg over
op gang gekomen, waarvoor
niemand een draaiboek had
klaarliggen.
Door onze correspondent
Aad Jongbloed
BRUSSEL - „Als de proble
men niet in hoofdzaak wor
den opgelost voor de komen
de Top in Athene, dan gaat
de Europese Gemeenschap
een crisis van de eerste orde
tegemoet", verzuchtte on
langs de Franse minister
voor Europese Zaken, André
Chandrenagor. En hij voeg
de daar enigszins drama
tisch aan toe: „En dat juist
op een moment dat Frank
rijk het voorzitterschap
overneemt."
De Europese Gemeen
schap is zo dolgedraaid door
de steeds groter worden te
genstrijdigheden tussen na
tionale en communautaire
belangen, dat alle geloof in
een gezamenlijke Europese
toekomst verloren lijkt te
gaan. Vandaar, dat de ver
gadering van EG-ministers
volgende week in Athene
van cruciale betekenis is.
Het zijn niet alleen de fi
nanciën waar men geen
raad mee weet. Inmiddels is
er een plan van de Europse
Commissie, een van de De
nen, een van de Britten, een
memorandum van de Fran
sen en een gedachte van de
Duitsers op tafel om de mid
delen ofwel uit te breiden
ofwel binnen de bestaande
perken te houden door mid
del van bezuinigingen. Maar
elk voorstel benadeelt bij
toerbeurt een of meer lidsta
ten dusdanig dat er een
godswonder of een zelfopof
ferende politieke wil aan te
pas moet komen om uit de
financiële problematiek te
komen.
Misschien gaat het bij de
landbouw lukken. Daar
krijgen de ministers het
wellicht voor elkaar te ko
men tot een superheffing op
overproductie. Maar Britten,
Italianen en Ieren liggen nog
dwars en vragen om uitzon
deringen.
De Visserij-ministers ont
moeten elkaar op 14 decem
ber, kort na de Top, voor de
zevende keer sinds ze begin
dit jaar bereid bleken tot een
algemeen visserijbeleid te
komen. Dat lukt echter niet
erg met de haring, waarbij
Nederland vindt dat ons on
recht wordt aangedaan. Ne
derland verbaast zich over
de grote hoeveelheden ha
ring, die de Duitsers, Belgen
en Britten plotseling eisen.
De Duitsers mochten vorig
jaar 6500 ton vangen, maar
vingen niet meer dan
183 ton. De Britten mochten
20.000 ton vangen, maar
haalden slechts 3500 ton uit
de Noordzee. En de Belgen,
die vorig jaar slechts
1500 ton vingen, willen nu
plotseling 9000 ton naar de
afslag brengen.
Een ander punt is het
staal. Alle lidstaten moeten
in het kader van de gezond
making van de Europese
staalindustrie 'inleveren',
maar alle lidstaten, waar
een dergelijke operatie te
gevoelig in het vlees snijdt,
proberen daar onder uit te
komen.
Op het punt van energie,
waar toch de menige minis
terraden aan besteed zijn,
wil men elkaar ook niet vin
den. Gaat de agenda over
kolen, dan zijn de Italianen,
Fransen, Denen en Neder
landers voor geen enkel plan
te vinden, want het kan al
leen maar geld gaan kosten.
De landen met nog (een veel
te dure) mijnbouw, zoals
Duitsland en België (met
100 procent duurdere kolen
dan elders in de wereld) en
Groot-Brittannië (met
30 procent duurdere kolen,
maar met onveilige mijnen)
daarentegen proberen elke
cent uit het Europese potje
op te strijken.
Zo wil de Commissie ook
graag een algemeen beleid
op het gebied van de alter
natieve energie, maar de lid
staten willen de uitkomsten
van het onderzoek graag
voor het eigen bedrijfsleven
reserveren.
