Premier Lubbers
opent
jubileumcongres
Jan Ter
wel buit
■ïgSSSr'
Ee
CURSUSSEN IN VROUWENHUIZEN?
T.
TWEEDAAGS CONGRES GAAT ANGST VOOR WETENSCHAP TE LIJF
ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1983
ten vrouw als kachelsmid? Dat kan nooit goed gaan! Een smid, dat hoort
immers een kerel van een vent te zijn met handen als kolenschoppen en
spieren als kabeltouwen? Nou, vergeet dat stereotiepe beeld maar. Want
Amsterdamse Marianne Meinema is een kei van een smid. Een heel kundige
kachelsmid, die voor geen las- ofsmeedklus terugdeinst.
Marianne Meinema maakt
puikbest trekkende ka
chels naar eigen ontwerp
(een stuk of 30 maakte ze
al), doet alle mogelijke
constructiewerk (van fijn
tot grof) en bouwde haar
eigen sleep- annex werk-
bootje op.
Zwarte vegen
Cursussen
Klipper
Tfijf Nobelprijswinnaars-drie van hen
vliegen over uit de Verenigde Staten, de
twee anderen werken in Brussel en het
Westduitse Göttingen - komen op 31
augustus bijeen in het Congresgebouw in
Den Haag. De aanleiding het
jubileumcongres van 'Natuur en
Techniek'. Onderwerp: hoe kunnen
wetenschap, onderwijs en onderzoek zich
staande houden in een tijd van
economische recessie?
„Je moet vooral gewoon
doen. Erg duidelijk maken,
waar het om gaat en met
welke activiteiten je je be
zig houdt. En tenslotte
moet je de man in kwestie
ervan weten te overtuigen
dat er absoluut geen com
merciële achtergronden
bestaan."
Bijpraten
Syndroom
!ATERDAG 20 AUG
Atomen
ucky Luke: De L
Asimov
IPpie Happie En j
wee*
Oct
m:
N
=g= Kachelsmid Marianne Meinema in haar Amsterdamse werkplaats.
FOTO'S RINZE BRANDSMA
'Laat ze maar
naar
de LTS gaan'
Door Rime Brandsma
„Mijn sterke troef, 's Zomers heb ik
veel constructiewerk op schepen. Op
mijn sleepbootje, de Lena, heb ik een
generator en alle lasapparatuur, ik
kom dan gewoon langszij en kan di
rect aan de slag."
Die vindingrijkheid leidde ook tot
het ontstaan van 'Vuurwerk', haar
eigen bedrijfje dat op bestelling hout
en kolenkachels en allesbranders le
vert. „In de winter zocht ik naar an
der werk in plaats van in de kou en de
nattigheid op schepen te moeten las
sen, soms zelfs in de sneeuw." Het
werden kachels, naar eigen ontwerp.
Ze maakt ze nu voor het derde jaar.
„En ze doen het allemaal ontzettend
goed, ze trekken als de hel."
Marianne Meinema heeft haar be
drijfje op een uitgelezen plek, mid
denin het centrum van Amsterdam,
naast het Scheepvaarthuis onder de
brug van de Prins Hendrikkade. Stei
ger en aanlegplaats voor haar boot
naast de deur, binnen een paar be
scheiden werkruimtes. De vrouwelij
ke smid, deze IJzeren Dame, blijkt
een zachtzinnig en aardig vrouws
persoon van in de dertig, met zeker
voor een smid kleine handen. En met
zwarte vegen in het gezicht, dat wel.
Ze zegt geen andere soortgenoten te
kennen. En zeker als kachelsmid
staat je alleen. Smid en vrouw: een
ongewone combinatie. Geen gekke
reacties?
Marianne Meinema: „De meesten
vinden het grappig. Zelf heb ik er
nooit bij stilgestaan dat het ongewoon
is, ik doe gewoon mijn werk zo goed
mogelijk. Als je je zelf maar niet on
zeker voelt. Veel schippers kijken wel
even vreemd op, als ik langszij kom.
