evenx
UITBLAZEN
De onbekende flits
DE STEM
'O
b
b
b
ïf
Uitvinder
snorkel
overleden
In het parleme
VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1983
■PAGINA TWEE
PAGINA?
Pensioenfonds
UIT DE
WEEKBLADEN
Anti-fiscaal
Sr J
Oorlog
'O
O
O
O
O"
"O
•o
D
'O
O
D
t)
b
'D
b
b
b
Zuid-Koreaans
vliegtuig
Gemiste kans
Geen profijt
Boeing
VRIJDAG 9 SEPTEMB
Prijscompens
De Graaf:
rww heeft
een grote
beurt nodig
DE STEM CON
T5
DAGBLAD VOOR ZUCWEST NEDERLAND
Jaargang 123
Nr. 20.227
Uitgave
Uitgeversmaatschappij
De Stem b.v.
Directie
Drs. J.H.M. Brader
Hoofdredactie
L. Leijendekker
H. Coumans
Breda - Hoofdkantoor
Spinveld 55
Postadres: Postbus 3229
4800 MB Breda
Telefoon: voor directe
verbinding zie onder
betreffende afdeling
Algemeen nr. 076-236911
Telex: 54176
Kantooruren ma. t.m. vr.
van 8.15-17.00 uur
Bankrelaties
Postgiro 1114111
ABN rek. 520538447
NCBrek. 230301584
Rabo rek. 101053738
Handelsregister 27420
Centrale redactie Breda
Nieuwsdienst 076-236883
Stadsredactie 076-236880
Sportredactie 076-236884
Lezersservice
Inlichtingen over Stemreizen
en promotie: 076-236911
Fotoservice: 076-236573
Abonnementen
Betaling 076-236347
20,49 per maand
f 61,15 per kwartaal
238,00 perjaar
Postabonnementen met
toeslag
Nieuwe abonnees: opgave bij
elk rayonkantoor en
servicepunt. Ook telefonisch
of d.m.v. bon in de krant.
Bezorgklachten
Voor telefonische meldingen
zie onder betreffend
rayonkantoor.
Rubriek 't Kleintje
Opgave 076-236538, 236381
236244 tot 17.00 uur 2 dagen
voor plaatsing
Grote advertenties
Algemene informatie over
mogelijkheden en tarieven:
076-236881
Regionale informatie: alle
kantoren
Postadres: postbus 3229,
4800 MB Breda
Afsluittijd adv.: 09.00 uur één
dag voor plaatsing;
maandagkrant vrijdag 12.00
uur in Breda
Overlijdensberichten
076-236442.
Buiten kantooruren ma. t/m
vr. van 19.00-20.30 uur en zo.
van 18.30-21.30 uur
076-236394/236911
Debiteurenadministratie
Advertenties 076-236227
Rayonkantoren
Bergen op Zoom
Zuivelstraat 26, 4611 PJ
Tel. (alle afd.) 01640-36850
Kantooruren ma. t/m vr. van
8.15-17.00 uur
Breda - Stadskantoor
Nwe. Ginnekenstraat 414811
NN. Abonnementen 076-
236322. Overige afd. 236326.
Kantooruren ma. t/m vr. van
8.15-17.00 uur
Bezorgklachten
076-236888 ma. t/m vr. 8.15-
18.00 uur, za. 8.15-17.00 uur
Etten-Leur
Markt 28, 4875 CE
Tel. (alle afd.) 01608-21550
Kantooruren ma. t/m vr. van
8.30-12.30 en
13.30-17.00 uur
Goes
Klokstraat 14461 JK
Tel. (alle afd.) 01100-28030
Kantooruren ma t/m vr. van
8.15-12.30 en
13.30-17.00 uur
Hulst
Steenstraat 14, 4561 AS
Tel. (alle afd.) 01140-13751
Kantooruren ma t/m vr. van
8.15-12.30 en
13.30-17.00 uur
Oosterhout
Arendstraat 14, 4901 JK
Tel. abonn. en adv.
