Aanval van Robbe de Hert op filmbeleid in België
Celine heeft plezier
in zijn dodendans
VERSCHILLEN
itSÊÊssa
OPLOSSING
haatsen
Prettig weekeinde
Tweede deel Duitse trilogie vertaald
Reis
Smaad
iicky Luke: Daisy Town
Suske en Wiske: De Gouden Ganzeveer
gwsereEE EN
IM hettelvk
Cmima Odtii een trap\
'op mm hmtiinntf tuin
in hél "Boihuiijévertelde
de lotelini litn tyxhiedenü aan,
4e beroemde xhryver.
Hendrih lonstiente
Qi'tn ma nmi inwin TTiin
iPpie Happie: Houdt van een lekker toetje
Boes
T4.
lEDAKTIE LEON KRIJNEN JULi 1983
T3 PAGINA GIDS 2
In de bioscopen is overdui-
I delijk bet zomerseizoen aan-
I «ebroken met een program-
I „,3 van veel prolongaties en
I vooral reprises. Grand
I Theater in Breda brengt
[£s uns et les autres" al-
I weer terug, thans met Dol-
I dy-stereogeluid. Voor dege
nen die deze meeslepende
vertoning over drie genera-
Lies in vier wereldsteden
I van Claude Lelouch nog
!s niet hebben gezien of
I opnieuw willen zien.
Cinesol 1 in Breda komt
jeifs terug met „The Sound
j Music" uit 1965 van Ro
bert Wise. Groots opgezette
Rodgers and Hammerstein-
musical over de Oostenrijk
se familie Von Trapp en
haar onschuldige gouver
nante (Julie Andrews), die
het hart van vader (Christ
opher Plummer) en kinde
ren wint. Goed gezongen en
gedanste onzin in fraaie
landschappen.
Cinesol 2 in Breda gaat
verder met „Ghandi" van
Richard Attenborough. In
Cinesol 3 draait „Sophie's
Choice" met Meryl Streep
als de Poolse vrouw met een
concentratiekamp-verleden
nog door. De huiveringwek
kende Nederlandse thriller
„De lift" wordt geprolon
geerd in Casino 3 in Breda,
City 2 in Roosendaal, Cine-'
m'actueel 3 in Bergen op
Zoom en De Koning van En
geland in Hulst.
Mignon in Breda gaat
verder met de vertoning van
„The Dark Crystal", opzien
barend uitziend griezel
sprookje van de makers van
de Muppets. Casino 1 in Bre
da vertoont opnieuw „The
seawolves" uit 1980 van An
drew V. McLaglen over
spionage in de Tweede We
reldoorlog met o.a. Gregory
peck, Roger Moore, David
Niven en Trevor Howard.
In Casino 2 wordt „An of
ficer and a gentleman" met
Richard Gere nog steeds ge
prolongeerd. Als nachtfilm
draait hier „The boys from
Brasil" van Franklin Schaf -
ner uit 1978 naar het boek
van Ira Levin met Gregory
Peck als voormalig nazi-lei
der en Laurence Olivier als
bejaarde nazi-jager.
„First Blood" met een
agressieve Sylvester Stallo
ne is nog te zien in Roxy 1 in
Bergen op Zoom en De Ko
ning in Hulst. De horror
film „Evil Dead" draait in
City 1 in Roosendaal en Ro
xy 2 in Bergen op Zoom.
Charles Bronson is in Luxor
in Terneuzen te zien in „10 to
Midnight". De Koning van
Engeland in Hulst vertoont
„One from the heart", de du
re Las Vegas-liefdesge-
schiedenis die Francis Ford
Coppola arm maakte.