Maar ik ga gewoon aan het werk en
ze zien dan gauw genoeg dat het goed
zit. Het heeft zelfs een voordeel dat ik
vrouw ben. (grijnst) Iedereen wil al
tijd spullen voor me dragen en hel
pen. Nou, mij best. Graag zelfs."
Marianne de kachelsmid krijgt een
doodenkele keer venijnig commen
taar. „Ik zie er door mijn werk na
tuurlijk wel eens smerig uit, sommi
gen zeggen dan dat ze me geen vrouw
meer vinden. Maar met een grapje in
de geest van: pas maar op! buig ik dat
ook meestal wel om."
Ze zegt nadrukkelijk dat ze zichzelf
niet als feministe beschouwt. „Ik heb
ook geen zin in lascursussen geven in
vrouwenhuizen, waar ik wel voor
wordt gevraagd. Laat ze maar ge
woon naar de LTS gaan, als ze lassen
willen leren."
Haar 'Vuurwerk'-bedrijfje runt ze
samen met partner Jan Willem. „Hij
is meer de uitvinder. Lassen kan hij
minder goed. En voor dit zware werk
is hij niet zo geschikt. Hij heeft gauw
last van zijn rug."
Vooral aan schepen heeft ze veel
laswerk: dekken verhogen, mastko
kers maken voor oude tjalken en
klippers, om die weer te laten zeilen,
een roef repareren, een casco be
woonbaar maken. Meest grof con
structiewerk, maar ook wel hekken
en af en toe een smeedijzeren priegel-
werkje met echt krullen maken aan
het smidsvuur.
Het was voor Marianne geen
van 'altijd al smid willen worde
Eerst Sociale Academie, daarna
handvaardigheid. „Veel sociaal we
maar ik werd er moe van de mens
steeds weer warm te moeten maken
Dus werden het gloedvolle kachi
en ander smeedwerk, na een lascui
sus op de LTS. Het begon met de klij
per, waar ze op woont, die aanvanli
lijk lekte als een vergiet en waarv#
aan te repareren was. Daarna de oj
bouw van het sleepbootje Lena
haar werkscheepje.
Al doende verwierf zij zich va
handigheid en begon te experiment
ren met kachels in de winterman
den.
„Een prima combinatie van
die goed moeten werken, maar wat
voor ook de vormgeving belangrijk
Geen tierelantijntjes, maar ze
er best mooi uitzien."
In haar kantoortje laat zij fob
zien van de kachels die zij maakt
haar 'showroom' staan nog wat
terlij k en figuurlijk ijzers ter ke vm
beelden. Ze werkt veel met oude
terialen: mooi ijzeren plaatwerk
putjes, grote dikke stalen buizen v:
de ronde exemplaren. En uniek
haar stalen 'damwandkachel',
maakt uit twee op elkaar gela®»
stukken overgeschoten damwand
Simpele houtkachels vanaf
350,-, maar ook vindingrijke 'I
branders' met dubbele deur en
me schuiven voor rond de ƒ1
Op bestelling maakt ze ze precies
als de klant wenst, gauw voor dehel
van de prijs die je in een sjiekek
chelwinkel moet dokken.
En zeker zo degelijk. „Gebom
voor de eeuwigheid", zegt de blom
kachelsmid lachend, „ik kan er
makkelijk tien jaar garantie op?
ven."
Rendez-vous van Nobel-laureaten
Prof. dr. Paul Berg,
mie 1980.
Nobelprijs che-
FOTOANP.
Het jubileumcongres van Natuur en Techniek wordt op
dinsdag 30 augustus geopend door premier Ruud Lubbers
met een toespraak over „Onderwijs en wetenschap en hun
relatie met de industriële bedrijvigheid". Vervolgens
spreekt prof. dr. Paolo Fasella, directeur-generaal van de
EG van de afdeling Wetenschap, over Onderwijs en We
tenschap, een visie op heden en toekomst.Prof. dr. J.
