Waarom is de ambtenaar zo woedend?
GELIJKE MONNIKKEN, GELIJKE KAPPEN?
Acties
naar
een
climax
Portugal
wint
van Polen
Beloning: Gehuwde werknemer, 35 jaar, 2 kinderen
Wereldtitel
turnen voor
Bilosertsjev
Mölby
-ZATERDAG 29 OKTOBER 1983
EXTRA
Drie koks
Feestneuzen
Amateurbokser
Opsomming
Monnikken
L/E ACTIES van de
ambtenaren en trend
volgers bereiken een
climax. Komende
woensdag praten ze
met minister Rietkerk
over het kabinetsplan
om hun bruto-sala-
rissen met 3,5 pro
cent te verlagen. In
die vergadering krij
gen de bondsbe-
stuurders te horen of
het kabinet onwrik
baar vasthoudt aan
de eenzijdige maat
regel, die de ambte
naren het gevoel
geeft dat ze onrecht
vaardig behandeld
worden, in vergelij
king met de werkne
mers in het bedrijfs
leven die deze keer
niet gekort worden.
Maar is het gevoel
van 'achterstelling'
wel terecht? Een ver
gelijking tussen de
ambtenarensalaris
sen en de werkne
mersionen.
Ambtenaar
heeft een
voorsprong
V oetbalstadion
Hangijzer
Leegloop
OVERHEID
Schaal 18. schrijver A
Schaal 71. Commies
BEDRIJFSLEVEN
Schaal 148, administrateur
Conclusie
DE STEM „de 4
'T47
Door John van Oppen
Zegt de ene ambtenaar tegen de andere: heb je
al uit het raam gekeken vandaag?
„Nee," is het antwoord, „ik wacht ermee tot vanmid
dag, anders heb ik dan niks meer te doen."
Een wrang grapje dat licht
werpt op de mening die in Ne
derland wortel heeft gescho
ten als het gaat om 'de' ambte
naar. Een mening die geba
seerd is op de veronderstelling
dat het bedrijfsleven de enige
bron van onze welvaart is.
Ambtenaren en trendvolgers,
zo heet het dan, zijn tweede
rangs werkers, die smullen uit
de door de marktsector gevul
de staatsruif - maar allez, ze
doen er af en toe tenminste
nog 'iets' voor. Dat laatste dan
in tegenstelling tot de uitke
ringstrekkers, die zonder eni
ge tegenprestatie hun
graantjes meepikken.
Door hun ongenuanceerd
heid grenzen zulke versimpe
lingen aan het boosaardige. Ze
doen geen recht aan de inzet
en/of persoonlijke geschiede
nis van mensen. Bovendien
gaan ze voorbij aan de onlogi
sche principes waarop de
Westerse economie functio
neert. Want in onze economie
worden gelijke vormen van
arbeid die wel degelijk gelijk
zijn, niet als zodanig erkend.
Een voorbeeld: alle econo
men zijn het erover eens dat
een kok die in een winstge
vend restaurant werkt „een
kurk is waar onze economie op
drijft." De kok die daarente
gen in het bejaardenhuis exact
hetzelfde menu op tafel
brengt, jaagt (omdat hij trend
volger is) de belastingen om
hoog. En de huisvrouw die de
zelfde maaltijd thuis opdient
voor haar gezin, valt zelfs he
lemaal buiten de Westerse op
vatting over arbeid.
Een ander voorbeeld van de
irrationele trekjes in ons eco
nomisch stelsel: wie in het
particuliere bedrijfsleven op
winstgevende wijze feestneu
zen, toeters of luchtballonen
produceert, verhoogt de wel
vaart. Alleen als er sprake is
van winst worden zaken als
onderwijs, bejaarden- en ge
zondheidszorg betaalbaar. De
verplegers en leerkrachten
'mogen die feestneus-fabri
kant dus wel dankbaar zijn,
want zonder zijn winst konden
hun ambtelijke salarissen niet
bekostigd worden.
