UITBLAZEN Al ruim honderd mensen azen op presidentspost Internationaal 'voetstuk' voor Poolse symbool 'Rode oktober' eert Alfrink even. Adviseur v Tapestry en lamsbout AMERIKA MAAKT ONGEKENDE GOLF VAN 'PRESIDENTIALITIS' DOOR DE STEM COM.' Seen nationale Spoorstaven Tapestry Lamsbout DONDERDAG 6 OKTOBER 1983 ACHTERGROND WALESA KRIJGT NOBELPRIJS VOOR DE VREDE Goddijn boekstaaft kennis over roemruchte kerkperiode ONDERDAG 6 OKTO burger betaalt e lage prijs 0or onderwijs gapens uit eheime en mbewaakte pslagplaats Rai ya wordt een stel mannen er Eind september ziet Wa les er heel anders uit dan in de zomer. De herfst kleurt reeds het ge boomte, met dit jaar iets te veel verdord bruin als ge volg van de droge zomer. Op de ruige, slechts door schapen bewoonde hoogten staat de heide in bloei. Het meest opvallende verschil echter is de stilte. Je kunt weliswaar niet zeggen dat Wales 's-zomers door toeristen wordt overlopen, druk ker is het er dan in elk geval wel. Nu rijden we vele kilometers zon der iemand tegen te komen. Hoogstens af en toe een boer in een Landrover en natuurlijk de onvermijdelijke schapen. Ik heb eens gelezen dat er per jaar zo'n 25.000 worden doodge reden in heel Engeland, Schot land en Wales. Ik weet niet of dat naar verhouding veel is, maar het is een schrikbarend cijfer. Het is tegelijk een beetje verbazingwek kend omdat je juist op die wegen waarop je schapen kunt verwach ten zelden hard kan rijden. Het zijn doorgaans slingerende, da lende en klimmende single track roads, zeer smalle wegen zonder bermen en met hier en daar een passeerplaats. Wie dus zichzelf en z'n auto liefheeft gaat niet hard. Daar komt nog bij dat één of twee ontmoetingen met schapen de meest argeloze automobilist al leren hoe volstrekt onbereken baar het gedrag van schapen is. Ze liggen vaak aan de hoge kant van de weg waar ze zelf on diepe holen hebben uitgeschuurd in de veenwand, waarin ze schui len en slapen, meestal half op de weg liggend. Je ziet ze tijdig ge noeg, maar je weet nooit of ze niet op het laatste moment op springen en nog voor de auto langs de weg over willen steken. Sommige schapen blijven onaan gedaan in hun ondiepe hol liggen, anderen gedragen zich zeer schichtig en springen weg. Soms de „verkeerde kant" op. Lamme ren zoeken snel de moeder op, dat is duidelijk, maar hoe lang kun je als leek aan een schaap zien dat het een lam is? Drie maanden? Een halfjaar? Het is dus oppassen geblazen met schapen. Af en toe zien we een bloederig wolbaaltje langs de weg liggen, maar niet zoveel dat je meteen aan een jaarlijks do dencijfer van 25.000 gaat denken. Ik zou daarom wel eens willen weten hoeveel egels er in Groot- Brittannië per jaar worden dood gereden, want die liggen er opval lend veel op en langs de weg. Schapen zijn belangrijk in Wales. Zij bevolken de onvrucht bare moors ep de kale, met rots akken bezaaide hellingen van bergachtige heuvels. Hun ter- „*ium strekt zjch doorgaans wat verder uit dan het oog reikt. Er is geen sprake van een kudde. De schapen hebben zich over de geel-bruine. groene en paarse heuvels verspreid als lui zen in een pels. Met de verrekij ker ontdek je ze soms op de on waarschijnlijkste plekken. Alsof het solitairen zijn die zich bewust hebben afgezonderd en niet het risico willen nemen een ander schaap tegen het lijf te lopen. De eigenaars hebben de scha pen gemerkt met fel gekleurde initialen. Naarmate de wol groeit vervagen de letters en blijven slechts de kleuren ter herkenning over. Hoewel je dat op het eerste gezicht niet ziet is hun territo rium wel degelijk afgerasterd. Dat merk je het beste als je over de eerder genoemde weggetjes