flits
Udink achter
enquete naar
debacle O gem
„Stimuleren en geleide
inkomenspolitiek nodig
I Je^elHd
Onbetaald werk voor werklozen
schept nieuwe arbeidersklasse
In het parlement
Volkstuinders boeren goed
11 SEPTEMBER
NATIONALE
ZIEKENDAG.
prijscompensatie voor 1 jaar ingeleverd
Justitie wacht
op uitspraak
van Hoge Raad
IER'
OR UW PEN
ing
,VER ONWEER
VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1983
BINNENLAND
Vooral boekenclubs
draaien slecht
Verkoop van
boeken
fors gedaald
De Graaf:
rww heeft
een grote
beurt nodig
Boersma
overweegt
lidmaatschap
PvdA
DE STEM COMMENTAAR
WOEGEr was Prinsjesdag een spannende dag. Toen kwam er
via Troonrede en Miljoenennota een stroom van nieuws los over
al'er|ei maatregelen, die het kabinet voor de nabije toekomst in
Petto had. Dat verrassingselement werd van overheidswege ge
koesterd en bewaakt als gold het de goudvoorraad van de Neder-
Wdse bank. Ijverige journalisten met een goede speurneus die
'evoren een tipje van de sluier hadden weten op te lichten, liepen
oe kans dat hun de toegang tot ministeries werd ontzegd.
Tegenwoordig gaat het allemaal anders. Nu weten we meestal
«weken, zo niet maanden van tevoren, hoe de Miljoenennota er
grote lijnen uit zal zien. Sinds het kabinet-Den Uyl is het name-
W een gewoonte geworden om beleidsvoornemens ruim tevoren
e laten uitlekken. Uit de reacties van het publiek, de politieke par-
P en allerlei maatschappelijke organisaties kan het kabinet dan
«lezen hoe bepaalde maatregelen zullen vallen. Is er veel kritiek
®n wordt er snel nog wat aan wetsontwerpen, nota's etc. ge
schaafd en gesleuteld voordat ze aan het parlement worden aan-
Seboden
Van Aardenne
'eist' akkoord
over gasprijs
Beatrix moet
koning worden99
Discussie op Hogeschool over economie:
11
Duits-Nederlands
bouwschandaal
Vereniging
borg voor hart
AS 15
Brabants
zwartboek
tegen bijdrage
rechtshulp
De 'tweederangs-werknemer' rukt op
T5 PAGINA 9
i 7EBs<**°t*eN
V O nt J**"**
»0P
eo*G ~p pu^
^«^-„OGE^
Ik heb veel contact
met Amerikaanse ge-
op de vliegbasis
rberg. Zij kopen al
levensmiddelen, kle-
speelgoed enz. in de
1 van de Amerikanse
betalen met Ameri-
geld voor hun Ameri-
e goederen. Ze doen
diverse redenen: ze
dan precies wat ze
(hun eigen vertrouw-
rken), ze zijn over het
een bang om onbeken-
tikelen te kopen (van
end voedsel en drank
n ze ziek kunnen wor-
n het is op hun basis
oper. Middenstanders
nsdrecht, laat u niet
d voor de ogen draai-
et enige waarvan u
zult krijgen is ellende,
emeente zal het eerste
it zijn bij een gewa-
conflict. Kan onze re-
niet beter de miljoe-
ie nü uitgegeven moe
orden voor de „onder-
'ng van de militaire
es" besteden aan ver-
ring van de werkloos-
West-Brabant en sti-
ing van de midden-
-Leur
sen
umoer, dat via de pu-
;eit gemaakt wordt,
minstens vermoeden,
et imago van de presi-
der Verenigde Staten
worden opgevijzeld,
oedelijk had de ramp
de Koreaanse Boeing
en worden voorkomen,
rologische omstandig-
in het rampgebied
an een zodanige aard
iterste zorgvuldigheid
cht moet worden. Het
bekend zijn, dat door
ndigen genoegzaam
it is de nu nog steeds
gde vliegroute te wijzi-
Er wordt geen' ant-
d gegeven op de vraag
om het passagiers-
tuig gevolgd moest
en door een spionage-
'uig. Onvermijdelijk
-volg hebbend dat het
niet uitlokken van
ijkheden is, dan toch
en verzoeking. En wel-
structie heeft een sol
die tot taak heeft de be
ng van een geheim ob-
Er wordt met zoveel
k gewezen op de foute
tingen van de Russen,
rzijds kan er ook nog
e zijn van provocatie,
eer men aan het ge-
de de conclusie wil ver-
n welke gevaren er
en als onverantwoorde
enten invloed krijgen,
loet de roep nog luider
en het gebruik van de
ernietigende atomaire
t voor het voeren van
chtvaardige oorlog uit
nnen, ook al wordt ge-
reerd dat juist daar-
onze veiligheid wordt
arborgd.
