ijn
Het STAAT wel vast, dat de
vergelijkende proeverij tussen Franse
Bordeaux- en Spaanse Riojawijnen, zeer
HISTORISCHE WIJNPROEVERIJ IN AMSTERDAM
Ei
VERENIGD IN VERDRIET
W3
onlangs in het Amsterdamse Amstel
Hotel, wijngeschiedenis gaat worden. De
gebeurtenis, die een hele dag duurde, was
opgezet om er nu eindelijk eens achter te
tornen of Bordeauxwijn en Riojawijn, die
veel goedkoper is, op elkaar lijken of niet.
De computer kon zeer snel de resultaten
spuien.
Consument
„Ik heb er op
toegezien.
Hachelijk
Keihard
EN KIND VERLIEZEN is
hartverscheurend. Na de dood van een
kind blijven ouders in diepe ellende
achter. De dood verandert hun leven.
Iemand, die geen kind aan de dood is
kwijtgeraakt, kan zich naar de mening
van treurenden niet voldoende inleven in
het gevoel van achterblijvenden. Het
gevoel van het leed alleen te moeten
dragen heeft ouders ertoe gebracht elkaar
op te zoeken.
I Doorstaan
Verdoofd
Proces
Stilstand
Onbegrip
Lotgenoten
Noodzaak
Leegte
m a
Door Bert van Velzen
mmer. Het land hijgt in het
erniacorset van kommervol
kort. We mogen dus niet
mmeren als de kaviaar een
et je te lang bij de champag.
efonteinen in de openlucht
eft gestaan. Niet zeuren, zen.
n we dan opgewekt. Vroeger
dden we het natuurlijk een
el stuk breder; nu zie je me
teraard in vermomming
mmelen tussen de wijnen
n Alberto.
ch, een Chablis die twintig
ar oud is kan, zo vernemen
e, een zware nagalm veroor-
ken in de dakgewelven van
e menselijke muil. Zo'n wijn
nalt hoog in de huig. Mijn
igen geheugen begint bij
hablis van de late zeventiger
ren te aarzelen en dat duidt
<p een zekere mate van droge
-righeid. Met Cotes du Rhone
n bescheiden allure, zeg
aar de allemansvriend onder
e wijnen, in een mooi glas en
o'n getemd napalmblokje van
Hema in de open haard,
jkt een toestand van tevre-
nheid haalbaar zonder
.ramp. Het vreedzame na-
>almblokje brandt, aangesto
ten bij de papieren oortjes,
smetisch en evenwichtig,
et snort als een blije poes.
hoort me niet klagen. Het
as natuurlijk wel leuk vroe-
r, toen we een zwevende vi-
otheek hadden laten bouwen
de Bugatti van het sluike
pe Mata Hari Monza-3. Daar
gden we iedere dag een paar
chende flesjes Bourgogne
die volgens advies uit ho-
ere legerkringen goed be-
and waren tegen veldtochten
manoeuvres. De wijn van
Romaneé is een goed reizi-
r en dat verklaart wellicht
e omstandigheid dat het
ranse leger altijd salueert
anneer het langs de wijn-
rden van de Romaneé mar-
eert. Een kwestie van diep
tzag. Romaneé dus in de
evende Bugattiwijnbar en
n mooie witte in een nog
or Leonardo da Vinci ont-
orpen koelkabinet.
e Bugattiwijn kwam goed
n pas op recepties als de
ijn daar te oud was, ofte
ng, wat al te talmend rond-
aarde in de mond, een iets te
rte neus had of niet kleurde
j de blos van mevrouw. Er
efde niet dat op aan te mer-
n te zijn of er zwalkte een
ontrachet uit de Bugatti in
t glas, zo nobel dat de men-
n vanzelf een Ave Verum be
nnen te zingen,
et is een niet gering gebaar
een Montrachet-Domaine
ene Fleurot 1976 te ontkur-
n, want voor minder dan
0 gulden weet ik 'm niet te
op en zelf heb ik'm niet
eer in de kelder. Kijk, zo'n
baar van een slok uit de
ets moet je vrij groot kun-
n maken. Anders valt de
ans er af. Je komt dan al snel
de buurt van La Tache 1976,
maine de la Romaneé-Con-
voor 260 pegels en je moet er
n natuurlijk een paar mee-
engen, anders toont het niet.