Ook het industrieel on
derzoek komt niet van de
grond. Er is een plan om de
grote industriën van Europa
50 procent te laten betalen
van elk onderzoek, waaraan
minstens twee industriën uit
twee lidstaten deelnemen
- de andere helft betaalt de
EG - maar de twijfels zijn
groot. Vooral bij lidstaten
als België, Luxemburg,
Griekenland en Denemar
ken, die geen echte grote in
dustriën kennen en die dus
weer uitzonderingen voor
kleinere bedrij ven eisen,
maar ook bij de andere lid
staten, want je weet nooit
welke concurrent je met het
onderzoek voedt.
Men wenst het ook niet
eens te worden over de afba
kening van het regionaal
fonds - voor zwakke re
gio's - en het sociaal fonds
- voor directe economische
gevolgen - wat dat weer een
van de redenen is dat er nog
steeds niet grootschalig op
getreden wordt tegen de
werkloosheid.
Op transportgebeid blijft
Nederland al jaren hameren
op vereenvoudigde grensfa-
caliteiten. Het zal de andere
landen een zorg zijn dat wij
als transporteurs van Euro
pa daar grote belangen bij
hebben. Ze werken dus niet
mee. Minister Van de Broek
zei daar onlangs nog over:
„Zolang dit niet van de
grond komt - en dat is zelfs
bepaald in het Verdrag van
Rome - hoeft er natuurlijk
op andere punten van ons
niet op grote coöperatie ge
rekend te worden."
Op het terrein van de in
terne markt, het gelijkscha
kelen van productienormen,
is het helemaal een dolle
boel. Een voorbeeld: de De
nen verzetten zich tegen het
gebruik van het antibioti
cum natamychine in de
korst van de kaas als con
serveringsmiddel. Europese
kaas naar Denemarken mag
het spul niet in de korst heb
ben. Deense kaas die naar
Europa gaat, heeft wel nata
mychine in de korst.
Juist vanwege al die de
tailpunten is het duidelijk
dat een echte doorbraak op
korte termijn niet te ver
wachten is. Ook al omdat in
1966 de Fransen het voor el
kaar kregen dat op het ni
veau van de Europese Ge
meenschap bij belangrijke
beslissingen net zolang zou
worden gediscussieerd tot
iedereen het eens is, het zgn.
Akoord van Luxemburg.
Het lijkt er op dat Frankrijk
na de komende Top van
Athene als nieuwe voorzit
ter de rekening daarvoor ge
presenteerd krijgt. Maar
eerst zal de grote en laatste
ontmoeting voor die Top
volgende week al leren hoe
groot de mislukking van
'Athene' gaat worden.
Door Herman Mertens
DEN HAAG - Veeg een gro
te groep mensen op één
hoop, pluk er een aantal
meest voorkomende ken
merken uit en er ontstaat
een doorsnee-beeld van die
groep. Het is een methode
die gewaagder wordt naar
mate de betreffende groep
afwisselender van samen
stelling is.
Daarom zijn er nogal wat
kanttekeningen te plaatsen
bij de op zich juiste consta
tering dat de gemiddelde de-
monstrant(e) in de Haagse
binnenstad afgelopen zater
dag een jonge onderwijzer,
welzijnswerker of student
was met linkse opvattingen.
Over die laatste karakte
ristiek bestaat de minste
twijfel. Het was een overwe
gend linkse demonstratie,
schrijft het onderzoeksteam
van de Nijmeegse universi
teit onder leiding van dr.
Ton Bertrand. Nog zwak
uitgedrukt, want het aantal
betogers dat VVD ant
woordde op de vraag welke
partij de voorkeur geniet,
was kleiner dan ééntiende
en werd daarom niet in de
statistieken opgenomen.
De daadwerkelijke CDA-
aanhang bleef beperkt tot
1,3 procent ofwel tot ruim
6000 deelnemers. Twaalfdui
zend anderen gaven op tus
sen de Kamerverkiezingen
van vorig jaar en afgelopen
zaterdag CDA-spij toptant te
zijn geworden. Een terug
blik op de protestmars in
Amsterdam twee jaar gele
den leert, dat zich toen 6400
overtuigde CDA-fans onder
de 400.000 demonstranten
bevonden, afgezien van bij
na 7000 mensen die in '81
weliswaar CDA hadden ge
stemd, maar op de dag van
de demonstratie die keuze
niet meer steunden.
