/M JS*"*
Vloedgolf van bezuinigingen
heeft Fransen overspoeld
'Je mag er
alleen maar
naar kijken'
Fabrie
moet
romme
CDU wil
van Persli
Polen ki
banken
„Gelli zi
in Frans
klooster"
'VS: niet o
VRIJDAG 19 AUGUSTUS 1983
EXTRA
Minder
PARIJS - De Fransen zijn dol op een goede
veldslag, zeker als er niet bij gevochten
wordt. Vandaar misschien dat de vakantie
uittocht in augustus altijd wordt beschre
ven in het jargon van een militaire campag
ne.
Thuisblijvers
Droomembargo
Treinen
Wereld
SPEELGOEDMUSEUM DEVENTER: EEN UNIEKE COLLECTIE
Trommels
VRIJDAG 19 AUGU
FELLE KRITIEK L
T43
„Zeventwintig miljoen
Fransen gaan op vakantie;
achtduizend keren nooit
meer terug", luidde enkele
jaren geleden een sombere
krantenkop, terwijl het tijd
schrift Elle een keer „een
ware beschermingsstrate
gie" aanbeval tegen „de
agressie van de zon."
Maar dit jaar is de opge
wonden toon van het schijn
gevecht nergens terug te
vinden. 'Les grandes vacan-
ces' zijn zoals elk jaar be
gonnen met waarschuwin
gen voor files, uitgebreide
reportages op televisie van
de afschuwelijkste ongeluk
ken en verzekeringen van
een consumentenblad dat
het rivierwater waarin u
baadt zo goed als zeker ern
stig vervuild is. Maar de
sfeer van verrukte uitda
ging is verdwenen. „Vakan
tie: Frankrijk pruilt", luidde
de kop boven het omslagar
tikel van het weekblad Le
Point.
Ondanks de hittegolf is de
sombere winterstemming
blijven hangen en wat in het
verleden altijd verhullend
de economische 'conjonctu-
re' werd genoemd, heet nu
openlijk 'la crise'. Uit alles
blijkt dat de Fransen, hoe
wel ze nog steeds met plezier
sparen voor hun vakantie,
zich minder kunnen permit
teren.
Doorgaans besteden de
Fransen ongeveer 8 procent
van hun budget aan de zo
mervakantie. Dit jaar be
steedt ruwweg de helft van
de bevolking minder. Uit
een opiniepeiling blijkt dat
46 procent van de Fransen
hun vakantie dit jaar door
brengt bij familie. (Volgens
een ander onderzoek zouden
ze dit overigens liever doen
Fransen in
crisissfeer
op vakantie
Door Mary Blume
De nationale dag van vertrek heeft 'Jour-J' of
'D-Day', terwijl de ergste verkeersopstoppingen
zich voordoen op 'Uur-U'. Het pakken van de kof
fers wordt gewoonlijk beschreven als de algemene
mobilisatie.
-."'.'PRig
ALLEEN al de advertentiecampagne om de Fransen
in eigen land te houden heeft de Franse staat de lieve
som gekost van 50 miljoen francs.
bij Yves Montand, Alain De-
Ion of Simone Veil, maar wie
niet?) Zelfs de Club Medite-
ranée met twintig vakantie
dorpen in gebieden waar
met francs kan worden be
taald, zodat de beperkingen
op de uitvoer van valuta
daar niet van toepassing
zijn, zegt dat er dit jaar voor
het eerst geen stijging in de
omzet zal zijn. „Als er bij ons
geen stijging in de omzet is,
staat dat bijna gelijk aan
verlies", aldus een woord
voerder van de Club.
Iedereen voelt de malaise,
niet alleen de hoteliers in het
land die zeggen dat de reser
veringen ver achter blijven
bij andere jaren, maar ook
de fabrikanten van ansicht
kaarten die vorig jaar een
half miljoen kaarten ver
kochten, en de badpakindus
trie die nog voor 700 miljoen
francs aan bikini's en bad
pakken verkochten, klagen
steen en been.
Gewoonlijk gaan de Fran
sen op vakantie in een eet-
drink-en-wees vrolijk stem
ming, zich terdege bewust
van feit dat per 1 september
weer de jaarlijkse prijsstij
gingen van kracht worden.