OOR HANS LUTZ
de tweede keer in vijtentwin-
gaat de Waterpoort in
tijdelijk open voor het pu-
dat er tot en met 31 augustus
entoonstelling van rond hon-
vijftig exclusieve oude schaat-|
lantreft (zondags van 12 tot
en de andere dagen van 101
.30 en 14 tot 18 uur).
vue
revue-artiesten hebben in
ijk gewoond (Henri ter Hall,
Buziau, Siem Nieuwenhuy-
Roosje Koehler). Museum
ijk (Tollenshuis) brengt nu tot|
et 18 september een tentoon-j
g over de opkomst van de
in Nederland en haar ont-
iling in de twintigste eeuw
rdags van 11 tot 17 uur, dins-
tot en met vrijdags en zon-
van 14 tot 17 uur).
oningen
rdag begint In het koor van de.
nikerk in Groningen een ten-
itelling rond de daar in de
le helft van de zestiende eeuw
jebrachte muurschilderingen
ragmenten uit het leven van
De tentoonstelling, die tot
et 24 juli duurt, is georgani-
door een werkgroep van het
inger Instituut voor Kunstge-
denis, die aan de hand van
en tekst interessante bijzon-
iden geeft over de vijftien
tellingen (zondags van 14 totj
r en dinsdags tot en met za-
gs van 12 tot 17 uur).
Blokker e.a.
n met 15 augustus zijn in de
aton Schiphol Inn te Hoofd
beeldhouwwerken van Josi-
oin en pentekeningen bij IJf
er te zien.
isine Croin, kleindochter van
nstschilder Jos Croin, begon j
carrière in Saigon, de toen-
ie hoofdstad van Zuid-Viet-
Zij bezocht hier gedurende
jaar de kunstacademie. Zij
Igde haar opleiding in Lau-
i en voltooide deze aan de
klijke Kunstacademie in Den
nu in Parijs wonende en
inde Josine heeft al inferna
le erkenning gekregen. In
behaalde zij de eerste prijs
beeldhouwen tijdens de Sa-
_es arts en Europe' in Brus-
!en jaar later won zij op de
d'Arts et d'Esthétique d'Eu-
de zilveren medaille voor
houwen
or IJf Blokker, reclameteke-
illustrator en musicus, die
sr vooral bekendheid kreeg
'esentator van radio- en tele-
irogramma's is deze exposi-
jn eerste De 25 pentekenin-
an zijn hand hebben alle be
ing op Nederlandse kerken,
vrijdag 12 en zaterdag 13
stus zal Josine Croin van
tot 16.00 uur het beeld dat
n IJf Blokker heeft gemaakt,
ïlmaken. Het publiek is hierbij
3m. De toegang tot de exposi-
gratis.
door Ad van Poppel
LEUVEN - De Belgi-
jsche cineast Robbe de
I Hert (o.a. maker van De
Witte) heeft zijn erva-
ringen in de Vlaamse
film-wereld in een
boekje doen verschij-
I nen.
„Het drinkend hert bij
zonsondergang, het Jungle
Boek van de Vlaamse film",
heet het, en heeft als rode
draad de belabberde finan-
ciële situatie voor de film
makers, en zijn strijd tegen
de gevestigde film en BRT-
orde. En dat alles in een ver
moeiende toffe-jongens-
j aan-de-bar stijl. Echt nieuw
is het allemaal niet wat hij
vertelt/schrijft.
„Na het succes van „De
Witte" waren de poorten
van het aards paradijs voor
ons opengegaan, maar daar
achter bleek een woestijn te
liggen van onkunde, verach-
I ting voor de kunst en
vriendjespolitiek. Hier ging
men - voor een handvol dol
lars - over lijken". Aldus De
Hert geciteerd op de achter
van zijn boek. De Hert
I is een filmbeest, staat er dan
verder. „Eerst had je films
I als De Bom, de Dood van een
Sandwichman en Le filet
Américain: controverse ge
noeg, publiek te weinig. Dan
met De Witte de commercië-
I le doorbraak, de doorbraak
naar de woestijn van hier
boven dus. In die woestijn
preken helpt niet: De Hert
verwisselde even de camera
voor de pen en richt zich tot
bet publiek met een boek vol
ongenoegen".
