Bende in België vermoordt getuigen Gel een Kunstgebit verliest houvast door slinkend kaakbot De wraak van de bakker Rabobank CREDIT LYONNAIS BANK NEDERLAND RABOPOLI DINSDAG 1 NOVEMBER 1983 T11 PAGINi =EXTRA OP DINSDAG5 VERANDERINGEN IN MOND VAAK VEROORZAKER KLACHTEN Sosiale Joenit papier) voor uw pen Demonstratie Connecties met rechtse para-militaire organisatie DINSDAG 1 NOVEMBEF RENTETARIEVEN PER 1-10-1983 'Zware strijd Marokko in West-Sahara' m geld en goede raad Sauna wint het van schaamtegevoel door Jan van de Ven De Nederlander blijkt in toenemende mate bereid te zijn kleren en schaamtegevoel te laten vallen voor het fenomeen sauna. In de sauna zit men naakt samen met ande ren in een gloeiende ruimte zich bloot te ge ven. Voor wie is gewend aan badpak of zwembroek en naaktlopen een te onthullende bezigheid vindt, zal het eerste saunabezoek een hele zelf overwinning zijn. Verlies van gêne vraagt eni ge voorbereiding. Zo blijken nieuwe sauna-bezoekers vaak eerst naar vele verhalen van familieleden of vrienden over de geneugden van de sauna te hebben geluisterd. Na te zijn gebombardeerd met enthou siaste mededelingen over ge zondheid, fit voelen en meer van die eigentijdse wollige kreten is de aarzeling om ook een sauna binnen te gaan gro tendeels verdwenen. Binnen eigen kring wil men niet voor de anderen onder doen, is de angst om 'achter' te blijven groter dan de onthul ling van de totale ego. De stap naar de plaatselijke sauna is snel gezet, als de ingewijden bereid zijn het ritueel voor te doen. Zij zijn bekend met de nieuwe cultus en zij moeten ongemerkt voordoen wat er in de stoomtempel van de bezoe ker wordt verwacht. Samen met bekenden blijkt boven dien het laten vallen van het schaamtegevoel een minder ingrijpend gebeuren. Zou in de kring van beken den de sauna worden geïntro duceerd als een middel om het lichaam te reinigen en vocht kwijt te raken, als een middel naast zwemmen, douchen en het nemen van een bad dan bedenkt een twijfelaar zich. Schoon worden kan hij in de veilige beslotenheid van de doucheruimte en het zwembad dient om samen met anderen in de verhullende veiligheid van badkleding met reinigend water in contact te komen. De twijfelaar heeft meer nodig. Hem zal bijgebracht moeten worden, dat de sauna iets nieuws is. Een nieuwe vorm van beleving ten dienste van de gezondheid, net zoiets als trimmen maar dan zonder hardlopen. Pas dan wil iemand niet voor anderen on derdoen. Aan een trend valt niet te ontkomen. Het verschijnsel sauna is echter al heel oud. Twee dui- Samen met bekenden blijkt het laten vallen van het schaamtegevoel minder ingrijpend. zend jaar geleden hebben de Romeinen de sauna in de be zette Europese gebieden geïn troduceerd. Soldatenleven was ook toen een ploeteren in stof en blubber en om het lijf schoon te krijgen stapte men de sauna binnen, zoals de sol daat van nu van een douche ruimte gebruik maakt. De Ro meinen hadden geen douches. Zij hielpen heel proper Euro pa, na aftrek van de viezeri ken: een gering deel, aan de sauna. De sauna burgerde in, maar wat meer gebeurt: een goede gewoonte raakte in de verge telheid. Behalve in Finland, waar tot de huidige dag de he le bevolking nog broederlijk in gedeelde naaktheid van de sauna gebruik maakt. En hoe kwam de sauna weer in ons land? Door een leger. Tijdens de tweede wereldoorlog ont dekte het Duitse leger in Fin land de mogelijkheid om stof en blubber van het lijf te zwe ten. En de Duitse Jan soldaat raakte zo enthousiast, dat hij ook dit fenomeen mee naar huis nam. De Nederlandse trendsetter heeft de sauna van de Duitsers overgenomen. Niet