Wijn
p| op het ei
WOUWSE BURGEMEESTER OVER KERNWAPENS:
SyWAKET,
Bredase bisschop
andermaal
in „Gordel
van Smaragd"
ZATERDAG 1 OKTOBER 1983
Burgemeester mr.a.rombouts
(CDA) van Wouw is tegen kernwapens.
Hij weet dat een gemeente plaatsing niet
kan tegenhouden. „Maar daarom hoeven
gemeentebesturen nog niet lijdzaam toe te
zien". Hij praatte zich over dat onderwerp
landelijk in de kijker. „Maar als ik mijn
nek niet uit kan steken kan ik niet
werken", zegt hij.
H Gemeenteniveau
Petitie
INDONESIË is met zijn meer dan 100
miljoen inwoners het grootste
moslimland ter wereld. Volgens een
rapport van bisschop Hadisumarta van
Malang uit 1981 is zeven tot acht procent
van de bevolking christen. De
katholieken vormen met drie procent een
enorme minderheid. Bisschop Ernst van
Breda ging er deze zomer kijken. Hij
kwam enthousiast terug.
Opbouw
Bloei
Campagne
HetstaI
vergelijkende
bordeaux- en Si
onlangs in het j
Hotel, wijngeschj
gebeurtenis, die
opgezet om er ni
I komen of Bordeax
veel goedkoper is,]
He computer koi
II Consul
Een Kim
hartverscheurei
kind blijven oi
achter. De dooc
Iemand, die gee
kwijtgeraakt, ka
van treurenden ni
het gevoel van e
gevoel van het
dragen heeft oude
op
I Doorstas
ïffiKOÖL
Door Toon Kloet
WOUW - Burgemeester mr.
Ton Rombouts (32) van Wouw
heeft de laatste tijd al een
keer of tien geweigerd zitting
te nemen in een forum over
vredes- en veiligheidsvraag
stukken. „Ik ben geen specia
list in buitenlandze zaken of
defensie", rechtvaardigt hij
zijn afwijzingen.
MR. Ton Rombouts
.niet lijdzaam toezien.
Waarom dan zoveel belangstelling
voor zijn persoon? Omdat hij door
zijn optreden en door uitspraken over
kernwapens en de bevoegdheid van
gemeentebesturen landelijk in de kij
ker is gekomen.
Maar dat heeft kennelijk tot aller
lei misverstanden geleid. Mr. Rom
bouts: „De wildste verhalen gingen
de ronde doen". Vraag: wat is er dan
allemaal wél waar?
Waar is in elk geval, dat Ton Rom
bouts een hartgrondige afkeer heeft
van kernwapens en dat hij het tot zijn
verantwoordelijkheid rekent om er al
het mogelijke aan te doen dat die uit
de wereld verdwijnen. „Wij hebben
een dochtertje van een half jaar", zegt
hij. „Ik zou niet graag hebben dat zij
5 straks, als ze 20 is, tegen mij zou zeg
gen: het is jullie schuld dat er kern
wapens zijn. Nou zit ik niet in de re
gering en dus beslis ik er niet over,
maar ik wil ook niet dat ze ons zal
kunnen verwijten dat wij er geen
vinger naar hebben uitgestoken".
Al het mogelijke. Wat is dat in zijn
geval? Hij zit niet in de regering,
maar wel op een andere verantwoor
delijke post, op de burgemeesterszetel
van Wouw. Zijn mogelijkheden lig
gen dus op het niveau van het ge
meentebestuur. En daar opereert hij.
Waar is ook, dat burgemeester
Rombouts lid is van het CDA en dat
hij, zo belijdt hij, het standpunt over
vrede en veiligheid in het CDA-par-
tij programma (eerst en vooral resul
taat proberen te boeken door onder
handelingen) onderschrijft. „Een
goed standpunt", zegt hij. „Maar mis
schien ben ik persoonlijk in de tijd
wat verder. Als de onderhandelingen
in Genève niets opleveren zouden we,
vind ik, in Nederland de moed moeten
hebben niet te plaatsen en tot ontwa
penende stappen over te gaan".