oor een grap moet je wat
er hebben. Zet maar eens
n Methusalem (dat is8fles-
in-in-een) champagne achter
i <ie Ferrari, nog mooier, een
ébucadnezar van twintig
'euve Cliquot Ponsardin, brut
raag. Een leuke slok. Dan
aan ze wel te bulderen als je
ie openschroeft als de Mag-
umpjes zijn leeggewrongen
i de tongen als uitgedroogde
emlapjes uit de schuif han-
;n. Het ontkurken van zo'n
'izende Nebucadnezar is niet
theel van gevaar ontbloot; je
unt er een hoveling mee
eerleggen als een hert op de
eluwe, wat de Heer natuur-
jk verhoede. Het blijft op-
assen. Met een groot gebaar
a je gemakkelijk iemand om-
et is goed te weten dat deze
iting van smaak niet geheel
i het moeras van de crisis is
irzonken. Het bestaat geluk-
ig nog. In die gouden tijden
in weleer had ik ook steevast
n etui olijven in mijn bin-
enzak, volgens speciaal ont-
ierp van een trouwe Portuge-
butler die we ooit in huis
ebben gehad. Je hoefde dan
ooit op die uitgeboorde hou-
n ondingen te kauwen die
izorgvuldige gastheren uit
n blik halen.
had m'n eigen kaas in een
cselholster met comparti-
ienten voor een bejaarde Ca-
iembert, een beweeglijke
rie of een onherbergzaam
ukje geitenkaas. We kwa
len niets te kort. De diepste
idruk heb ik gemaakt met de
landelstok van Henri Tou-
nise-Lautrec, die ik in een
ondense pub van een aan la-
?r wal geraakte Britse edel-
an heb kunnen kopen. Daar-
vervoerde ik Cockburn poft
it 1890, die je nu nergens
ieer kunt kopen, behalve hee
'en toe op de veiling bij So-
leby's. Het is alweer een hele
jd geleden dat ik die stok he
•sgechroefd. Jenever is er nie
kker uit.
7ATERPAG 1 OKTOBER 1983
Conclusie van computer:
Rioja beter dan Bordeau
Door Hein Sluijter
In de bestaande wijnlitera
tuur kom je de vergelijking
en de beweerde overeenkomst
tussen Bordeaux en Rioja
nogal eens tegen. Feit is dat
op het eind van de vorige
eeuw wijnboeren uit Bor
deaux op de vlucht gingen
voor de druifluis, de phylloxe
ra, en de Pyreneeën overtrok
ken om vervolgens hun wijn-
makersmethoden daar in het
Riojagebied langs de rivier de
Ebro, in te voeren.
Zo wordt in de Rioja nog altijd het
eikehouten Bordeaux-rij pingsvat
van 220 liter, de barrique, toegepast.
Sinsdien duurde de discussie voort en
zijn de wijnen steeds weer met elkaar
in verband gebracht. Zelf heb ik ook
meermalen opmerkingen in die rich
ting gepubliceerd. Sinds 'Amsterdam'
ben ik daar bijna van genezen. Bijna.
Als doorgewinterde proevers er
moeite mee blijken te hebben om een
Rioj a Bordón Reserva 1976 van Bode
gas Franco Espanolas te onderschei
den van een Bordeaux of als de mees
ten Chateau Cheret-Pitres 1978 uit de
Graves verslijten voor een Rioja dan
blijft dat te denken geven. Maar als
ook naar voren komt dat een grote
meerderheid toch de twee soorten
wijn, blind geproefd, goed uit elkaar
kan houden, dan is het duidelijk: er
zijn wel overeenkomsten, maar de
verschillen hebben de overhand.