meteen, want de eerste periode na de oorlog lag alles wat Duits was niet zo goed in de markt. Toen de gemoederen tot bedaren waren gekomen, ontdekte de Nederlander dat met name welgestelde Duitsers zich pleegden te reinigen door li ters vocht via de poriën te la ten wegvloeien. Welstand zet aan tot na-apen. In ons land kwamen ook sauna's Nu zijn er 110.000 Nederlan ders, nog geen een procent van de bevolking, regelmatige be zoekers van 400 sauna-bedrij ven in ons land. Nieuwsgierig geworden naar de ontwikke ling van het sauna-gebruik heeft het Economisch Instituut voor het Midden- en Kleinbe drijf een onderzoek ingesteld, waaraan genoemde en nog te noemen cijfers zijn ontleend. Het instituut geeft zelf al aan, dat het onderzoek niet meer is dan een nieuwsgierig snuffe len, want de opgesomde cijfers geven slechts bij benadering aan hoe de sauna-bedrijven draaien. Van de 110.000 maken er 70.000 regelmatig gebruik van de sauna. De meeste bezoekers variëren in de leeftijd van twintig tot veertig jaar (60 procent). Als we deze groep met andere andere sectoren van het midden- en kleinbe drijf mogen vergelijken, dan is bovenstaande schets niet ver naast de waarheid. Uit die leeftijdsgroep komen de trendsetters voort. Op die groep richt zich de reclame. Onderzoekers van het insti tuut geven nadrukkelijk aan, dat het onderzoek uitsluitend gericht is geweest op de nette, onafhankelijke bedrijven. Aan sex-sauna's is geen aandacht besteed. Wat daar gebeurt blijft onderwerp voor de fan tasie. Met de 400 nette bedrijven gaat het overigens niet zo best. Iets meer dan de helft van de bedrijfsvoerders stelt .zich te vreden met een inkomen, dat door het instituut als onvol doende wordt gekenschetst. De sauna-bazen zeggen tevre den te zijn. Zij zien in hun ma tig renderend bedrijf geen aanleiding om de kapitaalin tensieve broodwinning aan de kant te doen. Het onderzoeksrapport van het instituut laat zich ook in met groei van de nieuwe be drijfstak. Tweederde van het aantal bedrijven is de laatste tien jaar gaan draaien en een forse groei zit er niet in, omdat de bedrijven het van mond- op-mond-reclame moeten hebben. En die vorm van re clame werkt niet snel. Veel interessanter zijn de Door Frits Stommels NIJMEGEN - „De oorzaak van een niet lekker zittend gebit is lang niet altijd de kwaliteit van dat gebit, maar het feit dat het kaakbot gaat slinken. Daardoor verdwijnt de kaakwal en daar mee de basis voor het kunstgebit," aldus dr.H.A.de Koomen. plaatsvervangend hoofd van de afdeling volledige prothese van Tandheelkunde in Nijmegen. De Koomen weet waar hij het over heeft na 21 jaar wer ken bij Tandheelkunde en een proefschrift ('Preprothetische chirurgie') over deze materie. Verhogen De veranderingen in de mond van de prothesedrager blijken een belangrijke oorzaak van de klachten over het kunstge bit. Sinds acht jaar bestaan er technieken om de kaak te ver hogen. Via een chirurgische ingreep wordt de kaak in tweeën gespleten en wordt er bot uit heup of ribben geïm planteerd. „Daarmee wordt de natuur zo'n twintig jaar teruggedron gen," aldus de Koomen. Tot nu toe zijn in het ge meenteziekenhuis in Arnhem zo'n 300 van deze ingrepen ge daan en ook in Nijmegen vin den deze regelmatig plaats. Daar bestaat momenteel een wachttijd van een jaar. Ook elders in het land vinden deze kaakchirurgische ingrepen plaats. Volgens De Koomen zijn de mensen die op deze manier (vijf dagen ziekenhuisverblijf) zijn geholpen in 80 tot 90 pro cent van de gevallen tevreden met het resultaat. Haastwerk De Koomen: „Elke week hou den we zowel in Arnhem als in Nijmegen