.onden ilen IRENE: TOTALE VERNIETIGING TEGENGAAN LH ïiiï# W GROOTSTE BEZIENSWAARDIGHEID OP KASTEEL BRAECKESTEIJN. 'We moeten de politici nooit met rust laten Een demonstratie zonder noemenswaardige incidenten Al vroeg druk in Den Haag j. (Sfjwfêfibplaat- a 1 EENSC'ft „j AGFA COPIERS INTRODUCTIESHOW VAN 1/11T/M 3/11. Bisschop Ernst van Breda: MAANDAG 31 OKTOBER 1983 PAGINA 4 BINNENLAND )ptreden prinses verrast demonstranten AGFA-GEVAERT^- T29 dat opgericht was in Victoria and Albert Museum, Londen) Strand. Vandaag de st het in een modern in de schaduw van ie Royal Albert Hall. positie bestaat uit veel schilderijen, ter ?n, portretten, foto's werpen met betrek prins Albert of zijn n veel boeiende din- Zij komen uit alle ran de wereld en ge- bezoekers een duide- eld van het Victo- tijdperk dat de Brit- nauw aan het hart krijgen zij een beter in de rol die prins Al- larin gespeeld heeft, jn 'Christal Palace' is eld. Bepaalde schil- en voorwerpen zijn ;tig uit de persoonlij - zameling van konin- zabeth II en werden >oit eerder openbaar ïgesteld. irg niddellijk na het bin- men wordt de bezoe- sconfronteerd met de g-connectie', een htige stamboom van itse club die aan niet r dan negen Europese dijke families de no- ames en heren leverde n kastelen dicht te be en hun tronen warm te houden. Daar zie je 3at de Engelse Wind- bloedverwanten zijn t Duitse Huis van Ho- lern, van het Russi- Huis van Romanoff, 't Roemeense Huis van izollerns-Sigmarin- an het Zweedse Huis ïaksen-Coburg-Gotha, et Spaanse Huis van on, van het Portugese /an Braganza en van igische Huis van Sak- aburg. prins Albert-tentoon- g in Londen gaat ge- met allerlei commer- stunts, waaronder een ;t Coburg Hotel bij het Park. Daarin kan men nteel voor 49 pond per in een 'echt' Victo- weekeinde doorbren- 4et bestaat uit twee achtingen in een ka- egenover Kensingtons n. Naast het traditio- ïngelse ontbijt krijg je Duits avondmaal en assieke Engelse 'Sun- ,unch' met rosbief en :hire pudding'. Gasten dbert heten, hoeven voor één overnachting alen. •oegang tot 'Albert: his d work' kost drie pond olwassenen. Kinderen de zestien jaar, stu- scholieren en gepen- rden bepalen 1,50 pond ersoon. Groepen van ■n en meer: twee pond :rsoon. De tentoonstel- elke dag geopend van tot 18.30 uur; iedere dag tot 19.30 uur. Op en tweede kerstdag Albert' dicht, onstelling Prins AJ- :ijn leven en werk tot uari 1984 in het Royal e of Art, Londen. Van onze Haagse redactie DEN HAAG - „Het lijkt wel of we ons in deze tijd voorname lijk richten op bescherming, verdediging, bewapening. Maar door de wapens die we gemaakt hebben staan we nu aan de rand van de afgrond. We kunnen geen fout meer maken. Anders wordt de hele wereld vernietigd." Een donderend applaus viel zaterdagmiddag, in het Haagse Zuiderpark prinses Irene ten deel, toen zij - dé verrassing van de grote vredesdemon stratie zaterdag - met deze woorden stelling nam tegen de modernisering van de kern wapenarsenalen in Oost en West. Op uitnodiging van het Komitee Kruisraketten Nee PRINSES Irene was tot verrassing van de duizenden een van de eerste sprekers in het Zuiderpark. - fotoanp sprak Irene „los van elke me ning en los van elke organisa tie". Het optreden van de prinses, aan het begin van de grote vredesmanifestatie die rond 550.000 mensen op de been bracht, sloeg een golf van en thousiasme los bij de in het Zuiderpark verzamelde beto gers. Volgens de prinses is een massale bezinning nodig op de vraag waar we mee bezig zijn, al zovele eeuwen lang. „We worden in alles getraind om onszelf niet meer te kennen, om te vervreemden. Dan heb je instrumenten nodig om je te beschermen. Daarom moeten we dat masker, dat pantser af werpen. Ik denk dat we zover van onze werkelijkheid zijn afgeraakt dat we niet meer geloven in onze eigen kracht. Daar moeten we weer op gaan vertrouwen. Het gaat om jouw vrijheid, om de vrijheid van ieder mens." Premier Lubbers verklaar de zaterdagmiddag voor het optreden van de prinses geen ministeriële verantwoorde lijkheid te dragen, omdat zij geen lid (meer) is van het ko ninklijk huis. Volgens