WIM KOCK rijdt en om de paar kilometer een hek moet openen en sluiten. Om het de toeristen en misschien ook de boeren zelf, gemakkelijker te maken worden steeds meer hek ken vervangen door cattle grids. Daar bestaat het wegdek voor en kele meters uit een rijtje naast maar niet tegen elkaar gelegen en dwars in het wegdek verzonken spoorstaven waar geen koe of schaap zich op zal wagen. Beneden in de dalen, aan de smalle, maar krachtige bergri- viertjes die vroeger de machine- rieën voortdreven staan de wool- len mills, kleine en ouderwets uit- geruste fabriekjes waar de terecht =j befaamde Welsh tapestry wordt geweven. De weverijtjes maken nu deel uit van de toeristenindus- trie. Je kunt er zien hoe de wol wordt gewassen, gekaard, ge- sponnen en geweven. Er is ook een welvoorziene winkel waar je behalve de produkten van de fa- briek zelf ook sokken, sportjasjes, hoeden, petten, dassen, plaids, dekens, truien, tassen, kusse- novertrekken en stoffen per yard of per meter kunt kopen. Alles van pure new wool natuurlijk en niet zelden 'woven in Wales'. De woollen mills zijn de over- levenden van een echte platte- E landsindustrie en de fabriekjes E liggen zonder uitzondering op de E prachtigste plekken, zoals gezegd E aan bruisende riviertjes in diepe, E beboste dalen. E Tweeds en vooral de tapestry E zijn de belangrijkste produkten E van de bedrijfjes. In gewoon En- E gels betekent tapestry textielbe- E hang of wandtapijt, maar in Wa- E les bedoelen ze er iets anders E mee: een strak geweven stof van E sterke, stug aanvoelende wol. E Dubbel geweven is de dan zware S tapestry tot ver buiten Wales po- E pulair als een kleurige beddesprei E die tevens als deken dient. Van E enkel geweven tapestry worden E mantels, spencers, mantelpakken E en pantalons gemaakt. Met zijn E typische, Keltisch aandoende E motieven en soms wat bevreem- dende kleuren is de tapestry een echt traditioneel Welsh produkt. In Bala, aan de noordpunt van het schitterend gelegen Llyn E Tegid of Bala Lake, met zijn 7x1 E km het grootste natuurlijke,meer E van Wales, is de wekelijkse scha- E penmarkt op donderdag. Stram- E me boeren die met gespreide ar- E men de alle kanten uitspringende E schapen over de weegbrug probe- E ren te drijven leveren vermakelij- E ke taferelen op. En aardige foto's E voor het reisalbum. Het lijkt een E knus gebeuren maar het blijkt de E vleesindustrie te zijn die de markt E dicteert. E Met groepjes van vier, zes, acht of tien - bijna altijd gelijke aantallen - zijn de schapen per E Landrover of Volvo stationcar E aangevoerd. Ze verlaten Bala in E grote veewagens naar de E slachthuizen. E The Royal Goat Hotel in E Beddgelert heeft gebraden lams- E bout met muntsaus op het menu. Wie denkt geen lamsvlees te lus- ten leert het hier zeker waarde- ren. E Ik zei het al: schapen zijn be- langrijk in Wales. T5 pAGlMj| Een paar keer per jaar moeten de schapen bijeen worden gedre- ven. - FOTO ARCHIEF DÉ STEM llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll^ Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v. Directie drs. J.H.M Brader Hoofdredactie L. Leijendekker en H Coumans. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda Postadres Postbus 3229, 4800 MB Breda ©076-236911 Telex 54176 Centrale redactie Breda. Nieuwsdienst 076-236883, Sportredactie 076-236884, Rayonkantoren: Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850 Breda, Nwe, Ginnekenstraat 41076-236326. Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550, Goes, Klokstraat 101100-28030. Hulst, Steenstraat 14. 01140-13751 Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957 Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150. Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920. Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910. Abonnementen: 20,49 per maand, 61,15 per kwartaal of 238,00 per jaar. Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses. Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888. Lezersservice: Informatie over Stem-reizen en promotie 076-236911 Fotoservice 076-236573 Advertenties: Informatie grote advertenties 076-236881 t Kleintje 07&-236822 Overlijdensadvertenties 076-236442. (Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en zondag van 18.30 tot 21 30 uur ©076-236394/236911 Rankrpldtioc Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447. NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738. Van onze redactie buitenland WASHINGTON Meer dan een jaar voor de presidentsver kiezingen in de VS is een aantal Amerika nen - uitgezonderd Ronald Reagan - be vangen door 'presi- dentialitis' - een koortsachtig streven naar bewoning van het Witte Huis in Washington. Terwijl Reagan zijn tijd beidt en zich bezighoudt met Libanon, Moskou en andere brandende kwesties, komt de Federale Kiescommissie ('Federal Election Commis sion', FEC) vingers tekort om de officiële kandidaten voor Reagans baan te tellen. Het jongste aantal is 101 - en dat cijfer is alweer achter haald. De oorzaak is 'presi- dentialitis', zoals Congreslid Morris Udall het syndroom noemt waarvan het ver schijnsel volgens hem is „onbegrensde eerzucht die wordt gemaskeerd door quasi-verstandige onzin" en die alleen genezen kan wor den met lij kenbalsem. Udall, die in 1976 demo cratisch kandidaat voor de nominatie was, houdt zich nu afzijdig. Hij zou het graag nog eens proberen, zegt hij, maar doet het niet. ZES Amerikaanse Democraten die naar de kandidatuur voor het presidentschap voor hun partij dingen voelen er wel voor met een vrouw als vice-president volgend jaar de verkiezingsstrijd aan te gaan. Een van hen wil wel naast een vrouwelijke presidentskandidaat als vice-president meedoen. Dit is gebleken op de jaarvergade ring van de Amerikaanse Nationale Vrouwen Organisatie. De Democraten die een dergelijke toezegging deden zijn oud- vice-president Walter Mondale en de senators Alan Cranston, John Glenn, Ernest Hollings en oud-senator George McGovern. De zesde senator, Gary Hart, kreeg evenwel het meeste ap plaus van de ruim 1.000 aanwezigen met de opmerking dat hij er trots op zou zijn met een vrouw als presidentskandidaat aan de verkiezingen mee te doen. McGovern 'niet doen. Op de lijst van de FEC staat een zestal 'hoofdkandidaten' voor de democratische voor dracht, onder wie ex-viee- president Walter Mondale en senator John Glenn uit Ohio, de voormalige astro naut. Op die lijst staan ook vol strekt onbekenden als Maxi- mus Englerius en de Profeet Elias, die iets doet in New York. Er zijn meer kandida ten die zich democraat dan republikein noemen, maar er zijn ook veel 'onafhanke- lijken' en bij sommigen staat achter 'Politieke overtui ging?': „Onbekend". De kan didaten worden door veler lei zaken bewogen: van het wegdoen van kernwapens tot het propageren van een of ander geloof. Het enige wat men doen moet om door de computer van de FEC ge registreerd te worden, is verklaren dat men meedoet. Maar 13 van de 101 kandida ten hebben voor hun cam pagne maximaal 5.000 dollar bijeengebracht of uitgege ven, een fooi vergeleken met de 5 miljoen dollar die Mon dale twee weken geleden had vergaard. Hoe hardnekkig 'presi- dentialitis' is, wordt bewe zen door het feit dat een on gewoon groot aantal welbe kende kandidaten het op nieuw probeert, ondanks