UITBLAZEN
Olieprijs blijft voorlopig dalen
Vergeten groep uit de oorlog
Shamirs kabinets
formatie in
ernstige impasse
Draagt ook KOV eigen
banenplan ten grave?
Tea for two
please dear
WOENSDAG 5 OKTOBER 1983
D1SE1M
ACHTERGROND
PAGINA;
OLIE-INDUSTRIE SCHAKELT NOODGEDWONGEN OM
Burgerslachtoffers moeten wachten nog steeds op vergoeding
Loonoffer
Weigering
Verdeeld
Yes love?"
De vrouw veegt
het formica tafel
blad af terwijl ze dat vraagt.
Het volle wegwerp-asbakje
blijft staan.
Ze zijn er nog steeds,
maar ze worden toch zeld
zamer: die typisch Britse
serveersters van middelbare
leeftijd, die hun klanten zonder
aanziens des persoons op een wat
rüwe manier bemoederen en aan
spreken met love en dear. Ik heb
altijd liever met ze te maken ge
had dan met de jongere meisjes
die al hun klanten - eveneens
zonder aanziens des persoons -
lijken te haten.
Je komt die vrouwen nu nog
bijna uitsluitend tegen in de tra
ditionele fish and c/u/w-café's. Ze
doen me altijd denken aan een
Engeland dat ik niet heb gekend.
Het Engeland van na Duinkerken
en vóór Alamein. toen er de ste
den door de Luftwaffe werden
gekoventrierdde mannen onder
de wapens waren en de vrouwen
de fabrieken en vrachtwagens be
manden om granaten, tanks,
vliegtuigen en koffiesurrogaat te
maken en te vervoeren. Een tot
het uiterste versoberd Engeland
dat vechtend en zwoegend wacht
te op de ommekeer.
„Take care love", groet de ser
veerster als we na het drinken
van twee koppen sterke, zoete
thee weer opstappen om onze reis
over de Great North Roadtegen
woordig beter bekend onder de
prozaïsche aanduiding. Al voort
te zetten.
Hoewel er steeds meer hore-
ca-bednjven zijn die er nu ook
een eer in stellen een redelijke
kop koffie te serveren, kun je in
Engeland of Wales nog steeds
niet zómaar ergens binnenstap
pen, om koffie vragen en er dan
op rekenen dat je goede koffie
krijgt. Sommige brouwsels sma
ken nog altijd zo smerig dat ze
werkelijk niet te drinken zijn. Ze
kerheid bieden de gelegenheden
die een bordje Rombouts Coffee
buiten de deur hebben staan.
Daar krijg je een Belgische filter.
Restaurants die Kenco Coffee ad
verteren kunnen er doorgaans
ook mee door al ben je daar weer
afhankelijk van de dosering die
het personeel er toepast.
De Engelsen zullen wel niet
meer van de poederkoffie af te
brengen zijn. Nu' zijn er soorten
poederkoffie die uitstekend sma
ken, maar die worden niet altijd
gebruikt. Een verkeerd soort zui
nigheid brengt menig etablisse
ment ertoe te weinig van de goed
koopste soort te nemen. In som
mige zaakjes gaan die grote pot
ten goedkope poederkoffie maan
den mee. Het resultaat is op de
duur dat de koffie smaakt zoals
verbrande rubber ruikt.
Er zijn drie manieren om de
koffie te nuttigen. Zwart of wit.
Wit betekent dat de kop tot de
helft wordt gevuld met helaas al
tijd te slappe poederkoffie. Ver
volgens gaat er tot aan de rand
toe warme melk bij. In de tuit
van de melkkan zit een roostertje
om de vellen tegen te houden.
Koffie met cream is de derde mo
gelijkheid. De room zit vaak ver
pakt in één-portie-kuipjes die, als
je ze verkeerd opent, een lik room
over je vestje spuiten. Rombouts
filterkoffie wordt vanzelfspre
kend met room geserveerd.
Logerend bij vrienden gingen
wij dikwijls op zondagmorgen
koffie drinken bij een buurman.
WIM KOCK
Die hield er een Jersey-koe op na.
Van die beesten is bekend dat ze
een bijzonder romige kwaliteit
melk leveren. De vrouw des hui
zes maakte de koffie op de tradi
tionele witte wijze: veel te slap,
veel suiker en dan die hete, romi
ge melk erbij. Het smaakte heer
lijk, maar niet naar koffie. Het
leek me meer een drankje om de
maag mee tot rust te brengen
voor het slapengaan.
