Machtsstrijd in Kameroen
Protest
Pakista
veertig
Niets kan tij voor
ongelukkig
Bangladesj keren
Luchthaven
Beiroet
weer open
POLITIEKE STABILITEIT VAN WELEER VERVLOGEN
VRIJDAG 30 SEPTEMBER 1983
EXTRA
v/BIJPAG 30 SEPTEMI
Meer dan haar
MILITAIREN OPE
Twijfel aan
Bulgaarse
connectie
aanslag paus
van het Witte Huis en
Pakistan in
verzet tegen
president Zia
Het verzet in Pakistan
concentreert zich voorname
lijk in de zuidelijke provin
cie Sind. het machtscentrum
ligt in de Punjab.
DoorlanHoare
ISLAMABAD - De gewelddadige protesten en
politieke onrust in de Zuidpakistaanse provin
cie Sind duren al meer dan een maand zonder
dat er aanwijzingen'zijn dat de rust in het ge
bied terugkeert.
De hevigheid van de
protesten moet niet alleen
voor de regering van pre
sident Zia en het Westen
als een schok zijn geko
men, maar ook voor de
alliantie van verboden
politieke partijen 'Bewe
ging tot Herstel van de
Democratie' (MRD). Deze
beweging is de stuwende
kracht achter de vorige
week gestarte campagne
van burgerlijke ongeh
oorzaamheid.
In drie van Pakistans vier
provincies (alleen in Punjab
niet) hebben de acties zoals
werd verwacht en gehoopt de
vorm aangenomen van een ge
leidelijke massamobilisatie.
Partijleiders en leden van po
litieke partijen in de grote ste
den trotseren dagelijks de re
gels van de staat van beleg
door arrestaties uit te lokken
en politieke toespraken te
houden voor menigten die in
aantal variëren van enkele
tientallen tot vele duizenden.
Sind is tot op heden echter de
enige provincie waar vele
tienduizenden mensen betrok
ken zijn bij de rellen en de
monstraties.
Maar in tegenstelling tot de
onlusten die in 1977 leidden tot
de val van de regering-Bhutto,
concentreren de protesten zich
nu niet in de grote steden van
Sind zoals Karachi, Hydera
bad en Sukkur, maar eerder in
de kleinere steden en dorpen
waar het sinds de onafhanke
lijkheid in 1947 niet meer zo
onrustig is geweest.
De relschoppers richten hun
woede vooral tegen symbolen
van federaal gezag, zoals rege
ringsgebouwen, gevangenis
sen, rechtszalen, politiebu
reaus en spoorwegstations. Er
vinden vuurgevechten plaats
tussen leger en politie, banken
worden geplunderd en talloze
gebouwen worden in brand
gestoken. Daarbij zijn vooral
gebouwen van de 'Steun Zia
Campagne' een geliefd doel
wit. Volgens betrouwbare, on
afhankelijke berichten zijn tot
dusver minstens 22 mensen bij
de rellen om het leven geko
men.
Afranselingen
De onrust duurt voort on
danks massale arrestaties, af
ranselingen en de aanwezig
heid van legerpatrouilles in de
onrustigste gebieden.
Hoezeer het hier een protest
betreft van de hele bevolking
blijkt wel uit het feit dat er
minstens twee protestmarsen
van vrouwen zijn geweest in
kleine, maatschappelijk con
servatieve stadjes.
Doorslaggevende factor
voor het ontstaan van de on
rust lijkt het feit te zijn ge
weest dat machtige feodale
grondbezitters uit Sind, beho
rend tot de grootste oppositie
partij, de Pakistaanse Volks
partij (PPP), de strijd hebben
aangespannen tegen het regi
me. De twee belangrijke figu-
President Zia-ul-Haq
ren in dit opzicht zijn Ghulam
Mustafa Jatoi en Mumtax Ali
Bhutto, een neef van de geëxe
cuteerde ex-premier. Beiden
zitten nu gevangen. Boeren en
studenten hebben zich achter
hen geschaard alsmede enkele
vooraanstaande geestelijken.