fa len in het verleden. De voor malige senator van South Dakota George McGovern, die in 1972 door Richard Ni xon werd weggevaagd, maakte onlangs bekend dat hij voor de derde keer - hij probeerde het ook al in 1968 - een gooi naar het presi dentschap zou doen. Hoewel zijn kansen klein zijn en mevrouw McGovern had aangeraden „doe het niet", zegt McGovern: „Het is me langs de kant niet be vallen". Hij wil in de verkie zingscampagne gehoord worden. John Anderson, de ex-republikein die het in 1980 als onafhankelijk kan didaat opnam tegen Reagan en de toenmalige president Jimmy Carter en die 6,6 pro cent van de stemmen kreeg, overweegt een nieuwe kan didatuur. Anderson probeert op het ogenblik een nieuwe politieke partij op te richten, waarmee hij in de lente van volgend jaar dan hoopt een conventie binnen te trekken voor de nominatie van een kandidaat. Iemand van wie men kan zeggen dat hij „on geneeslijk ziek" is en het niet laten kan, is Benjamin Fernandez, de zakenman in Californië die aan veel repu blikeinse voorverkiezingen in 1980 heeft meegedaan en het zal blijven doen, Reagan of geen Reagan. Mocht deze Anderson .6,6 procent. zich tegen de verwachting in niet herkiesbaar stellen, dan zullen zich zeker vice-presi dent George Bush, de leider van de republikeinse meer derheid in de senaat Ho ward Baker en senator Ro bert Dole uit Kansas aandie nen. Alle drie dolven in 1980 het onderspit tegen Reagan. Bush zou, zeker in het begin, favoriet zijn/Nieuwelingen' zouden het zijn in vergelij king met de 76-jarige Harold Stassen, die voor minstens de zevende keer republi keins kandidaat wil worden „omdat ik 't mijn morele plicht vind". De democratische senator van Massachusetts Edward Kennedy wordt nog steeds genoemd als kandidaat voor de democratische voor dracht in '84, ondanks zijn Kennedy ingeënt - FOTO'S ARCHIEF DE STEM verzekering dat beloften aaj zijn kinderen hem afdoende tegen 'presidentialitis' heb ben ingeënt. Een verslagge- ver die onlangs Kennedy's naam weer eens hoorde noe men door een bestuurder van de Democratische par- tij, tekende ongelovig op dal de senator zich bijna mei dezelfde woorden had ver schoond als waarmee non kandidaat William Sherman het een eeuw geleden had gedaan: „Ik doe niet aan de verkiezingsstrijd mee als ik word voorgedragen en ik aanvaard het ambt niet als ik word gekozen". De partij bestuurder, die duidelijk twijfelt aan de doeltreffend heid van inentingen in de politiek, antwoordde: „In de moderne Amerikaanse poli tiek is de enige echt 'Sher- maneske verklaring': dood" Door Pieter Eggen TWEE keer eerder, in 1981 en verleden jaar, al werd de Pool se vakbondsvoorman Lech Walesa voorgedragen voor de Nobelprijs voor de vrede. En even zo vaak werd niet hij maar een ander omhan gen met de lauwerkrans van deze meest smaakmakende internationale onderschei ding. Juist op een moment dat de rol van Wal'èsa en van 'diens' vakbeweging Solida riteit uitgerangeerd is, is er de erkenning van 'buiten af'. Dat wil niet zeggen dat de Nobelprijs voor Walesa daarmee tot een loos gebaar is verworden. Nog steeds is Walesa het onaantastbare symbool van het moderne Poolse verzet. De Poolse autoriteiten kunnen geruis loos tal van voormalige lei ders van Solidariteit of van de organisatie voor sociale zelfverdediging KOR op pakken en hun berechting voorbereiden of uitvoeren; Walesa kan zich de weelde nog veroorloven van een be trekkelijk vrije opstelling. Een beetje overdreven kun je de ontwikkelings gang van Solidariteit en die van Walesa in de afgelopen driejaar als min of meer ge scheiden beschouwen. Wale sa vormde aan de ene kant het schild en het waarmerk