Gezien de erbarmelijke kwali
teit van de doorsnee-koffie en te
gelijk (en desondanks!) de snelle
groei van de koffieconsumptie
ten koste van de traditionele cup
pamoeten koffielievende reizi
gers er mijns inziens rekening
mee houden dat in Engeland de
koffie nooit zo goed zal worden
als de thee er altijd is geweest.
Met thee doen dezelfde ser
veersters die niets van koffie we
ten ware wonderen. Er wordt ge
spot met alle gulden regels van
het theezetten. Zonder eerbied
worden de zakjes in een alumi
nium pot gesmeten. Stomend
heet water erop. Geen tijd om te
laten trekken want er zijn altijd te
veel wachtenden. De serveerster
laat water en zakjes in de pot
rondwalsen en begint dan te
schenken. Dikke, bruine stralen.
De koppen zo vol dat voetbaden
onvermijdelijk zijn. En toch: die
thee smaakt, sterk en vol. Er
hoort suiker bij en (koude) melk.
Nederlanders behandelen
thee zoals Engelsen met koffie
omgaan. Zo'n glaasje heet water
met op een schoteltje een thee
zakje erbij! Thee hoor je in een
potje te krijgen. Dat mag gerust
van aluminium zijn en een paar
butsen hebben, zoals de theepot
ten in Engelse fish and chips-ca-
fé's. Of er losse thee of zakjes in
gaan maakt weinig uit.
In Engeland krijg je er een
tweede potje met kokend heet
water bij. Uitzoeken in welk potje
de thee zit en in welk het water
kost je hoogstens een verbrande
vinger. Daar. staat tegenover dat
je voor één geld twee potten thee
krijgt. De bedoeling van dat hete
water is klaarblijkelijk de thee
desgewenst in de kop te kunnen
verdunnen, maar ik vul er altijd
de theepot zelf weer mee nadat
de eerste koppen zijn uitgeschon
ken. Doe je dat direct dan kan de
thee opnieuw trekken terwijl je de
eerste kop nuttigt. De tweefie kop
smaakt altijd even goed als de
eerste.
Meer up market, zoals dat te
genwoordig ook in zakelijk Ne
derlands heet, zijn de potjes van
porcelein of stoneware, het betere
aardewerk. Je krijgt er scones met
jam bij, dunne sandwiches met
zalm en tuinkers en een schaal
met taartjes waaruit je naar har
telust kunt kiezen. Dat is de af
ternoon tea. Daarop volgt nog de
high teamaar dat is een complete
maaltijd die geen ruimte meer
laat voor een ander avondmaal.
Nooit gedacht dat ik nog eens zo
veel van thee zou gaan houden.
Yes love?"
Pot of tea for two please-
dear.
Dat laatste blijft er na al die
jaren toch wat aarzelend uitko
men.
Afternoon tea. Heerlijk
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllË
T5
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v
Directie drs. J.H.M Brader
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda
076-236911 Telex 54176
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren.
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41,® 076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550
Goes, Klokstraat 1©01100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Abonnementen
20,49 per maand; 6115 per kwartaal of 238,00 per |aar
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Centrale melding (ook op zaterdag) 076-236888.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties:
Informatie grote advertenties 076-236881
't Kleintje ©076^236822
Overlijdensadvertenties 076-236442
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18 30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738
Door Pieter-Jan Dekkers
TWEE berichten in de krant van gisteren: 'Ko
rea bouwt drie tankers voor de vloot van Shell'
en Esso heeft opdracht gegeven voor de bouw
van een flexicoker voor de raffinaderij in Rot
terdam.
Deze laatste investering
vergt ruim twee en een half
miljard gulden. Beide be
richten wekken de indruk
dat het weer goed gaat met
de olie-industrie.
Echter, een ander bericht
in dezelfde krant, overigens
minder opvallend gebracht,
voorspelt dat de olieprijzen
de komende maanden sterk
onder druk zullen komen te
staan. De olie-producenten
kunnen hun produkt aan de
straatstenen niet kwijt en
een verdere prijsdaling ligt
dan ook in het verschiet.