De nationalistische gevoe
lens van Sind spelen duidelijk
een belangrijke rol bij de hui
dige onlusten, met name de
onderstroom van wrok over
wat wordt gezien als over-
- FOTO ARCHIEF DE STEM
heersing door Punjabi's in de
provinciale regering, het leger
en andere sectoren zoals de
spoorwegen. Deze gevoelens
manifesteren zich politiek in
organisaties zoals de Studen
tenfederatie Jiye Sind en de
radicaal linkse Sind Awami
Tehrik die wordt geleid door
de inmiddels gevangen geno
men Rasul Bux Palejo, die zijn
inspiratie voor een groot deel
put uit de denkbeelden van
Mao.
Verkiezingen
De leiders van de PPP heb
ben door de jaren heen con
stant bij de regering gepleit
voor vervroegde democrati
sche verkiezingen, een recht
dat in de grondwet van 1973 is
vastgesteld.
De PPP heeft de regering
gewaarschuwd dat als deze
verkiezingen niet zouden wor
den georganiseerd, de eenheid
van Pakistan in gevaar zou
kunnen komen door een ople
ving van opstandig provincia
lisme. In een verklaring op 12
augustus over de politieke toe
komst van het land ging presi
dent Zia aan deze waarschu
wingen echter geheel voorbij.
Met geen woord repte hij over
opheffing van het verbod op
politieke partijen. Integendeel,
hij zei juist dat hij de grond
wet van 1973 zou wijzigen om
meer macht te geven aan de
president en verklaarde dat de
staat van beleg van kracht zou
blijven tot maart 1985. Pas dan
zouden verkiezingen worden
georganiseerd waaraan alleen
door het regime goedgekeurde
kandidaten mochten deelne-
Voor de leiders van de Be
weging voor het Herstel van
de Democratie (MRD) was dit
veel te weinig en veel te laat.
Het huidige probleem voor de
oppositie is of deze los aan el
kaar hangende alliantie van
regionale partijen, linkse par
tijen, sociaal-democraten en
godsdienstig georiënteerde
groepen de campagne van een
provinciaal tot een nationaal
niveau kan verheffen. De
sleutelvraag daarbij is of de
beweging ook zal aanslaan jn
de dichtstbevolkte provincie
Punjab. Veel aanhangers van
de MRD daar zijn pessimis
tisch. Zij zien de moeilijkhe
den in Sind eerder als het be
gin van het eind voor Pakistan
dan als de wedergeboorte van
de democratie. Volgens hen zet
de regering vandaag of mor
gen het leger in om de onlus
ten met grof geweld de kop in
te drukken en ontstaat er in
Sind dan een afscheidingsbe
weging die ondergronds gaat
opereren tot de volgende ex
plosie.
Moed
De PPP in Punjab heeft nog
nooit een massaprotest geor
ganiseerd en de leiders van de
PPP realiseren zich maar al te
goed dat er na zes jaar staat
van beleg tijd, moed en grote
organisatorische inspannin
gen nodig zijn om effectieve
politieke activiteiten te ont
wikkelen.
De MRD zegt dat het uitlok
ken van arrestaties deze week
van de stad Lahore zal worden
uitgebreid naar andere steden
in Punjab, maar zij die de
straat op gaan, weten dat ze
een grote kans lopen op een
afranseling. Veel zal afhangen
van het feit of de politici munt
weten te slaan uit de onvrede
onder de fabrieksarbeiders -
tot op heden lijkt daartoe al
leen in Karachi kans - en of ze
de studentenorganisaties bij
hun protest kunnen betrek
ken.
In de twee andere provin
cies proberen de leiders van de
voornaamste regionale partij
en - de Pakistaanse Nationale
Partij in Baluchistan en de
Nationale Democratische Par
tij in het noordwestelijke
grensgebied - nog steeds de
beweging voor herstel van de
democratie op gang te krijgen
in het gebied waar zij aanhang
hebben. Als zij daarin niet sla
gen, dreigt ook daar op de ach
tergrond het spookbeeld van
een afscheidingsbeweging.