een spreekuur, waar mensen komen die vele jaren lang niet meer bij een tandarts zijn geweest. Wij we ten dat na 15 tot 20 jaar de hele kaakwal kan zijn verdwenen en daarmee het houvast voor het kunstgebit. In negen van de tien gevallen treffen we op zo'n spreekuur mensen met een geslonken kaakbot." Voor hem is een prothese niet zomaar een technisch ge val. „Het maken van een goede prothese is een van de moei lijkste dingen. Daarom kan ik zo bops worden op tandprothe- tikers (prothese-instituten), die even in één dag de hele zaak rond maken. Dat is haastwerk en pure handel en de kwaliteit is abominabel." Dr. H.A. de Koomen ...onderhoud nodig... Spijt Bij het aanmeten van een ge bit is, aldus De Koomen, ken nis van anatomische gegevens, kennis van spieren enz. zeker zo belangrijker als het feit dat men een technisch goede pro these kan maken. „Er moet sa menwerking zijn tussen de tandarts en de technische man. Ieder moet bij zijn vak blijven en niet het werk van de ander erbij gaan doen." Ook wat het verwachtings patroon betreft speelt er iets anders mee dan in het onder zoek van de Consumentbond aan de orde is geweest. „Het is niet alleen de te hoge ver wachting van het kunstgebit, maar ook de spijt dat men al les heeft laten trekken." De Koomen adviseert kunstgebitdragers om de pro these elke twee jaar te laten corrigeren en dezelfde prothe se niet langer dan zes of zeven jaar te dragen. „Als je die cor recties niet laat doen, dan functioneert het kunstgebit op de duur niet meer." Uit doen Veel heeft dat te maken met het slinken van het kaakbot, waarbij de onderkaak vier maal zo snel slinkt dan de bo venkaak. Laat men er nooit meer naar kijken dan bestaat de mogelijkheid dat het kaak bot op de duur zover is afge sleten dat er pijnen - zoals oorpijn, hoofdpijn en zelfs pijn in de nek - gaan optreden. In verband met de moge lijkheid van een (snel) slin kend kaakbot raadt De Koo men aan om het kunstgebit zo veel mogelijk uren per etmaal eens uit te doen. Bijvoorbeeld op uren dat men alleen is. Daarmee wordt de druk op het bot even verminderd. Voor De Koomen zijn ook al die kleefpasta's niet nodig. Het is niet meer dan een tijdelijk hulpmiddeltje, maar de oor zaak van het los laten van wordt er niet mee opgeheven. Ook middeltjes voor het schoonhouden van het kunst gebit (bruistabletten of poet sen met tandpasta) hoeven voor hem niet. „Een kunstge bit is prima schoon te houden met een flinke borstel en zeep". - foto hans chabot gevolgtrekkingen. Met een simpele sauna is de kost niet te verdienen. Daar komt de re clame-aantrekkelijke groep niet op af. In een simpele sau na krijgt de klant slechts gele genheid schoon te worden. Dat kan thuis ook. Om dezelfde re den zijn de stedelijke badhui zen uit het beeld verdwenen. Nee, de trendsetter vraagt meer. Hij wil een complete vochtcultus. Om het in de woorden van mevrouw E. Buisman, vice-voorzitster van de Nederlandse Sauna Vereni ging te zeggen: „Wij leiden op voor het vakdiploma saunabe- drijf, waarin lessen in anato mie en fysiologie worden ge geven, maar ook in sauna- bouw en waterbeheersing, omdat het saunagebeuren is uitgebreid met dompelbaden, bubbelbaden, zwem- en stoombaden." Men komt naar de sauna voor een hete lucht-behande- ling (sauna) en pikt en passant een Turks badje (stoom), een bubbelbadje of een zwembadje mee. Al dat natte gedoe maakt dorstig en daarom zijn er in de bedrijven ook bars aanwezig. Drinken om niet uit te drogen; de reden ligt voor de hand. Badjes en drankjes maken het bedrijf kapitaalsintensief, met een bezoekersaantal van 110.000 moeilijk te renderen. Vandaar