rhout
lchuijs
;he net, waar tegenwoor-
de meest uiteenlopende
tronische apparatuur op is
gesloten. Niet alleen in
maar ook in bedrijven en
toren. Computers, elektri-
typemachines, zijn maar
vaak het slachtoffers van
nemelbatterij
I even kwetsbaar zijn de
Irale antennesystemen,
•kt Feitsma op. „Woning-
wverenigingen denken dat
bliksemafleider op de hoge
voldoende is. Maar niets
linder waar. De kabels die
ontvangst doorgeven zijn
beschermd. Want die kun
liet aarden. De ontvangst-
aratuur zelf moet worden
eiligd en dat is maar in 5
cent van de gevallen zo.
antennesystemen zijn
tekende bliksemvangers-
komt inderdaad voor dat
wijken getroffen worden.
dan wordt niet alleen de tv
eb, azen, maar ook de ra
de stereo, de koelkast en
wasmachine." I
>ver het beveiligen van de
ctronica zegt Feistma ten-
te: „Technisch kan dat met
enaamde overspanningsa
ders waar mee de bliksem
iet huis direct naar de aar-
wordt gevoerd. De automa-
ring heeft de maatschappU
t dat betreft kwetsbaar g®"
akt, en helaas moeten wij
stateren dat veel bedrijven
geen brood zien in zo'n be-
liging."
T28 PAGINA 3
Van zonze redactie binnenland
AMSTERDAM - De verkoop
van boeken is in het afgelopen
jaar vrij sterk gedaald. De
„nizet in geld daalde daardoor
van 641 miljoen gulden tot 624
miljoen.
De daling is gemeten over
de periode van juni '82 tot juni
van dit jaar.
Opmerkelijk is dat vooral
boekenclubs de grootste
Itlap te verduren kregen. De
boekhandel wist zich redelijk
te handhaven. Dat blijkt uit
een onderzoek door het NIPO
in opdracht van de stichting
Speurwerk betreffende het
Boek.
Er werden niet alleen min
der (algemene) boeken ge
kocht, ze waren gemiddeld ook
een dubbeltje goedkoper dan
tussen april '82 en maart '83.
Gemiddeld werd voor een
boek 18,50 gulden betaald. Er
zijn meer literaire romans en
verhalen en minder kinder- en
jeugdboeken gekocht dan in de
periode daarvoor. 57 Procent
van de gekochte boeken betrof
een roman.
Werknemers
accepteren
aanbod Shell
Van onze redactie binnenland
ROTTERDAM - De leden van de Industrie
bond FNV bij Shell Raffinaderij in Pernis en
Shell Chemie in Moerdijk (totaal 6.000 werkne
mers) zijn in meerderheid akkoord gegaan met
het laatste aanbod van de Shell-directie voor
een nieuwe eenjarige cao.
Daarmee hebben de FNV-leden ook ingestemd met
de wens van Shell dat het systeem van automatische
prijscompensatie uit de cao moet.
