len
\Iilj oenenschade
loör betonrot
aan vele flats
I )e$re!Fd
Ook legerinstructeur
heeft fouten gemaakt"
DE RUITER: NEGEN JAAR LANG REEKS FOUTEN
BLOEMEN HOUDEN OOK VAN AGENTEN
ABP-rapport blijft
Paal en perk
stellen aan aerobic
dance-scholen
Opheldering gewenst
PAGINA 2 I VRJDAG 29 JUL11983
—BINNENLAND
67
van
Spoor
Getipt
Dienstenbond
FNV:
Duizenden
ontvingen
te weinig
vakantiegeld
Onderzoek
Consumentenbond:
Verschillen in
stroomkosten
niet terecht
Lessen
DISTEMCOMMENTA AR
Olieproduktie
dagelijks
25.000 vaten
Weer nieuw
olieveld in
exploitatie
Geen akkoord
over cao Shell
RSV weer
baas over
kolengraver
Staatssecretaris: gedegen opleiding
EXPLOSIEVENDESK UNDIGE:
Fataal
Blunders
T22 PAGINA 3
oor het meest
verhaat sleept
VRIJ NEDER-
wacht met een
tort dat beves-
rlandse militai-
ambassade in
Bouterse aan
ielpen.
Dat feit
ster van Buiten
en ook al be-
ïij, namens zijn
Defensie, op 25
dit jaar in de
imer „met na-
tde dat enigerlei
e instantie, mili-
ie dan ook, be-
geweest bij de
ng van de
zou dus een
geweest.
ig en zelfs wel I
ichtergrondver-
rve over „Zwarte
codenaam voor I
jaren zeventig
■n zeer geheim
n werking zou
eden wanneer
Ie onafhankelijk-
jriname) het no-
trden de Neder-
evacueren en
/eel onbetrouw-
irden Surinaam-
in de toen nog
se krijgsmacht te
en.
Een dergelijk
t een paar aan-
om te vormen
ffectieve staats- 1
egie en dat zou
landse Militaire i
Paramaribo nu
oben gedaan.
iiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiinl
Slordigheid oorzaak
explosie oefenmijn
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - De ontploffing van een mortier-
min in het Artillerie Schietkamp Oldebroek,
waarbij zeven militairen de dood vonden, is te
wijten geweest aan een reeks fouten geduren
de de afgelopen negen jaar, van slordigheden
in voorraadstaten tot het niet uitvoeren van
opdrachten.
Vinister De Ruiter (Defen
sie) die dit gisteren verklaar
de, overweegt de resultaten
vanhet marechaussee-onder-
zoel over te geven in handen
van het militaire openbaar
mir.sterie om te bezien of deze
onjiiste handelingen in aan-
meking komen voor straf-
reatelijke vervolging.
)e bewindsman kondigde
darnaast een grootscheepse
doirlichting aan van de proce-
djres die gepaard gaan met
'm gebruik van (oefen)muni-
tt Dit onderzoek, waarbij
-oral ook de kleuraanduidin-
pi op de diverse soorten
runitie betrokken is, zal zich-
utstrekken tot alle krijgs
machtdelen. Verder zal wor-
dn nagegaan of het inlassen
terwijl de kranten al
pringel-story hadden
maandagkrant. Vanal
d een wielerland.
van een extra munitiecontrole
tussen de aflevering en het in
ontvangst nemen door de in
structeur, de veiligheid kan
bevorderen.
Uit de brief, die De Ruiter
gisteren naar de Kamer heeft
gestuurd, blijkt dat de Ko
ninklijke Marechaussee het
spoor van de twee scherpe
mortiermijnen vanaf 1974
nauwkeurig heeft kunnen vol
gen. Ze werden op 10 oktober
1974 naar de Munitie Renova
tie Compagnie in Houten (bij
Utrecht) gezonden met de be
doeling ze om te bouwen tot
instructiemodellen. De Explo
sieven Opruimingsdienst
(EOD), die dat karwei zou
MINISTER De Ruiter geflankeerd door secretaris-generaal
Peijnenburg (l) en majoor Fabius van de marechaussee (r).
- foto anp
moeten uitvoeren, heeft ze
echter nooit ontvangen, on
danks herhaalde opdrachten
om de munitie verzendklaar te
maken. Een conflict over de
mogelijkheden tot ombouw en
de daarbij te volgen procedu
res is daar waarschijnlijk de
oorzaak van geweest.