Terug naar nu en naar mr.Rom-
bouts als burgemeester, als gemeen
tebestuurder. In juni is door 7 vredes
organisaties in Amersfoort een confe
rentie belegd over de mogelijkheden
en onmogelijkheden van gemeente
besturen op het gebied van vrede en
veiligheid. Voor de organisatie daar
van werden 7 burgemeesters aange
zocht. Drie van het CDA, van wie mr.
Rombouts er een was. En daar komt
dan zo'n misverstand: die conferentie
is in de wandeling 'de I.K.V.-confe-
rentie' gaan heten, terwijl het
I.K.V.niet meer was dan één van de 7
initiatiefnemers.
Tijdens die conferentie (mr.Rom-
bouts: „Echt een wetenschappelijke
conferentie") is nog eens ten over
vloede komen vaststaan, dat een ge
meentebestuur een eventuele plaat
sing van kernwapens niet kan ver
hinderen. Ook daarover dus geen
misverstand.
Maar moet een gemeentebestuur
dan maar lijdzaam toezien als het, zo
als in Woensdrecht is gebeurd, de
kernwapens op zijn dak geschoven
krijgt? In een artikel in een plaatse
lijk tijdschrift 'Akkenaaje' in Bergen
op Zoom heeft mr. Rombouts daar
desgevraagd duidelijk zijn mening
over gegeven: nee. En twee mogelijk
heden aangereikt.
Gemeentebesturen, zo zegt hij,
hebben in de eerste plaats het recht
van petitie. Dat biedt ze de mogelijk
heid een verzoek aan de regering te
richten om iets te doen of niet te doen.
In dit geval het verzoek om niet tot
plaatsing van kernwapens over te
gaan. Of dat feitelijk iets oplevert is
de vraag, maar mr. Rombouts vindt
kernbewapening een zo desastreuze
vernietigende) zaak, dat gemeen
tebesturen zich daarover best tot re
gering en parlement kunnen richten.
Zeker als ze daarmee de onrust van
de bevolking vertolken. „Maar", vindt
Gemeentebesturen mogen
best de onrust van
de bevolking vertolken
hij, „enkel zolang er in Den Haag nog
geen beslissing over de plaatsing ge
nomen is. Daarna gaat het naar be
stuurlijke ongehoorzaamheid ruiken
en daar pleit ik zeker niet voor".
Vraag aan burgemeester Rom
bouts: Als van dat recht van petitie
van gemeenbesturen massaal gebruik
zou worden gemaakt, zou dat dan ef
fect kunnen hebben op de beslissing?
Mr.Rombouts: „Dat denk ik wel.
Maar ik zie het alleen niet massaal
gebeuren. Het is mij opgevallen, dat
na de aanwijzing van Woensdrecht
het aantal moties van gemeentebe
sturen die hun gemeente kernwapen-
vrij verklaren belangrijk is afgeno
men".
Zijn eigen gemeentebestuur heeft
wat dat betreft voorzichtig gelaveerd.
Een meerderheid van de Wouwse
raad wees de verstrekkende kernwa
pen-vrij-motie af en plaatste zich
meer op het CDA-standpunt.
De tweede mogelijkheid die mr.
Rombouts de gemeenbesturen heeft
aangereikt is ondersteuning van de
bewustwording van de plaatselijke
bevolking. „Een gemeentebestuur
kan op dat gebied het pariculier ini
tiatief ondersteunen. Vredesgroepen
en vredesakties subsidiëren, ruimten
beschikbaar stellen voor bijeenkom
sten of tentoonstellingen, lesmateria
len voor de scholen beschikbaar stel
len en zo".