hem heeft Irene net als iedere an dere staatsburger het recht openlijk verklaringen af te leggen, en dienen haar opvat tingen, net als die van ieder ander, te worden gerespec teerd. Bronnen in Den Haag wis ten zaterdag te melden dat Lubbers het optreden van de prinses zou hebben afgeraden. Een woordvoerder van de pre mier weigerde zaterdagavond evenwel in te gaan op de vraag, of de regering vooraf was geïnformeerd over het op treden van de prinses. Hij noemde die vraag 'volstrekt irrelevant'. Lopen voor de vrede Van onze Haagse redactie DEN HAAG - Het was zater dagochtend al vroeg druk in de Haagse binnenstad. De de monstranten werden in grote drommen per bus (ruim 160.000) en trein (ruim 150.000) naar Den Haag gebracht. Daarnaast maakten ruim 200.000 mensen gebruik van eigen vervoer om Den Haag te bereiken. Met name deze cate gorie bezoekers leverde nogal wat verkeersproblemen op. De grootste problemen ech ter ontstonden met het bus vervoer. De toevoer verliep lange tijd uiterst moeizaam. Door de komst van ruim 600 bussen meer dan waarop was gerekend ontstonden parkeer problemen, die tot ver in de middag files tot gevolg had den. Zelfs om half drie waren groepen demonstranten met touringcars nog onderweg naar de parkeerterreinen bij het Zuiderpark. In het begin van de middag waren er al zoveel demon stranten in Den Haag dat de geplande protestroutes tussen Zuiderpark en Malieveld (bij na twaalf kilometer) in beide richtingen potdicht zaten. Tegen vier uur in de middag vertrokken de eerste groepen demonstranten weer, in de hoop de hoofdstroom voor te blijven. Met name het station Den Haag CS raakte daardoor verstopt. Pas in het begin van de avond nam de ergste drukte daar af. Applaus De sprekers uit de politieke hoek (van PvdA, D'66, CPN, PSP, PPR en EVP) en van de vredescomité's hadden weinig moeite de massa's op het Ma lieveld en in het Zuiderpark telkens weer tot een donde rend applaus te brengen. PvdA-leider Den Uyl riep de regering op nog vandaag een initiatief te ondernemen om de plaatsing uit te stellen. PPR-leidster Beckers vroeg alle demonstranten en thuis blijvers een kaart naar Lub bers te sturen met de tekst „29 oktober" en „Nee". IKV-secretaris Faber ver weet de NAVO de vredesbe weging knollen voor citroenen te verkopen door 1400 atoom koppen te ontmantelen. Hij omschreef dit besluit als 'het opruimen van oude rommel'. Veel waardering kreeg ook de Bredase bisschop Ernst (voorzitter Pax Christi), die in zijn betoog duidelijk maakte dat de kernwapens nu al slachtoffers maken. Want al het geld dat Oost en West aan wapens besteden „doet on recht aan mensen die honger hebben of leven in armoede". Tevreden Na afloop waren zowel de Haagse politie als de organisa toren meer dan tevreden over het uiterst vredige en vaak zelfs uitgesproken feestelijke karakter van de demonstratie. Incidenten werden er nauwe lijks gemeld. Van onze Haagse redactie DEN HAAG - De Residentie is weer Den Haag. De deftige dufheid wordt alleen ver stoord door krijsende meeuwen, die afkomen op het afval dat een half miljoen vredesduiven hebben achtergelaten. Het is zondagochtend. Het Malieveld ligt er verlaten bij. Tussen vertrapte pamfletten, flarden van span doeken en lege bierblikjes scharrelen enkele jongens, op zoek naar waardevolle resten van de demonstratie tegen de kruisraketten. De hal van het Centraal Station schittert weer steriel in de half lege treinen sporen «eer volgens het boekje. Den ig herstelt zich van de vre- lelievende chaos van zater- lag, maar de echo van een half liljoen stemmen is nog hoor- aar. Het begon al op vrijdag avond, toen demonstranten in de uithoeken van ons land de wekker zetten om op tijd te kunnen vertrekken naar de stad waar de vredesbeweging opnieuw haar kracht moest bewijzen. Op het Binnenhof werd een nachtwake voor de vrede gehouden. Een nood kreet van zwijgende Francis caner monikken. Slechts om het uur verbraken zij hun stil zwijgen om met omstanders te bidden: „Heer, maak mij tot een werktuig van Uw vrede. Waar haat heerst, laat mij vrede brengen, waar krenking is vergeving, waar