Maar dit jaar werden de
prijsverhogingen al afge
kondigd toen de vakantiepe
riode nog maar nauwelijks
in zicht was. De prijzen van
benzine en postzegels gingen
al in het voorjaar omhoog en
per 1 augustus is het open
baar vervoer 8 procent
duurder geworden. Ook het
brood is 4 procent duurder
geworden waardoor voor de
Franse baguette nu 2.40
francs moet worden neerge
teld. De enige verrassing die
nog voor september is over
gebleven, is hoeveel de in
komstenbelasting omhoog
gaat. de details van deze
verhoging zijn nog niet be
kend, maar dat die omhoog
gaat, staat voor iedereen als
een paal boven water. „Op
het ministerie van finan
ciën, waar de nieuwe belas
tingwetgeving wordt ge
maakt, neemt niemand va
kantie", waarschuwt een
tijdschrift.
Het is moeilijk om je duur
te voelen terwijl de broek
riem om je middel knelt en
zelfs de Fransen die op va
kantie zijn, zijn niet in va
kantiestemming. Er hangt
een neerslachtige stemming
die door de kranten en
weekbladen snel is opge
pakt. Het tijdschrift Elle
komt dit jaar met vermage
ringsrecepten tijdens de va
kantie in plaats van ervoor
of erna en een consumenten
blad heeft de weerzinwek
kende resultaten gepubli
ceerd van een onderzoek
naar de kwaliteit van de
worstjes en patat frites die
langs de stranden in grote
hoeveelheden worden ver
kocht. Zelfs in de zon liggen
schijnt niet leuk meer te
zijn. Na jarenlang artikels te
hebben gepubliceerd over
snel bruin worden schrijft
Elle nu: „67 procent van de
zonnebaders loopt pijnlijke
verbrandingen en 13 procent
wordt nooit bruin".
Thuisblijvers zijn er na
tuurlijk elk jaar - naar
schatting bleef ook voor de
economische crisis ongeveer
de helft van de Fransen
thuis - maar dit jaar meer
dan anders. Vroeger ging
men er van uit dat alleen
boeren, bijstandstrekkers,
bejaarden en immigranten
geen vakantie hielden. Na
tuurlijk bleven er al die ja
ren ook mensen met wat
meer geld in hun portemon
nee thuis. Maar dit jaar is
het voor het eerst dat ze
daar openlijk voor uit dur
ven komen.
Voor de Fransen is va
kantie niet alleen een kwes
tie van status. Vakantie is
een recht dat net zo belang
rijk is als de grondrechten,
wellicht nog belangrijker,
daar niemand de Franse
grondwet kent, maar ieder
een weet dat in 1936 de wet
voor betaalde vakantie is in
gevoerd. „De betaalde va
kantie is niet alleen een
recht, het is een plicht", zegt
de personeelschef van een
Frans bedrijf. „je kunt het
niet niet nemen."
Dit jaar heeft de regering
de betaalde vakantie ver
lengd tot vijf weken. Tege
lijkertijd heeft ze echter zo
drastisch gesnoeid op sala
rissen en uitkeringen dat
bijna niemand zich die vijf
de week kan veroorloven.
Vakantie is voor de Fran
sen een onderwerp voor dro
men. Dat verklaart ook
waarom er vorig jaar zoveel
beroering ontstond toen de
regering beperkingen opleg
de aan de hoeveelheid geld
die de Fransman in het bui
tenland mocht uitgeven.
Zelfs degenen die zich nooit
en te nimmer een reis naar
een ver land kunnen veroor
loven, willen daar wel graag
over dromen. Dus iedereen
was woedend. „Embargo op
dromen" schreef het satiri
sche blad Le Canard En-
chainé. „Zelfs de Fransen
die van plan waren thuis te
blijven, voelen zich beroofd
van hun vrijheid."
Niemand weet nog hoe
succesvol de maatregelen
zijn geweest. Er zijn dit jaar
1.3 miljoen Fransen minder
naar het buitenland ge
weest, maar er zijn geen cij
fers over het aantal Fransen
dat de maatregelen met suc
ces heeft ontdoken. Daar
komt bij dat een adverten-
tentiecampagne om de
Fransen te overtuigen dat
het ook in eigen land goed
toeven is, de staat 50 miljoen
francs heeft gekost.