Hoe is het optreden van burge
meester Rombouts binnen zijn eigen
partij gewaardeerd? „Nou", zegt hij,
„ik ben in elk geval niet door het par
tijbestuur op mijn vingers getikt en
daar ben ik blij om". Maar er zijn wel
reacties gekomen van partijgenoten,
collega's en anderen. Die hem vroe
gen of hij nou wel zo verstandig han
delde, of hij niet op een verkeerd
spoor zat. Mr.Rombouts: „Vóór die
Amersfoortse-conferentie ben ik er in
Den Bosch met de toenmalige com-
DE Woensdrechts wethouders
Klunder Nijland en Lenselink on
der druk. - foto's de stem ben steffen
missaris der koningin Van der Har
ten over gaan praten. En die heeft me
gezegd: ik deel uw mening niet, maar
de vrijheid van meningsuiting is voor
mij zo'n belangrijk goed, dat ik u ook
niks in de weg zal leggen. Dat is voor
mij een hele steun in de rug geweest".
Blijft natuurlijk de (heel menselij
ke) vraag, of een jonge burgemeester
als mr. Ton Rombouts door een zo
markante opstelling niet het risico
van schade aan zijn carrière over zich
afroept. En daar is hij heel duidelijk
over. „Daar héb ik niet over nage
dacht en daar wil ik ook nietover na
denken. Als ik nooit eens mijn nek
zou mogen uitsteken kan ik niet wer
ken. Ik denk niet dat ik hier ben weg
gezet om mijn mond te houden. Trou
wens, als het zó zou moeten zou er in
Nederland niet veel meer gewerkt
worden. Dan zou iedereen eerst gaan
zitten nadenken of hij niet over die
bananeschil zal uitglijden".
Door Jan Bouwmans
„ALS JE dat daar zo aanziet,
een jonge vitale kerk, dat
isBisschop H. Ernst van
Breda stokt even. In zijn stem
klinkt zowel weemoed als
verlangen door. Zijn blik
dwaalt even weg. Dan maakt
hij zijn zin op zakelijkere toon
af: .heel aantrekkelijk om
dat te leren kennen."
Die jonge vitale kerk heeft de Bre
dase bisschop ontmoet in Indonesië
waar hij de afgelopen zomer voor de
tweede keer op bezoek is geweest. Be
zocht hij vorig jaar onder meer Me-
dan, Djakarta, Djokja en Bali, dit
jaar bracht hij de meeste tijd door in
West-Kalimantan (het vroegere Bor
neo) en Flores. De afstand tussen deze
tropische streken en het bisdom Bre
da blijkt verrassend klein te zijn.
West-Kalimantan is het werkgebied
van de Zusters van Etten en de Broe
ders van Huijbergen. In Flores zijn de
paters van SVD werkzaam, die alle
maal een paar jaar van hun leven in
Teteringen hebben doorgebracht.
„Mijn gastheer op Flores, bisschop
Donatus Djagom, heeft in Teteringen
gestudeerd", aldus Ernst.
Tachtig procent van de katholieken
leeft volgens de Malangse bisschop in
de stad. In enkele landelijke provin
cies is het tegenovergestelde het ge
val daar leeft tachtig procent in dor
pen of nog niet ontsloten gebieden.
Wat bisschop Ernst echter vooral
bij is gebleven, is de jeugdigheid van
de Indonesische katholieke kerk. Niet
alleen is de kerk daar pas vooral deze
eeuw tot ontwikkeling gekomen, je
komt er in het kerkgebeuren ook heel
veel jongeren tegen. Ernst: „Kinde
ren, jongeren, jonge gezinnen, jonge
leiders ook. Dat is de grootste tegen
stelling met ons. Hier is de kerk oud
en heeft moeite met de jonge genera
tie. Daar in Indonesië oefent de kerk
aantrekkingskracht uit op de jonge
generatie. Dat komt je trouwens ook
in Afrika tegen."
Religie heeft het in de Indonesische
samenleving heel wat minder moei
lijk dan in het verwereldlijkte wes
ten. De 'Pantja Sila', de filosofie
waarop het Indonesische staatsbestel
rust, rekent de godsdienst tot de be
langrijke factoren voor de opbouw
van de samenleving. Godsdienst ge
niet derhalve aanzien.