Er is afgesproken dat in de
toekomst bij de cao-onderhan
delingen wel het stijgingsper
centage van de prijsindexcij
fers zal worden betrokken,
maar dat niet bij voorbaat
vast staat hoe en tot welke
hoogte dit stijgingspercentage
wordt aangewend.
Ondanks bezwaren zijn de
leden van de Industriebond
FNV bij Shell dus toch ak
koord gegaan met deze princi
pieel belangrijke koerswijzi
ging: het laten vallen van het
systeem van automatische
prijscompensatie. Volgens dis-
tictsbestuurder Piet Scheele
van de Industriebond FNV
vond de meerderheid van de
op de vergadering aanwezige
leden dat de CAO wat hen be
treft toch kan worden onder
tekend, omdat over vijf maan
den bij de nieuwe onderhan
delingen al zal blijken hoe
Shell de nieuwe formulering
Van onze redactie binnenland
GRONINGEN - De rww heeft
een grote beurt nodig. Staats
secretaris De Graaf (Sociale
Zaken) zei dat gisteren in Gro
ningen bij de opening van een
nieuw gebouw van de Ge
meentelijke Sociale Dienst.
De rww (rijksgroepsrege
ling werklozen werknemers)
is een werkloosheidsuitkering
op het niveau van de bijstand,
waarop werklozen die langer
dan twee en een half jaar geen
werk hebben en schoolverla
ters zijn aangewezen.
Volgens De Graaf moet er
binnen de rww meer ruimte
komen voor onderwijs dat is
gericht op inschakeling in ar
beid. Er moet meer rekening
worden gehouden met deel
tijdarbeid en een andere rol
verdeling tussen man en
vrouw.
over de prijscompensatie in de
praktijk wil toepassen.
Volgens de FNV-bestuurder
hadden de Shell-werknemers
ook nogal wat kritiek op de
aanwending van de prijscom
pensaties van 1 juli en 1 ja
nuari. Shell wil deze niet uit
betalen, maar in ruil daarvoor
de arbeidsduurverkorting van
twee extra vrije dagen geven.
Veel FNV-leden vinden die
twee dagen te weinig, zeker
gezien het feit dat er bij Shell
in Pernis en Shell in Moerdijk
de komende jaren ongeveer
duizend van de in totaal zes
duizend arbeidsplaatsen ver
dwijnen.
Scheele zegt dat de bond en
haar leden zich toch steeds
meer zorgen beginnen te ma
ken over de werkgelegenheid
bij Shell, nu uit een brief van
minister van Aardenne aan de
Tweede Kamer over de uit
voering van het 'herenak
koord' blijkt dat niet alleen de
bouw van een kolenvergasser
in Moerdijk van de baan is,
maar dat ook het zogenoemde
Hycon-project in Pernis is uit
gesteld.
De nieuwe Shell-CAO voor
ziet verder in een loonstijging
van een half procent per 1 ja
nuari. De vakantietoeslag
komt weer op 8 procent, ter
wijl de I3e maand wordt ver
hoogd met 0,3 procent. Ook is
afgesproken dat er plaats
komt voor 96 leerlingen op de
bedrijfsschool en dat er 30
trainingsplaatsen voor jonge
ren worden gecreëerd.
DEN HAAG - Oud-minister
Jaap Boersma, nog lid van het
CDA, overweegt vóór volgen
de verkiezingen lid van de
PvdA te worden.
Hij zegt dit in een interview
met het PvdA-partijblad
'Voorwaarts'.
Dit jaar bijvoorbeeld zijn de werklozen ruim tevoren geïnfor
meerd dat er geen geld is om voor hen nieuwe arbeidsplaatsen te
Reppen. In de plaats daarvan wil men in de niet-commerciële
'enstensector (zieken- en bejaardenwerk en openbaar vervoer)
00r langdurig werklozen 100.000 niet-betaalde banen creëren,
maatregelen van een dergelijke omvang gaan natuurlijk doorwer
kti in andere sectoren met consequenties voor de totale ar-
"m'asmarkt die nu nog niet te overzien zijn. Door ze nu reeds in
v/n ri 'De versie plompverloren in de openbaarheid te brengen,
ordt het gevaar opgeroepen dat ze een speelbal van belangen-
vn'rpenn9en zullen worden en het parlement in zijn bewegings
veld wordt belemmerd.
ten kabinet, dat het parlement in zijn waarde wil laten, dient de
scussie over zijn beleid vóór alles in het parlement te voeren.