01620-54957
Tel. redactie 01620-51800
Kantooruren ma. t/m vr.
van 8.15-17.00 uur
Roosendaal
Molenstraat 45, 4701 JN
Tel. (alle afd.) 01650-37150
Kantooruren ma. t/m vr.
van 8.15-17.00 uur
Terneuzen
Nieuwstraat 9, 4531 CV
Tel. (alle afd.) 01150-17920
Kantooruren ma t/m vr.
van 8.15-12.30 en
13.30-17.00 uur
Vlissingen
Torenstraat 4381 ET
Tqj. (alle afd.) 01184-19910
Kantooruren ma t/m vr. van
8.30-12.30 en
13.30-17.00 uur
Lang lopende incidenten
zijn niet leuk voor de week-
I bladen. Dat is in het bijzon-
der zo wanneer onthullingen
I en bekentenissen stap voor
stap een beetje verder gaan,
1 zoals dat het geval is bij het
„vliegtuigincident" in het
Verre Oosten.
De bladen moeten er over schrij-
ven, maar ze liggen achter bij de
dagbladen die een onderwerp als
1 dit ook zo uitvoerig en diepgravend
I als mogelijk brengen en erger: op
1 hetzelfde moment in de kiosk lig-
1 gen met nog actueler nieuws over
1 dezelfde zaak.
ELSEVIERS MAGAZINE stelt de
lf zelfde vragen die de hele week al
1 door de wereldpers zijn gesteld en
richt vervolgens de aandacht op de
E mogelijkheid dat de houwdegens
1 in het Kremlin „vredesapostel" An
ts dropov een hak hebben willen zet-
1 ten. Dit is een visie die de interna-
tionale dagbladpers deze week ook
even tegen het licht hield, maar die
weer op de achtergrond is geraakt.
In de HAAGSE POST houdt
s Brugsma het op ben doodgewone
1 fout, daarbij Talleyrand aanhalend
die gezegd heeft dat een fout erger
is dan een misdaad. En Brugsma
zou zichzelf niet zijn als hij niet zou
schilderen wat er zoal meer mis
1 kan gaan als gevolg van een waar-
nemings- pf computerfout: „Eén
verkeerde waarneming en dan is
het niet een Boeing 747 die van het
radarscherm verdwijnt, dan is het
Europa.
VRIJ NEDERLAND wijst op het
cynisme dat rond de ramp ten toon
wordt gespreid (en waarvan Gro-
myko tegenover de Britse BBC de
overtreffende trap demonstreerde
toen hij met een stalen gezicht zei
dat de wereld het incident gauw
vergeten zou zijn nu „de feiten be-
E kendzijn".)
VRIJ NEDERLAND: „Als nu ook
jf de Russen nog bereid zijn voor de
nabestaanden van de omgekomen
luchtreizigers een schadevergoe-
ding te betalen, zal de ramp met de
747 de geschiedenis ingaan als
een akelig incident. Akelig, maar
toch een incident, dat volledig past
in het cynisme waarin beide partij-
en elkaar steeds weten te overtref-
jf fen. Een soort ingecalculeerd be-
drijfsongeval."
1 Maar de weekbladen hebben
meer te bieden dan actualiteit, heet
1 van de naald. VRIJ NEDERLAND
werpt licht op de betrekkingen die
minister Rietkerk als kamerlid met
1 het Algemeen Burgerlijk Pensioen-
I fonds onderhield, ten bate van een
1 onderneming waarvan hij commis-
saris was. Het blad stelt de vraag of
deze minister degene is die onpar-
tijdig over het ABP oordelen kan.
VN onthult voorts dat directeur
Lubbers
te rijk?.
Masson van het fonds helemaal
niet werd gechanteerd, dat het
slechts een gerucht was dat werd
gebruikt om andere transacties te
verdonkeremanen.
„Wie de feiten wil vaststellen in
de ABP-affaire moet snel zijn. Het
eerste bewijsmateriaal is al verdon
keremaand.