Toch kan moeilijk volge
houden worden dat een ballo
nenfabrikant zinvoller werk
verricht dan een ziekenver
zorger, dat een makelaar nut
tiger werk verricht dan een
ambtenaar op het kadaster,
dat een particuliere bewa
kingsdienst 'noodzakelijker' is
dan een politiekorps, dat een
bus-chauffeur minder inspan
ning verricht dan een vracht
wagenchauffeur, dat een ty
piste bij de gemeente niet het
zelfde doet als de typiste in een
assurantiekantoor.
De werknemers in de collec
tieve sector vinden dan ook
dat ze recht hebben op gelijke
behandeling met het bedrijfs
leven. Momenteel bekruipt
hen echter het gevoel dat aan
dit recht getornd wordt, zeker
als het kabinet bij zijn plan
nen blijft om hun brutosala
rissen per 1 januari met 3,5
procent te verlagen. Welis
waar worden de uitkeringen
in dezelfde mate verlaagd,
maar omdat de lonen in het
bedrijfsleven ongemoeid blij
ven, hebben de ambtenaren
toch het gevoel dat ze eenzij
dig moeten opdraaien voor de
geldtekorten bij de overheid:
„Alsof de ziekenverpleger en
de AOW-er verantwoordelijk
mogen worden gesteld voor
die geldtekorten, en de balon-
nenfabrikant niet."
Jaap van der Scheur, 56
jaar, was in het verleden ge
vreesd als halfzwaargewicht-
amateurbokser. Nu is hij
spreekbuis van de overheids
functionarissen, want hij is
voorzitter van de omvangrijk
ste vakbond in ons land: de
ambtenarencentrale Abva
Kabo, die 248.000 leden telt en
de grootste bij de FNV aange
sloten werknemersorganisatie
is.
Van der Scheur vindt het
„nogal wiedes" dat de ambte
naren een spijkerhard front
vormen tegen de kortings
plannen. „De overheid heeft
een directe greep op de inko
mens van twee groepen: uit
keringsgerechtigden en amb
tenaren. En het zijn uitslui
tend deze twee groepen waar
dit kabinet haar problemen op
afwentelt. Dat is niet eerlijk,
want we hebben de laatste ja
ren al veel meer ingeleverd
dan elke andere inkomens
groep in Nederland," krast
Van der Scheur met zijn
schorre, Haagse stem.
Zijn arm schiet opzij en met
een linkse hoek mept hij een
rapport in de richting van de
gesprekspartner. De titel van
het rapport spreekt boekdelen.
'Inventarisatie Besparingen
Arbeidsvoorwaarden Collec
tieve Sectoren' staat op de
kaft. Alleen een ambtenaar
speelt het klaar om een lezer
met zo'n opschrift te ontmoe
digen.
Het praatpapier is op ver
zoek van het kabinet vervaar
digd en onlangs aangeboden
aan de VVD-er Koos Rietkerk,
die als minister van Binnen
landse zaken tevens 'werkge
ver' van de ambtenaren is.
In het rapport zijn alle sala
rismaatregelen, die de laatste
vijf jaar werden doorgevoerd,
op een rijtje gezet en opgeteld.
Van der Scheur noemt de re
sultaten „schokkend". Want
uit die opsomming blijkt dat
de salariskorting bij ambtena
ren de laatste vijf jaar 9,9 pro
cent ruimer heeft uitgepakt
dan de salariskorting bij de
werknemers in de marktsec
tor. Daar dreigt nu dus nog
eens 3,5 procent bij te komen.
„En zo'n ongelijke inkomens
verlaging, zó snel doorge
voerd, is voor ons onaan
vaardbaar" aldus Van der
Scheur.