Voorzover die tenminste betrekking
hebben op kleur, geur en smaak. Als
je de kwaliteit gaat vergelijken, kom
je met een heel ander verhaal.
De proeverij was voor de Neder
landse consument niet onbelangrijk.
De Bordeauxwijnen waren, in verge
lijkbaar kwaliteitsniveau, drie keer
zo duur als die uit de Rioja. Een ver
schil, dat wijnliefhebbers in een we
reld die hol staat van bezuinigingen,
moet aanspreken.
Wil een proeverij historisch wor
den, dan moet die ook zeer serieus
worden aangepakt. Wijnschrijver
Robert Leenaers en zijn medewer
kers hadden dat ook gedaan. Er wa
ren enkele tientallen deskundig
geachte wijnproevers uit heel Neder
land uitgenodigd. Daarvan kwamen
er 27 opdagen. De veertig wijnen
-twintig Rioja en evenzovele Bor
deaux- werden in vier sessies blind
geproefd. Steeds met notaris C.J. den
Hartog uit Amsterdam erbij, die van
deze dag een officieel proces verbaal
van vergadering zou maken.
En ook met de computer erbij. Die
heeft sinds 'Amsterdam' nu ook zijn
DE PROEVERS geconcentreerd
aan het werk in de spiegelzaal van
het Amstel Hotel. - tekeningerikctailly
intrede gedaan bij het wijn proeven.
Het was de eerste keer in Nederland
en voorzover valt na te gaan waar
schijnlijk ook de eerste keer ter we
reld, dat een computer een proeverij
begeleidde. Het grote voordeel was,
dat meteen de uitslag bekend ge
maakt kon worden, waar anders da
gen op had moeten worden gewacht.
Ook dit gegeven maakte de proeverij
tot een historische dag. Aan alles was
gedacht. De proevers mochten tussen
de middag, na twee sessies dan wel
lichtelijk lunchen, maar de organisa
tie zag er streng op toe dat er geen
wijn aan tafel werd geschonken. Dat
zou de smaakpapillen die toch al he
vig op de proef moesten worden ge
steld, maar overbodig kunnen ver
moeien. De wijnspecialisten dronken
dus water aan tafel. Hoewel niet
iedereen dat zo toejuichte, was na ta
fel ook koffie taboe.
WIL MEN bij een ofticiële wijn
proeverij op safe spelen en wil
men zo geloofwaardig mogelijk
naar buiten toe overkomen als de
uitslag bekend is, dan kun je een
notaris inschakelen. Die man
staat er borg voor dat alle hande
lingen correct en zonder ook
maar een schijn van fraude zijn
verricht. Hij kan een proces ver
baal van vergadering opmaken.
Dat gebeurde ook op de vergelij
kende Bordeaux -l it o'oeverij in
Amsterdam. Om een idee te krij
gen, een greep uit dat document
van notaris C.J. den Hartog.
„Ik heb er op toegezien, dat tel
kens de juiste beoordelingsstaat
door ieder panellid volledig werd
ingevuld. Na afloop van iedere
Jsessie heb ik de lijsten ingeno
men en van mijn handtekening
voorzien.
Direct daarna heb ik de lijsten
overhandigd aan de Computer
deskundigen voorde verzorging
van de input. Om X uur deelde de
komparant mij mede dat alles In
gereedheid was gebracht voor de
output. Vervolgens heb ik mij
naar de printer begeven en direct
in ontvangst genomen de output
van X bladen, welke door mij wer
den genummerd en van mijn
handtekening voorzien.
Vervolgens overhandigde ik de
bladen aan de komparant, die aan
de aanwezigen de direct zichtba
re konklusies mededeelde".