„De vloedgolf van bezui
nigingsmaatregelen heeft de
Fransen overspoeld",
schrijft het regeringsgezin
de weekblad le Nouvel Ob-
servateur in een artikel on
der de kop „Waar zijn de va
kantiegangers?" „Ze zijn ge
dwongen onderdak te zoe
ken bij familie en in hun
eigen land met alle pijnlijke
realiteiten vandien", ver
volgt het weekblad. „Geen
dromen meer We moeten
vechten en zonder dralen."
Wellicht is dit de eerste keer
dat het gebruik van een mi
litaire term in de contekst
van vakantie goed op zijn
plaats is.
Copyright De Stem/The
Guardian
Door Harry Janssen
Het nieuwe speelgoedmuseum in Deventer heeft een prachtige
ouderwetse rommelzolder. Zo'n zolder met allerlei hoeken. Een
zolder waar kinderharten sneller gaan kloppen en kinderhan
den ontzettend gaan jeuken.
Want onder de hanebalken van het historische gebouw aan de
Brink vind je daar een ruime sortering poppenwagens, hobbel
paarden, paard-en-wagens, kinderserviesjes en zoveel spullen
meer, die kreten van verrassing zouden doen opstijgen uit alle
hoeken van die zolder.
Directeur C. Slechte gruwt bij de gedachte dat een select gezel
schap vier- tot tienjarigen daar een middag zou worden losgela
ten. „Het is ook niet eerlijk," zegt hij, „om daar veel over te ver
tellen, want dat is onze opslagplaats. Je kunt een depot nu een
maal niet voor publiek openstellen. Van de andere kant is het
waar dat we in het museum zelf maar een betrekkelijk klein ge
deelte van onze collectie kunnen opstellen."
Dat ligt meer aan de enorme omvang van die collectie dan aan
de ruimte waarover het museum beschikt in de twee vijftiende
eeuwse panden. „We zijn erg blij met dit onderkomen," zegt di
recteur Slechte. „En dit was alleen maar mogelijk dank zij een
goede samenwerking tussen bedrijfsleven en overheid. Zonder
die eendrachtige samenwerking zouden wij nu niets hebben en
zou ook de collectie van Thomassen-Drijver niet zo goed ge
toond kunnen worden."
Uiteraard is er in het museum plaats voor een omvangrijhk
treinencomplex met veel verschillende soorten treinen, aange
paste bebouwing en het nodige 'wisselwerk'. De treinenzaal
staat onder voortdurende bewaking.
Hier geldt, zoals vrijwel overal in het museum: 'Je mag er al
leen maar naar kijken, maar aankomen niet'. „Daar is geen be
ginnen aan," zegt de heer Slechte. „We kunnen ons wel voorstel
len dat kinderen bij het zien van al dit fraais meteen aan de slag
willen, maar het spul is zo ontzettend kwetsbaar."
„Dat was in veel gevallen een hobby voor dames uit de betere
kringen die met hun tijd geen raad wisten. Die maakten die din
gen heel precies en meestal voor hun eigen plezier," aldus direc
teur Slechte.
Nog niet zo lang geleden is
het nieuwe Speelgoed- en
Blikmuseum, in Deventer
geopend. Daarin zijn drie
indrukwekkende collecties
bijeengebracht. Allereerst
de verzameling oud speel
goed van het stadsmuseum
De Waag. Verder een col
lectie mechanisch speel
goed die de gemeente De
venter in 1970 aankocht. En
tenslotte een unieke verza
meling blik, eigendom van
de verpakkingsindustrie
Thomassen Drijver.
Vorig jaar kreeg het
Speelgoedmuseum de be
schikking over twee geres
taureerde panden aan de
fraaie Brink in het hart
van de stad. Daar kan nu
een behoorlijke indruk ge
geven worden van het ver
rassende bezit van het mu
seum en van de ontwikke
ling van het speelgoed in
de loop der tijden.
Het Deventer Speelgoed-
en Blikmuseum is van
dinsdag tot en met zaterdag,
open van 10.00-12.30 en
14.00-17.00 uur en 's zondags
van 14.00-17.00 uur. (tel.