dat in grote hotels vaak een sauna is te vinden. Voor een hotelmanager is een sauna een bijkomstigheid. Evenals voor sexbedrijven, waar het accent wel blijvend op de mooie meiden zal blijven liggen. Eigenlijk zegt het rapport van het economisch instituut, dat de middenstand wat teveel heeft gezien in het saunabe- drij fDat er nog niet in stoom zijn opgegaan, valt mede toe te schrijven aan de financiële strop waaraan zij bij de ban ken hangen. NAAR aanleiding van uw artikel 'Vrouw richt puin hoop aan bij de Sosiale Joe nit', vraag ik mij af: is dit niet te verwachten als deze instelling eerst hetzelfde doet, zij het dan in geestelij ke zin, alleen is dit blijkbaar niet strafbaar. Zij noemen zich hulpverleners maar is het hulpverlening om een kind dat na veelvuldig spij belen gestraft wordt (met geen t.v.-kijken en geen pla ten draaien) zonder enig be richt aan de ouders op een vluchtadres te plaatsen? Is het hulpverlening om ten opzichte van een kind dat zij niet kennen een handelwijze te volgen die tegengesteld is VttV \oP OH-O"1 MO»' laSS**06 aan de conclusie van het MOB en een maatschappe lijk werker die het kind een jaar heeft begeleid? Is het hulpverlening een moeder in een dusdanige positie te ma noeuvreren die moet leiden tot ongelukken? Deze toe stand weken te laten voort duren (ook het kind mag niet zeggen waar het is), zo dat er een verbittering groeit die elk verder gespre; onmogelijk maakt omdat bi; voorbaat, door alles geheir: te houden, elk vertrouwer. wordt weggenomen. V— mij is de goede naam die siale Joenit zegt te hebbet bij 'hulpverlenende instan ties' onbegrijpelijk. W» voor soort hulp bedoelen eigenlijk?! Dinteloord H. v.d. Heuvel Het is voor al deze onnoze]f demonstranten te hopen, dai ze mede hierdoor binnen kort niet in Siberië lopen F. Berends Breda Van onze correspondent BRUSSEL - De Belgische staatsveiligheidsdienst houdt het voor mogelijk dat de bende 'de gekke doders', die waar schijnlijk verantwoordelijk is voor tien moorden, contacten heeft met één of meer van de vele rechtse, para-militaire organisaties in het land. Het doel van de overvallen op supermarkten, een wapen handel en een wapenfabriek, waarbij getuigen werden koelbloedig werden vermoord, zou het verschaffen zijn van wapens en geld aan een of meer neo-nazistische organi saties. Bij huiszoekingen in ver band met de bende stootte men vorige week namelijk op een illegale wapenhandel, waarbij niet alleen een Bulgaarse di plomaat betrokken bleek, maar ook een Belg met contac ten in uiterst rechtse groepe ringen. Het wordt zelfs niet onmogelijk geacht dat een ex treem-rechtse groep in juni 1979 de mislukte aanslag pleegde op de toenmalige op perbevelhebber van de NA- VO-troepen Alexander Haig om daarmee links in een slecht daglicht te plaatsen. Inmiddels is bij het onder zoek naar de praktijken van enkele militante rechtse splin ters vanwege het stelen van geheime NAVO-documenten de Belgische minister van Jus titie, Jean Gol, in een moeilijk parket geraakt. Hem wordt verweten dat hij op de hoogte was van het infiltreren van enkele ambtenaren van de staatsveiligheidsdienst in een van de rechtse groeperingei de Westland New Post, terwi die ambtenaren geen meldin hebben gemaakt van een dut bele moord, waarvan enkel leden van de WNP verdach worden. Ook zou geen melditi zijn gemaakt van het infiltre ren in het Belgische hoofd kwartier van het leger on NAVO-documenten te ont vreemden. Bovendien zou allerhoogste chef van de Bel gische BVD, Christian Smets aan leden van de WNP hebben gegeven in infiltratie technieken en het schaduwei en opsporen