voor de vakbond die het waagde de Poolse staat uit te dagen en aan de andere kant was en is Walesa's bij zondere positie in het Polen van na 1980 een garantie voor een betrekkelijke per soonlijke onaantastbaar heid, die aan de rest van de top van de beweging niet is gegeven. Toen Solidariteit met een serie spectaculaire stakin gen in augustus 1980 de fa meuze Akkoorden van Gdansk wist af te troggelen van de autoriteiten waren de namen Solidariteit en Walesa nagenoeg synoniem. De golvende massa's in de straten van Gdansk droegen 'hun' Leszek op de schouders als ware hij de bevrijder en de redder van de samenle ving. En in zekere zin was hij dat ook. Met zijn tomelo ze energie, de frisse rede neertrant van de amateur diplomaat en gesteund door onbekend grote delen van de samenleving leek het alsof Walesa in zijn eentje als richtingwijzer voor de vast gelopen Poolse samenleving zou gaan fungeren. Het vervolg op augustus '80, de trage en fragmentari sche uitvoering van de Ak koorden, het tijdrekken van de overheidsdienaren, de nauw verholen dreigemen ten uit Moskou en de steeds hoger oplopende emoties die de frustratie bij de Polen over het uitblijvende succes van de vakbond was uitein delijk de gist die in het na jaar van 1981 tot de drama tisch afkondiging van de staat van beleg leidde. In het voorspel tot deze ontknoping verloor Walesa bij belang rijke delen van Solidariteit zijn gezag. Hij was te voor zichtig, drong te veel aan op behoud van de nauwelijks tast-bare-'-vernieuwingen en- weigerde het Poolse gezag het pes op de keel te zetten, zo was Hé toon van de steeds luidruchtiger wordende op positie tegen Walesa. Eind 1981 dreigde Walesa eerst het voorzitterschap van de bond te worden ont nomen; en in ruil daarvoor moest Walesa de 'hard-li ners' binnen de vakbond meer ruimte laten. Toen die een 'blauwdruk' voor een Poolse natie onder Solidari teit door een speciaal con gres lieten aannemen was de maat vol en greep Jaruzelski met zijn binnenlandse 'staatsgreep' in. Het hele topkader van So lidariteit en zo'n 4000 andere kopstukken verdwenen in interneringskampen. Voor Walesa maakte Jaruzelski in die zin een uitzondering dat hij niet ook naar een kamp moest, maar in afzon dering in een villa ergens in het zuiden van het land werd geïsoleerd. De Poolse junta hoopte hem daarmee dusdanig te kunnen bewer ken dat hij, Walesa, zich zou bekennen tot een nieuwe vakbondsstrategie, die keu rig geregisseerd zou worden door de staat. De bijzondere behandeling voor Walesa gaf aan dat de autoriteiten hoopten via hem het Poolse volk voor zich te kunnen winnen. Walesa hapte niet toe, wetend op die manier ieder krediet te zullen ver spelen. Zijn vrijlating, in novem ber verleden jaar, kwam tot stand na langdurige en taaie onderhandelingen tussen de Poolse kerkleiders en Jaru zelski. Zijn betrekkelijke onkwetsbaarheid heeft Wa lesa in het laatste jaar voor een niet onbelangrijk deel te danken aan de hechte relatie met de katholieke kerk in zijn land. Walesa, die steeds (dat bleek al bij de rellen in Gdansk in 1970) zijn lot heeft verbonden aan de morele voortrekkersrol van de kerk, leek in het afgelopen jaar in toenemende mate een pion te worden in het subtiele spel tussen kerk en staat. Het bezoek van paus Jo hannes Paulus II aan zijn vaderland, afgelopen zomer, betekende ook een persoon lijke triomf voor Walesa, Zich uitdrukkelijk verre houdend van de massale aanhankelij kheidsdemon- straties, die het bezoek bege leidden, zocht de ex-vak bondsvoorzitter de stilte van het persoonelij ke gesprek met de kerkvorst. Om die vurig gewenste ontmoeting te kunnen bewerkstelligen nam Walesa - zonder voor kennis van zij n werkgever - vakantiedagen op. Dat eigenzinnige optreden leidde hech Walesa .eenzame visser. - FOTO ARCHIEF DE STEM tot een lastercampagne te gen Walesa en de kerk in de staatspers - een houding van feitelijk nogal machteloze schenenschopperij die on verminderd doorgaat. De aanvallen tegen Wale sa lijken overigens zijn po pulariteit eerder te verstevi gen dan wezenlijk aan te tasten. Als Walesa op zijn werk verschijnt, een mis bij woont of op andere manie ren de openbaarheid zoekt kan hij steevast op enthou siaste oploopjes rekenen. Maar hoe ontroerend deze aanhankelijk ook mag zijn, erg pro'duktief is het niet. Solidariteit, voormalige lei ders bevestigden dat deze week nog, bestaat niet meer. Het verzet tegen het regime zit op een dood spoor, gede monstreerd wordt er steeds minder in Polen, de geweld loosheid is het nieuwe pa rool voor de zoektocht naar een houding in het na-Soli- dariteitstijdperk. De Nobelprijs voor Wale sa op dit moment lijkt dus mosterd na de maaltijd, en is dat ook als de prijstoeken ning opgevat zou moeten worden als een aanmoe- dingspremie. Veeleer lijkt de toewijzing nü deze suggestie te moeten ontzenuwen. Had Walesa de prijs twee jaar geleden ge kregen - in het heetst van de strijd - dan zou de Poolse vakbond dat zeker opgevat als een belangrijk symbo lisch steuntje in de rug. Nu slaat de prijs bijna uitslui tend nog terug op de ont vanger, de eenling Walesa, die in zijn zo menselijke streven naar gerechtigheid zo beginselvast bleek. Daar mee draagt de Nobelprijs - gewild of ongewild - bij tot het beeld van Walesa als standbeeld. Dat wil overi gens niet zeggen dat de Poolse autoriteiten ook nu erg verrukt zullen zijn over de prijstoekenning. Want waar zij geen behoefte aan hebben is aan het taaie Poolse symbool, dat Lech Walesa heet. Door Jan Bouwmans „HET is het grootste schandaal van de recente kerkgeschiedenis, dat grote landen als Duitsland en Frankrijk de bisschoppen en gelovigen in Neder land in de steek hebben gelaten". Die uitspraak van de in ongenade gevallen Hans Küng herinnert prof. Walter Goddijn, hoogleraar aan de Theologische Faculteit Til burg, zich in zijn recente boek 'Rode oktober; Hon derd dagen Alfrink'. Geen vrijblijvende herin nering van Goddijn. Want hoewel hij het nergens zo schrijft, doemt uit zjjn boek toch wel dat beeld op. Het gaat over de roemruchte pe riode 1968-1970 toen katho liek Nederland met zijn Pas toraal Concilie wereld nieuws was. De periode dat onder leiding van kardinaal Alfrink in Noordwijkerhout getracht werd de conciliaire vruchten van een plurifor me kerk en collegiaal be stuur Nederlandse handen en voeten te geven. Hoe dit streven in eigen kring stuit te op barse weerstand van een kleine minderheid voor wie in het Vaticaan elke deur open ging. En hoe het Vaticaan katholiek Neder land meende tot de orde te moeten roepen. Sinds zijn terugtreden in 1976 heeft kardinaal Alfrink nooit meer in het openbaar willen spreken. Hij heeft consequent geweigerd zijn vroegere kudde een blik achter de schermen te geven van wat er zich in die turbu lente tijd allemaal heeft af gespeeld tussen Utrecht en Vaticaanstad. Dat heeft nu Walter God dijn in zijn plaats nu een beetje gedaan. Een beetje omdat hij niet van alles op de hoogte is geweest. Maar Goddijn zat in die dagen als directeur van het Pastoraal Instituut in Rotterdam, dat dienst deed als wetenschap pelijk adviesbureau van de Nederlandse bisschoppen, wel zo dicht bij het kerkelij ke vuur dat hij een boekje kan open doen. Bovendien zegt Goddijn van Alfrink alle medewer king te hebben gekregen. Alfrink vond het zelfs goed dat Goddijn zijn licht opstak in het archief van het aarts bisdom, maar dat stond kar dinaal Willebrands niet toe. Goddijn heeft het dus moe ten stellen met zijn .eigen aantekeningen en Alfrinks .geheugen,., Bn niet te, verge ten de documentatie van pers-, radio- en tv-versla- gen uit binnen- en buiten land. 