Prins Phillip gaf aanzet tot expositie in Londen
3ROOTSTE
OPKAST
Victoria
Tentoonstelling
moet prins Albert
uit schaduw van koningin Victoria halen
Een demon\
AGFA COPIERS INT
MAANDAG 31 OKTOBER 1983
n prinses
MAANDAG 31 OKTOBE
Roger Simons
Door onze correspondent
Lo
Van onze Haagsd
DEN HAAG - De Resj
Haag. De deftige dufhe
stoord door krijsende
op het afval dat een half|
lebben achtergelaten.
Het is zondagochtend. Het
bij. Tussen vertrapte pamfl
doeken en lege bierblikjes s{
op zoek naar waardevolle re
tegen de kruisraketten.
De hal van het Centraal
Station schittert weer steriel
sn de half lege treinen sporen
weer volgens het boekje. Den
Haag herstelt zich van de vre
delievende chaos van zater
dag, maar de echo van een half
miljoen stemmen is nog hoor
baar.
Het begon al op vrijdag
avond, toen demonstranten in
de uithoeken van ons land de
wekker zetten om op tijd te
kunnen vertrekken naar de
stad waar de vredesbeweging
opnieuw haar kracht moest
ibewijzen. Op het Binnenhof
werd een nachtwake voor de
vrede gehouden. Een nood
kreet van zwijgende Francis
caner monikken. Slechts om
het uur verbraken zij hun stil
zwijgen om met omstanders te
bidden: „Heer, maak mij tot
een werktuig van Uw vrede.
Waar haat heerst, laat mij
vrede brengen, waar krenking
is vergeving, waar tweedracht
Kasteel Bi
Prins-gemaal Albert in het uniform van de jagers,
een portret dat in mei 1859 geschilderd werd doro
Franz Xaver Winterhalter.
- (Gereproduceerd met de vriendelijke toestemming van koningin Elizabeth II van Engeland)
pold die nog steds in Enge
land verbleef, waar hij
trouw voor zijn zusten en
haar dochter zorgde, maar
ook geregeld in Coburg
kwam. Albert was dus voor
bestemd voor Victoria. Als
jongeman studeerde hij een
poosje in Brussel, waar hij
onder meer militaire ma
noeuvres bijwoonde. Leo
pold was toen koning van
België. Van april 1837 af stu
deerde Albert een jaar aan
de universiteit van Bonn.
Vervolgens ondernam hij
een langdurige studiereis in
Noord-Italië, waar in die
tijd de Oostenrijkers en
Zwitsers meester waren.
Rivalen
Een van de talrijke souvenirs, verkocht bij gelegen
heid van het huwelijk van Vitoria en Albert in 1840.
en Victoria vond Albert zo'n
lieve schat (hij noemde haar
voortdurend 'Vortrefflich-
ste') dat de koningin onmid
dellijk van mening veran
derde. Het jonge paar be
sloot zo snel mogelijk te
trouwen; Alberts toekomst
was gered.
Op 14 november van het
zelfde jaar keerde Albert te
rug naar Coburg om daar
afscheid te nemen van zijn
familie. Op 23 november
kondigde koningin Victoria
officieel aan, dat zij met
hem in het huwelijk ging
treden. Het werd op 10 fe
bruari 1840 ingezegend in de
kapel van het Londense St.
James's Palace. Daarna
brachten Victoria en Albert
hun wittebroodsweken op
het kasteel van Windsor
door. Hun huwelijk werd
van het begin af scherp be
kritiseerd. Weinig Briten
hadden begrip voor Alberts
moeilijke positie als 'le mari
de Madame'. Vooral in het
begin miste de prins Coburg
en zijn familie. Hij voelde
zich vaak als een 'banne
ling'.
Na verloop van tijd was
Albert echter niet meer op
zijn gemak. In het begin
speelde hij alleen de rol van
toegewijde echtgenoot en
huisvader. Na de geboorte
van hun jongste kind, prin
ses Beatrice, op 14 april 1857,
werd Albert door koningin
Victoria officieel tot prins
gemaal uitgeroepen. Een an
dere belangrijke rol, die hij
zichzelf toebedeelde, was de
ze van kamerheer. Hij werd
hofmeester van de sterk
verwaarloosde koninklijke
paleizen en zorgde er onder
meer voor, dat de koningin
een echte badkamer met
douche kreeg. Er kwamen
moderne wc's en het tochtige
kasteel van Windsor werd
uitgerust met een voor die
tijd uiterst modern rioolsys
teem.
