■IUIZEN?
Jan Terlouw: We kunnen misschien
wel buiten kernenergie
ïaten
UfcilGlW
ONTDEK DE
VERSCHILLEN
IAP TE LIJF
JACKSON
BROWNE
HEEFT'N
BANDJE
DE STROT VAN
MITCHRYDER
popspraak
lAtomen
•OPLOSSING
I vlak voor de vakantie zei minister
I Ruding dat hij meer geld wilde uit-
I aeven voor onderzoek van zonne- en
|u)indenergie. Een goed bericht,
'icky Luke: De Daltons In De Blizzard
Suske en Wiske: De Gouden Ganzeneer-
Ppie Happie En De Bolle Uit Zwolle
Boes
iar
&TERDAG 20 AUGUSTUS 1983
T3
in'
et was voor Marianne geen zaal
'altijd al smid willen worden]
it Sociale Academie, daarna M(
dvaardigheid. „Veel sociaal werl
ir ik werd er moe van de menser
ds weer warm te moeten maken."]
ipper
us werden het gloedvolle kachels
inder smeedwerk, na een lascur]
op de LTS. Het begon met de klip:
waar ze op woont, die aanvanke]
lekte als een vergiet en waar V(
te repareren was. Daarna de op]
w van het sleepbootje Lena to]
r werkscheepje.
kl doende verwierf zij zich veel
digheid en begon te experiments]
met kachels in de wintermaanj
Een prima combinatie van dinger
goed moeten werken, maar waar]
r ook de vormgeving belangrijk is
in tierelantijntjes, maar ze moger
lest mooi uitzien."
n haar kantoortje laat zij foto]
van de kachels die zij maakt,
r 'showroom' staan nog wat let]
ijk en figuurlijk ijzersterke voor:
lden. Ze werkt veel met oude mal
alen: mooi ijzeren plaatwerk me]
jes, grote dikke stalen buizen voot
ronde exemplaren. En uniek
r stalen 'damwandkachel', g
akt uit twee op elkaar gelast
eken overgeschoten damwand.
iimpele houtkachels vanaf zo'i
0,-, maar ook vindingrijke 'beter]
nders' met dubbele deur en slim]
schuiven voor rond de 1.200,-
bestelling maakt ze ze precies zt
de klant wenst, gauw voor de helf
de prijs die je in een sjieke ka:
lwinkel moet dokken.
In zeker zo degelijk. „Gebouwd
ir de eeuwigheid", zegt de blonde
heismid lachend, „ik kan er ge
kkelijk tien jaar garantie op ge
I icant lang niet iedereen is gelukkig
|rnet kernenergie. Je herinnert je
I misschien de demonstraties bij de
I kerncentrale in Dodewaard. Daar-
I l,ij vielen flinke klappen; wat be-
I :ielt die mensen dat ze dat er voor
lover hebben?
\ge mensen die vóór kernenergie
I ;ijn, zeggen: Wat een stommerds,
\x houden de vooruitgang tegen en
I'goedkope energie is toch prettig!!"
I pe tegenstanders zeggen: „Jullie
|zijn kapitalisten, denken alleen
I "maar aan geld, maar niet over de
Igevaren en milieuvervuiling!!" Het
I is een probleem, die energie van de
toekomst. Daarom zijn het afgelo
pen jaar door het hele land praat
avonden gehouden.
Ook voor kinderen is het belangrijk
op de hoogte te zijn en wijdachten,
wie kan ons daar nou beter iets over
vertellen dan Jan Terlouw. Natuur
lijk ken je zijn boeken en je weet
dat hij lang in de politiek heeft ge
zeten. Maar wist je ook dat hij na
tuurkunde heeft gestudeerd en
vooral veel weet van kernenergie en
zo?
We zochten hem op, thuis in
Amersfoort; een huis tussen veel bo
men. Bij de deur een briefje: onze
voordeur is aan de achterkant. Bij
de voordeur weer een briefje: onze
bel is oud en gammel, zachtjes du
wen. Dat deden we en toen stonden
we bijna meteen in de studeerka
mer van Jan Terlouw.