Mede omdat de administra
tie slecht was, raakten de twee
mijnen in de vergetelheid.
Daartoe droeg ook een muni
tietechnicus bij, die de explo
sieve munitie in juli 1981 van
de opslagbunker overbracht
naar de werkplaats van de re
novatiecompagnie. De techni
cus werd later overgeplaatst.
In 1977 kwamen bij de reno-
vatiecompganie drie oefen-
mijnen binnen die wel werden
ingeboekt, maar na herstel en
verzending niet uitgeboekt.
Toen de munitievoorraadad-
ministrateur twee maanden
geleden ontdekte, dat hij nog
drie 'onschadelijke' oefenmor
tieren had, tipte hij het schiet
kamp. Toen men daar inging
op het aanbod, werden de oude
exemplaren, die inmiddels
voor onschadelijk werden
aangezien, in een doos ver
pakt. De derde werd genomen
uit een voorraad oefenmor
tiermijnen en eveneens in de
doos gelegd. Deze doos werd
vervolgens aan beide zijden
voorzien van de vermelding
'instructiemodellen' en op 15
juni naar 't Harde gebracht.
De kist werd vervolgens ge
plaatst in een ruimte met an
dere militaire leermiddelen en
op 18 juli, de dag van de explo
sie, door de instructeur uitge
kozen.
Voorzitter Quartel van de
Algemene Christelijke Orga
nisatie van Militairen heeft
vertrouwen uitgesproken in
de door de minister aangekon
digde maatregelen. De soda-
tenvakbond VVDM meent te
mogen concluderen dat vooral
een goede arbeidsomstandig
hedenregeling voor de krijgs
macht geboden is.
Van onze redactie
binnenland
WOERDEN - Duizenden
werknemers in het mid
den- en kleinbedrijf heb
ben dit jaar volgens de
Dienstenbond FNV 150,-
tot 350,- te weinig vakan
tiegeld ontvangen.
Oorzaak daarvan is een
foutieve berekening van
het brutoloon. Er hadden
eerst enkele sociale pre
mies van af getrokken
moeten worden. De bond
concludeert dit uit herbe
rekening van de loon-
strookjes van 35 bedrijven.
De bond heeft minister
Ruding verzocht de nu te
veel betaalde belasting aan
de gedupeerde werkne
mers terug te geven.
Volgens een woordvoer
der van het ministerie van
Financiën dient te weinig
ontvangen vakantiegeld
door de werkgever bij de
volgende loonbetaling te
worden gecorrigeerd. De
minister heeft daar niets
mee te maken, aldus de
woordvoerder.
JEN HAAG - Wie in Zaanstad
woont, betaalt voor zijn
stroom al gauw dertig tot
veertig procent meer dan
iemand in Nijmegen of Bra
bant. Verschillen bij een ge
middeld gebruik van driedui
zend kilowatt/uur van twee
honderd gulden per jaar zijn
normaal, van vierhonderd
gulden al geen uitzondering
meer.
Dat constateert de Consu
mentenbond na een onderzoek
naar de stroomtarieven in ons
land. De bond vindt deze ver
schillen voor wat ze een basis
behoefte noemt niet terecht en
pleit voor een landelijk meer
gelijk tarief.
Minister Van Aardenne van
Economische Zaken heeft la
ten weten de tarieven op één
lijn te willen brengen.
Van onze redactie binnenland
ALMERE - Duizenden woningen, met name flats,
bljken te zijn aangetast door betonrot. Met het her-
stll van deze in het geheel niet verwachte schadepost
isvele miljoenen guldens gemoeid.
/oor de bewoners van de
fits dreigen in het algemeen
gen gevaren. In één geval
eet een woningbouwcorpo-
rafe extra maatregelen moe-
tet nemen in verband met de
veïigheid. Dit heeft directeur
N.van Velzen van de Nationa-
le Voningraad(NWR) desge-
vriigd meegedeeld. De NWR
is eei koepelorganisatie waar-
bij ogeveer achthonderd wo-
ningorporaties zijn aangeslo
ten.
Hc probleem doet zich
voorl in de hoogbouw voor.