Aan het hof omringde Al-
bert zich bij voorkeur met
Duits personeel. Hij had
Duitse bibliothecarissen,
Duitse stalmeesters en Duit
se lakeien. Baron Stockmar
was ook van de partij, als
lijfarts en raadgever. De
prins-gemaal wist het zijn
koninklijke omgeving bij te
brengen, dat de monarch en
de troon zich buiten de poli
tiek moesten houden, iets
wat vóór zijn overkomst
naar Engeland lang niet al
tijd gebeurde.
Glazen hal
Prins Albert nam ook de
taak van koninklijke archi
tect op zich. Voor zijn vrouw
en groot gezin bouwde hij op
het eiland Wight een gezel
lig ingericht kasteel. Hij
componeerde, schilderde en
schreef. De beoefenaars van
kunsten en wetenschappen
werden door prins Albert
aangemoedigd. Zijn popu
lairste openbare verwezen
lijking was de grote interna
tionale tentoonstelling van
1851 in Londes Hyde Park.
Albert ontwierp daarvoor
een enorme glazen hal, die
door het weekblad 'Punch'
prompt 'Het Kristallen Pa
leis' gedoopt werd. De ten
toonstelling kende grote bij
val.
In de Londense gemeente
Kensington liet prins Albert
een indrukwekkend com
plex van grote musea, mu
ziekscholen en kunstacade
mies bouwen. Later werd in
die omgeving ter nagedach
tenis aan prins Albert de
merkwaardige ronde Royal
Albert Hall opgericht. Hij
staat tegenover het nog
vreemdere Albert Memorial,
een gedenkteken dat ont
worpen werd door Sir Geor
ge Gilbert Scott en twaalf
jaar vroeg om volledig afge
werkt te worden. Het heeft
150.000 pond gekost. Acher
de Royal Albert Hall be
vindt zich het gedenkteken
van de grote tentoonstelling
van 1851, met op de marme
ren zuil een standbeeld van
Albert. Het was dan ook
geen wonder dat dit deel van
Londen in de tijd van Victo-
ria-de-rouwende-weduwe
door idereen 'Albertpolis'
werd genoemd.
Het Royal College of Art,
waarin de tentoonstelling
over prins Albert tot 22 ja
nuari 1984 toegankelijk
blijft, werd in 1837 gesticht.
Het was jarenlang onderge
bracht in Somerset House
aan de Strand. Vandaag de
dag huist het in een modern
gebouw, in de schaduw van
de ronde Royal Albert Hall.
De expositie bestaat uit
enorm veel schilderijen, ter
keningen, portretten, foto's
en voorwerpen met betrek
king tot prins Albert of zijn
tijd.
Er zijn veel boeiende din
gen bij. Zij komen uit alle
delen van de wereld en ge
ven de bezoekers een duide
lijk beeld van het Victo
riaanse tijdperk dat de Brit
ten zo nauw aan het hart
ligt. Zo krijgen zij een beter
inzicht in de rol die prins Al-
bert daarin gespeeld heeft.
Zelfs zijn 'Christal Palace' is
uitgebeeld. Bepaalde schil
derijen en voorwerpen zijn
afkomstig uit de persoonlij
ke verzameling van konin
gin Elizabeth II en werden
nog nooit eerder openbaar
tentoongesteld.
Coburg
Onmiddellijk na het bin
nenkomen wordt de bezoe
ker geconfronteerd met de
'Coburg-connectie', een
reusachtige stamboom van
de Duitse club die aan niet
minder dan negen Europese
koninklijke families de no
dige dames en heren leverde
om hun kastelen dicht te be
volken en hun tronen warm
bezet te houden. Daar zie je
dan, dat de Engelse Wind
sors bloedverwanten zijn
van het Duitse Huis van Ho-
henzollern, van het Russi
sche Huis van Romanoff,
van het Roemeense Huis van
Hohenzollerns-Sigmarin-
gen, van het Zweedse Huis
van Saksen-Coburg-Gotha,
van het Spaanse Huis van
Bourbon, van het Portugese
Huis van Braganza en van
het Belgische Huis van Sak-
sen-Coburg.