MURIËL
llHuriel: Meneer Terlouw, hoe zit dat
|nii met de energiecrisis?
|jan Terlouw: Eigenlijk is er geen
(energiecrisis, want olie is er genoeg
|endat zal altijd zo blijven. Misschien
niet in de grond, maar wel in leisteen
(bijvoorbeeld. Dat moet je daar dan
(uithalen. Dat is nu nog moeilijk en
(duur, maar over een jaar of dertig
|niet meer.
M.: Voorlopig zitten we dus nog met
\een energieprobleem.
JT. Ja, maar ik zou het liever een
|energie"kosten"-probleem noemen.
(Hoeveel wil je betalen voor elektrici
teit; dat is eigenlijk het echte pro-
Ibleem.
M.: Dan zit je met kernenergie goed,
[die is goedkoop.
JT.: Dat denken veel mensen. En
|het is waar: in Frankijk wordt ge-
verkt met kernenergie en daar beta
len ze de helft van wat wij betalen.
(Dat scheelt een heleboel, vooral voor
(fabrieken die nogal wat elektriciteit
gebruiken. Veel van die bedrijven
lijn dan ook naar Frankrijk ver
huisd. Daarom moeten we andere
jsoorten energie goedkoper maken,
(tenminste als je geen kernenergie wil.
iMaar in Frankrijk hebben ze één
ding vergeten. Die kerncentrales zui
pen ééns versleten zijn of niet meer
nodig. Ze moeten dan opgeruimd,
('ontmanteld" worden, want het hele
aakje is sterk radioactief. Je kunt ze
(liet zo maar laten staan. Stel je voor
t die gekraakt zouden worden-
Dat ontmantelen gaat veel geld
kosten en daar heeft men nu nog on
voldoende rekening mee gehouden.
M.: Wat doen we met dat radioac-
(ievespul?
JT.: Dat is het hem nou net. Een
poede oplossing is er niet. De ruimte
schieten vind ik een hele slechte
pplossing. We weten absoluut niet
«at de gevolgen daarvan kunnen
fijn; radioactiviteit is zó gevaarlijk.
Worn ben ik niet zo voor kernener-
es voor de computercratie en het]
eu-aspect van vele chemische on-J
;oeken en de daarop gebaseerde]
rstrïele bedrijvigheid. Dat syn-
om moeten we te lijf gaan met]
ijke wetenschapsvoorlichting,"
us Theo Martens.
gie, ook al
zou het
echt goed
koper zijn.
M.: Wat
moeten we
dan?
JT.: We
moeten de
zon leren
gebruiken.
Die geeft
elke dag k# «3
energie. We moeten onderzoeken hoe
we grote hoeveelheden van die ener
gie kunnen opslaan. Nu gebeurt het
al met kleine voorraden, in zonnepa
nelen of huizen. Het wordt pas écht
interessant als we het in het groot
kunnen. Dan kan het ook goedkoop
worden.
M.: Wanneer zijn we zover dat dat
kan?
JT.: O Ver 50 jaar is dat zeker mo
gelijk. Een andere mogelijkheid is
energie maken door kernfusie. Op die
manier maakt de zon haar energie.
Maar probeer de zon maar eens na te
maken op aarde, dat is niet niks!
Daar zal nog veel onderzoek naar ge
daan moeten worden. Ik denk dat we
het over zo'n 30 jaar wel kunnen. Ook
die energie zal dan hopelijk betaal
baar zijn, want je hebt er waterstof
voor nodig. Dat kun je uit zee halen
en zee is er genoeg.
M.: Dus we kunnen zonder kern
energie?
JT.: Dat moet zeker kunnen. We
moeten dan wel meer willen betalen
voor de gewone elektriciteit, dus we
zullen dan minder geld hebben voor
luxe, bijvoorbeeld vakantie en video
recorders, en minder ijsjes kunnen
eten.
M.: 50 jaar zuinig aan met olie en
gas.
JT.: Ja, dat zal moeten. Dan zou het
ook nog wel eens een beetje kunnen
meevallen met het energieprobleem.
In Frankrijk hadden ze een paar jaar
geleden uitgerekend dat er tien kern
centrales nodig zouden zijn. Goh,
dachten de mensen toen, nou hebben
we een echt probleem. Er zijn immers
wel tien kerncentrales nodig. Laten
we maar wat zuinig aan doen. Dat
deden ze en wat blijkt nu? Aan vijf
hebben ze méér dan genoeg. Dat
stond kortgeleden in een officieel
rapport. Als we zuinig zijn, wordt het
energieprobleem kleiner.