Giesbers, rector-magnificus van de Nijmeegse Universiteit,
geeft als derde spreker zijn mening over Onderwijs, vor
ming en opleiding, aansluitingsproblemen in ons educatief
systeem.
Prof. dr Henk Casimir, oud-president van de Koninklijke
Nederlandse Academie van Wetenschappen, is tijdgenoot,
medewerker, correspondent, leerling of kennis van de ge
neratie die de natuurkunde in een stroomversnelling
bracht: Einstein, Bohr, Planck, Kamerlingh Onnes en Pau-
li. Als vooraanstaand getuige van de doorbraak in de fysi
ca naar het niveau van elementaire deeltjes, vertelt Casimir
over „Een halve eeuw natuurwetenschappen.
Prof. dr. Steven Weinberg, University of Texas in Austin,
gaat terugrekenen in de tijd tot bij het ontstaan van het
heelal, de oerknal. Hij werkt op dit moment aan de ontdek
king van die ene natuurkracht, die een fundamentate ver
klaring voor het verschijnsel energie en het begin van het
universum moet opleveren.
De eerste congres stuit met de lezing van prof. dr. Nico
Bloembergen - na de oorlog '40-'45 vanuit Nederland naar
de Verenigde Staten geëmigreerd - over de toepassing
van lasers. Dat zijn zeer intense lichtbronnen, die keurig
parateI lopen lichtgolven uitstralen en daardoor zeer ge
schikt zijn voor talloze technische toepassingen.
Onder de titel Wetenschap voor de mensen opent de
bekende columnist Ariadne van het vooraanstaande Britse
blad NewScientist de tweede dag van het congres. Prof.
dr. Manfred Eigen, verbonden aan het Max Planck Instituut
für Biophysikalische Chemie, brengt daarna verslag uit
over zijn onderzoek naar de zogenaamde bio-genese, het
ontstaan van het leven en de allervroegste evolutie. Heeft
God met dobbelstenen gespeeld" luidt de ondertitel van
zijn lezing.
Hoe je de levensprocessen van organismen als schim
mels, gisten en bacteriën dienstbaar kunt maken aan de
menselijke gezondheid en bepaalde industrieën, vertelt
prof dr. Paul Berg van het Medisch Centrum van de Stan
ford University in Stanford, Californïe. Hij was de eerste die
erin slaagde erfelijk materiaal te 'recombineren', maar
zwengelde tegelijkertijd ook de internationale discussie
aan over de DNA-recombinant-techniek.
De laatste van de deelnemende Nobelprijswinnaars,
prof. dr. Christian de Duve van het International Institute of
Cellular and Molecular Pathologie in Brussel, duikt in de
levende cel en vraagt zich af of er geen tweede medische
revolutie op komst is, wanneer men een vinger kan krijgen
achter het besturingsmechanisme van de cel, dat op dit
moment nog alle computers ter wereld te slim af is.
Het laatste congres-onderwerp, toegelicht door prof. dr.
D. de Wied van het Instituut voor Farmacologie van de
Rijksuniversiteit te Utrecht, is de Chemische beïnvloeding
van het gedrag.Een resumé en slotwoord van prof. dr. ir.
A Rörsch, voorzitter van de redactie-adviesraad van Na
tuur en Techniek, besluit de bijeenkomst. Voor meer infor
matie en inschrijving kunnen belangstellenden nog steeds
terecht op het congres-secretariaat te Maastricht, postbus
415 of telefoon 043-54044.
Door Laur Crouzen
Wie haalt het in deze overgeorga-
niseerde en verbureaucratiseerde tijd
het zijn bolle hoofd om maar liefst
vijf Nobelprijswinnaars, allemaal
kopstukken op hun wetenschapster
rein, voor twee dagen op een plek bij
elkaar te trommelen. Alleen de ge
dachte al zou menig hooggeleerd
brein doen kraken. Toch raakte Theo
J.M. Martens, directeur-hoofdredac
teur van het in Maastricht uitgegeven
wetenschapsblad „Natuur en Tech
niek" in de ban van het idee en wist
het ook nog eens in feiten om te zet
ten.