Maar gelukkig niet zonder dat
het werd opgemerkt door VN. Ik
heb op deze plaats al eens gewaar
schuwd dat de ongetwijfeld be
langwekkende onthullingen van
VN meestal alleen maar toeganke
lijk zijn voor bijna fanatieke liefheb
bers. De verhalen lezen als tele
foonboeken en een Praktijkdiplo
ma Boekhouden is bij het lezen er
van ook niet weg.
Kamervoorzitter Dolman krijgt op
zijn tabbert omdat het kamerpresi
dium zich met een Jantje van Lei
den heeft afgemaakt van het on
derzoek dat zou worden ingesteld
naar de manier waarop bewindslie
den hun financiële zaken hebben
geregeld. Het verhaal spitst zich
weer toe op minister-president
Lubbers die andermaal ingepeperd
krijgt hoe schandalig het is om rijk
te zijn in Nederland (Als ik rijk was
ging ik aan de Rivièra of in Ierland
wonen).
Wie had het ook weer over frau
depsychose? O ja, prof. Brüll. Die
heeft een boekje open gedaan over
de catch-as-catch-can-praktijken
van de Nederlandse belasting
dienst. De HAAGSE POST komt er
in het Weekboek nog eens op te-
Adropov
„vredesapostel"
De Ruiter
gevaarlijke angst.
De Jonge
messias ja.
rug. „Wat belet de pers (die wel
vaak en omstandig klaagt over de
epidemische vormen die belastin
gontduiking zou hebben aangeno
men) het taboe op fiscale ambts
misdrijven te doorbreken?" luidt de
vraag van de scheidende prof. Vol
gens HP vermoedelijk de omstan
digheid dat dergelijke ambtsdelic
ten niet uit „platvloers eigenbe
lang" worden gepleegd. „Het valt
zwaar een belangeloze crimineel
aan te geven aldus de HP die ook
niet verzuimt te vermelden dat Brüll
door vakgenoten wel voor zieke
lijk anti-fiscaal wordt versleten."
Een anti-fiscalist dus .wat een
mooi woord. Ik denk dat ik dat ook
word!
Het omslagverhaal van de HP
gaat over Freek de Jonge en diens
illusies. Hij heeft zich eens een
messias genoemd. Freek: „Het
klinkt hoogmoediger dan het in we
zen is Ja, messias Ik heb
een ongelooflijk positief en heilig
gevoel over hoe het zou moeten en
kunnen. Maar ik weet dat ik het zo
WIM KOCK
verhuld mogelijk naar voren moet
brengen, met zo veel mogelijk
grappen en grollen.
DE TIJD neemt het vluchtelinge-
beleid in Nederland onder de loep.
Dat wordt „(f)rigide" gevonden.
„Ze schrijven hier verblijfstitels uit
met het bloed van andere men-
Wanneer in Amerika presidents
verkiezingen naderen duikt vroeg
of laat het portret op van de Jood
se lobby en de invloed die deze
heeft aan de Oostkust en in Califor
nia. DE TIJD is er deze ronde, voor
zover ik weet, het eerste mee. In
twee artikelen wordt beschreven
hoe de joodse lobby werkt en hoe
belangrijk de jewish vote is.
„B.J. Udink vecht terug", meldde
VRIJ NEDERLAND vorige week. De
eerste klappen vallen achter deze
week in ELSEVIERS MAGAZINE,
waarin Udink aan zijn onthullingen
begint. „Het wordt tijd om onver
bloemd te spreken. Hoewel ik drie
jaar geleden mijn functie bij het
Ogem-concern neerlegde, wordt ik
nóg wel eens als de schurk uit een
toneelstuk opgevoerd. Het spreek
woord zegt: wie zwijgt stemt toe.
En dat is wel de laatste indruk die
ik zou willen maken, te meer omdat
in de afgelopen tijd opnieuw
dwaasheden en onwaarheden over
Ogem en mij worden verteld.Al
dus verantwoordt Udink zijn eerste
verslag waarin hij uit de doeken
doet wat de ware reden is geweest
voor zijn vertrek bij Ogem.