tweedracht is verzoening." Direct werden ze op de proef gesteld door brallende bierblagen, voor wie heibel humor is. Spanning Er heerste toen nog span ning in de stad: zou één zo'n vervelend vonkje tot een vuur van rellen kunnen leiden? Soms leek het er op. Even voor middernacht stroomden sen satiezoekers samen rond een brallende barbezoeker, die met zijn laatste zatte kracht begon aan het neerhalen van een spandoek dat anderhalve kilometer lang door de stad slingerde. Toen de man, woestschreeuwend, zo'n hon derd meter gesloopt had, werd hij tegengehouden door men sen die even verderop op de tram wachtten. Er onstond een „discussie" met gebalde vuis ten, die later in vele varianten werd gehouden tussen vredes- demonstranten en „anders denkenden". „Weg, met die troep." „Joh, laat dat doek toch hangen." „Had je het tegen mij, roet mop" „Nou gaan we niet bele digen, hè." „Rot op naar Suri name in plaats van hier steun te trekken. Al die demonstran ten, welzijnswerkers, sociale dienst." „Zatlap, je weet niet waar je het over hebt." „Oh nee, ik ben Nederlander en ben daar trots op. We leven in een vrij land en dat moeten we zo houden. Néérzetten die kernwapens. Denk je dat ze in Rusland kunnen demonstre ren?!" „Nee, maar dat hoeft toch niet te..." „Ah joh, rot toch op." Geen rellen Het werd geen rel en ook la ter, het hele weekeinde, vielen er geen uit de hand lopende ongeregeldheden te noteren. Dat blijft opmerkelijk in een stad van nog geen half miljoen inwoners, die opeens onder de voet wordt gelopen door een half miljoen demonstranten. Natuurlijk gebeurde er wel wat. Enkele Glimmerveen aanhangers brachten de Hit- Ier-groet en werden, nadat ze door vredesdemonstranten waren onthaald op een kanon- nade van scheldwoorden, fruit en bierblikjes, door de politie aangehouden. Ook greep de politie in toen twee jongens met een rubber bootje de Hofvijver oversta ken op weg naar de achter kant van de, aan het water lig gende, gebouwen van het Bin nenhof. Toen ze daar aan wa ren gekomen, trok een kame raad het gele opblaasbootje aan een touw terug, zodat twee andere jongens de over steek zouden kunnen maken. Toen echter greep de politie in, nam de boot in beslag en liet de twee knapen aan het ver keerde eind van de Hofvijver in lichte paniek achter. Nadat ze een poging hadden onder nomen om, onder luid applaus van omstanders, de Hofvijfer te doorwaden, probeerden ze een werkschuit in de vijver te kapen, maar werden vóór de ontsnapping opgepakt door agenten die via de Eerste Ka mer ter plaatse waren geko men. De jongens werden mee genomen en de omstanders bleef de vraag wat de bedoe ling was geweest van de mis lukte missie. Politie Maar verder had de politie een rustig dagje. Misschien moet daarvoor premier Lub bers bedankt worden. Omdat hij óók ambtenaar-agenten 3,5 procent van hun salaris wil afnemen, waren hun unifor men versierd met stickers als „Boos op Koos". En hoe kan een vredesdemonstrant nu boos worden op een andere de monstrant? Het werd dus een vriende lijk-vredige demonstratie. Een carnavaleske chaos, die zelfs niet verstoord werd door wan hopige wanklanken van de monstranten die uren in de fi le vastzaten. Het record werd gebroken door een busvol ge duldige Groningers die pas om kwart over drie op de plaats van bestemming aankwam en de demonstratie grootdeels via de auto-radio moest volgen. Veel reizigers hadden gere kend op zo'n vervelende ver traging, maar dankzij een overwachte perfectie van het NS-apparaat, konden 155.000 treinreizigers al vanaf acht uur in een continue stroom op de Haagse stations worden af gezet en bleef het niet-zo-blij - in-de-rij -staan voor bussen en HET Malieveld was het een van de vertrekpunten voor de demonstranten. Net als in het Zuiderpark werden spre kers er afgewisseld door mu ziek. - foto's anp 'rö~ t* y:-TTX auto's ook redelijk beperkt. Al moest men vaak wel kilome ters buiten het centrum par keren, zodat velen al met de tong op de schoenen op Malie veld of Zuiderpark aankwa men, waar dan nog eens aan de échte vredesmars begonnen moest worden. Processie De mars zelf? Een