Copyright The Guardian/
De Stem
JAOENDE - Met de be
kendmaking van een
verijdelde staatsgreep is
vorige maand de
machtsstrijd tussen pre
sident Paul Biya van
Kameroen en ex-presi-
dent Ahmadou Ahidjo
in de open arena ge
bracht.
Ahidjo droeg in november
1982 vrijwillig het president
schap over aan zijn premier
Paul Biya, maar bleef aan als
voorzitter van de Nationale
Unie van Kameroen (PNC), de
enige politieke partij van het
land.
Als partijvoorzitter pro
beerde Ahidjo greep te houden
op het regeringsbeleid, zodat
Kameroen in feite een twee
koppige leiding had. Maar
Biya ontworstelde zich lang
zamerhand aan de politieke
voogdij van zijn voorganger,
die 22 jaar lang president is
geweest.
De laatste tijd verklaarde
Biya met groeiende nadruk
dat het schip van staat uitein
delijk niet door de partijmaar
door de regering geleid moet
worden. In een reeks kabi
netsreorganisaties wipte hij
een aantal van Ahidjo's trou
we medewerkers van belang
rijke posten om hen te vervan
gen door zijn eigen aanhan
gers. De 'baronnen' van de
oude garde besloten kennelijk
dit proces van geleidelijke uit
schakeling een halt toe te roe
pen. Met de bekendmaking
van mislukte moordcomplot
ten en coups wordt de machts
strijd nu openlijk uitgevoch
ten.
Vanuit zijn verblijfplaats in
Zuid-Frankrijk reageerde
Ahidjo onverwacht scherp.
Voor de Franse radio beschul
digde hij Biya van een 'coup-
fobie' en van lasterlijke aan-
President Ahidjo in gezelschap van de de toenmalige koningin Juliana tijdens een staatsbezoek aan Nederland in 1979
- FOTO ARCHIEF DE STEM
tijgingen tegen Ahidjo's ge
trouwen. „Ze hebben in Ka
meroen een politiestaat geves
tigd van terreur, dreigemen
ten, leugens en hersenspoe
ling".
Toen Biyo's veiligheids
dienst het complot tegen de
staat had ontdekt en de be
trokkenen had gearresteerd,
ontsloeg hij de premier en de
minister van defensie, beide
vertrouwelingen van Ahidjo.
Hij benoemde een van zijn
eigen aanhangers, generaal
Pierre Semengue, tot opperbe
velhebber van de strijdkrach
ten. «Verwacht wordt dat de
president nu zijn macht ver
der zal willen consolideren
door een zuivering van Ahid
jo's sympathisanten uit het
overheidsapparaat.
Voorts zal hij zeker probe
ren de partij nu volledig onder
zijn controle te krijgen. De
huidige situatie, waarin Ahid
jo nog steeds voorzitter van de
UNC is, wordt nu onhoudbaar.
Onder Ahidjo had Kame
roen een reputatie verworven
als een oase van politieke sta
biliteit en betrekkelijke wel
vaart, vooral dankzij de olie
inkomsten en een diversifica
tie van de landbouw.
Ahidjo slaagde erin, vaak
met harde hand, een zekere
eenheid te smeden binnen dit
ethnisch en religieus zeer he
terogene land.
Die taak was des te moeilij
ker omdat het land, een Voor
malige Duitse kolonie, na de
Eerste Wereldoorlog werd
verdeeld in een Brits en een
Frans mandaatgebied. De fe
deratie van die twee delen
maakte in 1972 plaats voor de
eenheidsstaat Kameroen. Kort
tevoren was Ahidjo erin ge
slaagd de guerrilla van de
links-radicale Unie van volke
ren van Kameroen (UPC) in
het oosten van het land te on
derdrukken.
Die fragiele eenheid komt
nu onder zware druk te staan.