Voorzichtige conclusie:
het aantal deelnemende on
vervalste CDA-ers was in
Amsterdam groter dan in
Den Haag, maar dat zou
kunnen liggen aan een be
speurbare trend dat CDA-
gezinden, die zich tegen de
kernwapens keren, tegelij -
kertijd de partij uit het oog
verliezen.
De kleine rechtse partijen
zoals CentrumpartijSGP,
GPV en RPF telden geza
menlijk onder de betogers
ook 6000 sympathisanten.
Dat is een nogal opvallende
uitkomst, die echter geen af
breuk doet aan het algemene
beeld: de regeringspartijen
hebben massaal verstek la
ten gaan.
Niet verwonderlijk is, dat
de achterban van klein links
sterk vertegenwoordigd was
(PPR 13,6 procent, PSP 22,9
propcent, CPN 9,9 en EVP 3,3
procent). Klein links, en
daaronder vooral de PSP,
heeft echter fors terrein
moeten prijsgeven aan de
PvdA, die in vergelijking tot
Amsterdam aanzienlijk in
de gunst van de betogers is
gestegen: toen 26 procent, nu
liefst 44,6 procent.
Rechtvaardigt deze uit
komst de gevolgtrekking
van IKV-secretaris Mient-
Jan Faber, dat het protest
tegen het officiële kernwa-
penbeleid zich naar het mid
den heeft verplaatst?
De PvdA zat eind '81 een
paar maanden in het tweede
kabinet Van Agt en was be
zig akkoord te gaan met de
zogenaamde passieve voor
bereidingen die de D'66-mi-
nister Van Mierlo (Defensie)
trof om de basis voor de
kruisraketten aan te wijzen.
De tweede opmerking ligt
in de constatering van de
Nijmeegse onderzoekers, dat
„vergeleken met de Amster
damse demonstratie het
aandeel van linkse kiezers
onder de demonstranten
groter is geworden". Op het
totale bestand prosteerders
is (vooral door de sterke toe
name van PvdA-ers die het
verlies van klein links ruim
schoots goedmaakten) de ca
tegorie 'links' nadrukkelij
ker aanwezig dan in '81. Dat
is op zich geen aanwijzing
voor een verplaatsing van
Het Verzet naar het midden.
Tegen de verschuivings
theorie pleiten ook de ant
woorden die zijn binnenge
komen op een aantal gerich
te vragen van de intervie
wers. Zo blijken vooral de
meelopende CDA-ers, VVD-
ers en D-66-ers een algeme
ne bezorgdheid over de
kernbewapening als belang
rijkste motief op te geven.
De (klein) linkse betogers
daarentegen steunen veel
vaker op de eerste plaats de
politieke eis van de organi
satie (geen plaatsing van
kruisraketten).
Verdere acties na een be
sluit tot plaatsing in Neder
land zoals blokkades, sta
kingen of het weigeren van
belastingbetaling vinden
een willig oor bij vooral
klein links, maar „de groot
ste reserves daartegen vindt
men bij demonstranten uit
CDA, D'66 en uit kerkelijke
kring", zo vatte het Nij
meegse team de antwoorden
op een aantal vragen samen.
Overigens is nogal opval
lend, dat over het lidmaat
schap van de Navo nogal
verschillend wordt gedacht.
In vergelijking tot Amster
dam vinden méér betogers
dat de Nederlandse invloed
binnen de Navo zeer klein is
en ook het aantal deelne
mers dat de Navo de rug toe
wil keren is gegroeid, maar
42 procent vindt toch nog al
tijd, dat ons land maar
(voorlopig) lid moet blijven
van het bondgenootschap.
Ruim 46 procent zei ronduit
'nee' op die vraag en bijna
twaalf procent wist het niet.