En wel omdat Nederlands enige po-
pulair-wetenschappelijk maand
schrift-van-niveau, dat zich een 'gids
voor het onderwijs' noemt, maar met
zijn meer dan 60.000 abonnees veel
meer is, verleden jaar zijn vijftigste
en dus gouden jaargang volmaakte
en Martens vindt, dat het „nu na vijf
tig jaar eindelijk wel eens mag."
Het wordt een rendez-vous van
Nobel-laureaten in Den Haag. Steven
Weinberg (Nobelprijs natuurkunde
1979), Nico Bloembergen (Nobelprijs
natuurkunde 1981), Manfred Eigen
(Nobelprijs chemie 1967), Paul Berg
(Nobelprijs chemie 1980) en Christian
de Duve (Nobelprijs geneeskunde
1974) zullen hun gehoor van naar
schatting 800 tot 1000 mensen uit het
universitair en voorbereidend hoger
onderwijs in Nederland vooral bij
praten over de laatste ontwikkelin
gen op hun vakgebied.
„Dat is dan informatie uit de eerste
hand", zegt Theo Martens,„en daar
gaat het om. Pure informatie, sec,
Pro/, dr. Nico Bloembergen, Nobel
prijs Natuurkunde 1981, FOTO ANP
voorlichting over wat er in de weten
schap gebeurt met alle voors en te-
gens en de lezer of toehoorder mag
dan zelf uitmaken wat hij ervan
vindt. Ik geloof vast, dat er nog zoiets
bestaat als objectiviteit. Kennis zon
der dat daar gelijk een oordeel ach
teraan komt over hoe die kennis door
anderen gebruikt of misbruikt wordt.
Dat is ook de achtergrond van 'Na
tuur en Techniek': geef de lezer zo
veel mogelijk informatie, zorg dat hij
gewoon wat kan opsteken en laat
hem of haar in Godsnaam zelf uitma
ken wat ze er mee aanmoeten."
Behalve het 'roeien met de riemen'
en het verhapstukken van zoveel mo
gelijk actuele kennis, steekt er nog
een derde drijfveer achter de grootse
aanpak van Martens. „De laatste ja
ren is er voor mijn gevoel een duide
lijk anti-natuurwetenschapssyn-
droom bij veel mensen gegroeid. Een
wantrouwen tegen alles wat naar
wetenschap riekt. Ik noem de kern-
energie-discussie, de angst voor het
DNA-recombinant-onderzoek van
wege het risico, dat gemuteerde le
vensvormen buiten het lab wel eens*
gevaarlijk zouden kunnen zijn, de
vrees voor de computercratie en lü
milieu-aspect van vele chemischefl
derzoeken en de daarop gebasew
industriële bedrijvigheid. Dat SJ#
droom moeten we te lijf gaan B
eerlijke wetenschapsvoorlichting
aldus Theo Martens.
Vlak voor cle vakantie
Ruding dat hij meer gc„
geven voor onderzoek vc
windenergie. Een goed l
want lang niet iedereen
met kernenergie. Je herj
misschien de demonstra
kerncentrale in Dodewa
bij vielen flinke klappe
zielt die mensen dat ze d
over hebben?
De mensen die vóór
zijn, zeggen: „Wat een si
ze houden de vooruitgan
"goedkope energie is toch
pe tegenstanders zeggen
2ijn kapitalisten, denker
maar aan geld, maar nie
gevaren en milieuvervut
is een probleem, die ener
zt
gel
tze d
kerr
st
Muriel: Meneer Terlouw,
nv. met de energiecrisis?
jan Terlouw: Eigenlijk
energiecrisis, want olie i:
en dat zal altijd zo blijven
niet in de grond, maar we
bijvoorbeeld. Dat moet j
uithalen. Dat is nu nog
duur, maar over een jaa
niet meer.
M.: Voorlopig zitten we
een energieprobleem.