M.: Dat zal dan ook wel schelen in
de luchtvervuiling.
JT.: Natuurlijk, een reden temeer
om zuinig te zijn met energie. Voor
het maken van gewone elektriciteit
worden olie en kolen gestookt. Het
afvalprodukt daarvan, kooldioxide,
komt in de lucht. Daar kunnen men
sen niets tegen doen. Groene planten
wél; die maken er zuurstof van.
Daarom is het zo belangrijk dat de
grote regenwouden niet gekapt wor
den.
M.: 't Gebeurt wel.
JT.: Ja, want het brengt geld op.
M.: Kunnen de landen dan niet met
elkaar afspreken dat dat niét gebeurt?
JT.: Het lukt ons al niet om met
vier landen de Rijn schoon te houden.
Iedereen denkt veel te veel aan zijn
eigen belang. Daarom ook worden de
gevaren van kernenergie wegge-
praat, net als de noodzaak van het
goedkoper maken van de elektriciteit.
En ik herhaal: als we géén kernener
gie willen, moeten we daaraan wer
ken. Elektriciteit moet goedkoper
worden zonder die te maken door
kernenergie. Ik ben ervan overtuigd
dat het kan. We besparen onszelf dan
-enorme problemen, zoals bijvoor
beeld het radioactieve afval. Daarom
ben ik, zoals ik al zei, tegen kernener
gie.
Voor het eerst kreeg ik het idee,
i we 11 jaar geleden het 40-jarig
taan van ons tijdschrift vierden]
vraag was toen, hoe kunnen w
r buiten treden anders dan via]
ken en publikaties. Het antwoort
i een eendaagssymposium in
hof in Utrecht, waar maar liefs']
mensen kwamen opdagen. De inj
;d van de enorm grote lezerskring
N&T is me toen opgevallen, want
maal zijn die bijeenkomsten erg
Decialiseerd en kostbaar en komen]
liet meer dan hooguit 150 mensenj
ir herhaling vatbaar dus. Een con
>t persoon diende zich aan, tof
begin 1982 in de onderhandeld
;n over het verwerven van de Pu'
catie-rechten van Steven Weinj
g's boek „De eerste drie minui
hedendaagse kijk op het ontsta!
het heelal."
iimov
'rofessor Weinberg had ongew*
"kwart jaar bedenktijd nodig- o'
kig kwam hij in Lindau bij de tra-I
onele samenkomst van Nobdl
swinnaars een Nederlands jour1
ist tegen, die hem over N&T K®!
chten. Als die man Reiej.
i:„Dat stelt niks voor, dat blad
waren we natuurlijk ner®3
;r geweest. We hebben ook de Wj
ide science-fiction-schrijver Isaal
mov gepolst, maar die liet wet®|
hij niet meer reisde. Franoj
ek, de Brit, die in de vijftiger jarf]
rhemische structuur van het en 1
materiaal in levende wezens on 1
te, hebben we ook niet kunn j
kken. J
s er eenmaal een lijst van sPre
had er zoveel dat ik wel 4 daüdl
vullen - dan worden ze allema I
soonlijk aangeschreven, hun s
taressen worden telefonisch vol'
ingepraat en het wachten is
de reacties. Veel ondersteun:^]
ik gehad van onze redactie-3
sraad en van de wetenschap?
e attaché van de Nederlandse
sade in Washington".
[Om te weten wat kern
energie is, moet je eerst
«eten wat atomen zijn. Je
«eet dat een huis is opge-
ouwd uit steen en cement.
Zo is het met elk voorwerp.
Mies bestaat uit een enor-
ne hoeveelheid kleine
eitjes, ook water en
tucht. Die kleine deeltjes
teten atomen. Atomen zijn
onzichtbaar; zelfs door een
uscroscoop kun je ze niet
ten, Een atoom bestaat uit
en kern waar een hele-
kleine deeltjes in gro-
snelheid omheen cirke
len. Dat zijn de elektronen.