Nu hoeft dat niet tegen
strijdig te zijn. Uit de winst
cijfers van de grote olie
maatschappijen over het
eerste halfjaar van 1983
blijkt dat ze erg goed ge
boerd hebben. Ondanks het
overschot op de oliemarkt
slaagde Shell er bijvoor
beeld in de winst over het
tweede kwartaal bijna te
verdubbelen.
Toch wordt langzamer
hand duidelijk, dat de over
capaciteit de maatschap
pijen parten gaat spelen.
Een deel van de forse winst
van Shell over de afgelopen
maanden bijvoorbeeld is
slechts te danken aan de
sterk gestegen koers van ste
dollar, waardoor goedkoop
ingekochte olie naar ver
houding 'duur' aan de man
kon worden gebracht. Bo
vendien worden dalingen
van de koers van de dollar
vertraagd naar de klant
doorberekend.
Dat Esso de raffinaderij
in Rotterdam nu gaat mo
derniseren komt vooral door
een veranderende vraag
naar olieprodukten. Er is
een duidelijke verschuiving
van het verbruik van stook
olie naar lichtere oliepro
dukten. Doordat steeds min
der electriciteitscentrales en
bedrijven andere, goedkope
re brandstoffen voor de op
wekking van energie gaan
toepassen blijven de olie
maatschappijen met grote
hoeveelheden onverkochte
voorraden zitten. Zonder de
nieuwe flexicoker zou de
raffinaderij van Esso geen
enkele toekomst meer heb
ben, liet Esso-directeur Da-
han zich gisteren ontvallen.
Uit cijfers van de Europe
se Gemeenschap blijkt, dat
de raffinage-capaciteit op
dit moment voor slechts 58
procent wordt benut. In de
hoogtijdagen van voor de
eerste oliecrisis was die be
zetting nog ruim 81 procent.
Er hebben sinds de tweede
oliecrisis van 1977 al 18 raf
finaderijen in de EG-landen
hun poorten moeten sluiten
en tot 1990 moet de totale ca
paciteit nog eens met een
kwart worden terugge
bracht.
De Shell-order voor de
bouw van drie tankers ligt
in dezelfde lijn als de mo
dernisering bij Esso. Het
gaat hier vooral om tankers
voor het vervoer van aardo
lie-producten. Ook bij Shell
komt de nadruk vaker op
lichtere olie-produkten te
liggen.
Overigens heeft de Neder-
De raffinaderij van
Shell in Moerdijk.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
landse olie-industrie het
vergeleken met buitenland
se bedrijven niet eens zo
slecht gedaan in de periode,
dat de vraag naar olie-pro
ducten sterk daalde. In Ne
derland gevestigde raffina
derijen hebben de daling
van de export in de jaren '81
en '82 zelfs weer meer dan
goed gemaakt. Bovendien
hebben ze ondanks de eco
nomische recessie hun aan
deel op de Westeuropese
markt nog weten te vergro
ten.
Door de dalende prijzen
van olie en olieprodukten
gaat de internationale olie
handel steeds meer twijfelen
aan de ramingen van de Or
ganisatie voor Economische
Samenwerking en Ontwik
keling inzake het toekomstig
oliegebruik. Er zijn enkele
factoren die zorgen voor toe
neming van het overschot de
laatste tijd. Zo is de produk-
tie van de OPEC (Organistie
van Olie Exporterende Lan
den) ondanks 'harde' afspra
ken weer flink toegenomen,
bijna een milioen vaten per
dag méér dan het afgespro
ken maximum. Bovendien is
de produktie in de Noordzee
sterk gestegen.
Daar komt bij dat veel
raffinaderijen de afgelopen
maanden veel olie hebben
gekocht met het oog op de
winter. Achteraf bezien veel
meer dan nodig blijkt te zijn.
De afgelopen week daal
den de prijzen van ruwe olie
op de vrije markt dan ook
met ongeveer een dollar per
vat. Gisteren zakten ze nog
wat verder, met als gevolg
dat de benzineprijzen in ons
land vandaag ook verder
dalen.
Het aanbod blijft dus
groot, maar de belangstel
ling van de raffinaderijen
door de overproductie mini
maal. Bovendien raakt men
er in kringen van de olie
handel steeds meer van
overtuigd dat de komende
winter opnieuw bijzonder
zacht zal zijn. En dat on
danks het feit dat de lange
termijn verwachtingen van
de meteorologische diensten
niet erg betrouwbaar zijn.