De prins Albert-tentoon-
stelling in Londen gaat ge
paard met allerlei commer
ciële stunts, waaronder een
van het Coburg Hotel bij het
Hyde Park. Daarin kan men
momenteel voor 49 pond per
persoon een 'echt' Victo
riaans weekeinde doorbren
gen. Het bestaat uit twee
overnachtingen in een ka
mer tegenover Kensingtons
Garden. Naast het traditio
nele Engelse ontbijt krijg je
er een Duits avondmaal en
een klassieke Engelse 'Sun
day Lunch' met rosbief en
'Yorkshire pudding'. Gasten
die Albert heten, hoeven
maar voor één overnachting
te betalen.
De toegang tot 'Albert: his
life and work' kost drie pond
voor volwassenen. Kinderen
onder de zestien jaar, stu
denten, scholieren en gepen
sioneerden bepalen 1,50 pond
per persoon. Groepen van
vijftien en meer: twee pond
per persoon. De tentoonstel
ling is elke dag geopend van
10.00 tot 18.30 uur; iedere
woensdag tot 19.30 uur. Op
eerste en tweede kerstdag
blijft 'Albert' dicht.
Tentoonstelling Prins Al-
bert, zijn leven en werk tot
22 januari 1984 in het Royal
College of Art, Londen.
«MX41
LONDEN - Dat het
leven van buiten
landse prinsen, ge
huwd met regerende
vorstinnen, niet en
kel rozegeur en ma
neschijn is, weet zo
langzamerhand wel
haast iedereen.
Maar prins Philip,
de Britse koninklij
ke gemaal van
Griekse afkomst,
vindt toch dat dit
feit eens extra on
derstreept mag wor
den. „Dat zal de le
den van mijn exclu
sieve internationale
club geen kwaad
doen", denkt hij
waarschijnlijk.
Koningin Victoriaprins Albert en vijf van hun negen kinderen. Franz Xaver Winter
halter schilderde hen in 1846. - (Gereproduceerd met de vriendelijke toestemming van koningin Elizabeth II van Engeland)
Koningin Victoria opent op 1 mei 1851 de Wereldtentoonstelling in Alberts 'Chrystal Palace' dat opgericht was in
Londens Hyde Park. <F°'° Vlc,oria and Albert Museum'Londen)
AAN DE wens van deze prins om een speciale ten
toonstelling te wijden aan wijlen zijn Duitse voor
ganger prins Albert, de gemaal van Engelands be
kende vorstin Victoria, wordt nu in Londen gevolg
gegeven.
Een andere reden voor de
boeiende expositie 'Prins Al
bert, zijn leven en werk' in
het Royal College of Art in
Zuid-Kensington, is er niet.
Er zitten geen belangrijke
verjaardagen, die niet ver
geten mochten worden, aan
vast.
Wijlen prins Albert, die
Victoria trouwde in 1840 en
al in 1861, op de leeftijd van
42 jaar, neergeveld werd
door een gevaarlijke koorts,
was in zijn Engelse tijd
eigenlijk verre van populair.
De pers van zijn nieuwe va
derland viel hem geregeld
aan en keurde alles van hem
af. Later deden de anti-
Duitse gevoelens, die in
Groot-Brittannië door beide
wereldoorlogen opgewekt
werden, zijn nagedachtenis
ook geen goed. 't Heeft jaren
geduurd eer Alberts rehabi
litatie kon beginnen; dat
proces is trouwens nog
steeds aan de gang.
Geld
Albert kon niets doen of
het satirische weekblad
'Punch' maakte hem bespot
telijk, met een tekening er
bij. De meeste Britten dach
ten, dat Albert hun Victoria
voor haar geld getrouwd
had. Maar er moet toch ook
een beetje liefde mee ge
moeid geweest zijn, want
Victoria en Albert kregen
negen kinderen. Na zijn
vroegtijdige dood bleef de
vorstin trouwens veertig
jaar lang een ontroostbare
weduwe.
Hoewel er geroddeld werd
dat een Schotse knecht, John
Brown, haar geregeld kwam
opvrolijken, klaagde Victo
ria voortdurend dat Albert
veel te vroeg gestorven was.
Tijdens en onmiddellijk
na de twee Wereldoorlogen
werd er in Groot-Brittannië
nooit aan herinnerd, dat de
leden van het Huis van
Windsor (d.w.z. de Britse
koninklijke familie) sterke
Duitse connecties hadden.
Men praatte daar gewoon
niet over, want het kon de
oorlogspropaganda nadeel
toebrengen. Veel jonge Brit
ten groeiden op zonder te
beseffen, dat sommigen van
hun geliefde vorsten deels
van Duitse afkomst waren.