„Gelijke monnikken, gelijke
kappen," zo vragen de ambte-
narencentrales. Merkwaardig
genoeg is dat nu juist het ar
gument dat ook tégen hen in
stelling wordt gebracht. Want
hebben met name de hoogste
ambtenaren wel zoveel reden
om te mopperen? Voeren de
ambtenarenbonden nu niet
actie voor een groep waarin
tal van mensen zitten die, in
vergelijking met anderen,
maar bitter weinig reden tot
klagen hebben? Ze zijn er de
laatste tijd ongetwijfeld har
der op achteruit gegaan dan
de werknemers in de markt
sector, maar hebben ze toch
AMBTENAREN in Amster
dam protesteren net als hun
collega's elders in den lande
tegen de voorgenomen
snoei-operatie. - fotoanp
Als een ambtenaar en een
werknemer in het bedrijfs
leven hetzelfde brutobedrag
op de loonstrook hebben
staan, houdt de ambtenaar
netto méér over. Dat blijkt
onomstotelijk uit het hier
naast staande salarisverge-
lijk. Bij een schaalloon van
2.629 per maand is het net
to-voordeel voor een ambte
naar 230,72. Bij een gelijk
maandloon van 3.375 krijgt
een ambtenaar 678,39 meer
op zijn salarisrekening
overgemaakt.
Het verschil in de netto-be
loning wordt vooral veroor
zaakt door de 'premievrij
dom' voor ambtenaren. Op
hun schaalloon wordt im
mers geen premie AOW- en
WAO-premie meer inge
houden. Wél wordt sedert
1981 een 'vereveningsbijdra-
ge sociale premiestijging'
gevraagd, waardoor de
ambtenaren net zo hard aan
koopkracht inboeten als de
werknemers in het bedrijfs
leven, als voor hun de socia
le premies omhoog gaan.
De ambtenarenbonden heb
ben overigens bezwaren te
gen nevenstaande inko
mensvergelijking. Dit om
dat, aldus woordvoerder
Xander den Uyl van de Ab-
va-Kabo, er sprake is van
„een optisch probleem."
Volgens de Abva-kabo wor
den op de salarissen van
ambtenaren wel degelijk
AOW- en WAO-premies in
gehouden, maar gebeurt dit
vóórdat de loonschalen op
gesteld werden.
„Dat blij kt met name uit de
tabellen voor de inkomens
belasting. Het schaalloon
van een ambtenaar is niet
zijn brutoloon. Dat bruto
loon van een ambtenaar ligt
in werkelijkheid nog eens
250 bóven het schaalloon.
Een bruto-salaris van 3.375
in het bedrijfsleven moet
daarom vergeleken worden
met een salaris van 2.629 in
overheidsdienst. Dan kom je
netto ook gelijk uit," aldus
de woordvoerder.
Maar ook voor degene die
deze visie van de ambtena
renbonden niet wenst aan te
vechten, blijft na deze uitleg
een belangrijk probleem be
staan. Immers, als een
werknemer in het bedrijfs
leven en een ambtenaar bei
den het bruto-minimumloon
verdienen, krijgt de werk
nemer in de marktsector
netto iefst 250 minder in
handen. Bij een lage oplei
ding en lage functiewaarde
ring is het voordeel van
werken in overheidsdienst
dus onbetwistbaar.
In het bedrijfsleven is het
netto-beloningsverschil tus
sen de laagste en middelbare
functies circa 300. Het be-
loningsverschil tussen laag-
en middelbaar personeel in
overheidsdienst lijkt daar
niet veel van af te wijken.
Daaruit zou dan de conclusie
moeten volgen, dat een mid
delbare functie in over
heidsdienst over het alge
meen tot een hogere finan
ciële beloning leidt dan een
middelbare functie in het
bedrijfsleven.
Abva-woordvoerder Xander
den Uyl erkent volmondig
dat de laagst geplaatste
ambtenaren er beter aan toe
zijn dan de laagst gesala
rieerde werknemers in het
bedrijfsleven. „Maar dat is
een kwestie van sociaal be
leid en jarenlange loonpoli
tiek van de ambtenarenbon
den. Bij ons is de totale loon
som véél gelij kmatiger ver
deeld tussen hoog- en laag
betaalden. De wil om te ni
velleren was bij ons veel
groter dan in het bedrijfsle
ven. In het bedrijfsleven ligt
het minimumloon nu hon
derden gulden lager dan het
laagste schaalloon voor een
ambtenaar. Maar de hóógste
lonen in het bedrijfsleven
steken ook ver uit boven de
hoogste lonen voor over
heidsfunctionarissen."