Tegen alle logica in wordt
er druk gespeculeerd op een
verdere prijsdaling in de
wintermaanden. Opvallend
is dat de prijzen van olie van
de beste kwaliteit, dat wil
zeggen olie die de minste
zwavel bevat, het meest on
der druk staan. De raffina-
rijen willen deze dure olie
niet meer omdat de verwer
king ervan geen winst meer
oplevert.
In handelskringen wordt
opgemerkt dat de prijzen
van ruwe olie sneller dalen
dan die van olieprodukten.
Verwacht wordt dat aan de
prijsdaling van ruwe olie
pas een eind zal komen als
de prijzen zo laag zijn dat de
raffinaderijen weer belang
stelling krijgen.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG/ UTRECHT -
de verwoesting allerwege
is enorm. 1500 panden zijn to
taal verwoest en hoeveel groote
glasschade enz. hebben, weet ik
niet. Het aantal gedoode bur
gers zal ongeveer 1000 zijn,
zwaargewonden het dubbe
le.
Fragment uit een brief, die op 24 fe
bruari 1944 door een ooggetuige getikt
werd, twee dagen na het rampzalige
Engelse bombardement op Nijmegen.
Nu, bijna 40 jaar later, komt bij me
nige vijftiger en ouder het oorlogsleed
in al zijn gruwelijke varianten terug.
Of het nu gaat om het Nijmeegse bom
bardement, de slag rond Arnhem, een
jarenlange onderduik in de polder of de
verplichte tewerkstelling van talloze
Nederlanders op de puinhopen van het
Derde Rijk.
Waarom nu pas? Drs. H. Mourits, di
recteur van de Stichting ICODO (In-
formatie- en coördinatieorgaan voor
oorlogsgetroffenen) te Utrecht: „Om
dat de meeste burgers, indien niet door
de oorlog lichamelijk gehandicapt, on
middellijk na de bevrijding de mouwen
opstroopten. De boze herinnering aan
bombardementen, schuilkelders e.d,
werd weggedrukt.
„Meestal zo rond de 50 jaar raakte
een aantal van hen lichamelijk en/of
geestelijk in de kreukels. Hoewel zij
zelf, mede aan de hand van het medi
sche onderzoek, wisten dat hun ziekte
RUIM 38 jaar na de Tweede
Wereldoorlog hakketakt de Tweede
Kamer nog steeds over een betere
uitkering aan burgers die, al dan niet
onderhuids, littekens dragen van het
oorlogsgeweld.
Dat leidt tot een forse vertraging voor
een wetsontwerp dat de schade moet
regelen. Staatssecretaris drs. J. van der
Reijden (Volksgezondheid) is echter
allerminst ingenomen met deze
vertraging van een wetsontwerp.
veel, zo niet alles met oorlogsleed te
maken had, hield de overheid alleen
rekening met leed van oud-verzets
strijders en overlevenden van concen
tratiekampen."
Pas in 1971 bouwde de overheid de
uit 1950 daterende Hulpverlening Oor
logsslachtoffers om tot de Rijksgroeps
regeling. Twee jaar geleden vond ook
politiek Den Haag het de hoogste tijd
deze regeling te verbeteren. Want dat
Nederland sinds jaar en dag niet meer
dan 1750 burgeroorlogslachtoffers telt,
achtte ook de HH Politici erg ongeloof
waardig.
Afgelopen week legde staatssecreta
ris drs. J. v.d. Reijden (Volksgezond
heid) vol goede moed zijn wetsontwerp
voor aan de Tweede Kamer. En toen
begon het gehakketak. Vooral van de
zijde van de VVD-fractie, waar drin
gend om exacte aantallen werd ver
zocht.
„En die zijn er eerlijk gezegd niet,"
verzucht T.van Leeuwen, Volksge
zondheids voorlichter te Rijswijk daags
na het Kamerdebat. „Want de burger
slachtoffers uit de oorlog staan nergens
geregistreerd."
Er zijn wel een paar ruwe schattin
gen voorhanden. Telt men alle Neder
landers op die in de oorlog - vanaf het
bombardement in Rotterdam tot de in
Duitsland tewerkgestelden - letsel
hebben opgelopen, dan komt men op
een totaal van rond de 530.000 burgers.
Hoeveel van hen straks aanspraak zal
maken op het nu vertraagde wetsont
werp, blijft een kwestie van afwach
ten.