Ahidjo, een noordelijke mos
lem, staat nu tegenover Biya,
een zuidelijke christen. De
huidige machtsstrijd krijgt
onvermijdelijk het karakter
van een vervanging van noor
delijke politici door mensen op
wie Biya denkt te kunnen ver
trouwen. Bij de nieuwe benoe
mingen van de afgelopen
maanden zijn vertegenwoor
digers van de christelijke en
animistische volkeren van het
zuiden sterk bevoordeeld.
Voorts besloot Biya de grote
noordelijke provincie te ver
delen in drie regio's, een maat
regel die kennelijk is bedoeld
om de greep van de regering
op het noorden te versterken.
Het noorden wordt beschouwd
als de belangrijkste potentiële
verzetshaard tegen de nu
overwegend zuidelijke macht
hebbers in Yaounde. Onder
het bewind van Ahidjo was
veel geld gestoken in de ont
wikkeling van het noorden.
Bij zijn aftreden eind vorig
jaar, officieel om gezondheids
redenen, drukte Ahidjo zijn
landgenoten op hart zijn op
volger Biya alle steun te ge
ven. Maar Ahidjo's erfgenaam
heeft kennelijk besloten zijn
eigen stempel op de staat te
drukken, zodat de oude garde
haar greep op de gebeurtenis
sen geleidelijk zag verzwak
ken. De meeste touwtjes lijken
voorlopig in handen van Biya,
die er sinds zijn aantreden in
is geslaagd de strategische
posten in het overheidsappa
raat onder zijn controle te
brengen.
Door John Cunningham
DACCA - Twaalf jaar na de bloedig verworven
onafhankelijkheid lijkt Bangladesh nog steeds
niet bereid te breken met het patroon waarbij
periodes van militair bestuur afgewisseld wor
den door kortstondig gekozen regeringen.
Het militaire regime van
luitenant-generaal Hosain
Ershad heeft algemene ver
kiezingen aangekondigd
voor maart 1985. Maar de
kansen op een terugkeer van
de parlementaire democra
tie zijn minimaal, daar het
grote en hebzuchtige leger
waarover Ershad de scepter
zwaait, een blijvende rol op
eist in het landsbestuur.
Er zijn geen nieuwe ont
wikkelingen die het tij voor
het ongelukkige Bangladesh
kunnen keren. Integendeel
zelfs. De tekenen zijn juist
dat generaal Ershad in de
verleiding komt om in het
voetspoor te treden van wij-
lem generaal Ziaur Rahman
die het van generaal tot pre
sident bracht door een eigen
politieke partij op te richten.
De Nationale Partij van
Bangladesh (BNP) was aan
de macht toen Ziaur in 1981
door een legeronderdeel
werd vermoord.
Generaal Ershad, belast
met het opperbevel van het
leger, liet de BNP bestaan,
maar stuurde in maart vorig
jaar de regering naar huis,
stelde de grondwet buiten
werking en kondigde de
staat van beleg af. Hij be
noemde zichzelf tot leider
van de staat van beleg,
maakte een stroman tot pre
sident en regeert het land nu
met ijzeren hand, daarin
bijgestaan door een kabinet
van zestien man, onder wie
zeven militairen en gepen
sioneerde militairen.
Mohammed Ershad
.discipline.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
Hemd in broek
De rustige generaal die
zijn ingrijpen destijds
rechtvaardigde door te zeg
gen dat slechts een grote
schoonmaakaktie was, heeft
nu duidelijk moeite de rege
ring terug te geven aan de
burgers.
hnhiitslhsd s.
Na de BNP-regering te
hebben ontslagen omdat ze
naliet corrupte ministers
naar huis te sturen, richtte
hij zijn aandacht op de
hoofdstad zelf. Ambtenaren
kregen te horen dat ze voor
taan hun hemd in de broek
moesten stoppen en op tijd
op hun werk moesten zijn.
Verkeersovertreders wer
den in het openbaar verne
derd. De bevolking reageer
de echter traag op Ershads
campagne voor meer disci
pline met als gevolg dat de
generaal nu streeft naar een
blijvende politieke rol.