Niet alle atomen zijn ge
lijk: de kern kan ver
schillend zijn, maar ook het
aantal elektronen. Zware
kernen hebben meer elek
tronen.
Als de deeltjes van een
atoomkern met een andere
kern in botsing komen,
dan splitst de laatste zich
in kleine deeltjes: Kerns
plitsing. Daar komt warm
te, energie, bij vrij, maar
ook een heleboel radioacti
viteit. Een aantal van die
kerndeeltjes gaan er met
hoge snelheid vandoor
(20.000 km per sec.). Die
deeltjes komen weer tegen
andere kernen aan en die
splitsen zich dus ook, enz.
Zo krijg je een kettingre
actie.
Voor kernsplitsing
wordt de delfstof uranium
gebruikt, want die atomen
laten zich gemakkelijk
splijten. Je kunt er zelfs
een enorme ontploffing
mee maken, een atoom
bom.
Sommige stoffen, ijzer,
kobalt, jodium, kunnen ra
dioactief worden. Dat be
tekent dat ze verschillende
soorten straling aan uit
zenden. Die radioactiviteit
kun je gebruiken voor het
maken van röntgenfoto's
en ook voor het behande
len van bepaalde ziekten.
Als die straling te sterk
wordt, is hij heel gevaar
lijk voor ons. Maar ook
voor planten en dieren,
voor het hele milieu. We
kunnen er heel ziek van
worden. Niet alleen die
mensen die in aanraking
zijn geweest met te sterke
straling, ook hun kinde
ren! Het blijft doorwerken.
Radioactieve stoffen raken
hun straling niet kwijt.
(Op de lange duur wordt
het wel minder, dat duurt
soms 50, maar soms ook
wel meer dan 1000 jaar).
Tot nu toe weten we nog
geen raad met het radioac
tieve afval; dat probleem
is nog niet opgelost.
NEIL YOUNG, KOM OP MAN!
NA OP Trans, zijn vorige elpee, te
hebben geëxperimenteerd met
computer- en synthesizermuziek
is Neil Young voor de verandering
maar weer eens een totaal andere
richting ingeslagen. Hij dook te
rug in de tijd en maakte alias
Neil and the Shocking Pinks
een plaat met louter rockabil-
lynummers, geheel in stijl
en dus met
snaardrum,
akoestische bas
en doowop-
koortjes.
Young staat bekend als een
grillige, impulsieve figuur, die
steeds naar andere muzikale we
gen zoekt. Vrijwel elke plaat is
dan ook anders dan degene die
eraan voorafging, maar in de
meeste gevallen heeft zijn
eigenzinnigheid produkten op
geleverd die het predikaat 'ju
weel' meer dan verdienen. En
was er eens een wat mindere
prestatie dan gold altijd nog
'Beter geen Neil Young dan
geen Neil Young'.
Dat zegt natuurlijk wel iets over
iemand die al zo'n zestien jaar in de
muziek actief is en met Everybody's
rockin', want zo heet de nieuwe, zijn
achttiende elpee op de markt brengt. De
eerlijkheid gebiedt echter te zeggen, dat
Youngs recentste werk geen schijn is
van hetgeen hij daarvóór placht te ma
ken.
De ellende begon in 1981 met
Re.Ac.Tor, een plaat die je na een keer
draaien beter gewoon definitief in de
kast kon laten staan. Maar ach, wat
deed dat er nou toe, één zo'n plaat, en
bovendien, een miskleun kenmerkt de
meester. De nieuwe Young zou onge
twijfeld weer ouderwets mooi zijn, was
de overtuiging, en die overtuiging werd
hélemaal
nog eens versterkt door zijn twee
prachtige, geïnspireerde concerten in
i het Rotterdamse Ahoy.
Hoe je het echter wendt of
keert, ook Trans was een
fikse tegenvaller. Al was er
aanvankelijk het voordeel
van de twijfel, omdat
Youngs enthousiasme
aanstekelijk werkte en
hij bovendien liet zien
dat het vuur nog lang
niet gedoofd was. En
dat gedoe met die com
puters, enfin, je gunt
ieder kind zijn
speeltje. De vocoders,
computers en synthe
sizerszouden na verloop
van tijd wel tussen de
blokken, de lego en de brand-
weerauto's in de hoek van de
kamer belanden.