DEN HAAG - Minister Van
Aardenne (Economische Za
ken) heeft de directie van de
Gasunie en het bestuur van de
Vegin (gasdistributiebedrij-
ven) dringend gevraagd om
het alsnog eens te worden over
de gasprijs voor kleinverbrui
kers in 1984.
Beide partijen, die hun
standpunten gisteren in Den
Haag
De Gasunie (gasverkoper)
wil de prijs met 3,4 cent per
kubieke meter exclusief BTW
verhogen. Een kubieke meter
kost thans 58,5 cent. De Vegin
voelt helemaal niets voor een
prijsverhoging.
PARTICULIERE
moestuinen produceren
per jaar zo'n slordige
200.000 ton groenten.
Tijdens de opening van
de Nationale Volkstuin
dagen op de Flevohof
maakte ir. W. Duffues
(rechts op de foto) dit
cijfer bekend. De over
schrijding van die pro-
duktiegrens betekent
een nieuwe record.
Van onze redactie binnenland
AMSTERDAM - Als uitvloei
sel van de nieuwe grondwet
moet voortaan gesproken
worden van „Koning Beatrix
en Hare Majesteit de Koning".
En in het wetsformulier moet
het worden: „Wij, Beatrix,
Koning der Nederlanden".
Dit stelt de Rotterdamse
hoogleraar in het staatsrecht
H. van Maarseveen in het Ne
derlands Juristenblad van de
ze week. Hij vindt dit omdat in
de nieuwe grondwet voor alle
beroepen de mannelijke bena
ming is aanvaard als 'sexe-
neutrale' aanduiding.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM - Drs. B.J. Udink is voor een enquete
naar de gang van zaken die tot de ondergang van het
Ogem-concern hebben geleid.
De voormalige voorzitter
van de raad van bestuur van
Ogem verklaarde dat gisteren
voor het begin van een beslo
ten zitting van de Onderne
mingskamer van het Ge
rechtshof in Amsterdam.
Udink zei te hechten aan
openbaarheid in deze kwestie
en aan juridische garanties die
zo'n enquete biedt. Er is welis
waar op voorstel van de com
missarissen van Ogem een on
derzoekscommissie aan het
werk (onder leiding van de
Amsterdamse hoogleraar
Van een onzer verslaggevers
TILBURG - Tijdens een sym
posium in de Katholieke Ho
geschool in Tilburg hebben
professor Tinbergen en pro
fessor Schouten gepleit voor
een stimulerend beleid van de
overheid gekoppeld aan gelei
de inkomenspolitiek.
De beide economen onder
streepten dat het herstel van
de economie op internationaal
niveau moet worden aange
pakt. Het nationale arbeidspo
tentieel kan voor twee dingen
worden gebruikt: de stabilisa
tie van de nationale consump
tie én daarnaast voor hulp aan
landen uit de Derde Wereld.
Bij dat laatste gaat weliswaar
een deel van de koopkracht
naar het buitenland, maar die
komt weer voor een flink deel
terug in de opdrachten voor de
eigen industrie.
Professor Tinbergen weer
legde dat er geen bereidheid
zou bestaan om in te leveren
door te wijzen op het zeer lage
inflatiepercentage in Neder
land, dat volgens hem uitslui
tend te danken is aan het inle
veren van loon. Hij vond ove
rigens dat als er toch ingele
verd moet worden dat het voor
alle vormen van arbeid moet
gelden. Dus ook voor de hoog
ste regionen van het over
heidsapparaat en het bedrijfs
leven. Hij wees in dat verband
op een onderzoek in de VS
waaruit blijkt dat de hoogste
lonen onevenredig sneller ple
gen te stijgen dan de laagste.