Film zit in België in het
I verdomhoekje. De eerste de
beste kermiskoers krijgt
meer aandacht in de pers,
Jan de prijzen die de cineas-
in het buitenland win-
I nen, stelt De Hert. Hij kan
het weten, hij won er toch al
een aantal. Vanaf het begin
van zijn carriere heeft De
Hert eigenlijk geldnood ge
rend. Hij ging werken om
aan geld te komen voor de
film. Twaalf ambachten en
dertien ongelukken. Kwam
uiteindelijk bij de film-busi
ness in Antwerpen. Hij poet-
ste de gevel van de bioscoop.
Free Cinema blijkt later
Ne uitkomst te zijn. De Hert:
Men moest dus geen multi
miljonair meer zijn om films
'■e maken, of relaties hebben
Robbe de Hert: jongensboek.
in het filmmilieu om zijn
ideeën en overtuigingen vast
te mogen leggen op de pelli-
cule". In die periode werkte
De Hert als bediende op een
expeditiekantoor, en kreeg
het in zijn hoofd de bazin om
100.000 frank te vragen voor
een camera. De dame stem
de toe en de eerste kortfilm
„Twee Keer Twee Ogen"
van Robbe De Hert was een
feit. Toen al onder de naam
Fugitive Cinema.
Vervelend
De Hert koos wel de moei
lijkste weg van de alterna
tieve film, De Hert in zijn
boek:
„Nu moet ik wel toegeven
dat wij vervelend konden
doen. We weigerden bij
voorbeeld detaxatiefilmpjes
te maken; dat zijn onschul
dige reisdocumentaires van
ongeveer tien minuten, min
of meer professioneel ge
maakt, die reëel weinig of
geen geld kosten, maar op
papier des te meer. Nadien
kon je dan genieten van een
forse tegemoetkoming van
het ministerie van economi
sche zaken. Er is in dit
kleine land al zo weinig geld
om films te maken, dat wij
jarenlang met lede ogen
hebben moeten toezien hoe
jaarlijks tientallen miljoe
nen door inspiratieloze kort
films (en actualiteiten
filmpjes) werden opgeslorpt.
In tegenstelling tot wat men
beweerde, waren deze films
helemaal niet arbeidsinten
sief, en gaven ze aan de jon
geren niet de kans om zich te
„ontplooien" of te „manifes
teren" zoals men te pas en te
onpas beweerde".
„In 1981 slorpten deze
films zelfs 99% van het film
budget van economische za
ken op. De langspeelfilms
die écht arbeidsintensief
zijn, en waarbij men werke
lijk moet laten zien wat men
kan, blijven in de kou
staan", aldus De Hert.
Ook van de kant van de
producenten moeten de Bel
gische cineasten niet te veel
heil verwachten. De Hert:
„Zeggen dat de producenten
aan de basis liggen van de
Belgische cinema, dat is wat
te veel gevraagd. Na elk (re
latief) succes staat iedere
gerenommeerde cineast op
nieuw voor een muur van fi
nanciële problemen. Telkens
weer is het de cineast(e) die
geld zoekt om een project op
te starten, die alle voorbe
reidende risico's neemt. Pas
als de minister getekend
heeft komen de producenten
met centen over de brug, en
dan nog".
In 1976 werd De Hert aan
gepord om een remake van
„De Witte" naar het boek
- FOTOARCHIEF DE STEM
van Ernest Claes te maken,
en toen de producent, André
Thomas, hem vroeg of hij
een regisseur voor die rema
ke wist, zei De Hert, met een
paar borrels achter de kie
zen „ik". In 1980 kwam de
film uit, en was warempel
een commercieel succes.
Maar het meeste geld bleef
in de distributie-sector han
gen. De Hert: „Maar wie nu
denkt: dat ons broodje na
deze tour-de-force (is De
Witte) gebakken was slaat
de bal mis".
De Hert had dan wel prij
zen gewonnen met de film,
het was dan wel een finan
cieel succes, maar dat bete
kende nog niet dat iedereen
nu op De Hert afstevende
met aanbiedingen. Hij
maakte voor de BRT wel
„Het leven dat wij droom
den" en kon, omdat hij lang
genoeg in vaste dienst ge
weest was (zes maanden)
voor het eerst een werkloos
heidsuitkering ontvangen.