poëtische processie. „Liever blommen dan bommen", „Lubbers ge bruik je verstand, geen raket ten in Nederland", „Kaaskop pen tegen kernkoppen", „De VS en de Russen en wij ertus sen", „Korte metten met de kruisraketten." Staaltjes van pakjesavond-poëzie, waar de Nederlandse demonstrant al tijd weer graag op teruggrijpt. En dan de teksten, bedoeld voor een grimmige glimlach: „Ik wil tachtig jaar worden", „Freezen, geen dooien", „An dropov, vredesduif(el)", „Ik ga liever gewoon dood", „Tegen de 3,5 procent korting" (Een demonstrant die het doel van de actie niet goed gelezen had) „Maak ons land weer kern-ge- zond". Het is maar een wille keurige greep uit kilometers woordgrappen, die ook wer den overgenomen door de goed EEN lint van spandoeken trekt over de Loosduinse Ka de. zakendoende middenstanders („Geen raketten, maar kroket ten", „Anti-kernwapen-kof- fie") die het vredesleger van prijzige proviand voorzagen. Niet alleen de grappen, hoe hard ook bedoeld, deden aan carnaval denken. De volle vrolijkheid, de versierde men sen, de witgeschminkte enge len met hun doodsangst voor kernwapens, de kinderen met hun dodenmaskers, de meege sleepte huisvlijt, de gekleurde spandoeken, de beschilderde bakfietsen, de bordkartonnen bommen en granaten, alles maakte er een groot carnaval voor de vrede van. Geluidschaos De grommende geluidscha os van kilometers kelen, de massaal deinende mensen- drommen, de slingerende stoet van een miljoen schuivelende voeten, applaus en kreten die als wolken van geluid over de twaalf kilometer lange rij ruggen zweefden. Wat beziel de al die mensen? Was het een gezellig dagje uit voor gelijk gezinden? Een processie van zich progressief-etiketeren- den? Een bijeenkomst die je niet mag missen, zoals je ook De Aanslag gelezen moet heb ben, Hans, Het Leven Voor De Dood gezien moet hebben en andere dingen moet doen om je te bevstigen in het „wij-ge- voel"? Of is het een enthou siaste explosie van elan? De massale irritatie van de intel- ligentia die huivert van politi ci die de fouten van de ge schiedenis herhalen? Onver moeibare dromers? Of onver moeibare realisten? Of zijn het een half miljoen zelfstandige mensen, die zich niet laten vangen onder die ene noemer die er op zo'n leger van een half miljoen mensen gedrukt moet worden, zodat in de eenheid van de massa iedere nuance verloren gaat? Een half miljoen mensen, die zaterdag even hetzelfde wil den zeggen? „Nee tegen kern wapens", zei die bejaarde die weet dat '40-'45 zich niet mag herhalen, de vader die bang is voor de toekomst van zijn zoon, natuurlijk ook die choco- mel-drinker die een modieuze mening nawauwelt, maar ook weer die bewuste man daar, en die loodgieter, die student, die katholiek, die rechtsback, die violist, die zwartwerker. die directrice, die links-handi ge, die rood-harige, die. Plotseling valt er een stilte in die groep van honderddui zenden die even één zijn. Eerst waren er de vraagtekens. Von Lippe wie? Von Lippe Wie-is- dat-wel? Verwarring, die plaats maakt voor warme ver rassing: Prinses Irene. Uit roepteken. Overal in de schui felende stoet, die even tot stil stand komt, scholen mensen samen rond meegedragen ra dio's. Prachtig. Dapper. Woor den van bewondering. Die Ire ne, die durft maar even. Het optreden van de eigenzinnige prinses doet zelfs niet-monar- chisten duidelijk goed. Wat ze zegt is dan misschien van minder belang. Een stroom van vage lieve taal, waar Her man van Veen patent of heeft en die, uitgesproken door een beroepspoliticus, wellicht tot hoongelach zouden leiden: De aarde is prachtig. Ieder mens is uniek. Waar ben jij? Gooi af die maskers. Stel dat alle bloe men maskers zouden dragen. Ontwapen je van binnenuit. Wat vioolmuziek erbij en Jan van Veen maakt er een prach tige Candle-light-uitzening van. Maar misschien maakte dat het ook wel zo onschuldig ver tederend. En misschien was daardoor het optreden van Irene, die zelf gebruik maakt van de naam van haar vader, zo belangrij k voor die pakweg 537.831 demonstranten in Den Haag. Belangrijker dan het optreden van bisschop Ernst, die op het podium