'Rode oktober' is voor al les ook een eerbetoon ge worden aan Alfrink. God dijn verdedigt zijn beleid zonder echt kritiek te leve ren. De auteur was bij dat beleid wellicht ook te zeer betrokken om daar afstand van te kunnen nemen, hoe wel men dat van een weten schapper toch wel zou mo gen verwachten. Het boek is een bonte ver zameling van feiten en feitjes. Echt opzienbarende nieuwe gegevens bevat het niet. Toch is het interessant een en ander eens te boek gesteld te zien. De auteur waagt zich ternauwernood aan een interpretatie ach teraf van al die feiten en feitjes; dat wil zeggen, hij bouwt geen betoog op over bijvoorbeeld de vraag of de verwikkelingen tussen Ro me en Nederland vermeden hadden kunnen worden en waarom zaken fout zijn ge gaan. Die behoefte aan inter pretatie van de feiten is ech ter levensgroot. De Theolo gische Faculteit Tilburg heeft dat begrepen en orga niseert vandaag een forum over 'Rode oktober'. Aan dat forum nemen mensen deel die het Pastoraal Concilie in de genoemde periode van nabij hebben meegemaakt. Onder meer mevrouw A. van Straaten-Dütting uit Wouw, desstijds lid van ie Pastorale Concilieraad, Joost Reuten, toen pastoor in Amsterdam en behorend kt de Septuagintgroep, prof. Willems uit Nijmegen, toen, voorzitter van de concilie- commissie die het roem-' ruchte rapport over ie priester produceerde, drs. Chamuleau, die als delega tielid van het .bisjjpjjii Rot terdam optrad als woord voerder van de gezamenlij ke delegaties, en Richard Auwerda, journalist van De Volkskrant. Vooral het ambtsrapport is voor Rome het breekpunt geweest. Met het Pastorale Concilie namen de Neder landse bisschoppen het standpunt in dat er ruimte moest komen in de katholie ke kerk voor niet-celibataire priesters. Alfrink zei toe dit met de paus te zullen be spreken. De eerste de beste zondag daarna hield paus Paulus VI vanuit zijn ge bruikelijke raam voor het angelus geheel overwachts een ware tirade tegen hen die het celibaat betwistten. Het moet Alfrink de uil- spraak ontlokt hebben: „Hij gaat me toch niet vanuit hel venster antwoorden." Pau" lus VI wilde daarna Alfrink maanden lang niet ontvan gen. „Moed of naïviteit?", is de titel van het forum in dit verband. Het boek van God dijn lezend ontkom je toch niet aan de indruk van een groot stuk naïviteit, althans een idealisme dat aan brute organisatie-conflicten -competenties in een kerk instituut als het roomse voorbij ziet. Dit laatste werd dan naar Nederland terug gespeeld in de vorm van permanente twijfel aan M- ontkenning van de oprechte trouw op basis van informa tie die met gretigheid uiter mate eenzijdig werd ver worven. Dat toont Goddijn zeker duidelijk aan. Wat in het boek ook wel duidelijk wordt, is hoe ge ring het aantal bisschoppen- dat echt vernieuwingen W de, in de wereldkerk was en h® van Van onze onderwijsredactie pv HAAG - De burger be- t niet de juiste en vaak een lage prijs voor onderwijs. Het is nodig dat de overheid „brengt in de wijze waarop "eigen bijdrage wordt vast heid Daarbij zou de hoogte in cursus-, school- en colle- ,d meer moeten worden af- iotemd op de kosten van het s Herwijs en het voordeel dat jtudent er van heeft. burgemeester bh eden: 1 or onze verslaggevers .HEDEN - De wapens, hand- ranaten en munitie, die afge- ipen zomer zijn gevonden in et bosgebied in de gemeente