In oktober is Johannes Paulus II
vijf jaar paus, reden voor EM om te
spitten in het deze maand in Ne-
derlanse vertaling te verschijnen
boek Pontifex, op zoek - door de
dikke omhulling van anekdotes
heen - naar het hart van het Vati-
kaan. In de kop citeert EM de paus
(uit een brief aan Brezjnev): „Als u
Polen binnenvalt geef ik de stoel
van Petrus op om met mijn landge
noten op de barricades te vech
ten.
EM interviewde de minister van
Defensie. „Veel mensen zijn ang
stig en vrezen dat er binnenkort
een kernoorlog uit zal breken. Kort
geleden kreeg ik een brief van een
kerkeraad die gesteld was in de
toon van: nu wij staan voor de drei
ging van een vreselijke kernoorlog
vragen wij u. zo'n brief veront
rust me geweldig. De situatie wijst
niet in de richting van een ophan
den zijnde oorlog. Het is gevaarlijk
dat onbedoeld die sfeer wel wordt
opgeroepen Ik denk per
soonlijk niet dat er in Europa een
directe oorlogsdreiging is maar
zeg er meteen bij dat we qua om
vang van de wapenarsenalen be
slist niet gerust kunnen zijn. Het
gevaarlijkste op dit moment is om
uit het oog te verliezen dat de vre
de gediend blijft met stabiele mili
taire verhoudingen.
els bier
Horizontaal en verticaal die
nen dezelfde woorden te
worden ingevuld. Bij juiste
invulling ontstaan in de cir
keltjes drie namen van kle
dingstukken. De omschrij
vingen van deze regels zijn
niet gegeven.
2. ontkenning, 3. boom, 5.
meisjesnaam, 6. kledingstuk,
8. strafwerktuig, 9. steen, 11.
vragend voornaamwoord, 12.
telwoord, 14. praatvogel, 15.
bedorven, 17. ik (Latijn), 18.
melkleverancier, 20. vlakte
maat, 21. ontkenning, 23. een
en ander, 24. vernis, 26. En
gels bier, 27. wig.
2
5
8
3
6
9
11
14
17
12
15
18
23
26
21
24
27
-atvd
-lajumu U3 jjaarqiuaaiz bimUapuo :u(iz uayj:fnnt)uij)apj a(j
Baat LZ 'atv gz K
'vaa zz 'aau iz 'aiv 0Z 'aoai si 'oBa u joj gr 'oaq n 'uaa zi
•aim, ii iaat g 'aoj 8 'svC g ■viy g 'uap g aau g :qMlSSOIdO
WASSENAAR (ANP) - In zijn
woonplaats Wassenaar is deze
week op 89-jarige leeftijd
overleden de uitvinder van het
snorkelsysteem voor onder
zeeboten, de Kapitein-luite
nant ter Zee BD Jan Jacob
Wichers. Op 39-jarige leeftijd,
toen hij als officier diende bij
de onderzeedienst van de Ko
ninklijke Marine, deed Wi
chers in 1933 zijn uitvinding.
Door het snorkelsysteem
kunnen onderzeeboten op pe
riscoophoogte onder water va
ren met gebruik van hun die
selmotoren omdat via een pijp
lucht wordt aangevoerd en
uitlaatgassen afgevoerd.
Zijn vinding werd in de ja
ren dertig beproefd op de on
derzeeboten 0-19 en O-20 en
het bleek een succes. Na het
uitbreken van de Tweede We
reldoorlog weken deze twee
onderzeeboten uit naar Enge
land. Dé Britse marine zag
echter niets in het systeem en
de snorkels werden verwij
derd.
De Duitsers hadden in Ne
derland de tekeningen van het
systeem in handen gekregen
en zagen het belang er wel van
in. Toen de geallieerden later
in de oorlog bemerkten dat de
onderzeeboten van hun tegen
standers met het snorkelsys
teem waren uitgerust, gingen
zij daar ijlings ook toe over.