De ambtenarenbonden
plaatsen nog meer kantteke
ningen bij de hiernaast ge
toonde inkomensvergelij -
king. Dit omdat inkomens
bestanddelen die in sommige
bedrijven 'gewoon' zijn
maar die ambtenaren moe
ten ontberen, niet in de ver
gelijking zijn opgenomen:
winstdeling, dertiende
maand, gratis goederen en/
of diensten, auto op kosten
van de baas etc.
Anderzijds komen echter
ook bepaalde voordeeltjes
voor ambtenaren niet tot
uitdrukking in deze verge
lijking, zoals de veel betere
pensioenregeling, de wacht
geldregeling voor 'tijdelijk
overtollige' ambtenaren, de
speciale ambtenarenkorting
bij de autoverzekering, en
het feit dat een ambtenaar
meer overhoudt van zijn
bruto-vakantiegeld, omdat
daar geen WAO en AOW-
premie op ingehouden
wordt.
Een woordvoerder van de
Vervoersbond CNV wijst er
tenslotte op, dat heel wat
mensen die getroffen drei
gen te worden door de kor
ting van 3,5 procent, niet de
voordelen van het werken in
overheidsdienst, maar wel
de lasten van het 'trendvol
gen' moeten dragen. Bij heel
wat trendvolgers (zoals zie
kenhuispersoneel) worden
wel degelijk alle sociale pre
mies van het schaalloon af
getrokken.
Bij andere groepen trend
volgers, met name bij de
PTT-ers, het NS-personeel
en het personeel bij de mees
te stads- en streekvervoers-
bedrijven, worden volgens
de Vervoersbond CNV de
'inhoudingen' op het bruto
loon echter hetzelfde ver
zorgd als bij de 'gewone'
ambtenaren en onderwijs
krachten. Dus wél een koop
krachtkorting voor de socia
le premiestijging sedert 1981,
maar géén volledige inhou
ding van WAO- en AOW-
premies.
Tenslotte wijst de Abvo-Ka-
bo erop, dat het verzet tegen
het gewraakte 3,5 procents
plan, zich ook richt tegen de
3,5 procentskorting op de
soiclae uitkeringen en het
minimumloon. „Want de
korting raakt niet alleen de
ambtenaren, maar ook de
huidige en toekomstige
werklozen en arbeidsonge
schikten in het bedrijfsleven
én de mensen die daar het
minimumloon verdienen.
nog altijd niet een riante voor
sprong overgehouden: zowel
wat inkomen als wat rechtsze
kerheid betreft?
Premier Lubbers heeft dat
idee onlangs plastisch onder
woorden gebracht: „Vraag
aan een voetbalstadion vol
mensen of degenen die ooit in
het particulier bedrijfsleven
ontslagen zijn, hun vinger wil
len opsteken. Dan zullen heel
wat armen omhoog gaan.
Vraag daarna of de ambtena
ren, die ooit ontslagen zijn,
hun vinger willen opsteken -
en zie hoe het verschil in
rechtszekerheid zich open
baart," zo sprak de minister
president.
De ambtenarenbonden vin
den die beeldspraak van Lub
bers boeiend, maar achter
haald. „De kans om in het be
drijfsleven op de keien te vlie
gen, was groter dan in de
overheidssector. Maar de tijd
dat gedwongen ontslagen bij
de overheid ondenkbaar wa
ren, is voorbij. In het onder
wijs verloren dit jaar duizen
den leerkrachten hun baan. En
dan praat ik nog niet over de
plannen voor gedwongen ont
slagen in academische zieken
huizen, bij gemeenten, bij uni
versiteiten," aldus Xander den
Uyl, beleidsmedewerker van
de Abva-kabo.
Van die eens zo riante 'voor
sprong' in rechtszekerheid is
volgens hem niets meer over,
zeker niet nu het kabinet het
plan heeft opgevat om het
aantal ambtenaren met 2 pro
cent te verminderen. Xander
den Uyl: „Rietkerk heeft ons
niet eens kunnen garanderen
dat die 2 procents-operatie in
1984 zónder gedwongen ont
slagen doorgevoerd zal wor
den. We gaan naast de prijs
compensatie van 2,5 procent
toch geen 3,5 procent van ons
brutoloon afstaan terwijl we
niet eens de garantie krijgen
dat we onze baan kunnen be
houden? Als we de kabinets
plannen voor lief nemen, moe
ten we straks voor minder
loon harder werken, want er
vliegen dan duizenden mensen
de laan uit. Een vakbond die
zulke ontwikkelingen poeslief
slikt, is geen knip voor de neus
waard."