Goed, ze liggen daar nog
maar net weg te roesten of
Young komt met een roc-
i kabillyplaat aanzetten.
/.J0 Een aardige elpee hoor,
daar niet van, maar je gaat
je zo langzamerhand wel afvragen
waar het in godsnaam allemaal voor
nodig is. Dat Young sinds '81 in een mu
zikale impasse zit, is duidelijk en het is
prijzenswaardig dat hij zijn uiterste
best doet om daar zo gauw mogelijk
weer uit te komen. Het is echter minder
aardig, dat hij al die dolende ridder-
produkten als volwaardige platen op
het luisterpubliek loslaat.
Let wel, het heeft niets met zijn inte
griteit te maken, dat zit bij Young wel
goed. Maar het was beter geweest als
hij zijn experimenten twee jaar lang
aan vrienden en intimi had laten horen
in de anonimiteit van de huiskamer.
Om vervolgens fris en herboren op de
wereld terug te komen met een pracht
eindredactie
wim van leest
van een plaat, want daar heeft het de
laatste jaren aan ontbroken.
Nog even wat over Everybody's roc
kin': de elpee duurt, ook weer geheel in
rockabilly-traditie, nog geen half uur
en bevat tien nummers. Zes daarvan
zijn van hemzelf, de andere vier zijn
covers van oude hits als 'Mystery train',
'Betty Lou's got a new pair of shoes',
'Rainin' in my heart' en 'Bright lights
big city'. Youngs uitvoering van dat
laatste, een schitterend mooi Jimmy
Reed-nummer, lijkt nergens naar, de
rest is best te pruimen.
Maar wat moet je met 'best te prui
men', het wordt nu toch weer eens tijd
voor een ouderwets juweel. Neil Young,
kom op man!
WIM BAZELMANS
YOUNG, waar heb dat nou in gods
naam allemaal voor nodig?
De nieuwe elpee van Jack
son Browne, „Lawyers in lo
ve", laat aanvankelijk een
gevoel van teleurstelling
achter. We hebben er drie
jaar op moeten wachten en
de dalende lijn die met
„Hold Out" was begonnen,
zet zich duidelijk voort. Is
het gedaan met Jackson, die
ooit de emoties van zijn tijd
en zijn persoonlijke profe
tieën zo indrukwekkend in
muziek verpakte?
De voornaamste oorzaak
van de teleurstelling zit in
de muzikale aanpak. David
Lindley, de man van de ro
buuste, maar melancholieke
gitaar- en vioolklanken, is
definitief verdwenen, even
als de ondestreunende stem
van Rosemary Butler.
Browne laat zijn piano on
aangeroerd, hij speelt alleen
gitaar.
Tijdens zijn concerten van
vorig jaar en de videofilm
„Downtown" was al te zien,
dat Jackson Browne terug
wil naar het oude band
idee: zes toffe jongens in le
ren jasjes, kauwgom losjes
in de mond, spelen er lekker
op los in een garage. Zo be
landde Jackson via het dis-
co-inferno van „Hold Out"
in de new wave-kelders van
Los Angeles.
Terwijl vroeger de piano
van Browne de melodielij
nen aangaf, zijn het nu kor
te, pittige gitaardeuntjes die
de sfeer bepalen. Rick Vito
is de nieuwe gitarist, Danny
Kortchmar zorgde voor de
arrangementen. Maar als je
vaker naar „Lawyers in lo
ve" luistert, merk je dat
Brwone zich ondanks die
„snellere" aanpak toch niet
helemaal verloren heeft.
In het titelnummer, „La
wyers in love", zingt hij sa
tirisch over de macht van
Amerika, dat een speciale
relatie met de hemel heeft.
„Ze stemmen af op Happy
Days en wachten op de der
de wereldoorlog", zingt hij
met een „ooh-sha-la-la"-
koortje op de achtergrond.
In het overigens weinig ge
slaagde „Downtown" paraf
raseert hij de bekende Petu-
la Clark-hit.