Professor Schouten wees
loon inleveren af, omdat vol
gens hem voortdurend snoeien
in lonen en overheidsuitgaven
leicjt tot een permanente da
ling van de koopkracht en de
economie in een neerwaartse
spiraal brengt.
De mening van Tinbergen
en Schouten werd fel bestre
den door professor Bomhoff.
Hij vond met name het door
Schouten aangedragen be
wijsmateriaal onbetrouwbaar.
Hij stelde dat onderzoeken in
binnen- en buitenland, statis
tieken en de economische ge-
chiedenis hebben aangetoond
datje er alleen uitkomt door te
snoeien in de collectieve sec
tor.
Slagter), maar die heeft
slechts beperkte bevoegdhe
den. Bij een enquete kunnen
bijvoorbeeld documenten
worden opgeëist en getuigen
onder ede verhoord.
Om een officiële enquete is
bij de Ondernemingskamer
verzocht door de Stichting On
derzoek Bedrijfsinformatie
(SOBI), mede namens een
groep aandeelhouders. Deze
hadden in eerste instantie zelf
een onderzoekscommissie ge
vormd, maar die bleek geen
juridische basis te hebben.
De voormalige Ogem-top-
man en oud-minister Udink
heeft zich lange tijd in zwijgen
gehuld. Hij verklaarde giste
ren dat hij had aangenomen
dat alle rumoer rond Ogem
weldra zou verstommen. In
juni schreef hij al een brief
aan het Financieele Dagblad,
waarin hij zich verweerde te
gen een aantal conclusies van
de bewindvoerders van het
failliete concern. Niet hij maar
andere bestuurders van de
Ogem zouden grove fouten
hebben gemaakt.
De uitkomsten van een offi
cieel onderzoek kunnen niet
alleen opheldering verschaf
fen over de oorzaken van het
Ogem-drama, maar er zouden
bovendien grote financiële ge
volgen aan kunnen kleven
voor een aantal voormalige di
rectieleden en commissaris
sen.
SOBI-voorzitter drs. P. La-
keman heeft al herhaalde ma
len verklaard dat hij moge
lijkheden ziet voor het aan
sprakelijk stellen van falende
bestuurders in deze zaak. Op
die manier zouden gedupeerde
aandeelhouders financiële en
morele genoegdoening kunnen
afdwingen.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - De Nederlandse
justitie moet wachten op een
uitspraak van de Hoge Raad
alvorens verdere medewer
king kan worden gegeven aan
het verzoek van de Westduitse
justitie voor vervolging van
personen, die betrokken zou
den zijn bij het miljoenenom-
vattende bouwschandaal in
Duitsland.
Zoals onze correspondent in
Bonn gisteren berichtte zou
ook het Haagse adviesbureau
Teppema bij dit schandaal
zijn betrokken voor het maken
van prijsafspraken waardoor
de kosten van een aantal wa
terbouwkundige werken in
Duitsland kunstmatig met ve
le miljoenen werden opge
schroefd.
De via Teppema opererende
belangengemeenschap zorge
ervoor dat elk van de deelne
mende bedrijven op zijn tijd
aan beurt kwam. Daarmee zou
bij 18 grote projecten in Duits
land het concurrentiepricipe
geheel zijn uitgeschakeld.
De Haagse justitie bevestig
de gisteren, dat de officier van
Justitie in Frankfurt al bijna
een jaar geleden om medewer
king heeft gevraagd. In okto
ber 1982 werden bij huiszoe
king in het pand van Teppema
stukken in beslag genomen,
die aanleiding gaven voor me
dewerking. Maar de Haagse
justitie mocht deze stukken
niet afstaan dan na toestem
ming van de rechtbank. Hier
tegen protesteerde de heer
Teppema.