Nu was deze vergelijkende proeve
rij eigenlijk een hachelijke onderne
ming. De wijnwereld in Bordeaux zag
dit initiatief namelijk helemaal niet
zitten. De uitgenodigde Franse offi
cials hadden zelfs geen bericht van
verhindering gestuurd. Wat wel be
grijpelijk is, want het zou de eerste
keer niet zijn dat op een blinde en of
ficiële proeverij een relatief goedkope
Rioja hoger scoorde dan zelfs een pe
perdure top-Bordeaux. Onlangs is dit
bijvoorbeeld voorgevallen in Wiesba
den en in Parijs. De Fransen hadden
er kennelijk geen zin om het nog eens
een keer in Amsterdam mee te ma
ken. Hoewel het er hier, zoals Robert
Leenaers uitdrukkelijk vermeldde,
niet om ging om de beste wijn aan te
wijzen. Alleen om verschillen of
overeenkomsten te ontdekken. Geen
wedstrijd dus. Hoe dan ook, er waren
geen wijnautoriteiten uit de streek
rond de Gironde aanwezig. Uit Rioja
was wel speciaal voor deze proeverij
Carlos Garcia komen overvliegen, de
direkteur van de Grupo de Exporta-
dores de Vinos Rioja. In die Grupo
zijn de naar het buitenland exporte
rende Riojawijnmakers verenigd.
Och, de Fransen hadden eigenlijk
best kunnen komen, want de belang
rijkste uitslag van die dag was in het
geheel niet nadelig voor ze. Want ver
reweg de meeste proevers hebben van
de veertig wijnen er 38 duidelijk her
kend. De computer gaf, onder het toe
ziend oog van de notaris, onomwon
den te kennen dat er sprake is van
twee geheel verschillende wijnsoor
ten. Niemand kan meer beweren dat
we te doen hebben met een eeneiige
tweeling. Wat in feite ook niet kan
want in beide wijnstreken worden
heel andere druiverassen toegepast,
terwijl ook de bodem geen overeen
komsten vertoont. Toch had menig
een tijdens deze proeverij -waaron
der ikzelf- zijn twijfels. Gemakkelijk
was het niet. Niemand heeft ook alles
honderd procent geraden. Je weet:
een rode Rioja ruikt en smaakt
meestal naar eikehout, doet in de
geur ook vaak denken aan vanille en
is over het algemeen lichter van kleur
dan een Bordeaux. In tegenstelling
tot een Bordeaux is bij een Rioja ook
het druivearoma doorgaans zoek. En
zo zij n er meer verschillen, die je kunt
zien, ruiken en proeven. Als je dan
desondanks de plank enkele keren
moet misslaan, zou dat kunnen bete
kenen dat ze soms toch wel op elkaar
kunnen lijken. Een tweeëiige twee
ling misschien. Die lijkt vaak maar
een heel klein beetje op elkaar. De
verschillen zijn zonneklaar.
Nu schonk de computer in Amster
dam, gevoed met alle proefnotities
van die dag, de wijnwereld niet alleen
de gevraagde verschillen. Bikkelhard
zoals zo'n apparaat is, wees hij toch
een wijn aan die het panel als de
mooiste ervaren had. Dat was een
Rioja. Om precies te zijn de Vina
Monty Gran Reserva 1975 van Bode
gas Montecillo. Bordeaux werd twee
de met chateau Brane-Cantenac 1979,
een hoog gekwalificeerde top-kwali-
teit. Het is niet anders. Maar goed,
daar ging het in deze proeverij niet
om.
Door Jan van de Ven
jj§ Bijna drie jaar geleden ont-
stond de vereniging 'Ouders
van een overleden kind'. De
H vereniging is een landelijke
H zelfhulporganisatie, dat wil
fÜ zeggen: ouders die door pijn
en verdriet zijn heengegroeid
H praten met ouders die het
proces nog moeten doorma
il ken. Er komt geen buiten-
staander, in de persoon van
b bijvoorbeeld pastor of arts,
|H aan te pas.
Twee moeders aan de top van de
vereniging willen over hun gevoelsle-
ven praten. Van de een is vijf jaar ge-
B leden een zoon van 13,5 jaar gestor-
ven. De ander verloor ruim twee jaar
geleden een dochter van tien weken.