Bij het goedbedoelde stre
ven van de militairen om de
bevolking wat meer discipli
ne bij te brengen heeft hun
reputatie als beschermers en
vrijheidsstrijders enkele
fikse deuken opgelopen. Een
douane-ambtenaar die er
onlangs op stond dat een
container op de luchthaven
werd geopend terwijl op het
label stond dat de container
bestemd was voor de direc
teur van militaire inkoop,
zag tot zijn schrik dat de in
houd bestond uit 70.000 ille
gaal geïmporteerde horlo
ges. De douane-beambte
werd ondervraagd en over
leed tijdens het gerechterlijk
onderzoek. Eerder waren
reeds vier studenten demon
streerden tegen de staat van
beleg onder verdachte om
standigheden gestorven.
De felste kritiek op het le
ger is afkomstig van de
Awami Liga, die het land in
1971 naar de onafhankelijk
heid leidde en het leger nu
verantwoordelijk stelt voor
de moord op sjeik Mujib. De
secretaris van de Liga, Tof-
qail Ahmed, zegt: „Wij zijn
die droomden voor het leger.
Tijdens de oorlog tegen Pa
kistan kon een zoon van
Bengalen geen militaire chef
zijn. Als het leger aan de
macht blijft, zal zijn reputa
tie sneuvelen".
Junta
Desondanks begint Ers
had zich steeds meer als mi
litair machthebber te profi
leren.
Zijn probleem is echter
dat hij een junta van een
twaalftal generaals en bri
gadiers op sleeptouw heeft
die hem aan de macht heb
ben laten komen. Op dit mo
ment weet die groep nog niet
hoe de gezamelijke toekomst
van Bangladesh en het leger
eruit moet gaan zien. Ze wil
len een terugkeer naar een
beperkte vorm van demo
cratie op voorwaarde dat et
in de grondwet plaats wordt
ingeruimd voor het li
Hun ideeën zijn nog niet in
zoveel woorden gepresen
teerd, maar ze denken aan
een model zoals dat in Indo
nesië bestaat.
De altruïstische reden
voor deze aanhoudende
waakzaamheid is dat het le
ger niet wil dat een toekom
stige regering de grondwet
kan wijzigen, zelfs al heeft
ze een meerderheid, zonder
eerst een referendum te
houden. Het leger zou dit in
zekere zin kunnen garande
ren. Maar dit is niet de wer
kelijke reden. In werkelijk
heid lijkt het dat het le
gewoon de bevoorrechte
sitie wil beschermen die het
in de loop der jaren heeft
opgebouwd.
Toekomst
Ershad gaat hierin mee,
hoewel hij volgens bronnen
in Dacca nog steeds geen de
finitief besluit heeft geno
men over de koers die hij in
de toekomst moet volgen.
Het leger zelf is verdeeld
Sommige officieren menen
dat de huidige staat van be
leg - inclusief een verbod op
stakingen en politieke bij
eenkomsten - niet ver ge
noeg gaat. Zij willen een nog
hardere lijn. Anderen vin
den dat het leger zijn belof
ten moet nakomen en de
macht moet teruggeven aar
de politici. Een derde opvat
ting is dat er onderhandelin
gen moeten worden gestart
over een machtsoverdracht
op voorwaarden van het le
ger met enkele van de be
staande politieke partijen-
mogelijk de BNP.
Als Ershad inderdaad een
eigen politieke partij wil op
richten, moet hij de aan®
hiertoe geven bij de plat»
landsverkiezingen eind d'
jaar. Het verkiezingsloK"
kertje voor de boeren zo
landhervorming k,u"njeit
zijn. Maar het idee dat
voldoende zou zijn om he
aan de macht te brengen t
naief. Het toont slechts aa
de Ershad de les van Zia
en de BNP die sinds zij
dood ernstig verzwakt
niet heeft geleerd.
Want het verlangen
het leger om aan de mac"
blijven gaat gepaard me
angst dat in vrije verkiez n
gen opnieuw de Awamu-^
de
aan de macht komt en
leger terugstuurt naarM
barakken. De geest van
jib leeft immers nog st
hoewel zijn dochter Ha
die de partij nu leidt
zo'n grote persoonlijkheid
Het droevige van dit al
dat Bangladesh, wan n
het weer leiders mag
moet kiezen tussen herin"
ringen aan mislukte
mes.