heden, waren afkomstig uit en geheim depot en behoorde aan de Staat der Nederlan- en. De opslagplaats was niet eveiligd en werd niet be- aakt. Dit heeft burgemeester H, an Walsum van Rheden gis- rmiddag meegedeeld. Het is voor het eerst dat het estaan van een geheime wa- -nopslag in Rheden officieel rordt toegegeven. Scholieren uit Rheden en tozendaal hebben het wapen- epot volledig leeggehaald Dnder dat dit werd gemerkt, fijf handgranaten werden .oor de vinders uit balorig- leid tot ontploffing gebracht, ién daarvan richtte in juli rote schade aan in het poli- iebureau van Rozendaal. Het ministerie van defensie 'eigert 'in het belang van de :aatsveiligheid' tot nu toe Dmmentaar te geven op de apenvondsten bij Rheden. Het geheime wapendepot, at volgens Van Walsum in- liddels niet meer bestaat, is igericht buiten medeweten an het gemeentebestuur. Vol- éns de Rhedense burgervader :as er in het depot een 'zeer anzienlijke' hoeveelheid wa- ens en explosieven verbor en. Om hoeveel wapens het ing en hoe die verpakt waren, iil hij niet zeggen. in: aa zoi re je< tri jei va in Er da nv de Bu mi da ov Aa vo w t toe hoe vele bisschoppen Nederlandse collega's Toen Paulus VI kardinaal Alfrink weer wilde ont moeten. - FOTO ARCHIEF DE STEM die tijd met belangstel'1® hebben laten spatte'6 klaar om van een event® succes mee te profiteren 6 in het andere geval K „schoon blazoen" te hóuden- Lezenswaardig is "f welke middelen het doe' a lemaal heiligen in Gods kef en hoe geloofwaardig 20 kerk dat maakt. Alfr® rijst hieruit op als een m nument van oprechtheid ei goede trouw tot het hit''e einde toe. Want dat einde voor hem toch een heel bitter geweest. Walter Goddijn: 'Rode (k'-T.J Honderd dagen Alfrink. rij Ambo, Baarn, 1983, f 39? 'E BEUK ERIN!' 'Belgische toest: 'orden dan de zomer'! De vakbewer mbtenaren en anderen die uit de s geheten trendvolgers, zijn drukdos «ten voor de grote krachtmeting m< 'ü'ngsplannen voor 1984, De PvdA 'a' het stormrijp maken van de reg an de FNV en CNV. 'seen uitbarsting van sociale onvr: ,e conclusie zouden we niet graag e ontwrichting van het dagelijks le\ =n kost zoveel geld en veroorzaak ariement en vakbeweging zich tot h an om de verhitte gemoederen tot ^an geringe opgave want de ruimt aer beperkt. Aan zeer pijnlijke bez n, tenzij de huidige generatie zie ent 30 onttrekken en de komend^ totaal ontwrichte economie en ee zekerheid. >nK°pen no9te veel verstandige m- en j®wus,e Poging tot nationale zelf j ,aar het is ook een feit dat er ehh wordt ^gemaakt, mensen z oen van de pijn van het bezuini &dV'en a"een maar cij'ers en g ér hi f, er achter verborgen kan ga: un bureau en rekenmachinetjes ietPnPASi!raat is de druk op de ketel 11 Alleen in een gesprek met de lomp.U 9eb°den is, de uiterste gre In d worden afgetast. §esPannen situatie van vand ühK^° ^'ijkheid op ondernemers e eto?rs e*t hen deze week duchti order 'n'9 inves'eren. De miljarden an van de industriële bedrijv 'VemL omenstrekkers naar het b 'arbao eld 9°ed voor minstens 'eet d k~ bren9en onvoldoende r< in 0nrt6 beleggers en werkgevers g Hpj n9szin- 'Jan Salie's', scl riiVp 's natuurlijk onzin om te bewer ri Wegj- fnrR 7ni iHon biinnon in elttvaw®er fors zouden kunnen anw? en n°9 in de rode cijfers. leurt J,, nde conjunctuur meer gein !gQinn f 9ezonde delen van het be us 'ps,ondsen DP dit punt in gebrel latiQin concrete resultaten krijgen ondrnPh zal de bereidheid om in te h a ip9 van onze economie nog eus iRand 9aat een paar hele moei jtand ecu naai i ICIU inuci aao'|SSeri breken °f houwen, tus ,e! hers jevraand irsens, durf en pit.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 2