Beide kinderen stierven na een ziek-
te. Hun ouders zagen de dood nade-
B ren. Weten dat een kind sterft, te ho-
B ren krijgen dat een kind bij een ver-
B keersongeluk is omgekomen. Er zijn
varianten in doodgaan, maar ouders
worden in alle gevallen troosteloos.
Het verhaal van de twee moeders is
B nagenoeg gelijkluidend. Tijdens het
B gesprek vullen zij elkaar aan. Een
woord van de een is voldoende om de
ander verder te laten praten. Eigen-
lij k spreken zij met elkaar. Ze vertel-
len elkaar wat ze hebben doorstaan,
misschien voor de zoveelste maal. De
B een peurt steun, begrip, moed uit de
B woorden van de ander. Zo houden zij
B elkaar op de been. Zo wordt het leven
B -uiteindelijk- weer te dragen. Mijn
aanwezigheid lijkt louter toevallig.
Hebt u kinderen, zo vragen ze mij.
Ja, die heb ik: drie brokken Hollands
welvaren. Drie donderstenen om te
B knuffelen, om op te schelden, kortom:
om lief te hebben. Op de vraag of ik
er een ben kwijtgeraakt, luidt het
antwoord (gelukkig): nee. Dat laatste
antwoord sluit mij buiten, stempelt
mij tot buitenstaander. Buitenstaan
ders worden - de ouders zijn door de
ervaring wijs geworden- gemeden.
Het feit dat de vereniging bekend
heid aan haar bestaan wil geven
maakt mijn aanwezigheid acceptabel
voor de dames. Zij willen ouders be
reiken, die van het bestaan van de
vereniging niet op de hoogte zijn.
Vanuit die wens praten ze voorname
lijk met elkaar.
Over het rouwproces, dat elk heeft
moeten doormaken. Een proces, dat
begint met de schok kort na het over
lijden. Elk mens zal in de schok, ge
paard gaand met een gevoel van ver
doofd zijn, anders reageren. Een van
de moeders heeft een maand lang de
woonkamer schoongemaakt. Weken
lang dezelfde kamer een goede beurt
geven, weten dat de bezigheid een on
gewone is en toch niet anders kunnen
doen dan weer dezelfde kamer onder
handen nemen.
De verdoving zal niet bij iedereen
in een golf van activiteit tot uiting
komen. Ze kan zich op velerlei ma
nieren manifesteren. Ook op het te
genovergestelde van actief zijn:
lusteloos in een hoekje kruipen, tot
niets in staat zijn, de wereld en de
mensen links laten liggen,ziek wor
den. En wat bij de een vier weken
duurt, zal bij de ander langer of kor
ter duren. Niets staat vast. Elk mens
reageert op eigen wijze.
De wetenschap is er ondertussen
wel achter, dat het rouwproces meer
omvat dan een gevoel van verdoving.
De daarop volgende fasen zijn prik
kelbaarheid en rusteloosheid, dik
wijls vergezeld van doelloze pogingen
de verlorene te achterhalen. Het ge
voel kan niet geloven of aanvaarden
Ouders helpen elkaar
na dood van een kind
dat het is gebeurd. Daarna komen er
golven van pijn, tranen, gevoelens
van verlatenheid, eenzaamheid en
wanhoop, vermengd met angst voor
nu en later. Vaak bestaat er ook ja-
louzie jegens anderen, die geen ver
lies hebben geleden.
Psychiater Van Tricht heeft iets
over de angst voor nu en later in een
radioprogramma gezegd. 'Ouders van
een gestorven kind' halen hem aan:
De angst betreft alle veranderingen,
eenzaamheid en angst voor heftige
gevoelens. Het komt vaak voor dat
mensen nog nooit zulke heftige ge
voelens hadden en daar bang voor
worden. Bang zijn dat ze gek worden.
Ook is er angst voor zelfmoordge
dachten.