Copyright The
Van onze redactie buitenland
EIBOET - De internationale
luchthaven van Beiroet, die
,,cn maand lang gesloten is ge
weest wegens de gevechten
rond de hoofdstad, is donder
dag weer open gegaan.
Enkele uren nadat het vei
ligheidscomité overeenstem
ming had bereikt over de her
opening, landde het eerste
passagierstoestel sinds 28
augustus. Het was een vlieg
tuig van de Libanese lucht
vaartmaatschappij Middle
East Airlines met 110 passa
giers aan boord uit Jeddah in
Saoedi-Arabië.
De staatstelevisie meldde
donderdag dat de activiteit
van het veiligheidscomité een
eind heeft gemaakt aan de
willekeurige ontvoeringen in
het land. Bovendien heeft het
Internationale Rode Kruis zijn
werkzaamheden weer kunnen
hervatten. De staatsradio
meldde donderdag slechts één
schending van het nu drie da
gen oude bestand.
Het opperbevel van het Li
banese leger heeft bekendge
maakt dat alle particuliere ra
diostations in het vervolg aan
censuur zullen worden onder
worpen.
CLERMONT-FERRAND (AFP
„man met de kaak van ijzer", hi
van Clermont-Ferrand in het h:
wereldrecord stukgebeten door
wegwagons van samen 168 ton v
Het treinstel was 106.40 meter
een afstand van 2.985 meter, vt
1978 in Stockholm met 42 ton
heeft het opgetekend.
Van onze redact
KARACHI/ISLAMABAD - Zek
derdag om het leven gekomen bij
ten en veiligheidstroepen in de Oj
Sind. Ongeveer 200 personen zijn 1
Dit hebben de Pakistaanse
autoriteiten bekendgemaakt.
De gewelddadigheden de-
ROME (DPA) - De aanvanke
lijke zekerheid dat de Turkse
pleger van de aanslag op de
paus, Mechmet Ali Agca, zijn
daad op 13 mei 1981 beging met
de hulp van Bulgaarse agen
ten, is veranderd in twijfel.
Volgens donderdag in Rome
circulerende berichten gelooft
de Italiaanse justitie niet meer
het verhaal van Agca dat Ser
gei Antonoff, een bediende
van het kantoor in Rome van
de Bulgaarse luchtvaartmaat
schappij Balkanair, zijn me
deplichtige was. De tot levens
lang veroordeelde Turk wordt
er van verdacht dat hij Anto-
n°ff heeft belasterd. Omdat er
Wettemin nog twijfel bestaat
heeft de rechter-commissaris,
'1° Martella, het voorarrest
van Antonoff verlengd.
d
p'
d
e
r
o
b
b,
d
di
d
t<
k
b
r
v
c
r
k
d
d
v
C
Van onze redactie buitenland
Washington - Het witte
"•us heeft donderdag ver-
aard dat de Britse en Franse
ernwapens niet zullen wor-
«en betrokken bij de lopende
merikaans-Russische onder-
andelingen over de kernbe
wapening.
sia suggestie van vice-pre-
wofnlBush dat dit tezijnertijd
kon» gebeuren, bete-
Seen verandering in het
Amerikaanse standpunt. Dit
Sn T Wo°rdvoerder Larry
Grü?8 woordvoerster Shirley
„p^en' in een reactie op het
overlr ^at 'n Eul"opa ontstond
Ep B,ushs verklaring. In een
do7n j met journalisten zei
Sp at de 162 Britse en Fran-
«ernraketten op een of an
ten ,0genblik betrokken moe-
lin orden in de onderhande-
IMp - hetzij bij het zogeheten
bttl°v?r'eg over de eurora-
gen n' netzij in de besprekin-
(Start)'er strateSische wapens
6 Sowjet-Unie wil juist
d:
te
w
vc
ni
B]
re
w
gi
sp
d;
ec
Ev
te
ri