ICODO-directeur Mourits rekent
zelf op een vijfde deel. Bij het ministe
rie van Volksgezondheid houdt men
het op hooguit 3500 aanvragen, het
dubbele van het huidige aantal. Beide
instanties zijn het erover eens dat de
geraamde schadevergoeding van in to
taal 10 miljoen gulden te weinig is.
Aanvragen voor schadevergoeding
worden beoordeeld door een nog in te
stellen commissie. Twistpunt bij de be
oordeling blijft de vraag of de nu pijn
lijke littekens daadwerkelijk afkom
stig zijn van oorlogsleed.
„De bewijslast rust niet bij de aan
vrager, maar bij de overheid. Zij moet
bewijzen dat die rugpijn niets te ma
ken heeft met de oorlog. En zo hoort het
ook," vindt ICODO-directeur Mourits.
Trouwens, van hem had de nu ver
traagde wet er gisteren al moeten zijn.
Want er staan volgens hem zeker 10.000
Nederlandse burgers te trappelen om
hun onbetaalde oorlogsrekening in te
dienen.
DoofPieter Eggen
IN Israel dreigt een gigantische politieke pat
stelling. Begins opvolger, ex-minister van Bui
tenlandse Zaken, Shamir, dacht eindelijk deze
week een nieuwe regering te kunnen presente
ren, of de interne strubbelingen zijn weer zó uit
de hand gelopen dat zelfs Shamirs politieke toe
komst niet meer zeker is.
Kenners van de Israëli
sche politiek houden er re
kening mee dat Shamir
morgen opnieuw aan presi
dent Herzog om verlenging
van zijn formatieperiode zal
vragen. Dat kan nog een
maal met drie weken, als
Shamir er dan niet in is ge
slaagd de tegenstellingen te
overbruggen zal hij zijn op
dracht moeten teruggeven
en zal Herzog vermoedelijk
de voorman van de opposi
tionele Arbeiderspartij Shi
mon Peres verzoeken een
regering te vormen. Hoe hij
in die positie een regering
zou moeten vormen, die een
minimale overlevenskans
heeft, is niet te zien. En
daarmee zou de patstelling
compleet zijn.
Het gestampvoet door de
porseleinkast, die de Israëli
sche politiek is, begon eigen
lijk al na het vertrek van
Begin als premier. In een
poging de Arbeiderspartij
(en de daaruit voortkomen
de president Herzog) de pas
af te snijden groepeerden de
partijen uit het Likoed-blok
zich haastig rond Begins
'troonsopvolger' Shamir. De
matig populaire ex-minister
probeerde met een snelle
formatie de scheuren in de
oude coalitie te dichten,
maar zag zijn poging al vrij
snel stranden op de eis van
een aantal Likoed-promi-
nenten, waaronder de oud
ministers Horowitz en Ber-
man voor een soort 'Grosse
Koalition' met de Arbeiders
partij. Die wens tot een re
gering van nationale een
heid bleek ook bij de meer
derheid van de Israeli's te
bestaan. Uit opiniepeilingen
bleek dat liefst driekwart
van de bevolking een derge
lijk 'monsterverbond' het
liefste zagen.
De roep om nationale een
heid vindt zijn reden in twee
uitermate belangrijke twist
punten, die de traditionele
tegenstellingen in Israel tot
een complete scheiding der
geesten dreigen te maken:
de oorlog in Libanon, die
meer Israëlische soldaten
het leven kostte dan alle
voorafgaande Arabisch-Is-
1 raelische confrontaties bij
elkaar én de fabelachtige
economische problemen. Is
rael kampt met een inflatie
van rond de 130%, zit tot ver
over de oren in de schulden
en is in economisch opzicht
alleen door de bijzondere
behandeling van Washing
ton gevrijwaard van de de
plorabele positie die bij een
nagenoeg failliet land past.