Blijft over hét hangijzer als
het gaat om de vergelijking
van ambtenaren en werkne
mers in de marktsector: het
verschil in netto-beloningen.
Hoewel de vergelijking
slechts met het nodige voorbe
houd gemaakt kan worden,
blijkt uit het bijgevoegde
staatje dat een ambtenaar
netto méér in handen krijgt
dan een werknemer in de
marktsector, ook al is er spra
ke van een gelijkwaardige op
leiding, gelijkwaardige func
ties en hetzelfde bruto-loon.
Volgens de Abva-Kabo ver
dwijnt het voordeel voor de
ambtenaren echter rond func
ties van 70.000. Vanaf dat
moment zou het bedrijfsleven
royaler zijn met loonbetalin-
gen.
De recente 'leegloop' bij de
Belastingdienst lijkt deze stel
ling te onderstrepen. Tal van
inspecteurs, die op kosten van
het rijk een jarenlange oplei
ding hadden gevolgd, werden
na hun studie door particulie
re accountantskantoren weg
gekocht bij de fiscus, doodge
woon omdat zelfs de hoogste
Bruto
2629,00
Bruto
3375.00
- Pensioenpremie ABP
145.34
- Pensioenpremie ABP
239.16
- Koopkrachtkorting
259,31
Koopkrachtkorting
332,70
- IZA-premie1)
110,26
- IZA-premie
141.50
Belastbaar loon
2374.57
Belastbaar loon
2944.64
Loonbel. (Tar. 4)
250.50
Loonbel. (Tar. 4)
427.10
Netto
1903.63
Netto
2634.54
Bruto
2629.00
- Pens.- VUT-premie2) 146,43
- ZW-WW-WAO-premie 205,26
- Ziekenfondspremie 125,64
Belastbaar loon 2398,89
- A0W-AWW 305,00
- Loonbelasting 177,80
Netto
1672,91
Bruto 3375.00
- Pens.- VUT-premie 253,28
- ZW-WW-WAO-premie 363.15
-Ziekenfondspremie 154,92
Belastbaar loon 2953,49
A0W-AWW
Loonbelasting
Netto
378.30
309.20
1956.15
Bruto
6561.00
- Pensioenpremie ABP
636.91
- Koopkrachtkorting
774,45
- IZA-premie
184,28
Belastbaar loon
5316.36
Loonbel. (Tar. 4)
1416,20
Netto
3549,16
Bruto
6561,00
- Pens.- VUT-premie
488.98
- ZW-WW-WAO-premie
953.09
Ziekenfondspremie3)
118.00
Belastbaar loon
5236,93
- A0W-AWW
672.50
- Loonbelasting
1033.80
- Ziektekostenver.
351.00
Netto
3179,63
loonschaal bij de Inspectie niet
opwoog tegen de vooruitzich
ten die de particuliere belas
tingadviseurs konden bieden.
Uit het bovenstaande kan
echter niet de conclusie ge
trokken worden dat de over
heid zich schuldig maakt'aan
overbetaling van lagere amb
telijke functies en onderwaar
dering van de hogere banen
Uit de feiten kan immers net
zo goed geconcludeerd worden
dat het bedrijfsleven fout zit,
dat de hoge functies daar
overgewaardeerd worden, ten
koste van lage functies.
Abva-Kabo-woordvoerder
Xander den Uyl: „Eigenlijk is
er maar één objectieve gevolg
trekking mogelijk: dat de to
tale loonsom bij de ambtena
ren anders is verdeeld dan de
totale loonsom in het particu
liere bedrijfsleven. Bij ons is
stringenter genivelleerd. Mi
nister Ruding zegt nu dat de
overheidstekorten een verla
ging van de loonsom noodza
kelijk maken. Maar daarom
hoeft nog niet op zo korte ter
mijn zo fel in de salarissen ge
hakt te worden. Er moeten an
dere bezuinigingen in de be
groting te vinden zijn."