TILBURG - Zodra er voor de
47-jarige Tilburger M. Riet
dijk een donorhart beschik
baar is in Londen, kan hij met
de garantie dat de Nederland
se Hartpatiënten Vereniging
zonodig de kosten betaalt,
naar Engeland vertrekken.
Voorzitter P. van O ver veld
van de Nederlandse Hartpa
tiëntenvereniging zegt dit na
dat het Centraal Ziekenfonds
in Tilburg besloot, de trans
plantatie niet te vergoeden.
(ADVERTENTIE)
EEN ZIEKE VERWEN JE MET
'N BLOEMETJE...
NATUURLIJK DOEN.
MAAKT FLEURIG EN GROEN.
Mensen die beweren dat we te
rugkeren naar oude zekerhe
den, naar de vereniging van
vroeger, naar het grote gezin,
naar de omroepzuilen, geloof,
ik niet meer.
Want hoe kan het dan dat
Gerrie Knetemann de ploeg
van Peter Post in de steek
laat? En hoe komt het dat er
opeens zoveel sterren stuur
loos ronddrijven?
Je kunt zeggen dat de Kneet
andere posten op zijn begro
ting heeft dan Peter en dat die
nieuwe sponsor hem uit wil
knijpen. Maar Post zonder
Kneet is als een schreeuwlelijk
zonder vreet.
We zullen Gerrie nu dagelijks
op de radio horen, als het moet
zelfs als nieuwslezer. En later
krijgt hij een kwis of een
praastshow. Maar ik vind ge
woon dat de Kneet moet fiet-
Nu hoort hij bij het legertje
grootheden dat los is gereden
door het peloton. Naast hem
rijdt bijvoorbeeld Jaap Boers
ma, ooit een gerespecteerd lid
van AR en CDA.
Met Jaap is het de laatste ja
ren niet goed gegaan. Hij trad
toe tot de louche OGEM-ploeg,
waar hij een dikke portemon
nee, maar ook dikke benen
kreeg.
Nu wil hij zich bij de PvdA
aansluiten, maar het is nog wel
de vraag of ze daar zijn urine
schoon genoeg vinden.
En daarachter zien wij de uit
gebluste gestalte van W.L.
Brugsma, bijgenaamd Boebie,
die steeds achter het nieuws
en voor de bezemwagen suk
kelde en nu zonder VARA-
shirt weer vooruit probeert te
komen.
In zijn wiel zit Masson, die zich
altijd door toeschouwers voor
uit liet duwen, maar tenslotte
zelfs voor de ABP-ploeg on
houdbaar werd.
Het schijnt dat Knetemann,
Boersma, Brugsma en Masson
kunnen rekenen op een nieu
we sponsor. De naam Slaven
burg is al gevallen. Maar de
bank die er achter staat ook.
Nee, dat wordt afzien. In deze
tijd staat niets vast, zelfs de
eindstreep niet.
MERIJN
Van onze redactie binnenland
DEN HAAG - Cliënten van
bureaus voor rechtshulp en
advocatencollectieven in Bra
bant hebben gisteren op het
ministerie van Justitie een
zwartboek aangeboden over
de gevolgen van de voorgeno
men invoering van een eigen
bijdrage voor rechtshulp.
Volgens de Bredase vracht
wagenchauffeur Frans Wees-
sies is de weg naar het recht
voor minvermogenden afge
sloten als het kabinet de plan
nen doorzet.
Door
Pieter-Jan Dekkers
IN de werkgelegenheidsnota
van het kabinet, die op
Prinsjesdag bij de Kamerle
den op de deurmat ploft,
staat het onbetaald werken
van werklozen centraal. De
aantallen waar het kabinet
op mikt liegen er niet om:
volgend jaar 100.000 werklo
zen met behoud van hun uit
kering aan de slag in de
'zachte' sector (ziekenhuizen,
bejaardenoorden, welzijns
werk en non-profit-vervoer)
en in het vrije bedrijfsleven
50.000 werklozen, die tijdelijk
de plaats zouden moeten in
nemen van werknemers, die
een halfjaartje op educatief
verlof mogen.