Samenwerking
Voor de toekomst ziet De
Hert vooral een uitweg uit
de malaise door de samen
werking tussen film en tele
visie.
De Hert: „Alleen het bun
delen van krachten en fi
nanciële middelen kan de
kwaliteit van onze films en
tv-programma's verhogen".
En: „De beeldexplosie zal
nog toenemen. Als de over
heid niet wil dat we morgen
allemaal overschakelen
naar de BBC, Antenne 2 of
RTL, omdat die kwaliteit le
veren (van welke orde ook)
en wij niet, dan zal de over
heid in die materie haar
verantwoordelijkheid moe
ten opnemen en vechten
voor het behoud en het ver
hogen van de eigen kwali
teit. Daarom is een bunde
ling van krachten noodzake
lijk (via het beeldproduktie-
fonds.
„Of wil men ons mond
dood maken?" besluit De
Hert „Dan moeten ze het nu
zeggen. En dan wil ik mor
gen géén verkeerd woord
meer horen over mijn
drankcapaciteiten. Ik help
mezelf dan wel naar de klo
ten. En dan zal het mijn
schuld niet zijn dat Van
Miert meer en meer op een
Bobby Ewing wil trekken,
Schiltz op een Blake Car-
rington En Tindemans op
J.R., om nog enig succes te
hebben bij het Vlaamse
volk. Een volk, dat met de
dag apatischer wordt.
Amen".
Als je het toffe-jongens-
Antwerps-achtige taaltje
wegdenkt, dan blijft er een
wrang beeld over. Ook niet
leuk, maar door de wrang
heid wellicht harder overko
mend. Zoals het boek er nu
is, lijkt het meer een jon
gensboek, waarin de held -
Robbe de Hert - ondanks
zichzelf, en ondanks de te
genwerking uit de gevestig
de orde, het tenslotte toch
maakt en een commerciële
succesfilm aflevert. Mis
schien zit daar nog wel een
scenario voor een nieuwe
Vlaamse film in.
„Het drinkend Hert bij
Zonsondergang, Het Jungle
Boek van de Vlaamse Film".
Door Robbe de Hert, uitge
verij Kritak-Leuken. In Ne
derland van Gennep-Am
sterdam. Prijs 22,-.
BOEKENBOEKENBOEKENBOEKENBOEKEN
BOEKEABOEKENBOEKENBOEKENBOEKENBOEK
door Henk Egbers
„Niet Onze Lieve Heer deelt de
lakens uit, maar de duivel. De
mens, de natuur is afstotelijk,
bekijk het maar eens goed, het
leven van vogels, het leven
van dieren".
Dat zei de roemruchte fran
se schrijver-arts LOUIS-
FERDINAND CéLINE (1894-
1961), in een interview één jaar
voor zijn dood. Zijn boeken,
bewonderd en verguisd, ilu-
streren deze uitspraak.
„NOORD" (Nord, 1960- uitg.
Meulenhof 1983- 45,-), het
tweede deel van de zogenaam
de 'Duitse trilogie', is een on
verbloemde zelfrechtvaardi
ging bij de ondergang van Hit-
Iers' Derde Rijk, waarmee hij
zich als rascist verwand voel
de. Voor wie van kluiven
houdt.
Na de vertaling van D'un
chateau l'autre (Van het ene
slot naar het andere) heeft
Frans van Woerden nu ook
Nord vertaald. Een intensief
en inventief stuk werk, omdat
Céline een hijgerig soort proza
schrijft, voorzien van puntje
puntjes..en daarbij in een
directe spreektaal beelden,
woordspelingen en associaties
"drumt" op het thema dood en
verderf. Het derde deel (Rigo-
don) moet nog in het Neder
lands verschijnen. Céline vol
tooide dat op de dag van zijn
dood (1 juli 1961) waarvan de
commotie door Hemingway
werd aangegrepen als dek
mantel voor zijn zelfdoding.