de spreek koren „Zet de lijn van Zwart kruis voort" misschien wel gé hoord heeft. Belangrijker dan de speech van Den Uyl, die als PvdA-er nu meer steun kreeg dan destijd in Amsterdam, al zal de PvdA veel wantrouwen pas echt kunnen wegnemen als de partij zich, naast CPN, PPR en EVP, nu opwerpt als beschermer van de VVDM- militairen die een straf riske ren omdat ze in uniform de monstreerden. Maar ook daar over zullen een half miljoen mensen wel verschillend den ken. In Den Haag is het nu weer rustig, alleen de echo van een half miljoen stemmen hangt nog in de straten. Gewacht om gehoord te worden door politi ci op het Binnenhof, in Wash ington en Moskou. (ADVERTENTIE) U bent bij deze uitgeno digd voor de introductieshow van de nieuwe, revolutionaire Agfa Copiers: de X41- en de X29 serie. Alle apparaten geven acte de présence. En een ver rassing geeft de demonstratie extra kleur. Welkom! Belt u s.v.p. even of u komt. Tel. 070-1108 76. Kasteel Braeckesteijn, Ridderstraat 88, Oosterhout. Van onze Haagse redactie DEN HAAG - Bisschop Ernst zegt het niet, maar in zijn ogen ligt ongerustheid. Wat als de roep van een half miljoen Ne derlanders onbeantwoord blijft? Hij wil eigenlijk niet denken aan wat er gebeurt ais de demonstratie alsnog op een mislukking uitdraait. Maat schappelijk verzet? Burgerlij ke ongehoorzaamheid? „We moeten de discussie kalm houden. We moeten vol harden in het pogen door ar gumenten te winnen. Die de mocratische weg moeten we tot het uiterste gaan. Pas als dat mislukt is een discussie zinvol over wat er moet ge beuren. Door nu daarop voor uit te lopen, door nu al verzet aan te kondigen ondermijn je de parlementaire verantoor- delijkheid." Mgr. Ernst, de voorzitter van Pax Christi, vindt het niet genoeg als de kruisvluchtwa- pens elders in West-Europa worden geplaatst en het alleen Nederland lukt om ze tegen te houden. „Nee, dat is geen overwinning", zegt hij kortaf. Maar juist dan moeten de ker ken de helpende hand blijven toesteken. Ernst vindt, dat de kerken de plicht hebben de vredesbeweging spankracht te blijven geven, zodat de teleur stellingen van twee jaar gele den na het massaprotest in Amsterdam worden voorko men. Hij heeft in een achterafka- mer van de Kloosterkerk aan het Lange Voorhout in Den Haag even rust gevonden. De demonstratie is in volle gang en zo meteen gaat hij ook weer de straat op. „Deze manifesta tie is de uitdrukking van de volkswil", meent hij. Het is nu ook geen moment om aan mislukkingen te den ken, daarvoor is de feestroes te groot. En dat hij daarvan wil genieten, mag duidelijk zijn. Duidelijkheid, daaraan la ten zijn standpunten niet te wensen over. Hij is kort in zijn antwoorden. Nee tegen het dreigen met kernwapens. Een drastisch en onmiddellijk ein de aan de wapenwedloop, dat is zijn inzet. „We moeten fun damenteel nee blijven zeggen. Kernbewapening is een ver spilling van arbeid en geld die voor het welzijn van de men sen hard nodig zijn. Dat moe ten we blijven zeggen. We mo gen de politici nooit met rust laten." De bisschop neemt vervol gens een verrassend stand punt is: zelfs als het in Genève tussen Rusland en Amerika tot een akkoord komt wijst hij dat af als het gevolg is dat bei de machtsblokken elkaar een (beperkt) aantal wapensyste men toestaan. „Dan is alleen maar het gevolg dat bewape ning weer toeneemt. Dus ben ik tegen zo'n overeenkomst. Onderhandelingen mogen niet met zich meebrengen dat de wedloop in stand blijft. On derhandelingen dienen stap pen te zijn van ontwapening." Ingelicht Monseigneur Ernst vindt dat hij met deze opvatting niet buiten zijn 'bisschoppelijke' boekje gaat. Weliswaar heeft Bisschop Ernst van Breda FO TO JOEP BEVERS hij de demonstratie als voor zitter van Pax Christi en niet namens de bisschoppen toege sproken, hij heeft de conferen tie over zijn voornemen inge licht. „En ik ben niet tegenge sproken". Hij legt uit, dat hij formeel gesproken ook niet namens al le bisschoppen kón praten, want dan zouden alle andere kerken ook een spreker heb ben moeten afvaardigen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 5