Alle elementen tesamen vormen
het rouwproces. Ze zijn niet afgeba
kend. De elementen wisselen elkaar
af, terwijl de rouwende zijn plaats in
de straat of in het bedrijfsgebeuren
weer inneemt. De beide dames vertel
len, dat zij na het ontwaken uit de
verdoving zich in werk hebben ge
stort. Zij geloven in een heilzame
werking van hard werken. En in dat
werken staat de rouwende mens stil.
Voor hem heeft het leven opgehou
den.
Achterblijvers zijn op het oog wëer
aan de slag gegaan. De buitenwereld
ziet hun bezig. Zelf vinden ze, dat het
leven stil staat. Ze denken aan giste
ren, niet aan morgen. Ze teren op de
herinnering. De stilstand kan jaren
duren. Pas als de wil om vooruit te
gaan, om weer plannen te maken te
rugkeert, begint het leven weer. One
danks alle bezigzijn begint het leven
van de rouwende weer bij de terug
keer van het vertrouwen in de toe
komst.
Het harde werken, dat wat de bui
tenwereld ziet, kan bijdragen aan een
gezonde verwerking van de rouwele-
menten. Na enige tijd is de rouwende
niet meer van anderen te onderschei
den. Reden voor de omgeving om aan
te nemen, dat 'de tijd inmiddels alle
wonden heeft geheeld'. Familie en
vrienden zijn dan ook verbaasd als zij
te horen krijgen, dat het proces nog
lang niet is afgelopen.
Volgens de dames maakt het door
eenlopen van schijn en werkelijkheid
het moeilijk met anderen in contact te
treden. Na verloop van tijd kan men
niet meer terecht bij opa en oma,
broers en zusters, vrienden en vrien
dinnen. Zij hebben al zo dikwijls naar
de rouwende moeten luisteren. Ge
bleken is toch dat die het leven al
weer aankan. Waarom dan toch weer
teruggekomen op een gebeurtenis, die
allang verleden tijd is?
Voor buitenstaanders is het niet te
begrijpen, dat een jaar na het overlij
den van een kind de ouders nog steeds
in het rouwproces verkeren, dat het
leven van die ouders nog steeds stil
kan staan. Een getroffen moeder: „Ik
kan er zelfs met mijn eigen moeder
niet over praten. In het begin wel, la
ter niet meer. Ik kan haar niet ont
redderen met mijn verwerkingspro
ces."
Vrienden blijken ook anders te rea
geren dan de rouwende denkt. Vrien
den zijn bereid het begin van het
rouwproces mee te maken. Dan leven
ze mee, maar na verloop van tijd
kunnen zij er niet meer tegen. Een
moeder: „Vrienden willen niet lang
durig opgezadeld worden met het
leed van een ander. Ze weten er geen
weg mee. Ze hebben hun eigen pro
blemen. Vriendschap verdraagt lief
en leed, vaak niet leed alleen. Ande
ren zijn bang voor emoties."
Tragische bijkomstigheid na een
overlijden is het verlies van vrienden,
mensen die men al heel lang kent.
Daarnaast kunnen getroffenen blij
verrast worden door mensen, vanwie
onverwacht een warme medemense
lijkheid wordt ondervonden.
De niet verwachte menselijkheid
kan stralen uit een goed mens, maar
evenzo is het mogelijk dat die mens
ook een rouwproces heeft doorge
maakt. „Je verliest iemand die je lief-
hebt", heet een brochure van 'Ouders
van een overleden kind'. De titel van
de brochure geeft aanleiding op te
merken, dat het verlies van een ge
liefde niet perse een kind hoeft te zijn.
Wie man of vrouw kwijtraakt, door
dood of aan een ander, zal ook het
rouwproces moeten doormaken. Die
mens is na verloop van tijd in staat
een andere rouwende te begrijpen, te
helpen misschien.