Het eton laat los, hetgeen tot
ondehoudsproblemen leidt.
Zonór degelijk onderhoud
blijkn de flats niet te hand-
havet terwijl volgens Van
Velza jaren is gedacht dat
betonjarenlang probleemloos
mee zu gaan.
Uitonderzoek van de raad
blijkhet probleem zich in het
hele lnd voor te doen. Als mo
gelijk oorzaken van de beton
rot nemt hij de samenstelling
van et indertijd gebruikte
beton die misschien wel eens
iwijftachtig is geweest, de
agres:e op beton, bij voor
beeldde zure regen, en het
verkerd gebruik van het ma-
teriaa
De aad heeft bij het minis
terie an Volkshuisvesting al
enkele keren tevergeefs ge-
™aag een commissie van
ikudigen in te stellen om
het prbleem van de betonrot
te onerzoeken. Een woord-
voerde van het ministerie
van volkshuisvesting ver-
tlaaro desgevraagd dat er in
°Pdraat van het ministerie al
een oiierzoek gaande is naar
"e prolemen rond het beton.
°ve het eventueel verhalen
I van d schade op de betonle-
veran.er of de aannemer is
Van Velzen somber gestemd.
Er moet sprake zijn van ver
wijtbare schuld en met zure
regen als mogelijke oorzaak
wordt dat volgens hem erg
moeilijk. Bovendien is een
aannemer niet „eeuwig aan
sprakelijk".
Van Velzen meent dat uit de
problemen twee lessen zijn te
trekken. In de eerste plaats zal
veel kritischer moeten worden
gelet op de toepassing van be
ton. In de tweede plaats is het
volgens hem de vraag of nog
wel langer chemische midde
len aan het beton kunnen wor
den toegevoegd. De vraag of
de overheid in het verleden
wellicht onvoldoende controle
heeft uitgeoefend, beant
woordt hij ontkennend. Van
betonrot bij waterstaatkundi
ge werken (viaducten, brug
gen, enzovoorts) is volgens een
woordvoerder van het minis
terie van Verkeer en Water
staat geen sprake. Een scherpe
controle op het gebruikte be
ton sluit problemen volgens
hem uit.
In het donderdag versche
nen jaarverslag 1982 van de
Stichting Betonmortelcontröle
wordt gemeld dat vorig jaar
Ipij de 187 aangesloten, goedge
keurde bedrijven (die 95 pro
cent van de produktie voor
hun rekening nemen) 1304
controles zijn uitgevoerd. In 72
procent van al die bezoeken
werden alle gecontroleerde za
ken in orde bevonden. De aan
gesloten bedrijven worden ge
middeld zeven keer per jaar
onverwachts bezocht. Eén
keer wordt het gehele bedrijf
onderzocht, de andere zes keer
gaat het om steekproeven.
en slappe winter is de
ser eens normaal en
g, maar nog koud en
ie valt een fikse hagel"
atig depressies en on-
end warme dag (in he
rordt het 25° en meer)
juni een hevig onweer
ruit grote hagelstenen
i (onder Breda) trek
nt een windhoos, ze»
jrnado. de Betuwe 1!-
getroffengrote scha-
droog en zonnig, f®f!
rmaand. Op 18 iu,
Toch slaan die maan
;1 zware onweersbuien
n betrekkelijk norma
1 augustus wordt h
daarna blijft het kw
grens
j fl|J IEDERLAND, het weekblad dat grossiert in schandalen,
™eet> melden dat Nederlandse officieren in Suriname hand- en
Wensten hebben verleend bij de staatsgreep, die bevelheb
ber Buterse aan de macht heeft gebracht. Dat zou blijken uit
j ;,senn®r geheim rapport van de Nederlandse contra-inlichtingen-
Enngen al eerder geruchten over de betrokkenheid van leden
e Nederlandse Militaire Missie in Suriname bij de staats-
ue?yan Bouterse. Die geruchten zijn tot nu toe door de politie-
Vm van defensie tegengesproken. Geen wonder, aldus
Rje legerleiding heeft voor de minister de feitelijke gang van
'*e verborgen gehouden,
bseraais die niet loyaal zijn tegenover de politieke leiding van
ni!t S'e? Dat is geen 9er'n9e beschuldiging. Zo'n aantijging kan
"nif[IWeersproken blijverh want met het primaatschap van de
J1'1™5 hiding van het militaire apparaat staat of valt de demo-
van De rechtsorde- Minister De Ruiter moet maar snel opening
heri i 8n geven' 00k in het belang van de goede naam van het
dio h dSe officierscorps. Intrigerende generaals en officieren
L*?, als ClA-agenten zouden hebben gedragen, passen niet
I "^Nederlandse rechtsorde.