Wichers wordt morgen op
de begraafplaats Eyken Duy-
nen in Den Haag begraven
met versoberde militaire eer.
Wat opvalt bij het Zuid-ko-
reaanse vliegtuigincident is
de afwezigheid van veront
waardiging in het linkse
kamp. Amerika zou maar
eens een vliegtuig uit El Sal
vador neergeschoten moeten
hebben! O, wat zou links
dan huilen! Waar blijven de
kruizen voor de Russische
ambassade? Nee, onze linkse
vrienden blijven selectief in
hun verontwaardiging. En
Andropov maar vredesengel
spelen! Laten we in Gods
naam de Navo sterk houden.
Vrede is uitsluitend met af
schrikking te bewaren. Rus
sen denken immers alleen in
termen van kracht. Het
IKV-beeld van de lieve Rus
is niet juist. Dat hebben het
vliegtuigincident en de hui
dige politieke zuiveringen in
Rusland wel aangetoond.
Dongen
J.C. van het Geloof
In de pers hebben we kun
nen lezen dat het Markie-
zaat bij Bergen op Zoom, be
schreven als „een grote saaie
zandvlakte", bedreigd wordt
door opspuiting en bebou
wing. De Rijkswaterstaat
moet berging hebben voor
overtollig zand dat vrij komt
bij het graven van een ka
naal. De gemeente wil ruim
te voor een woonwijk. De
natuurbescherming verloor
een rechterlijke beslissing
tegen deze plannen. Ik meen,
dat men hier een kans ge
mist heeft door de Rijkswa
terstaat te weerstreven. Te
meer, omdat zandberging bij
kan dragen tót een grotere
waarde van een toekomstig
half-natuurlij k landschap.
Want wat is het geval? Met
een schets van dit landschap
voor ogen, met hoog en laag
en waterpartijen kan iets
zeer waardevols ontstaan,
waardevol voor flora en
fauna en de recreatie voor
het naburige Bergen op
Zoom. Er zijn in ons land
veel voorbeelden, dat door
waterstaatswerken waarde
volle natuurterreinen, in
veel gevallen onopzettelijk
tot stand gekomen zijn. Ik
wijs op de Oostvaarder plas
sen, een dieper gedeelte van
de voormalige Zuiderzee,
het Grevelingenmeer, het
Veerse Meer en de Bosplaat
op Terschelling. Onver
wacht blijken ze van grote
waarde voor de natuurbe
scherming. Is het landschap
van ons gehele land geen
mensenwerk, in bepaalde
gevallen gunstig voor na
tuur verrij king. Men had de
opspuiting van de Rijkswa
terstaat moeten aanvaar
den, maar op zodanige wijze
dat er een verrijkt land
schap ontstaan was. De be
bouwing met een woonwijk
had dan ook wel achterwege
gebleven. Wie zou er nu nog
over denken de terreinen,
die ik hierboven opsomde, in
nadelige zin aan te tasten?
Rockanje
C. Sipkes
Er zijn mensen in Woens-
drecht die het eigenlijk wel
goed vinden, dat er een
Amerikaanse atoomwapen
basis komt. Ze wijzen daar
bij op het belang van de
middenstanders. Helaas
moet ik hun deze illusie ont
nemen! Ik heb veel contact
gehad met Amerikaanse ge
zinnen op de vliegbasis
Soesterberg. Zij kopen al
hun levensmiddelen, kle
ding, speelgoed enz. in de
winkel van de Amerikanse
basis, betalen met Ameri
kaans geld voor hun Ameri
kaanse goederen. Ze doen
dat om diverse redenen: ze
weten dan precies wat ze
kopen (hun eigen vertrouw
de merken), ze zijn over het
algemeen bang om onbeken
de artikelen te kopen (van
onbekend voedsel en drank
zouden ze ziek kunnen wor
den) en het is op hun basis
goedkoper. Middenstanders
in Woensdrecht, laat u niet
een rad voor de ogen draai
en. Het enige waarvan u
meer zult krijgen is ellende.