05700-19739).
'De wereld in het klein' heet een zaaltje met een schat aan
poppenhuizen en onderdelen daarvan. Daar staan in de vitrines
veelal op kinderoog-hoogte - volwassenen moeten regelmatig op
de knieën in dit museum - de miniatuur-stijlkamertjes, het leddybeer
schoolklasje, het kruidenierswinkeltje. Daar kun je ook leren
dat de poppenhuizen in het verleden allerminst voor kinderen
werden gemaakt.
Een trekpleister van de eerste orde is ook de 'optische kamer',
een zaaltje waarin getoond wordt hoe in de loop der jaren met
het 'beeld' werd omgegaan. Daar staan kijkdozen en toverlan
taarns, stereoscopen en optische prenten, kijkkasten en voorlo
per van de bewegende film: de toverschijf of 'stroboscoop'.
Technici van het museum hebben ervoor gezorgd dat er in ieder
geval veel te zien is.
'De wereld buiten' is de naam van een zaaltje waarin de aan
dacht getrokken wordt door een deel van de enorme poppencol- Leesplankie
lectie. Poppen van hout en porselein, lappenpoppen en poppen
van kunststof. Ragfijne poppetjes, zoals de uit 1909 stammende
'Marie', waarvan het gezichtje gemodelleerd is naar een echt be
staand kind.
Dat blijkt een ingeving te zijn geweest van de Amerikaanse
speelgoedfabrikant Maurice Michton, die officieel vergunning
vroeg aan de populaire president Teddy Roosevelt (1858-1919)
van de Verenigde Staten om zijn naam te lenen aan de door de
Ideal Toy Corporation vervaardigde beertjes.
Bij de afdeling constructiespeelgoed staat er een van Anker
bouwstenen gebouwde kathedraal, waaraan liefst 180 bouw-
uren zijn besteed. Kinderen - jonge Napoleonnetjes - hebben in
een andere vitrine met materiaal uit de unieke verzameling tin
nen soldaatjes veldslagen bedacht en gegroepeerd, zoals die in
werkelijkheid vast en zeker nooit gevoerd zijn.
Weer een andere vitrine toont een rijke verzameling spellen
en spelletjes, zoals die in de loop der tijden door Nederlandse
kinderen en Nederlandse volwassenen zijn gespeeld. Daar is ook
het befaamde leesplankje van Roggeveen met 'aap-noot-mies' te
zien naast een 'oorlogsversie' die begint met 'jaap-bal-fik-ijs-
Aardig is de toelichting bij een groepje Teddyberen. Waarom
worden die beertjes al sinds jaar en dag Teddyberen genoemd?
Tussen de beide gebouwen, waaruit het museum bestaat,
kunnen bezoekers een kopje koffie genieten. Daar kunnen de
kinderen ook écht spelen met speciaal daarvoor gemaakt 'on
verwoestbaar' speelgoed: blokken, kranen, een pakhuis.
Daaronder is de collectie mechanisch speelgoed uitgestald: ui]
blikken platen gemaakte voorstellingen, beschilderd en veel!'
voorzien van een mechaniekje, waardoor het spul kan beweger-
Auto's natuurlijk, en vliegtuigen en boten. Maar ook merkwaar
dige vondsten als een wagentje met een struisvogel ervoor, eet
vrouwtje met een groentekar, een tekenende clown of Pinoktt
op een driewieler. Een aantal van die speeltjes kunnen via
druk op de knop in beweging worden gezet.
„Het grootste deel van deze in massa vervaardigde ding®
komt uit de collectie Stekelenburg, die Deventer in 1970 heeft
aangekocht. Die collectie wordt met alle zorgen omringd en aan
gevuld door de. Stichting Vrienden van Mechanisch Speelgoed
die in 1978 is opgericht. Wij werken nauw samen met die stic'
ting," zegt directeur Slechte.