Verder is het toch weer
bittere ernst. „On the day
(you fall in love)" is een
waarschuwing voor jongge-
liefden, terwijl hij in „Cut it
away" wenst hij dat „the
hunger for something more"
wordt weggesneden. Het
slotnummer, „For a rocker",
zou kunnen wijzen op een
veranderde kijk: ooit nam
hij de song „For a dancer"
op. Maar de uitstekende
nummers „Tender is the
night" en „Say it isn't true"
geven aan dat het, ondanks
de leren jasjes en het vin
gerknippen, tobben blijft. En
dat is maar goed ook.
Dirk Vellenga
OP DE hoezen van elpees
van Mitch Ryder staat ach
ter zijn naam niet 'vocals',
maar 'throat'. Mitch zingt
niet, maar trekt zijn strot
open om met zijn kapotge-
schreeuwde stem de teksten
over te brengen.
In die stem hoor je als het
ware de emmers drank en
de sloffen sigaretten, die
door zijn keel zijn gegaan.
Een woord als doorleefd
komt al gauw bij je op om
een dergelijk stemgeluid te
kwalificeren.
Op zijn nieuwe elpee 'Ne
ver kick a sleeping dog' gaat
Mitch een duet aan met Ma
rianne Faithfull in 'A thrill's
a thrill' en zelden heeft er
zoveel rauwe zang in een en
kel nummer gezeten.
Dat duet is een opmerke
lijk onderdeel van een elpee,
die in zijn geheel een knie
val voor het grote Ameri
kaanse publiek lijkt te zijn.
'A thrill's a thrill' haakt in
op de huidige duet-rage (Joe
Cocker Jennifer Warnes
en Tom Petty Stevie
Nicks) en ook de keus van de
covers wijst op het hengelen
naar succes.
'When you were mine' van
Prince is handig inspelen op
het succes van een nieuw ta
lent en twee nummers van
de minstens zo populaire
John Cougar lijkt ook al een
keuze voor zekere verkoop.
Een redelij k overbodige
cover van 'Cry to me' ver
sterkt die indruk nog eens.
Van Mitch zelf staan er
maar drie nummers op deze
elpee en twee ervan stonden
al op de vorige elpee 'Smart
ass'.
Daarnaast schijnt achter
het producer-pseudoniem
'Little bastard' John Cougar
schuil te gaan en de produk-
tie is in ieder geval gewild
Amerikaans en bijna po-
werpop-achtig. Bovendien is
Mitch van het Duitse Line
Records overgestapt naar
het Mercury-label, waaraan
Graham Parker het num
mer 'Mercury poisening' op
droeg om aan te geven hoe
meedogenloos commercieel
daar gewerkt wordt.
Niettemin is 'Never kick a
sleeping dog' geen slechte el
pee. Kant 2 met de drie eigen
nummers klinkt als vanouds
gedreven en laat Mitch Ry
der horen als de fabuleuze
zanger en componist, die
met 'How I spent my vaca
tion', 'Naked but not dead'
en 'Got change for a million'
fantastische, tegelijkertijd
nauwelijks opgemerkte el
pees maakte.
Kant 1 is commercieel met
dikke voldoendes voor
'When you were mine' en 'A
thrill's a thrill'. Als met deze
elpee de erkenning in Ame
rika al komt, dan komt hij te
laat. Mitch Ryder kennende
zal het zo'n vaart wel niet
lopen, maar wie hem nog
'onbedorven' aan het werk
wil zien, kan in oktober zijn
hart ophalen als Mitch hier
komt spelen.
WIM VAN I.EEST
DE POLITIE DENKEN DflT
fryVZlM... NE MOEVEN ONS NIET
^ZEL}S>S^DPPEN/ME NESTELEN
EEPS7E Ve/ENDEU/KE
TVff DDT NE ZIEN..
(lalhitjm.mijnheer, dt baröntyilM! VooriiilUil
'f.
«MpvBLE't^en
:^Dj^icoo
me NO&AL VJPXj*
v<"
'JUKT?
jjood
-sfujBd ox 'aopnqos uba uijb '6 'loduajseMJi
'8 'jajed do JJ3A i ';ooq uba Saoq g 'jaza
jUBjjjapuo -Q 'uaAoqsquq jEeq q, ';aoA g 'af
-sbC lUBqjajqoB z 'uaajsjooqas :Suissojdo