Zo op het eerste gezicht
lijkt het er op dat het kabinet
het probleem van de werklo
zen vooral sociaal aanpakt.
Mensen die al langere tijd
zonder baan zitten vervelen
zich rot, voelen zich maat
schappelijk buitengesloten
en worden langzamerhand
'tweederangs'-burgers. Dat
laatste wordt nog in de hand
gewerkt door hen extra fi
nanciële beperkingen op te
leggen.
In een dergelijke situatie
kan het - voor de werkloze -
een uitkomst zijn dat hij on
betaalde arbeid verricht 'ten
behoeve van de maatschap
pij'. Dat is begonnen met ge
meentelijke projecten voor
langdurig werklozen. Projec
ten in de sfeer van clubhui
zen en buurtwerk, welzijns
werk en niet op winst gerich
te dienstverlening.
Vervolgens krijgen derge
lijke projecten een structu
reel karakter, doordat er
kleinschalige bedrijfjes wor-
den opgezet. Die houden zich
vooral bezig met klussen, die
door het particuliere be
drijfsleven niet meer worden
opgeknapt en daarom ook
nauwelijks concurrentiever
valsend zijn.
Overigens zorgen de on
dernemers er wel voor dat dit
soort bedrijfjes niet als pad
destoelen uit de grond rijzen.
In de commissies, die deze
projecten op poten zetten,
zijn de ondernemers verte
genwoordigd en kunnen ze -
desnoods via een veto - elke
goede bedoeling om zeep hel
pen.
Het is trouwens maar de
vraag of de overheid inder
daad slechts het goede doel
dient: een zinvolle bezigheid
voor langdurig werklozen.
Met de plannen die nu ter ta
fel liggen dreigt het kabinet
dat doel namelijk voorbij te
schieten. In de nota wordt, zij
het niet nadrukkelijk, ge
sproken over extra onbetaal
de banen, die in de 'zachte'
sector moeten worden ge
schapen ten behoeve van
langdurig werklozen.
Maar het gaat hier natuur
lijk om arbeidsplaatsen die,
als gevolg van de reeks be
zuinigingsmaatregelen in de
ze sector, de laatste twee, drie
jaar zijn weggesaneerd en de
komende jaren nog zullen
verdwijnen. In feite zijn het
de arbeidsplaatsen van dege
nen, die ze nu weer mogen
gaan bezetten, zij het nu zon
der daarvoor de vergoeding
te verwerven, die ze eerder
op dezelfde post wel kregen.
Het enige voordeel is dat het
de werkgever geen cent kost.
Een soort verkapte subsidie
dus.
Met de komst van werklo
zen op onbetaalde banen ont
staan ook twee soorten werk
nemers. Immers, de gewone
werknemer leeft onder de
'bescherming' van de cao, de
onbetaalde nieuwkomer kan
daar geen aanspraak op ma
ken. De gewone werknemer
is betrokken bij de inspraak
bijvoorbeeld via de onderne
mingsraad, de onbetaalde
werknemer moet maar over
zich laten lopen. De gewone
werknemer heeft in principe
voldoende uitzichten op pro
motie en salarisverhoging,
zijn onbetaalde collega heeft
geen enkel vooruitzicht, of
het zou weer de ww of bij
stand zónder onbetaald werk
moeten zijn. Bovendien
wordt hij voor dezelfde pres
tatie minder beloond en
wordt dat verschil in inko
men steeds groter, omdat de
uitkeringen, ook volgend jaar
weer, extra worden gepakt.
Kortom, er ontstaat een
nieuwe arbeidende 'klasse':
de tweederangs-werkne
mers.
Het is de opzet van het ka
binet juist jonge, minder ge
schoolde werklozen via een
onbetaalde baan een zinvol
lere bezigheid te bezorgen.