iouiendien: het Nederlandse Surinamebeleid zou volstrekt on-
I QPlrf ^cuunanuöc oui n icu i icuciciu iuu vuiau cru ui i-
IL? ardi9 worden als de beschuldiging niet ontzenuwd zou
I das-h0, dat de Bouterse op wie wij nu zoveel kritit
I '-icis met Nederlandse hulp in het zadel is gehesen.
„BLOEMEN, ook op vakantie". Onder dat motto werden gisteren op het strand in Hoek van Holland 150 rozen uitge
deeld. Twee bereden agenten, die terugkeerden van een strandpatrouile, behoorden tot de gelukkigen. - fotoanp
Van onze correspondent
DEN HAAG - Het Nederland
se bedrijf Union Oil Company,
kantoorhoudend te Breda, is
gisteren begonnen met de pro
ductie van ruwe olie vanuit
een nieuw veld in de Neder
landse sector van de Noordzee.
Verwacht wordt dat de pro
duktie in 1984, tesamen met
die uit twee in september 1982
in exploitatie genomen velden
in de sector, vanaf volgend
jaar 25.000 vaten (3975 kubieke
meter) olie per dag zal bedra
gen en dat twintig jaar lang.
Daarmee is de Nederlandse
behoefte, naar huidige maat
staven gerekend, voor enkele
procenten gedekt. Maar samen
met andere exploitaties die in
voorbereiding zijn, 'kan het
mooi aantikken', aldus een
woordvoerder namens Union
Oil. „Het kan zelfs zaak wor
den te kiezen: wat maken we
het éérst op: de gasbellen of de
olievelden?"
Voor de eerste twee velden
in de sector Ql, 'Helm' en 'Hel
der' genaamd, stelde koningin
Beatrix een half jaar geleden
de pijplijn in gebruik waar
mee de eerste commerciële olie
uit het Nederlands deel van
het Continentaal Plat in Am
sterdam aan land werd ge
bracht. Het Hoorn-veld, dat
nu in produktie is genomen,
werd in 1980 ontdekt in blok
Ql, ongeveer 40 km westelijk
van Den Helder. Het blok
wordt gezamenlijk door Union
Oil en Nedlloyd geëxploiteerd.
ROTTERDAM - Hervatte be
sprekingen tussen de bonden
en Shell hebben niet geleid tot
een cao-akoord voor de onge
veer 6000 werknemers van
Shell-Pernis en Shell-Moer-
dijk.
De bonden verwijten het
concern onder meer te weinig
te doen voor de werkgelegen
heid.
De bonden gaan opnieu-
we hun leden raadplegen die
de onderhandelaars al eens
eerder terugstuurden naar de
onderhandelingstafel.
DEN HAAG(ANP) - Minister Rietkerk van
Binnenlandse Zaken wil het rapport Gruij-
ters over de handel en wandel van het Alge
meen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) alleen
aan de voorzitter van de Raad van Toezicht
van het ABP, W. Wieringa ter inzage geven.
J. Anneveld, namens de CNV-ambtenaren-
bond CFO lid van de Raad van Toezicht,
heeft dat bevestigd. Wieringa zelf was don
derdag niet bereikbaar.
In een brief aan de leden van de Raad van
Toezicht schrijft Wieringa dat hij het juist
vindt dat de minister zelf zijn besluit voor de
raad komt toelichten en niet slechts de voor
zitter vertrouwelijk informeert.
ROTTERDAM - Het Ameri
kaanse kolengraafproject van
het inmiddels praktisch opge
splitste RSV-concern is onder
gebracht bij Metec Inc., een
onlangs opgerichte volle doch
termaatschappij van RSV, die
is gevestigd in Lexington in de
Amerikaanse staat Kentucky.
De raad van bestuur en be
windvoerders van RSV heb
ben dit donderdag meege
deeld.