In allerlei ontmoetingen, vertelt
bisschop Ernst, werd wel gesproken
over de overeenkomsten en verschil
len in het kerkelijke leven ginds en
hier. „Een van de dingen die zij zich
afvragen, is hoe het toch komt dat ze
vroeger zoveel priesters kregen uit
Nederland en nu geen enkele meer.
Ze vroegen me of ik geen jonge pries
ters meer had. Ik heb toen verteld
over de problemen die jongeren bij
ons hebben met de kerk en de kerk
met hen. Ik heb ook verteld over onze
nieuwe priesteropleiding voor oude
ren die in Hoeven begint. Dat vonden
ze daar een interessant idee waarmee
ze wellicht op een andere wijze ook
iets mee kunnen doen.
Urgent is het daar niet, want de
stroom kandidaten voor het priester-
BISSCHOP H. Ernst van Breda.
- foto de stem /johan van gurp
'Kerk in
Indonesië is
jong en vitaal'
schap wordt alleen maar groter. An
derzijds heb ik ook mensen ontmoet
die zeiden: het is goed dat wij kennis
nemen van hetgeen zich in Europa op
(het gebied van kerk en geloof aan
problemen voordoet, want in de toe
komst kunnen deze dingen ook bij ons
gaan spelen. Zij geven zich er terdege
rekenschap van dat bepaalde ontwik
kelingen in het westen ook bij hen te
recht kunnen komen."
De levenskracht van de Indone
sische kerk blijkt ook uit de bloei van
de basisgemeenschappen die er eer
der dan bij ons en op veel grotere
schaal zijn ontwikkeld. Als melden
zich steeds meer priesterkandidaten,
er zijn grote gebieden waar de plaat
selijke kerkgemeenschap van tijd tot
tijd een priester op bezoek krijgt.
Voor de rest is men op zichzelf aange
wezen. De mensen maken samen hun
kerk-zijn waar.
Toch is de kerk in Indonesië niet
zonder zorgen. Een van die zorgen
heeft te maken met de minderheids
positie. Bisschop Ernst: „De kerk
heeft zorgen over haar voortbestaan.
Op dit moment wordt ze in het maat
schappelijke en politieke bestel aan
vaard. Maar er zijn zorgen of dit in de
toekomst zo blijven zal. Een kleine
minderheid kan gemakkelijk in ver
drukking komen. Op dat punt heeft
men zorgen. Anderzijds wordt de In
donesische cultuur door optenheid ge
kenmerkt. Er zijn in het volksleven
nog allerlei „vreemde" invloeden
merkbaar. Dat heeft het volkskarak
ter open gemaakt waardoor het be
lang van godsdienst en bevordering
van godsdienst in de staatsfilosofie is
opgenomen; een staatsopvatting die
ook door het huidige militaire bewind
wordt onderschreven. Die openheid is
echter niet onbedreigd", verhaalt de
Bredase bisschop.
De term openheid roept vanzelf de
vraag op in hoeverre men in het hui
dige Indonesië op zijn publiekelijke
woorden moet letten. Neem de 'cam
pagne tegen de misdaad' die het Indo
nesische leger nog steeds voert. Het
aantal kleine misdadigers dat door
het leger is terechtgesteld, werd begin
september al op 500 geschat.
„Het was een onderwerp dat in de
gesprekken vaak aan bod kwam",
zegt Ernst. „In de kringen waarin ik
verbleef, werd die campagne veroor
deeld. Maar in die samenleving neemt
men wel vaker zijn toevlucht tot een
meer persoonlij ke benadering van dit
soort kwesties in plaats van een pu
blieke stellingname." Meer wil de
Bredase bisschop er niet over kwijt
gezien de gevoeligheid van de mate
rie. Wel dat in het algemeen de pu
blieke speelruimte van de kerk in In
donesië goed is.