Wijlen de Britse koningin
Victoria (1819-1901) was een
dochter van Edward, hertog
van Kent, de vierde zoon
van koning George III. Ed
ward had 27 jaar samenge
woond met ene madame
Saint Laurent, die hij pas
vaarwel zegde nadat in En
geland een crisis rond de
troonopvolging dreigde te
ontstaan. Op 29 mei 1818
trouwde hij in het Duitse
Coburg met Victoire, een
zuster van Leopold, de toe
komstige eerste koning van
de Belgen. Victoria was een
weduwe met twee kinderen,
prins Karei en prinses Feo-
dora van Leiningen.
Het huwelijk werd inge
zegend in een Lutheraanse
kerk. Twee maanden later
vond in het koninklijk paleis
van Kew bij Londen een
nieuwe huwelijksinzegening
plaats, ditmaal volgens de
Anglicaanse ritus. Pas in de
lente van 1819 vestige het
nieuwe echtpaar zich defini
tief in Londen. Op 24 mei
van hetzelfde jaar bracht
prinses Victoire, die in En
geland de titel van hertogin
van Kent droeg, in het paleis
van Kensington een dochter
ter wereld. Dit was Ale
xandrine (naar haar doop-
vader, de keizer van Rus
land) Victoria, die in 1837
koningin van Groot-Brit
tannië en Ierland werd.
Victoria's vader, de hertog
van Kent, stierf in januari
1820. Gelukkig voor de baby
en haar moeder woonde de
Duitse oom van het kind,
prins Leopold toen nog in
Groot-Brittannië. Leopold
had zijn kleine geboorteland
Coburg verlaten om elders
zijn geluk te zoeken. Met
Victoire stamde hij uit een
gezin van zeven kinderen.
Catherine de Grote, keizerin
van Rusland, had hun moe
der, hertogin Augusta Caro
lina Sophia Reuss Ebersdorf
verzocht haar drie dochters,
onder wie Victoire, naar St.
Petersburg te brengen. De
keizerin zocht namelijk een
geschikte echtgenote voor
groothertog Constantijn.
Dankzij het huwelijk dat op
die manier tot stand ge
bracht werd, mochten Leo
polds ouders voortaan reke
nen op de machtige Russi
sche steun tegen de binnen
rukkende Franse troepen en
de intriges van andere
prinsdommen.
Leopold en zijn broer Fer
dinand werden ingelijfd bij
het Russische leger. Daar
door kwam het, dat Leopold
de eerste Duitse prins was,
die met deze strijdkrachten
de door Napoleon veroverde
gebieden hielp bevrijden. In
1813 verdreven zij de Fran
sen uit Duitsland. Na de
Franse overgave te Kulm op
30 september 1813 werd Leo
pold uitvoerig gedecoreerd.
Daarna deed hij op het Con
gres van Wenen en in 1814 in
Londen diplomatieke erva
ring op. Tijdens zijn eerste
bezoek aan Engeland hoorde
Leopold bij het gevolg van
de geallieerde vorsten - de
keizer van Rusland en de
koning van Pruisen. Hij ont
moette toen prinses Charlot
te van Wales, de enige doch
ter van de Britse prins-re
gent.
In die tijd was het de be
doeling dat prinses Charlot
te als troonopvolgster van
Groot-Brittannië en Ierland
Albert en Victoria hadden
elkaar in 1836 voor het eerst
in Londen ontmoet. Hertog
Ernest van Coburg en zijn
twee zonen, Albert en Eer
nest, brachten toen een be
zoek aan Engeland. De Brit
se vorst, koning William IV,
probeerde hun overeen
komst in de war te sturen.
Hij verzocht de prins van
Oranje precies op hetzelfde
ogenblik met zijn beide zo
nen naar Londen te komen.
Maar de Duitse neven van
Victoria genoten op Ken
sington Palace meer bijval
dan hun Hollandse rivalen.
Merkwaardig genoeg gaf
Victoria toen de voorkeur
aan Ernest in plaats van aan
Albert. Later schreef ze
haar oom Leopold evenwel,
dat ze Albert erg charmant
vond.
In 1839, toen Victoria al
twee jaar koningin was, be
sloot zij het zorgvuldig ge
plande huwelijk nog drie tot
vier jaar uit te stellen. Al
bert vond dit tamelijk ris
kant. Hij was bang dat Vic
toria na die lange wachttijd
helemaal niet meer met hem
zou willen trouwen. De goe
de kans die hij had om voor
uit te komen in het leven,
was dan verkeken.