'Ouders van een overleden kind'
richt zich echter op lotgenoten. Die
instelling is historisch bepaald. In
maart 1977 startte een moeder uit
Haarlem, die in 1973 een kind aan
hersenvliesontsteking had verloren,
de eerste gespreksgroep voor ouders
van een overleden kind, met als uit
gangspunt zelfhulp: hulp van lotge
noten aan elkaar. In mei 1980 kwa
men begeleiders van gespreksgroe
pen bij elkaar om te praten over een
bredere aanpak van de onderlinge
hulp bij verwerken van rouw. In ja
nuari 1981 werd de landelijke zelf
hulporganisatie 'Ouders van een
overleden kind' opgericht.
De twee gesprekspartners zijn van
mening, dat alleen lotgenoten elkaar
kunnen helpen. De stille kracht van
bij elkaar zijnde lotgenoten is het be
grijpen en niet gek vinden. Bij elkaar
hoeft men niet bang te zijn gek of zie
lig gevonden te worden, mag men in
tranen uitbarsten, is de angst om de
rug toegekeerd te krijgen afwezig. In
aanwezigheid van buitenstaanders
voelt men zich gedwongen een mas
ker te dragen, toneel te spelen.
De kracht van lotgenoten bestaat
ook uit het gemakkelijk verstaan.
Een half woord is voor de ander vol
doende. Hoe langer een rouwproces
duurt des te eenvoudiger is het erover
te praten. Zo zal iemand, die zijn ver
driet voor een groot deel heeft ver
werkt een steun kunnen zijn voor de
gene, die pas aan het proces is begon- 9
nen. In de praktijk blijken lotgenoten
zich aan elkaar vast te klampen.
Psychiater Van Tricht over rouw:
Om een ernstig verlies te boven te ko
men is het noodzakelijk, dat we alle
nare gevoelens doormaken. Het is
moeilijk er niet voor weg te lopen. De
verleiding is groot om bepaalde ger
voelens te vermijden. Als we dat
doen, krijgen we een verstoord rouw
proces. Dan blijven we er op een of
andere manier in hangen. Iemand
blijft dan bijvoorbeeld depressief of
rancuneus.
Ter voorkoming van verstoorde
rouwprocessen organiseert de orga
nisatie 'Ouders van een overleden
kind' bijeenkomsten: gespreksgroe
pen en regionale ontmoetingen, die
tot kleinere bijeenkomsten leiden.
Vraag is wat de organisatie ermee
bereikt, wat er komt na het rouwpro
ces.
De moeder, wier kind vijf jaar ge
leden is overleden, zegt, dat door ver
werking van het proces -na jaren-
verdriet en pijn om het verlies slijten.
Verdwijnen zullen zij nooit helemaal,
want bij vlagen komt bijvoorbeeld de
pijn terug. Wat blijft, is een grote
leegte. Het gevoel van leegte neemt
niet af.
De vrouw zou het abnormaal vin
den als er iemand opmerkt na verloop
van tijd geen pijn en leegte meer te
voelen. Als je intens van een mens
hebt gehouden, blijf je aan die gelief
de denken, blijf je hij vlagen pijn voe
len om het verlies, blijft de grote leeg
te. Duizendeneen dingen kunnen
aanleiding zijn de leegte te voelen.
Zij heeft geprobeerd de leegte te
vullen door tijdens Kerstdagen, kort
na het overlijden van haar zoon, kin
deren uit een gezinsvervangend te
huis op te nemen. En ze voegt eraan
toe, dat het voor iedereen verleidelijk
is de leegte te vullen, hoe dan ook.
Volgens haar is er een grote kans dat
zo'n poging mislukt, zeker als de ge
troffene nog midden in zijn rouwpro
ces verkeert. Pas nu, na vijf jaar, is de
vrouw in staat weer echt Kerstmis te
vieren. Zonder de aandrang de leegte
te vullen is zij nu in staat samen met
haar echtgenoot er een feest van te
maken.
Buitenstaanders zijn geneigd na
een 'afscheid voor altijd' te zeggen:
het leven gaat verder. Voor de getrof
fene gaat het leven pas verder als hij
weer aan de toekomst kan denken.
Contactadres 'Ouders van een overle
den kind';
Gluckstraat 4, 5011VG Tilburg.