van potentiële genstanders. De rechter-com missaris, die het onderzoe naar de gestolen NAVO-docu menten leidt, mevrouw Lyna heeft om politiebeschermini moeten vragen omdat voortdurend bedreigd wordt. iimiiiiiiiiiimmiiiiimiiiiiiiiiiniiiimmiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiimiimiiiiiiiiiiiiiiimmmiiiiiiimimmmmiiiiini Door Aad Jongbloed De e Wetstraat. Een pracht van een naam voor een straat, waaraan het Belgisch parle ment staat. Het is jammer, dat de Belgische Kamerleden, ge zien hun grove absentie, het kennelijk niet zo nauw nemen met dat parlement. Maar daar wilde ik het nu niet over heb ben. Ik wilde u opmerkzaam maken op een merkwaardig pleintje, dat niet ver van die Wetstraat ligt. Het ligt vlak bij het Barlay- mont-gebouw, de ster-achtige optrek van de Europese Com missie, een naar mijn mening prachtig kantoor dat helaas enigszins vloekt met zijn om geving. Daarachter, in het buurtje, waar de Griekse en Italiaanse restaurants dingen naar de gunsten van de eetlust van hen, die lunchen op kos ten van Europa, ligt het pleintje. Het staat niet ver meld in de talloze plattegron den, die ze in Brussel verkopen als de meest complete, het is niet te vinden in het kadaster, het kent geen postcode, er wo nen geen mensen. De onder grond van het pleintje is niet geplaveid met kasseien, stenen of asfalt, er ligt grof zand. Er staat een bankje, waarvan je een uitzicht hebt op het ge bouw van de Europese Com missie, waar langs je de men sen ziet trekken, die op weg zijn naar hun lunch, waarop je, met enig geluk, als het ver keer even verstomt, de fontein kunt horen, die de blijheid moet vertolken, waaraan Europa ten prooi zou moeten zijn gevallen. Aan weerszijden van het pleintje zijn blinde muren, toebehorend aan panden van mensen, die minder goed gelo vig waren dan de man, die eertijds op de plek van het pleintje zijn nering voerde. De man was bakker en had een goed beklante zaak. Vroe ger, toen het Barlaymont-ge- bouw zijn uitzicht nog niet vertroebelde, sleet hij zijn versgebakken waar aan een buurt, waarvan de bewoners zeer zinnige dingen te doen hadden in de binnenstad. Maar de oorspronkelijke be woners trokken weg naar de villawijken elders en de hoge huizen raakten in verval, wer den omgetoverd tot Italiaanse of Griekse restaurants of wer den, kamer voor kamer, in steeds slechtere staat verval lend, verhuurd aan gezinnen van gastarbeiders. Maar de bakker zag het Barlaymont- gebouw groeien en hij wan hoopte niet. Want de nieuwe bewoners van zijn wijk, het kantoorpersoneel van het Ge bouw zouden ook honger heb ben. Hij zag brood in de een voudige klerken en kantoor meisjes, die bij hem 's mor gens een croissant, iets later een gebakje, weer iets later eet broodje en misschien voor 's avonds nog een brood bij hem zouden kopen. En, inder daad, de kassa bleef rinkelen, zij het op een iets lagere toon dan vroeger, maar er was geen reden tot wanhoop. Tol iemand van het Brussels stad huis het idee kreeg, dat wijk, waarin de bakker bakte, tegen de grond moest om nog meer kantoren in de buurt te laten verrijzen. De bakker be greep dat zijn nering tegen ie grond moest en dat hij geen kans zou krijgen in de buurt van al die kantoren eet nieuw, goedkoop onderkomen te krijgen. Te gretig ging hij in op het aanbod van een af koopsom. Nauwelijks had hij het contract getekend of een grote 'goedendag' ramde zijn muren tegen de grond. Maar sindsdien bleef het stil aan het slopersfront. Alle andere hui zen bleven staan, want de plannen voor die mooie kas toren waren nooit geëffec tueerd. En de bakker, die zich geweldig genomen