Samenwerking met de verpakkingsindustrie Thomassen
Drijver ligt ten grondslag aan de collectie blik die in de volgend'
zaal wordt getoond. Blikken trommels werden voor het eerst i»
het midden van de 18de eeuw gemaakt. „De gegoede burger had
zilveren, tinnen en porseleinen schalen en dozen. Blik werd aan
vankelijk gezien als het armelui's zilver. Pas later - zo ongeve®
sinds Napoleon - kwam men erachter dat voedsel in blik be
waard kon worden. En dan is het weer een flinke stap verd®
naar de huidige conservenindustrie," licht Slechte toe.
Het museum beschikt over een aardige collectie sierblikke»
collectebussen, koektrommels en conservenblikken. Ook kat
men er laten zien hoe zo'n blik aan de lopende band wordt gefa
briceerd.
Eén zaaltje in het Speelgoed- en Blikmuseum heeft geen vaste
bestemming. „We willen hier telkens andere dingen laten zien-
zegt directeur Slechte.
„We denken daarbij aan thema-tentoonstellingen, aan exp-'
sities van particuliere verzamelaars. Maar ook speelgoedfaW'
kanten kunnen hier hun eigentijdse produkten laten zien. Da'
geeft ons de gelegenheid zo'n collectie ineens te verwerven vtf»
het museum. Want we moeten ook denken aan de toekonwj
Voor dingen die nu een tientje kosten, moet je opvolger
vijftig jaar misschien 10.000 gulden neertellen. Wij hebben
eens meegemaakt dat je op een veiling voor dingen die vroeg'
nog geen vijf gulden waard waren, grif meer dan 1000 gul®®'
moet betalen."
SU
gee
ker
Van onze redactie buitenla
GENÈVE - Licio Gelli, de lei
der van de Italiaanse vrijmet
selaarsioge P-2 die in de nach
van 9 op 10 augustus ontsnap
uit een Geneefse gevangeni
verblijft in het klooster van d
trappisten op het eiland Saint
Honorat, in de buurt van Can
nes in het zuidoosten va
Frankrijk.
Dit schrijft de in Genèv
verschijnende krant „La Suis
se" gisteren.
Volgens de krant is Gelli, n
per helikopter in Monaco t
zijn aangekomen, „per jach
naar Saint-Honorat, ter hoog
te van Cannes, gegaan waa
hij is opgenomen in het kloos
ter van de trappisten".
Van onze red
MOSKOU - Een fabriek met
Sovjet-Unie maakt op last van
hebben.
Dit staat in een artikel van
Prawda van gisteren. De fabr
ongebruikelijk scherpe aan va
planning dat in de Sovjet-Unie
De bedrijfsleiding van een f
in het noorden van de Kauka
maandenlang tevergeefs heef
gewijzigd te krijgen. De gordij
dat er in de hele Sovjet-Unie ni
De vrachtauto's van de fabrie
weg.
Onder verwijzing naar de ree
Andropov over gebrek aan eff
werkverzuim in de Russische f
demoralisering van de arbeid
doen gevaarlijker is en meer s
schijnselen waarover Andropov
Van onze co
BONN - De christen-democrate:
geen afstand doen van de Pershi
De hints van de christen
democratische kanselier Kohl
de liberale minister van
Buitenlandse Zaken Genscher,
dat zij bereid zijn een overeen
komst in Genève te accepteren
dj® inhoudt dat de Bondsrepu-
oliek alleen Kruisraketten
Plaatst, worden door de fractie
van de hand gewezen.
Dat heeft fractievoorzitter
Alfred Dregger van de CDU
duidelijk gemaakt. Doelend op
Z'jn eigen regering zei Dregger
deze week: „Ik waarschuw er
voor de Amerikanen onder
druk te zetten om verkeerde
concessies te doen, zoals het
zien van de Pershing 2."
Volgens Dregger's christen
democraten is de Pershing 2,
Van onze redactie buitenlanl
Ï^NEN - Polen heeft voor schuk
tal- jaar m°et aflossen uitstel
Ilne gekregen. De banken in he
die daarmee akkoord zijn g
in ook bereid Polen nieuw hand<
Ul«t te verschaffen.
(len 1 'S Bisteren bekendgemaakt
Pooi Waar afgelopen dagen o
laa a Betalingsproblemen is be
ter tussen een delegatie van d
g banken en functionarisse
Handlowy, de Poolse bank v
f g nlondse handel.
r zijn nog geen bijzonderhedi