Deze kansarme groep komt
in de huidige situatie op de
reguliere arbeidsmarkt hele
maal niet aan de bak. Maar
uit een onderzoek van de Til-
burgse Hogeschool blijkt nu
juist, dat deze groep weinig
betrokken is bij onbetaalde
werk-proj ecten.
Voor het plan in het parti
culiere bedrijfsleven jaar
lijks 50.000 werklozen tijde
lijk op de stoel van een op
educatief verlof gestuurde
gewone werknemer te zetten,
gelden deze bezwaren zo mo
gelijk nog sterker. Daar komt
bij, dat de werkloze in deze
sector geheel zal zijn overge
leverd aan de gunst van de
toch sterk staande werkge
ver. Deze kan naar believen
gebruik maken van het grote
reservoir werklozen.
Natuurlijk, het kabinet
vindt dat er strenge voor
waarden moeten worden ge
steld om misbruik te voorko
men. Maar juist in het be
drijfsleven, dat zweert bij
de-regulering, zal elke be
perkende maatregel tegen
stand oproepen. Bovendien
moet de macht van de onder
nemer niet onderschat wor
den. Per slot van rekening is
hij het die, zo stelt het kabi
net (terecht) in de nota, moet
zorgen voor de échte extra
banen. Maar hij zal wel gek
zijn als hij straks kan be
schikken over gratis arbeids
krachten. Werknemers die
bovendien nog hun mond
(moeten) houden ook.
Duidelijk is dat dit soort
maatregelen de werkloosheid
niet doen verminderen, maar
zelfs kunnen vergroten. Het
zijn schijnoplossingen, die
hooguit wat doen aan vrije-
tijds-problemen van langdu
rig werklozen, maar wél met
gevolg dat een structurele
oplossing van de werkloos
heid bemoeilijkt wordt en
zelfs op de lange baan wordt
geschoven.
Daarbij komt, dat de rege
ring gehoor wil geven aan de
wens van de ondernemers al
lerlei regels met betrekking
tot loonvorming en ontslag
recht af te schaffen of te ver
soepelen. Dat past in een ka
pitalistische maatschappij,
waarin vraag en aanbod de
maatstaf is van het econo
misch handelen en de con
currentie dat handelen be
heerst.
In zo'n systeem bepaalt de
werkgever bijvoorbeeld de
hoogte van het loon al naar
gelang het aantal werkne
mers, dat om een baan staat
te trappelen. In de huidige si
tuatie met een geweldig
overschot op de arbeids
markt zouden de lonen zon
der ingrijpen van hogerhand
een stuk omlaag gaan. Met
als gevolg, dat ook de uitke
ringen verder worden uitge
kleed en ons zorgvuldig op
gebouwde stelsel van sociale
verzekeringen wordt overge
leverd aan de sociale part
ners. In dit geval aan de
sterkste: de werkgever.
Deze ontwikkeling is nau
welijks meer tegen te hou
den. Overleg tussen regering
en sociale partners heeft niet
datgene opgeleverd, wat no
dig is voor herstel van het
bedrijfsleven. De loonkosten
zijn te hoog, er zijn teveel re
gels en het beslag van de
overheid op de geldmiddelen
is te groot. Het kabinet heeft
blijkbaar de hoop opgegeven
via overleg met de sociale
partners de lasten van het
bedrijfsleven dermate te ver
lichten, dat er weer een gere
de kans op winst(groei) en
dus investeringen en extra
banen is. In de werkgelegen
heidsnota laat het kabinet de
oplossing van het werkloos
heidsprobleem dan ook vrij
wel over aan het vrije spel
van maatschappelijke krach
ten, zoals dat zo fraai heet.
Of we daar beter mee af
zijn is de vraag. Sommige
economen zullen er een be
vestiging in vinden, van wat
ze al jaren hebben gepredikt.
Maar dat is, achteraf, slechts
een schrale troost, zeker voor
de 'tweederangs'-werkne-
mer.