RSV heeft hiermee de vrij
heid van handelen gekregen
om geheel zelfstandig het ver
dere beleid te bepalen rond het
.project, dat ooit een van de
hoofdoorzaken voor het deba
cle rond het Rotterdamse con
cern is geweest.Volgens de
raad van bestuur en de be
windvoerders is dat beleid er
op gericht de inmiddels geda
ne investeringen volgens
schattingen ruim 400 miljoen
zoveel mogelijk te gelde te
maken. Daarnaast moet de
technische kennis in Neder
land zoveel mogelijk behouden
blijven.
Het kolengraafproject van
RSV in de Verenigde Staten
werd enige jaren geleden met
veel optimisme wereldkundig
gemaakt. De opbrengsten vie
len echter zwaar tegen. De be
langrijkste redenen waren het
ineenstorten van de steenkool-
markt en kinderziekten.
Een windmolen op elke flat en
elk kantoorgebouw. Dat is wat
ons land nodig heeft. Dat geeft
onze economie weer een flinke
bries in de zeilen.
Het zal een lust voor het oog
zijn, al die gigantische wieken.
Heel Nederland in de wolken!
Maar er zitten helaas nogal wat
haken en ogen aan die wieken.
Want het beton waaruit ons
land is opgetrokken, begint
zijn spierkracht te verliezen.
Betonrot noemen ze dat. En er
is wat aangebetonrotzooid de
laatste jaren. Strandkastelen
zijn nog steviger dan de flats
warin wij leven. En daar zou
dan een windmolen bovenop
moeten!
Voorzichtig proberen ze de
schuld te geven aan slecht
weer, uiteraard aan de zurge
regen (de Nieuwe Zondebok)
en straks waarschijnlijk ook
aan het Sahara-zand.
Onze gebouwen kunnen de
weelde van de windwieken
niet dragen. Als we aan kolos
sale windmolens beginnen,
zullen we toch eerst deugdelij -
ke betonmolens moeten ma
ken.
Bovendien moeten we nog
even toestemming vragen aan
onze huisdieren. Ze hebben ook
wat te zeggen. Gelukkig niet te
veel, want als ze stemrecht zoii-
den hebben, zouden ze verre
weg de grootste partij van Ne
derland vormen.
Er zijn meer huisdieren in Ne
derland dan mensen. En dan
hebben ze de vlooien, mieren,
spinnen, kakkerlakken en pis
sebedden nog niet eens meege
teld.
Pas als hond en kat toestem
men, kunnen we de windmo
len als nieuwe huisgenoot in
troduceren. Dan wordt baasje
molenaar. Wie waagt die
wind
MERIJN
Van onze correspondent
NIJMEGEN - Het moet
maar eens afgelopen zijn
met de ongecontroleerde
wildgroei rond aerobic
dancing. Dat vindt staats
secretaris Van der Reijden.
Hij wil een gedegen oplei
ding voor leraren in het le
ven roepen, zodat de con
sument weet of hij te ma
ken heeft met een be
trouwbaar adres of met
een beunhaas.
Sinds de sobere pia
noklanken van de ochtend
gymnastiek zijn vervan
gen door het meer swin
gende disco-geluid via het
cassettedeck zijn de 'fit
ness-centra', waar aero
bic-dancing kan worden
beoefend, als paddestoelen
uit de grond geschoten. Op
dit moment mag iedere on
gediplomeerde particulier
zichzelf aerobic-dance-le-
raar noemen en in een
zaaltje leiding geven aan
een groepje zich in het
zweet werkende mensen.
„Onverantwoord", zo
zegt de staatssecretaris.
Vandaar, dat het ministe
rie van WVC in de toe
komst alleen aerobic dan
cing-opleidingen erkent
als de leraar een aanvul
lende cursus heeft gevolgd.
Binnenkort zullen die cur
sussen van start gaan on
der auspiciën van het Ko
ninklijk Nederlands Gym
nastiek Verbond.
In een aantal gevallen
zet de staatssecretaris
vraagtekens bij de deskun
digheid van de leraren die
aerobic-les geven. Hij be
twijfelt of er wel voldoen
de rekening wordt gehou
den met de gevaren voor
de gezondheid door de gro
te belasting, waaraan vaak
ongetrainde lichamen
worden blootgesteld. Op
dit moment zijn er weinig
garanties voor deskundig
lesgeven, aldus Van der
Reijden.