Uw gemeente zal het eerste
doelwit zijn bij een gewa
pend conflict. Kan onze re
gering niet beter de miljoe
nen die nü uitgegeven moe
ten worden voor de „onder
steuning van de militaire
functies" besteden aan ver
mindering van de werkloos
heid in West-Brabant en sti
mulering van de midden
stand?
Etten-Leur
R. Jansen
Het rumoer, dat via de pu
bliciteit gemaakt wordt,
doet minstens vermoeden,
dat het imago van de presi
dent der Verenigde Staten
moet worden opgevijzeld.
Vermoedelijk had de ramp
met de Koreaanse Boeing
kunnen worden voorkomen.
Meteorologische omstandig
heden in het rampgebied
zijn van een zodanige aard
dat uiterste zorgvuldigheid
betracht moet worden. Het
moet bekend zijn, dat door
deskundigen genoegzaam
gepleit is de nu nog steeds
gevolgde vliegroute te wijzi
gen. Er wordt geen" ant
woord gegeven op de vraag
waarom het passagiers
vliegtuig gevolgd moest
worden door een spionage-
vliegtuig. Onvermijdelijk
tot gevolg hebbend dat het
zoal niet uitlokken van
moeilijkheden is, dan toch
wel een verzoeking. En wel
ke instructie heeft een sol
daat die tot taak heeft de be
waking van een geheim ob
ject? Er wordt met zoveel
nadruk gewezen op de foute
schattingen van de Russen.
Anderzijds kan er ook nog
sprake zijn van provocatie.
Wanneer men aan het ge
beurde de conclusie wil ver
binden welke gevaren er
dreigen als onverantwoorde
elementen invloed krijgen,
dan moet de roep nog luider
worden het gebruik van de
allesvernietigende atomaire
kracht voor het voeren van
de rechtvaardige oorlog uit
te bannen, ook al wordt ge
suggereerd dat juist daar
door onze veiligheid wordt
gewaarborgd.
Oosterhout
H. Telchuijs
Van een onzer verslaggevers DESKUNDIGE: VEEL ONWETENDHEID OVER ONWEER
ARNHEM/DEN BOSCH -
„Een bliksemafleider? Die heb
ik niet nodig. Ik woon naast de
kerk, waar zo'n installatie op
de toren zit. Trouwens er
staan voor mijn huis een paar
hoge bomen. Mij kan niets ge
beuren." Anton Feitsma, scha-
dedeskundige van de in blik
semafleiders gespecialiseerde
Bosche firma Goossens, gru
welt van zoveel optimisme, zo
veel onwetendheid.
„Ik kan wel stellen dat 98
procent van de Nederlandse
woningen slecht beveiligd is
tegen blikseminslag. Dat
komt, omdat men een ver
keerd idee heeft van hoe een
bliksemflits inslaat. Wie zich
niet beveiligd en geen inslag
heeft gehad, mag van geluk
spreken," zegt de deskundige.
Hij vergelijkt een onweers
wolk met een enorme batterij,
die zich ontlaadt. De bliksem
straal wandelt met spron
getjes van 100 tot 200 meter
van een hoogte van 2 tot 3 ki
lometer in 300 seconden zig
zaggend naar beneden en pas
zo'n 20 meter boven de grond
zoekt het hemelvuur de plaats
uit waar het de minste weer
stand ontmoet. Dan moet er
wel toevallig een hoge boom of
een kerktoren in de buurt zijn,
wil de schicht niet elders in
slaan.
„Met hoogte heeft dat niets
te maken, wel met de weer
stand van het object waar de
bliksem inslaat. Een niet be
veiligd gebouw is een makke
lijke prooi," stelt bliksemex-
pert Feitsma.