Met name deze problemen
drukken op de bewegings
vrijheid van de politici en ze
zijn de belangrijkste reden
voor de plotselinge oppositie
«van de kleine Tami-partij
tegen voortzetting van de
regeringspolitiek. De Tami,
die zijn steun geniet bij de
Sefardiem (de oriëntaalse
joden), is met name fel ge
kant tegen de belastingpoli-
tiek die Shamir zou willen
voeren. Zonder de steun van
de driemans Tami-fractie
kan Shamir een absolute
meerderheid al vergeten. De
weigerachtigheid van de
Tami-partij om nu in zee te
gaan met Shamir heeft ook
te maken met interne pro
blemen. Fractieleider Aboe-
chatzera zit momenteel een
gevangenisstraf uit, wegens
bewezen financiële malver
saties. Als gevolg daarvan
mag hij wel zittingen van de
Knesseth bijwonen, maar
dan alleen in de middagu
ren. 's Ochtends doet hij
'boete' op een politiebureau
Shamirs problemen wer
den groter toen bleek dat de
oproep van de eerder ge
noemde Likoed-prominen-
ten Horowitz en Berman on
dersteund werd door nog
vier andere, liberale Likoed-
parlementariërs. In arren
moede zocht Shamir daarom
verleden week zijn politieke
tegenstander Peres op om
het slagveld voor een poli
tieke samenwerking te ver
kennen. De nederzettingen
politiek, de aanvaarding van
het Reagan-plan (waarin
onderhandelingen met een
Palestij ns-Jordaanse fede
ratie over een oplossing van
het Palestij nse vraagstuk)
en hervormingen in de eco
nomische politiek - allemaal
eisen van de Arbeiderspartij
- bleken, als voorzien, on
overbrugbare problemen.
Peres speelde het spel han
dig. Shamir moest zijn tevo
ren onmogelijke poging de
Arbeiderspartij voor zich te
winnen opgeven en het was
de Arbeiderspartij, die de
'onverzoenlijkheid' van Sha
mir breeduit kon vieren.
Voor Shamir rest nu niet
meer dan te pogen alsnog de
oude coalitie nieuw leven in
te blazen. Waarnemers ver
wachten dat de kans op suc
ces klein is. En lukt het Sha
mir, dan nog zal het nieuwe
regeerakkoord dermate
vaag moeten zij n, dat de fei
telij ke tegenstellingen snel
aan het daglicht zullen tre
den. Shamir zou tot slot er
misschien het beste aan
doen op nieuwe verkiezin
gen aan te sturen, want die
kant zal het toch uitmoeten
als de impasse nu of op iets
langere termijn niet door
broken kan worden. Dat die
verkiezingen niet nu al zijn
aangekondigd ligt aan de
Knesseth. Alleen het parle
ment zelf kan verkiezingen
uitschrijven, als het daartoe
in meerderheid besluit. Re
cente opiniepeilingen heb
ben evenwel uitgewezen dat
met name de Likoed-partij-
en en ook de Nationale Reli
gieuze Partij van Burg op
verlies zouden staan, terwijl
ook de Arbeiderspartij niet
al te hooggestemde ver
wachtingen van dergelijke
verkiezingen hoeft te koes
teren. De angst voor de kie
zer zou dus het parlement
voorlopig af kunnen houden
van een toetsing van de poli
tieke verhoudingen.
Door Herman Mertens
Het hoofdbestuur van de
KOV zit er vandaag maar
mee. Bijna de helft van de
veertigduizend aangesloten
katholieke onderwijsgeven
den verwacht al bij voorbaat
geen zegenende kracht van
het eigen arbeidsplaatsen
plan, zo bleek uit de leden
peiling die deze zomer is ge
houden. En trouwens ook in
het bestuur zelf was maar
een kleine meerderheid be
reid het idee om tien procent
korter te werken voor de
achterban te verdedigen.
Zo was het gezamenlijke
KOV-ABOP-plan al in den
beginne een teer kasplantje,
waarvan echter ook hoop
volle verwachtingen beston
den: het uitgangspunt van
tien procent korter werken
en evenredig inleveren van
loon zou immers een baan
brekende voorbeeldfunctie
kunnen hebben voor de amb
tenaren en wellicht zelfs
werknemers in het bedrijfs
leven.
Nu de Algemene Bond
voor Onderwijzend Perso
neel (ABOP) zijn eigen gees
teskind te vondeling heeft
gelegd en vandaag wellicht
ook de duim van de KOV
omlaag gaat is het allemaal
verleden tijd. Het hoofdbe
stuur van de Katholieke On
derwijs Vereniging zal wel
iswaar het principe van
werktijdverkorting en inle
veren van salaris blijven
aanhangen, maar onder de
huidige omstandigheden de
kwestie laten rusten en niet
met minister Deetman (on
derwijs) onderhandelen.