Interessant zijn de resul
taten van het onderzoek die
betrekking hebben op de
maatschappelijke status van
de betogers. Weliswaar zijn
de studenten, de onderwij
zers, de maatschappelijk
werkers en de werkers in de
gezondheidszorg in de meer
derheid (samen meer dan 52
procent), hun aandeel van
het totaal is teruggelopen.
Daarvoor in de plaats is het
aantal mensen met een baan
in kantoor of fabriek toege
nomen, waaraan de steun
van het FNV zeker niet
vreemd zal zijn. Ook het
aantal 'huisvrouwen' (13,7
procent van de demonstran
ten) is flink gestegen.
De onderzoekers signale
ren tenslotte een sterke toe
name van het aantal protes-
teerders met een lage tot mi
nimale school-opleiding. Er
lijkt al met al geen aanlei
ding te zijn voor het stand
punt dat de verschuiving,
waarop de vredesbeweging
doelt, politiek van enige be
tekenis is. Wel is Het Verzet
nu in bredere lagen van de
bevolking doorgedrongen.
„De lagere ambtenaren wor
den veel beter beloond dan
hun evenbeelden in het be
drijfsleven, terwijl dat bij
de hogere ambtenaren juist
andersom zal liggen". Een
citaat uit de HAAGSE POST
van deze week in een artikel
over de ambtenaren. Onder
de kop „Afscheid van het
trendbeleid" laat het blad
Abva/Kabo-voorzitter Van
de Scheur en minister Riet
kerk - de hoofdrolspelers in
het Nederlandse drama rond
de 3,5% - aan het woord.
Uit cijfers van Financiën,
zo blijkt, zal - ook mét de
korting - de minimale amb
tenaar er volgend jaar stuk
ken beter af zijn dan zijn
collega in het bedrijfsleven.
De HP schetst het dilemma,
dat door de acties ontstaan
is. Rietkerk wil de keuze
maken voor geld inleveren,
of minder banen en als de
ambtenarenbonden geen
geld willen inleveren zullen
ze dus moeten pleiten voor
minder werk. Dat probleem,
zo laat Van de Scheur weten,
bestaat misschien wel voor
de overheid, de bonden kie
zen voor een én/én-oplos-
sing: dus meer geld én meer
banen. Bovendien hoopt Van
de Scheur het stakingsrecht
voor ambtenaren nu einde
lijk eens kunnen afdwingen,
terwijl hij ook een andere
salarisopbouw wil: ambte-
nareninkomens koppelen
aan een aantal cao's uit het
bedrijfsleven. Rietkerk van
zijn kant voelt er allemaal
weinig voor: hij wil wel de
onderhandelingsvrij heid
voor de bonden, maar, zo
zegt hij, dan gaan we ook
echt bedrij fsleventje spelen.
„Dus geen blinde koppeling
aan zo'n vijf cao's".
De HP meldt verder het
bestaan van een geheime
rapportage over de inko
mensverhoudingen in ons
land. Daaruit blijkt onder
meer dat de laagst betaalde
ambtenaren vele malen
gunstiger zitten dan hun
collega's in het bedrijfsle
ven. De rapportage wordt
volgens het blad op het mi
nisterie zelf met veel moeite
in een vergeten lade wegge
werkt, omdat het de actie
voerende bonden slecht zou
uitkomen.
Over ambtenaren, acties
en de 3,5% schrijft ook EL-
SEVIERS MAGAZINE. Het
blad heeft een interview met
CNV-baas Van der Meulen,
die zich lelijk bedrogen voelt
door het CDA. Van der Meu
len constateert in een in mi
neur geschreven verhaal dat
het CDA - ook door de 'kille'
benadering van de sociale
rechtvaardigheid - aan een
proces van stervensbegelei
ding onderhevig is.