Feitsma constateert dat de
bliksem jaarlijks zo'n 100.000
keer inslaat in Nederland. Ge-
IN het Nederlandse Congresgebouw in Den Haag hebben 150
deskundigen zich een hele week beziggehouden met bliksembe
veiliging. De belangrijkste vraag was: hoe elektronische apara-
tuur in huis en bedrijf beveiligd kan worden tegen bliksemin
slag. Anton Feitsma, die aan de vandaag eindigende conferentie
deelneemt, vindt dat de burger te gauw geneigd is te zeggen:
„Mij kan niks gebeuren.
middeld onweert het 107 keer
per jaar in ons land. „De scha
de die dat veroorzaakt is
enorm. De schade aan gebou
wen ligt in de orde van enige
miljoenen guldens per jaar. De
schade die indirect wordt ver
oorzaakt aan elektrische ap
paratuur ligt vele tientallen
malen hoger. Het zijn schat
tingen, want de verzekerings
maatschappijen praten niet
graag over deze schade," zegt
Feitsma.
Niet alleen zijn woningen in
Nederland aan de buitenkant
slecht voorbereid op onweer,
de elektronische apparatuur
in huis is dat doorgaans al he
lemaal niet. Bij de KEMA is
men het met dat laatste eens,
maar de eerste constatering
gaat de Arnhemse instelling
wat te ver.
De KEMA-woordvoerder
vindt het overbodig alle ge
bouwen in Nederland te voor
zien van een afleider. Toch
denkt hij dat ongeveer een
kwart van de noodzakelijk te
beveiligen gebouwen - zoals
ziekenhuizen, flats en kerken -
er onbeschermd bijstaan.
Feitsma: „Bescherming van
elektronica is eigenlijk het
grootste probleem. Als er er
gens in een straat bliksem in
slaat in een lichtmast, dan
verplaatst die enorme extra
spanning zich via het lichtnet
langs de huizen. In woningen
kunnen vele tientallen meters
van de plaats van de inslag
tv's, radio's, wasmachines, ste
reo's en pompen van cv's ont
ploffen. Dat gebeurt dan om
de twee huizen, want wonin
gen zijn steeds in series van
drie anders geaard. Dat is om
te voorkomen dat de stoppen
bij de buurman doorslaan als
je zelf kortsluiting maakt."
Rechtstreekse inslag kan
men tegenwoordig goed in de
i and houden, zegt Feitsma.
Immers de Amerikaanse on
derzoeker Benjamin Franklin
or tdekte in 1752 door het opla
ten van een vlieger tijdens on
weer, dat de bliksemschicht
geleid kan worden naar een
plaats waar hij geen kwaad
kan. En wie kent niet de kooi
van Faraday, waarbinnen de
bliksem geen vat heeft. Een
auto is in principe zo'n kooi.
De zwakke plek is het elek
trische net, waar tegenwoor
dig de meest uiteenlopende
elektronische apparatuur op is
aangesloten. Niet alleen in
huis maar ook in bedrijven er
kantoren. Computers, elektri
sche typemachines, zijn maar
al te vaak het slachtoffers van
een lemelbatterij
Al even kwetsbaar zijn de
centrale antennesystemen,
merkt Feitsma op. „Woning
bouwverenigingen denken dat
een bliksemafleider op de hoge
mast voldoende is. Maar niets
is minder waar. De kabels die
de ontvangst doorgeven zijn
niet beschermd. Want die kun
je niet aarden. De ontvangst'
apparatuur zelf moet worden
beveiligd en dat is maar in 5
procent van de gevallen zo-
Deze antennesystemen zijn
uitstekende bliksemvangers
Het komt inderdaad voor dat
hele wijken getroffen worden
En dan wordt niet alleen de tv
opgeb.azen, maar ook de ra
dio, de stereo, de koelkast en
de wasmachine." 1
Over het beveiligen van de
elektronica zegt Feistma ten
slotte: „Technisch kan dat me'
zogenaamde overspanningsa
fleiders waar mee de bliksem
in het huis direct naar de aar
de wordt gevoerd. De automa;
tisering heeft de maatschapp'l
wat dat betreft kwetsbaar ge
maakt, en helaas moeten wil
constateren dat veel bedrijven
nog geen brooil zien in zo'n be
veiliging."