BOEDAPEST (DPA) - De 17-
jarige Dimitri Bilosertsjev is
vrijdag in Boedapest wereld
kampioen turnen bij de heren
geworden met 119.20. Hij ver
zekerde zich tijdens de vrije
oefeningen van de titel. Na de
verplichte oefenstof deelde hij
na een gewonnen protest na
de vrije oefeningen - nog de
eerste plaats met de Chinees
Tong Fei. Tong Fei faalde gis
teren verschillende keren. De
Japnner Koji Gushiken ein
digde op de tweede plaats met
118.425. Het brons was voor de
Chinees Lu Yun met 118.125.
Eindstand persoonlijke wed
strijd (respectievelijk vrije oef.,
voltige, ringen, sprong, brug, rek,
gem.van voorwedstrijd, totaal): 1.
Belosertsjev (Sov) 10,00 9.95
9.95 10.00 9.95 10.00 39.350
119.200, 2. Gushiken (Jap) 9.90
9.95 9.90 9.90 9.85 9.90 59.025
118.425, 3. Akopjan (Sov) 9.80
9.90 9.85 9.85 9.80 9.85 59.075
118.125,4. Lu Yun (Chi) 9.90 9.80
9.90 9.95 9.90 9.75 58.925 118.125,
5. Guczoghy (Hon) 9.85 10.00
9.95 9.80 9.75 9.80 58.825 117.975,
6. Li Ning (Chi) 9.90 9.40 9.90
9.90 9.60 9.90 59.200 117.800, 7.
Kajitani (Jap) 9.70 9.80 9.80 9.80
9.85 9.90 58.675 117.525, 8. Gay-
lord (VSt) 9.75 9.85 9.85 9.80 9.70
9.70 58.575 117.425, 9. Vidmar
(VSt) 9.70 9.80 9.90 9.80 9.70 9.80
58.450 117.150, 10. Pogorelov
(Sov) 9.75 9.70 10.00 9.90 9.20 9.35
59.050 117.150, 11. Conner (VSt)
9.65 9.85 9.80 9.80 9.80 9.90 58.300
117.100, 12. Hoffmann (OD1)
9.55 9.75 9.90 9.90 9.70 9.85 58.425
117.075.
IZA-premie berekend volgens tarieven in de provincie Gelderland.
2) Pensioen- en VUT-premie berekend in willekeurig bedrijf.
3) Werkgeversaandeel ziektekostenverzekering.
WROCLAW (DPA) - Portugal
heeft een kans behouden op
plaatsing voor de eindronde
van het Europees voetbalkam
pioenschap volgend jaar in
Frankrijk. Portugal versloeg
vrijdagavond Polen in Wro
claw met 1-0 doelpunt van
Manuei in de 31ste minuut) en
kwam daardoor op een punt
achterstand van de Sovjet
Unie. De beslissing in de voor-
rondegroep 2 valt op 13 no
vember in Lissabon als Portu
gal tegen de Sovjet Unie
speelt.
Stand groep 2:
1. Sovjet Unie 5 4 1 0 9 11- 1
2. Portugal 5 4 0 1 8 10- 6
3. Polen 6 1 2 3 4 6-9
4. Finland 60151 3-14
ZEIST (ANP) - Ajax moet het
de komende drie competitie
wedstrijden stellen zonder Jan
Mölby. De Deen, die zondag in
het duel met Go Ahaed Eagles
uit het veld werd gestuurd,
kreeg die straf vrijdagavond
in een mondelinge behande
ling door de tuchtcommissie
van de KNVB opgelegd. Hij
moet bovendien een boete be
talen van 200 gulden.
(ADVERTENTIE)
Postcode
I Woonplaats:
VR1JBL1JVEN1
VOOR DE HALV
(Met betalen wacht ik o|
IDeze bon in een open envelop
naar Dagblad De Stem. Antwooi
^800 VB BREDA. Bellen kan oo