JT. Ja, maar ik zou he
energie"kosten"-probleem
Hoeveel wil je betalen voo
teit; dat is eigenlijk het
bleem.
M.: Dan zit je met kernen
die is goedkoop.
JT.: Dat denken veel rr
het is waar: in Frankijk
werkt met kernenergie en
len ze de helft van wat w
Dat scheelt een heleboel, v
fabrieken die nogal wat e
gebruiken. Veel van die
zijn dan ook naar Franï
huisd. Daarom moeten
soorten energie goedkope
tenminste als je geen kerne
M/aar in Frankrijk hebbc
vergeten. Die kerncen
in ééns versleten zijn of
Ze moeten dan
ontmanteld" worden, wan
zaakje is sterk radioactief,
iet zo maar laten staan. S
dat die gekraakt zouden
Dat ontmantelen gaat
Losten en daar heeft men
'oldoende rekening mee get
M.: Wat doen we met da
lieve spul?
JT.: Dat is het hem nou
;oede oplossing is er niet,
nschieten vind ik een he!
iplossing. We weten abso
wat de gevolgen daarvan
:ijn; radioactiviteit is zó gi
)aarom ben ik niet zo voor
ding
lodig.
'bete
slii
f S
Om te weten wat kern
energie is, moet je eerst
weten wat atomen zijn. Je
weet dat een huis is opge
bouwd uit steen en cement.
Zo is het met elk voorwerp.
Alles bestaat uit een enor
me hoeveelheid kleine
deeltjes, ook water en
ucht. Die kleine deeltjes
tieten atomen. Atomen zijn
onzichtbaar; zelfs door een
miscroscoop kun je ze niet
iien. Een atoom bestaat uit
*n kern waar een heie
wei kleine deeltjes in gro-
Le snelheid omheen cirke-
en. Dat zijn de elektronen.
„Voor het eerst kreeg ik het id)
toen we 11 jaar geleden het 40-jai
bestaan van ons tijdschrift vierde
De vraag was toen, hoe kunnen»
naar buiten treden anders dan i
boeken en publikaties. Het antwon
was een eendaagssymposium in d
Uithof in Utrecht, waar maar liet
600 mensen kwamen opdagen. ew de poe/r/e cewten pyrr
vloed van de enorm grote lezerskri sa> westeimiv
van N&T is me toen opgevallen,&bste Uzienceu/ke
normaal zijn die bijeenkomsten fl rtvezmn~
gespecialiseerd en kostbaar en kofi
er niet meer dan hooguit 150 mei
Voor herhaling vatbaar dus. Een
creet persoon diende zich aan,
we begin 1982 in de onderhand!
zaten over het verwerven van
blikatie-rechten van Steven Wi
berg's boek „De eerste drie minui
een hedendaagse kijk op het ontst
van het heelal."
Professor Weinberg had ongeï*
driekwart jaar bedenktijd nodigt
lukkig kwam hij in Lindau bij
ditionele samenkomst van NoM
prijswinnaars een Nederlands j
nalist tegen, die hem over N&T h
inlichten. Als die man ge®
had:„Dat stelt niks voor, dat bWj
dan waren we natuurlijk nerp
meer geweest. We hebben ook
kende science-fiction-schrijver I
Asimov gepolst, maar die liet weSj
dat hij niet meer reisde. Franr
Crick, de Brit, die in de vijf tiger jaj
de chemische structuur van het e»J
lijk materiaal in levende wezenso'
dekte, hebben we ook niet kuur
strikken.
Is er eenmaal een lijst van sprek'j
- ik had er zoveel dat ik wel 4 daj?[
kon vullen - dan worden ze alle®
persoonlijk aangeschreven, hun'
cretaressen worden telefonisch vol
dig ingepraat en het wachten is H
op de reacties. Veel ondersteun'
heb ik gehad van onze redactie-'j
viesraad en van de wetenschap"
lijke attaché van de Nederlandse'1
bassade in Washington".
eeutWZKN
s»TME NC&AL
ZOMAAR
DIS- \P*&1