Daarmee zijn we gelijk bij
het tweede in het oog sprin
gende onderwerp van de
weekbladen - het CDA en
zijn leidsman Lubbers .-
aangeland. Volgens DE
TIJD is Lubbers bezig de
'lazerus' van de christen-de
mocratie te worden. De man
'regeert met het grootste
plezier', neemt harde en
voor iedereen duidelijke be
slissingen, vindt zijn 'eigen'
CDA achter zich en blijkt -
tot ieders verbazing Van Agt
qua populariteit naar de
kroon te steken. Het CDA-
bureau laat sinds enige tijd,
zo meldt het blad, steekproe
ven naar 's mans aanhang
doen. Hij is, zo blijkt, allang
'het' CDA en wordt alom ge
roemd om zijn doortastend
heid. In een gesprek met
CD A-fractieleider De Vries
(„mijn ambities zijn niet
persoonlijk", dus die man
hoeft niet zo erg te schoppen
tegen het kabinet) ontdekt
DE TIJD de policy van de
christen-democraten voor
de komende tijd. Lubbers
zal de komende maanden
wat meer als partijman in
het land optreden. Met
sptterende uitspraken moet
hij de achterban-op-per
soonlij ke-grondslag vastleg
gen. Met andere woorden:
Lubbers (dus het CDA) be
gint alvast een soort verkie
zingscampagne. Over de
kritiek op de 'koerswijzi
ging' van het CDA merkt De
Vries nog heel dapper op:
„Eerst vonden jullie ons te
vaag en nu zijn we weer te
duidelijk.
Om die reden, zo wordt
duidelijk, moet ook zo snel
mogelijk gekapt worden met
het gechicaneer rond de 'dis
sidenten' Schol ten en Dijk
man. De eerste krijgt in het
verhaal overigens nog een
aantal vegen uit de pan, van
zijn vroegere compaan Hans
de Boer. De ruzie in de frac
tie rond de twee is „in wezen
geen politieke zaak, maar
een karakterologische".
Scholten heeft, zo wil De
Boer het, jaren lang zijn best
gedaan om zoveel mogelijk
als 'eenling' op te treden.
Voorbesprekingen over be
paalde onderwerpen maakt
hij niet mee, maar als er be
slist moet worden, maakt
Schol ten eerst zijn eigen
nummer, zo luidt kort sa
mengevat de scherpe analy
se van De Boer.
Ook over het CDA, maar
dan als de gevangene van de
VVD, schrijft VRIJ NE
DERLAND. Het blad maakt
gewag van lichte paniek in
de CDA-gelederen over de
kansen op voortbestaan. De
conclusie van het blad ten
deert overigens in dezelfde
richting als het TIJD-ver-
haal; want ook hier blijkt
dat het CDA moet proberen
via stugge loyaliteit aan
Lubbers klaarheid te bren
gen in de politieke krachten
verhoudingen. De innige
omarming van Lubbers'
harde politiek blijkt vooral
tot doel te hebben één ding
te voorkomen: dat de VVD
straks met de resultaten kan
gaan pronken. Aantjes, die
ook weer eens uit de doos
wordt gehaald zegt het on
omwonden: „Wat een pre
mier als leider van een coa
litie doet wordt dan geacht
de CDA-identiteit te zijn".
Overigens ziet Aantjes een
groot probleem opdoemen
bij een dergelijke benade
ring: het holt de vrijheid uit
van de fractie, het parle
ment gaat stommetje spelen
en „mensen van kaliber
houden er dan mee op".
Ook volgens ELSEVIERS
WEEKBLAD zit het kabi-
net-Lubbers gebeiteld. Het
land mag dan wel op zijn
kop staan door de acties van
de ambtenaren, maar poli
tiek gezien kan de club-
Lubbers zich heel veel ver
oorloven. (PE.)