Van zonze redactie binnenland
AMSTERDAM - De verkoop
van boeken is in het afgelopen
jaar vrij sterk gedaald. De
omzet in geld daalde daardoor
van 641 miljoen gulden tot 624
miljoen.
De daling is gemeten over
de periode van juni '82 tot juni
van dit jaar.
Opmerkelijk is dat vooral
de boekenclubs de grootste
klap te verduren kregen. De
boekhandel wist zich redelijk
Wer
acce
aanl
Van onze redactie b
ROTTERDAM - De le<
bond FNV bij Shell Ra;
Shell Chemie in Moerdij
mers) zijn in meerderhe
het laatste aanbod van
een nieuwe eenjarige ca
Daarmee hebben de FNV
de wens van Shell dat het s
prijscompensatie uit de cao
Er is afgesproken dat in de
toekomst bij de cao-onderhan
delingen wel het stijgingsper
centage van de prijsindexcij
fers zal worden betrokken,
maar dat niet bij voorbaat
vast staat hoe en tot welke
hoogte dit stijgingspercentage
wordt aangewend.
Ondanks bezwaren zijn de
leden van de Industriebond
FNV bij Shell dus toch ak
koord gegaan met deze princi
pieel belangrijke koerswijzi
ging: het laten vallen van het
systeem van automatische
prijscompensatie. Volgens dis
trictsbestuurder Piet Scheele
van de Industriebond FNV
vond de meerderheid van de
op de vergadering aanwezige
leden dat de CAO wat hen be
treft toch kan worden onder
tekend, omdat over vijf maan
den bij de nieuwe onderhan
delingen al zal blijken hoe
Shell de nieuwe formulering
Van onze redactie binnenland
GRONINGEN - De rww heeft
een grote beurt nodig. Staats
secretaris De Graaf (Sociale
Zaken) zei dat gisteren in Gro
ningen bij de opening van een
nieuw gebouw van de Ge
meentelijke Sociale Dienst.
De rww (rijksgroepsrege
ling werklozen werknemers)
is een werkloosheidsuitkering
op het niveau van de bijstand,
waarop werklozen die langer
dan twee en een half jaar geen
werk hebben en schoolverla
ters zijn aangewezen.
Volgens De Graaf moet er
binnen de rww meer ruimte
komen voor onderwijs dat is
gericht op inschakeling in ar
beid. Er moet meer rekening
worden gehouden met deel
tijdarbeid en een andere rol
verdeling tussen man en
vrouw
VROEGER was Prinsjesdag een
via Troonrede en Miljoenennota i
allerlei maatregelen, die het kab
Petto had. Dat verrassingselemei
i °esterd en bewaakt als gold het
jandse bank. Ijverige journalister
tevoren een tipje van de sluier ha
de kans dat hun de toegang tot m
Tegenwoordig gaat het allemaj
ai weken, zo niet maanden van te
jn grote lijnen uit zal zien. Sinds h
j'Jk een gewoonte geworden om t
je laten uitlekken. Uit de reacties
jjien en allerlei maatschappelijke
anezen hoe bepaalde maatregele
dan wordt er snel nog wat aan
ecnaafd en gesleuteld voordat ze
geboden.
Dit jaar bijvoorbeeld zijn de w
jneerd dat er geen geld is om voo
cheppen. In de plaats daarvan
dienstensector (zieken- en bejaar
°or langdurig werklozen 100.00
aatregelen van een dergelijke oi
h®n.,n andere sectoren met cot
^'dSTarkt die nu nog niet te ov<
oohopige versie plompverloren i
rirr, het Sevaar opgeroepen dat
vr: tfperin9en zullen worden en h
Jneid wordt bglemmerd.
dj5fn kabinet, dat het parlement i
scussie over zijn beleid vóór alle