Met bisschop Ernst kom je altijd
gemakkelijk te praten over het vre
desvraagstuk en het kernwapenpro
bleem. Op de laatste Assemblee van
de Wereldraad van Kerken in Van
couver werd door vertegenwoordi
gers van de derde wereld betoogd dat
dit vraagstuk in het westen zoveel
aandacht opslorpt dat het tot een
nieuwe ideologie van onderdrukking
dreigt uit te groeien. De armoede in
de derde wereld wordt dan de prijs
die voor de vrede en de veiligheid
moet worden betaald.
In een land als Indonesië leeft het
kernwapenprobleem echter niet zo
sterk, heeft bisschop Ernst ervaren.
Daar staat het ontwikkelingsvraag
stuk voorop. De kerk is op dat terrein
evenzeer actief. „De kerk predikt er
niet alleen het geloof, ze werkt ook
aan verruiming van de bestaansmo
gelijkheden, bijvoorbeeld wat de
rijstcultuur betreft zoals ik op Flores
heb gezien."
Door Bert van Velzen
Jammer. Het land hijgt in jjg
herniacorset van kommen,:
tekort. We mogen dus niet
jammeren als de kaviaar een
beetje te lang bij de champjt.
nefonteinen in de openlucht
heeft gestaan. Niet zeuren, ze/,
gen we dan opgewekt. Vroege
hadden we het natuurlijk ej,
heel stuk breder; nu zie je
uiteraard in vermomming,
rommelen tussen de wijnen
van Alberto.
Ach, een Chablis die twintig
jaar oud is kan, zo vernemen
we, een zware nagalm veroor.
zaken in de dakgewelven ven
de menselijke muil. Zo'n naj,
knalt hoog in de huig. Mijn
eigen geheugen begint bij
Chablis van de late zeventigj,
jaren te aarzelen en dat duidt
op een zekere mate van dropt
karigheid. Met Cotes du Rhoiii
van bescheiden allure, zeg
maar de allemansvriend ondtr
de wijnen, in een mooi glas»
zo'n getemd napalmblokje vu
de Hema in de open haard,
lijkt een toestand van tevre
denheid haalbaar zonder
kramp. Het vreedzame na
palmblokje brandt, aangesto
ken bij de papieren oortjes,
cosmetisch en evenwichtig.
Het snort als een blije poes.
Je hoort me niet klagen. Het
was natuurlijk wel leuk vroe
ger, toen we een zwevende vi-
notheek hadden laten bouwen
in de Bugatti van het sluike
type Mata Hari Monza-3. Door
legden we iedere dag een paar
pochende flesjes Bourgogne
in, die volgens advies uit ho
gere legerkringen goed be
stand waren tegen veldtochten
en manoeuvres. De wijn van
de Romaneê is een goed reizi
ger en dat verklaart wellicht
de omstandigheid dat het
Franse leger altijd salueert
wanneer het langs de wijn
gaarden van de Romaneé mar
cheert. Een kwestie van diep
ontzag. Romaneé dus in de
zwevende Bugattiwijnbar en
een mooie witte in een nog
door Leonardo da Vinei ont
worpen koelkabinet.
De Bugattiwijn kwam goed
van pas op recepties als de
wijn daar te oud was, of te
jong, wat al te talmend rond
waarde in de mond, een iets te
korte neus had of niet kleurde
bij de blos van mevrouw. Er
hoefde niet dat op aan te mer
ken te zijn of er zwalkte een
Montrachet uit de Bugatti in
het glas, zo nobel dat de men
sen vanzelf een Ave Verum be
gonnen te zingen.
Het is een niet gering gebaar
om een Montrachet-Domains
Rene Fleurot 1976 te ontkur
ken, want voor minder dan
240 gulden weet ik 'm niet te
koop en zelf heb ik'm niet
meer in de kelder. Kijk, zo'n
gebaar van een slok uit de
koets moet je vrij groot kun
nen maken. Anders valt de
glans er af. Je komt dan al snel
in de buurt van La Tache 19 76,
domaine de la Romaneé-Con-
ti, voor 260 pegels en je moet er
dan natuurlij k een paar mee
brengen, anders toont het niet.