VRIJDAG 4 NOVEMB
'an
een onzer verslaggevers
igN HAAG - Artiesten,
jortlieden en zakenmensen
aan in 1984 'op zijn Japans' d
e(jerlandse export naar Ja-
sn stimuleren. Drie ministe
ns en de gemeente Rotter-
ajn hebben daarvoor geza-
,enlijk een programma ont
wikkeld, waarop een zestal in
apan kansrijke sectoren van
,t bedrijfsleven kunnen in-
aken.
pe 'Japan-totaal-actie' lijkt
de activiteiten die vorig
lar zijn ontplooid in de rich-
ng van de Verenigde Staten,
nn het twee eeuwen geleden
was dat de betrekkingen met
Na
Van onze
parlementaire redactie
lEN HAAG - De plannen van
et kabinet om al op korte ter-
ïijn 23 oude straaljagers te
jveren aan het Turkse gene-
aalsbewind, zijn gisteren
astgelopen op de afwijzende
ouding van de Tweede Ka-
er.
Dat bleek tijdens een mon-
eling overleg van de vaste
iamercommissie voor Buiten-
indse Zaken met haar minis-
:r Van den Broek.
Behalve de PvdA, D'66 en
dein links' is ook Van den
Iroek's eigen partij, het CDA,
terk gekant tegen de levering,
ie door de Turkse generaals
al worden uitgelegd als steun
an hun bewind.
De Kamer wil om die reden
linstens uitstel totdat vast-
taat dat de nieuwe macht-
ebbers die na de verkiezin-
en van zondag aantreden be-
ïid zijn concrete stappen te
etten in de richting van een
emocratischer bestel.
LANK ZUID-AFIKA heeft met
,6 miljoen stemmen vóór en ru
ndum een grondwetswijziging c
lurlingen in het land en de 80
irkomst voor het eerst een heel
het vooruitzicht stelt. De rege
ier Pieter Botha hoopt dat op di
Drden gebouwd, die de toekom;
n. Die hoop zal, vrezen wij, ijdr
et enige kans op succes lijnen
it overgrote deel van de inwon;
fel heeft. En dat is vooralsnog h
i: voor de rond 21 miljoen zwaï
ijft het apartheidsregime in zijn
irtvan kracht.
Officiële prognoses over de be
rarten in Zuid-Afrika de blanker
/ervleugelen. Tegen het jaar 2.(
5 miljoen naar 5,2 miljoen geste
n van 21 miljoen tot ver over de
antal kleurlingen tot 3,6 miljoen
11,1 miljoen. Met deze cijfers vo
Jdeerd worden, dat zolang de
acht in handen laat van een kleir
ng van een rassenoorlog met de
>k de reden dat de progressieve
gen het referendum te stemmen,
inhangers van deze overwegent
geslagen.
De conservatieven waren evene
den uiteraard. Deze orthodox
ondwetswijziging als een eerst
iersing, als een, zoals Treurnic
"it Koninkrijk van Christus'. Ma
'eft tot zijn diepe teleurstelling m
inde achterban zijn stemadvies i
Zodoende heeft premier Botha
iven als van progressieven ruim
zijn nieuwe orde gekregen. Di
^wijziging bedoeld zou zijn als
uitslag van het referendum ech
in als een eerste (kleine) stap 0[
1 de afbraak van de apartheid c
>°p voor Zuid-Afrika, een heel kl
■zwarten is op.
Gatsha Buthelezi, de leider van
es heeft wat dit betreft duidelijl
J|d-Afrika weet uit familie-overle'
feloes in opstand komen. Nu n
'eer) en schild maar met het mo
"ika omringende zwarte 'frontlijr
'er de ruim 4.000 km lange - c
ln Zuid-Afrika hun onderdrukte b
'°ESTE REACTIES - en terecht
•n in Amerika geregistreerd word
-' president Reagan en de defe
"deren dat journalisten ter plekl
"op de vraag, waarom het leve
Grenada opgeofferd moesten w
e') bestaande buitenlands beleid
uaarom is het meer dan merkwï
P dure TV-satelietverbindingen of
over West-Europa uitstorten. 0\
s Nederland) waar misschien
Fan worden.
net probleem met Reagan is dat
art te verkopen als Coca-Cola. C
dat hier in West-Europa, zoal;
'aai (dus de boodschap) verse