Zonder bij de schuldvraag
stil te staan: jammer, want
het gevaar dat de wal het
schip zal keren wordt steeds
groter. Het alsmaar afne
mend aantal 'onderwijsvra-
genden' kan nu eenmaal al
leen maar worden opgevan
gen door een aanzienlijke
herverdeling van werk.
Maar de onderwijsvakor
ganisaties staan met de rug
tegen de muur. Ze hadden
hun nek al uitgestoken door
de bereidheid uit te spreken
een fors loonoffer te brengen
in ruil voor werk. Minister
Deetman toonde intern de
bereidheid het lichaamsdeel
te sparen, maar kreeg van
het kabinet opdracht de
strop aan te leggen: het in
zetten van wachtgeld- en
ww-uitkeringen voor het
'kopen' van banen kon niet
bij minister Ruding (Finan
ciën) door de beugel. En dat
was juist het elementaire
verschil in zienswijze tussen
Daarmee kunnen ruim 14.000
leerkrachten op de lessenaar
worden gezet. Tegelijk met
zijn 'nee' tegen het terugslui
zen van uitkeringen zei
Deetman dus 'nee' tegen
14.000 extra-arbeidsplaatsen
en dat ligt een zichzelf res
pecterende bond als lood op
de maag.
MINISTER Deetman .strop aanleggen.
de bondsplannen en de voor
stellen van Deetman. Vol
gens de vakorganisaties kan
een groot deel van de werk
loosheid in het onderwijs als
blijvend worden beschouwd
en is het daarom gerecht
vaardigd om een gedeelte
van de uitkeringsgelden te
benutten om onderwijzers
aan de slag te helpen. Deet
man kreeg inderdaad toe
stemming om uitkeringsgeld
'terug te sluizen', maar zag
hieraan een onherroepelijke
grens verbonden. Zo kregen
het afgelopen jaar enkele
duizenden onderwijskrach
ten die eigenlijk ontslagen
hadden moeten worden twee
jaar uitstel van executie.
Veel soelaas biedt die tij
delijke benutting niet en dat
verklaart ook het grote vér-
schil in werkgelegenheidsge-
volgen: Deetman houdt in de
ogen van de organisaties een
half miljard 'over' doordat
het beslag op uitkeringen en
wachtgelden vermindert.
Een ander veelgehoord be
zwaar tegen de werktijdver
korting klonk op uit de ach
terban: wij zijn best bereid
voor onze werkloze collega's
een veer te laten, maar ik
weiger een stap terug te doen
voor een tweede verdiener
die dankzij mij een part-ti-
me-baan krijgt. Vooral bin
nen de KOV-afdelingen
klonk deze redenering,
waaraan nauwelijks tege
moet is te komen zonder
aantasting van het zelfstan
dige recht op arbeid, her
haaldelijk op.
Ook het voorstel tot het
grootscheeps inzetten van
werklozen met behoud van
hun uitkering wekte gevoe
lens, die bepaald niet gunstig
voor een het gesprekskli-
maat waren. Maar de ergste
klap kreeg het plan van de
vakbonden wel door de aan
gekondigde korting van 3,5
procent op alle ambtenaren-,
salarissen. Nu onderhande
len betekent meteen een uit
gangspositie die alweer min
stens 3,5 procent slechter is,
zonder enkele garantie. Het
onderwijs vreesde toch al dat
eenmaal een akkoord geslo
ten deze of een volgende mi
nister zijn aanvallen op lo
nen en arbeidsplaatsen niet
zou staken. De nota over de
salarisherstructurering en
de zogenaamd tijdelijke kor
ting van 1,82 procent gaven
aan die vrees ruimschoots
voedsel.
Al die bedenkingen zullen
ook vele KOV-bestuurders
vandaag tot de conclusie
brengen dat het voorlopig
beter is niet meer met de mi
nister mee te denken. Het
heeft bovendien weinig
praktische waarde meer om
het eigen plan nog langer te
verdedigen nu de ABOP
(eveneens ongeveer 40.000 le
den) heeft afgehaakt. Een
verdeeld onderwijs kan nu
eenmaal geen zaken doen.
Vrijwel niet meer te vermij
den is daarom dat nu ook de
onderwijzers en leraren hun
voorzichtige opstelling te
genover het kabinetsbeleid
laten varen en pal achter de
getergde ambtenaren gaan
staan.
I