Voor een grap moet je wat
over hebben. Zet maar eens
een Methusalem (dat is Sfles-
sen-in-een) champagne achter
in de Ferrari, nog mooier, een
Nebucadnezar van twintig
Veuve Cliquot Ponsardin, brut
graag. Een leuke slok. Dan
staan ze wel te bulderen als je
die openschroeft als de Mag-
numpjes zijn leeggewrongen
en de tongen als uitgedroogde
zeemlapjes uit de schuif han
gen. Het ontkurken van zo'n
reizende Nebucadnezar is niet
geheel van gevaar ontbloot; je
kunt er een hoveling mee
neerleggen als een hert op de
Veluwe, wat de Heer natuur
lijk verhoede. Het blijft op
passen. Met een groot gebaar
sla je gemakkelijk iemand om.
Het is goed te weten dat deze
uiting van smaak niet geheel
in het moeras van de crisis is
verzonken. Het bestaat geluk
kig nog. In die gouden tijden
van weleer had ik ook steevast
een etui olijven in mijn bin
nenzak, volgens speciaal ont
werp van een trouwe Portuge
se butler die we ooit in huis
hebben gehad. Je hoefde dan
nooit op die uitgeboorde hou
ten ondingen te kauwen die
onzorgvuldige gastheren uit
een blik halen.
Ik had m'n eigen kaas in een
okselholster met comparti
menten voor een bejaarde Ca
membert, een beweeglijke
Brie of een onherbergzaam
stukje geitenkaas. We kwa
men niets te kort. De diepste
indruk heb ik gemaakt met de
wandelstok van Henri Tou
louse-Lautrec, die ik in een
Londense pub van een aan ja"
ger wal geraakte Britse edel
man heb kunnen kopen. Daar
in vervoerde ik Cockburn PoTl
uit 1890, die je nu nergens
meer kunt kopen, behalve het
af en toe op de veiling bij So
theby's. Het is alweer een hek
tijd geleden dat ik die stok he
losgechroefd. Jenever is er nk
lekker uit.
7ATERDAG 1 OKTOt
Dol
jH In de bes
j=j tuur kom
pp en de bewl
tussen Bi
nogal een;
p| eeuw wij
H deaux op
voor de dn
ra, en de
H ken om vt
gil makersmei
Kiojagebu
Ebro, in te
Zo wordt iq
eikehouten
van 220 liter,1
Sinsdien duuf
zijn de wijnen
SS in verband gl
meermalen ol
ting gepublicl
SS ben ik daar bv
Als doorgl
moeite mee ba
Rioja Bordónj
gas Franco
den van een 1
=1 ten Chateau
Graves verslij
=-- blijft dat te
ook naar voij
meerderheid
wijn, blind g|
kan houden,
zijn wel ove
verschillen
Voorzover dil
hebben op kil
je de kwalitel
=g je met een hep
De proever]
SE landse consul
De Bordeaux!
lijkbaar kwal
=H zo duur als diK
S= schil, dat wijif
Door
Bijna drie
stond de
van een o
vereniging
zelfhulporf
zeggen: ou
en verdriet
praten me
proces nog
ken. Er k
staander, i
bijvoorbeel
i aan te pas.
Twee moed
vereniging wil
ven praten. Vs
I leden een zoo
ven. De ander
geleden een d
Beide kindere
te. Hun ouder
ren. Weten dal
I ren krijgen da
keersongeluk
varianten in c
I worden in alle
Het verhaal
nagenoeg geli
gesprek vuile
woord van de
ander verder
lijk spreken zi
len elkaar wa
misschien voo
1 een peurt stel
woorden van
elkaar op de b
-uiteindelij k-
aanwezigheid
Hebt u kind
5 Ja, die heb ik:
welvaren. Dri
1 knuffelen, om