Volgens het ministerie
van WVC is het niet de be
doeling en ook niet moge
lijk om hiermee een einde
te maken aan de explosie
ve (wild)groei van aerobic
dancing-scholen. Wel
hoopt de staatssecretaris
dat de consurrtent zich be
ter bewust wordt van de
gevaren die aan deze vorm
van gymnastiek zijn ver
bonden en daarom kiest
voor een erkende oplei
ding.
In het ritmische gym-
wereldje wordt het voor
nemen van de staatssecre
taris toegejuicht.
Door Herman Mertens
IN het leslokaal van artillerie
schietkamp Oldebroek bij 't
Harde is „nog enige discussie
geweest over de vraag hoe
men kon zien of deze munitie
onschadelijk was", staat in het
onderzoeksrapport van de Ko
ninklijke Marechaussee.
Volgens enkele dienstplich
tigen, die de rampzalige les
hebben overleefd, bleek daar
uit hoe vast de pas 22-jarige
instructeur J. de Bakker, die
door de ontploffing van een
mortiermijn de dood vond, ge
loofde dat hij instructiemuni
tie toonde. Toch moet hij fou
ten hebben gemaakt, is de le
zing van overste Margerueta,
die als munitie-expert bij uit
stek geldt en als adviseur deel
uitmaakt van het onderzoeks
team. Allereerst heeft hij niet
opgemerkt, dat een goed zicht
baar ingeslagen en rood ge
verfde letter O ontbrak op de
mijn. Deze standaard-aandui
ding had er persé op moeten
staan. „De Bakker dacht een
nauwkeurig nagebootst model
te tonen, dat alleen door die
letter O van een echte is te on
derscheiden," aldus Margue-
reta.
Deze ongeladen en van een
O voorziene instructie-model
len mogen volgens de voor
schriften alleen aan de mili
tairen getoond worden. „Ze
zijn bedoeld om te laten zien
hoe een dergelijke mijn er nu
in het echt uitziet. Daarna
wordt het ding terug in de kast
gezet." Maar hier maakte de
instructeur zijn tweede, fatale
vergissing. Hij verbrak het ze
gel en verwijderde het ontste
kingsmechanisme om te laten
zien hoe dit in zijn werk gaat.
Een mogelijke verklaring
voor deze twee vergissingen is,
dat de uit Elburg afkomstige
wachtmeesterinstructeur in
zijn les 'mijnen en valstrikken'
niet eerder met dit soort mor
tiermijnen was omgespron
gen. „Maar dan nog is het on
verklaarbaar", aldus Margue-
reta, „want De Bakker heeft
tijdens zijn tweejarige oplei
ding tot instructeur aan de on-
derofficiersschool in Weert en
gedurende zijn specialisatie
daarna in Schayk wel degelijk
geleerd hoe die dingen eruit
zien en hoe ze functioneren.
Het is zelfs zo, dat we alle les
sen aan instructeurs dubbel
geven om maar te voorkomen,
dat er door ziekte of iets der
gelijks gaten in de opleiding
zouden kunnen ontstaan."
De Bakker is niet de enige
die zich vergiste. Want een
scherpe mijn had natuurlijk
nooit in het leslokaal terecht
mogen komen, met of zonder
O. Uit het onderzoek stijgt een
scala aan blunders op. Onver
schilligheden bij het hanteren
van de talloze procedures,
richtlijnen en regels. Het niet
of ten dele uitvoeren van op
drachten. Slordig administre
ren.
Zo werd de ramp de afslui
ting van een reeks gebeurte
nissen, een mixture van pure
toevalligheden en stommitei
ten, die het meest macabere
brein niet had kunnen beden
ken. „Als het niet echt was ge
beurd, zou niemand het ver
zinnen", aldus een nog steeds
onthutste minister De Ruiter.
Elke handeling gaat over
duizend, niet altijd even geïn
teresseerde schijven en bij el
kaar waarborgen ze slechts
een papieren veiligheid. Die
indruk blijft over na lezing
van de wijze waarop in de
krijgsmacht aantoonbaar is
omgesprongen met de veilig
heidsvoorschriften. Hoe vaak
is het goed gegaan?