In oktober 1839 reisden
Albert en Ernest via het
Belgische Oostende naar
Engeland, waar zij met de
koningin over het huwelijk
zouden gaan praten. Albert
was erg pessimistisch ge
stemd. De twee prinsen
kwamen op 10 oktober in
Dover aan. Daar werden zij
opgewacht door een fraaie
koets en een escorte, be
staande uit soldaten van het
11e regiment dragonders, die
de erewacht vormden.
Deze stoet bereikte het
kasteel van Windsor, waar
koningin Victoria verbleef,
korte tijd vóór het diner.
Tijdens de reis was evenwel
de bagage, die de avondkle-
dij van de beide prinsen be
vatte, op een onverklaarbare
wijze zoekgeraakt. Om die
reden konden Albert en Er-
nest niet aanzitten. Pas op
15 oktober liet de jonge vor
stin haar toekomstige ge
maal bij zich komen. Zij was
van plan het hem ronduit te
zeggen dat zij niet wenste te
trouwen. Maar het weerzien
was gewedig ontroerend. Zij
omhelsden elkaar zo innig
een Nederlandse prins zou
huwen. Maar omdat daar
niets van kwam, bleef Leo
pold met haar corresponde
ren. Uiteindelijk vroeg hij
Charlotte ten huwelijk. De
Britse prins-regent stemde
met grote tegenzin toe. Leo
pold en Charlotte trouwden
in 1816. Verteld wordt dat de
prinses haar glimlach niet
kon onderdrukken wanneer
haar prins tijdens hun hu
welijksplechtigheid de ge
bruikelijke formule uit
sprak en daarin onder meer
zei: „Ik schenk u al mijn we
reldse goederen." De jonge
Duitser was namelijk bijna
zo arm als de mieren.
Het parlement van West
minster dat een grondige
hekel had aan de prins-re
gent, maar prinses Charlotte
graag mocht, schonk Leo
pold de titel van prins-ge
maal en een royale perma
nente toelage van 50.000
pond per jaar. Het was een
heel gelukkig huwelijk,
maar Charlotte stierf in 1817
in het kraambed. Haar diep
bedroefde echtgenoot bleef
wonen in Berkshire, waar de
Britse staat het jaar tevoren
voor hem en zijn bruid in de
buurt van Esher een land
huis gekocht had. Leopold
ontving daar geregeld de
Duitse baron Christian
Stockmar, die zijn lijfarts en
raadgever was. Op Stock
mars schouders rustte later
de grote verantwoordelijk
heid om voor Leopold te on
derhandelen met Grieken
land en het onafhankelijke
België. Beide landen zochten
een prins die hun koning
wilde worden. Uiteindelijk
vond Leopold de Belgische
vacature aantrekkelijker
dan de Griekse.
Vóór de hertog van Kent
in januari 1820 stierf, be
zochten prins Leopold en
baron Stockmar hem nog op
zijn ziekbed. Na het overlij
den regelde prins Leopold de
begrafenis en zorgde hij er
ook voor dat het zijn zuster
aan niets ontbrak. Dankzij
Leopolds optreden gelukte
het de prins-regent, die in
middels koning George IV
geworden was, niet de her
togin van Kent regelrecht
terug naar Coburg te sturen.
Voor de kleine Victoria
werd Leopold een tweede
vader. Haar opvoeding werd
bekostigd uit de ruime jaar
lijkse toelage die de Duitse
prins voor de rest van zijn
leven van het Engelse parle
ment gekregen had.
Neef en nicht
Op het kasteel Rosenau,
even buiten Coburg, was on
dertussen - op 26 augustus
1819 - Albrecht Franz
August Karl Emanuel van
Saksen-Coburg en Gotha
geboren als tweede zoon van
hertog Ernest I (1784-1844)
en zijn jonge vrouw Louise
van Gotha (1800-1831). Zij
waren getrouwd in 1817,
toen Louise nog maar zes
tien jaar was. Het kind werd
Albert genoemd.
Met Victoria van Enge
land deelde deze baby de
zelfde grootmoeder: de
douarière Augusta, hertogin
van Saksen-Coburg Saal-
feld, de moeder van prinses
Victoire, hertogin van Kent.
Toen Albert nog maar drie
jaar oud was, vond die sluwe
grootmoeder al, dat hij een
goede man zou zijn voor zijn
nicht Victoria, de toekomsti
ge koningin van Engeland.
Dit huwelij ksplan vond de
instemming van prins Leo-