voelde, had maar één uitleg voor zijn woe de. Hij sloop in het duister van een avond naar de plek, waar hij eens zijn broden bakte, en spij kerde een zelfgemaakt straatnaambordje aan de muur, waartegen vroeger zijn oven stond. Sindsdien heet het pleintje, volgens dat zelfge maakte bordje, Het Bedrogen Bakkersplein. ADVERTENTIE Spaarrekening Minimumsaldo f 100,- Bi) opname boven f 5000,- en binnen de termijn van 1 maand, wordt V»% van het opgenomen bedrag aan u berekend. Renterekening Minimumsaldo f 500,- Bij opname binnen de opzegtermijn van 1 maand, wordt 1% van het opgenomen bedrag aan u berekend. Geldmarktrekening Minimumsaldo f2.500; 6 Bij opname binnen de opzegtermijn van 3 maanden, wordt 2% van het opgenomen bedrag aan u berekend. Rente afhankelijk van de ontwikkeling op de geldmarkt. Toprenterekening Minimumsaldo f 2.500; 6 Bij opname binnen de opzegtermijn van 6 maanden, wordt 3% van het opgenomen bedrag aan u berekend. Spaardeposito's Minimumsaldo f 5.000,- 5h 8' looptijd 1 jaar vast 2 jaar vast 3 jaar vast 4 jaar vast 5 jaar vast 6 jaar vast Renteverrekening op jaarbasis op maandbasis 5,50% 6,25% 6,75% 7,50% 8,25% 8,50% Voor bedragen vanaf f25.000,- 5 jaar vast 6 jaar vast 6,08% 6,55% 7,25% 7,95% 8,19% 8,50% 8,50% De tarieven van Kascertificaten, Spaarcertificaten, Premiecertificaten en Kapitaalcertificaten worden u op aanvraag gaarne verstrekt Bij alle kantoren van Credit Lyonnais Bank Nederland zijn folders beschikbaar over alle spaarvormen en de algemene spaarvoorwaarden Credit Lyonnais Bank Nederland is een Nederlandse bank die behoort bij de Crédit Lyonnais Groep, de vijfde bank ter wereld. Hoofdkantoor Coolsingel 63, Postbus 1045,3000 BA Rotterdam. Telefoon 010-694400. Breda, Prinsenkade 3,076-222820 Hulst, Houtmarkt 6, 01140-13456 Oosterhout, Mathlldastraat 15, 01620-58600 Roosendaal, Molenstraat 50, 01650-39326 Sas van Gent, Keizer Karelplein 8, 01158-3415 Sluis, Lange Wolstraat 10, 01178-1740 Terneuzen, Kersstraat 13.01150-95851 De Amerikaanse militairen op i lijke bevolking. Van onze redactie buitenland ALGIERS - Het Marokkaanse leger voert momenteel een grootscheepse operatie in het noorden van de Westelijke Sa hara uit. Hierbij worden „zeer zware gevechten" met eenheden van het Polisario geleverd. Dit staat in een maandag in Al giers gepubliceerde verklaring van het Saharaanse ministerie van voorlichting. Aan het offensief wordt deelgenomen door 18.000 mili tairen, gevechtsvliegtuigen, helikopters, pantsereenheden en zware artillerie. Volgens het ministerie is de operatie de omvangrijkste in de geschie denis van de strijd om de Westelij ke Sahara. De verliezen aan Marok kaanse zijde worden „zeer zwaar" genoemd. Over verlie zen aan de zijde van het Poli sario wordt in het communi qué niet gesproken. Het Saharaanse ministerie vestigde tenslotte de aandacht op „het verband tussen dit of fensief en de reis van koning Hassan (van Marokko) naar Europa en in het bijzonder zijn talrijke besprekingen in Pa rijs". AD VERTENTIE1 Ben ik bij m'n buurvrot deze prachtige vaas aan digg Wat is een mens dan blij polis heeft. Want dat is nou 1 verzekeringen, ze werken pa Zelf heb ik een stel Rabc zaken. En dat die dingen pri verzekeren. Snel en deskundig wore lijk ligt dat voor de hand. De haar cliënten èn achter haar Alle Rabopolisvoorwaarden komen tot sta nauw overleg met verzekeringsmaatschap De belangen van de Rabobank-cliënt st hierbij voorop. In combinatie met een redelijke tanefetel en een goede service hebt u de garantie een betrouwbaar kwaliteitsprodukt: deRABOPOUS.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 6