In deze trilogie heeft hij, ge
durende de laatste jaren van
zijn leven toen hij terugge
trokken leefde in het Franse
Meudon, op een apocalypti
sche manier beschreven hoe
hij vanuit Frankrijk, via
Duitsland vluchtte naar Dene
marken (het Noorden). Het ligt
wat voor de hand om te spre
ken van Jeroen Boschachtige
taferelen. Céline, de collobora-
teur vlucht; maar voor geen
enkele partij werkelijk grijp
baar. Op weg met zijn nieuwe
vrouw, de danseres Lucette,
kat Bébert en vriend en ven
noot in het kwaad, de filmac
teur Le Vigan (Robert Coquil-
lard).
Als hij in 1945 in Denemar
ken aankomt wordt hij bijna
anderhalf jaar vastgehouden
in een gevangenis in Kopen
hagen. Daarna woont hij tot
1951 aan de Baltische zee,
waarna hij zich weer vrij in
Frankrijk kan bewegen. Om
streden tot aan zijn dood.
Vooral zijn anti-semitische
geschriften (overal, behalve in
Nederland, verboden) zetten
kwaad bloed. In Noord krijgt
bijvoorbeeld de Anne Frank-
adoratie een veeg uit de pan.
>■1
„In heel oude kronieken
dragen oorlogen een andere
naam; de reizen der volkeren...
een term die nog geheel en al
passend is, denk maar aan ju
ni '40, het Franse volk en leger
maakten toen in één ruk de
reis Bergen-Op-Zoom-Pyre-
j neeën... stevig in de broek
schijtend, volk en leger... bij de
Pyreneeën kwamen ze weer
bij elkaar, allemaal!... Fritz en
Francois!... streden niet
meer,dronken, gingen lekker
zitten, vielen in slaap... einde
reis!... nu breng ik u weer naar
Baden-Baden... wanorde, bric-
a-brac van gedachten!...".
In Baden-Baden verblijven
ze temidden van een decaden
te nazi-elite, een ondergaande
kerk, feestvierenden om Hit-
Iers' ondergang, hoeren en
geestelijk- en lichamelijk
kreupelen. Dat "feest" wordt
vervolgens in Berlijn voortge
zet, terwijl de RAF met bom
men de burgerbevolking uit
moordt en de Russen de stad
bedreigen.
Het is geen reisverslag. Cé
line stapelt persoonlijke im
pressies op elkaar; haakt in op
uiteenlopende literaire gege
vens en is voortdurend bezig
zichzelf vrij te pleiten, door
aan te tonen hoe schofterig al
le anderen zijn... „Neem bij
voorbeeld mezelf, beschuldigd
geld te hebben aangenomen
van de Duitsers... fortuinen!...
en niet één aanklager, nee
honderden, van alle partijen
en goed ingelicht!...Cousteau,
in dienst van Lesca, Sartre, de
verzetstrijder van het Chate-
let, mijn vertaler Aragon en
duizend anderen! en Vail and
Goncourt die zo'n spijt heeft,
er maar niet overheen komt...
hij had me recht voor de loop
van zijn geweer!., ik mag er
trots op zijn, ik ben in de lijn,
even gehaat aan de ene kant
als aan de andere... ik mag wel
zeggen, zonder overdrij ving,
dat de lijn der Geschiedenis
dwars door me heenloopt...".
Het boek Nord heeft ver
schillende processen wegens
smaad aan zijn broek gekre
gen. Later zijn er daarom per
soonsnamen gewijzigd. De
perversiteit, decadentie en be
schuldigingen zijn in de tekst
niet van de lucht. Zelf vind ik
dat zo'n dikke 400 pagina's
nogal veel van het "goede"; ta
melijk vermoeiend. Als je een
literaire vorser bent, die alles
wil weten over het wie, wat en
hoe dan is het mogelijk om te
blijven proeven. Er zijn 25 pa
gina's met noten toegevoegd.
Céline veegt zowel met de
Fransen als de Duitsers de
vloer aan. De hele westerse
beschaving gaat in Noord naar
de bliksem. Het hoeft nauwe
lijks betoog dat hij ook naar
Nietzsche geluisterd heeft. Dat
daardoor ook het theatrale
Wagneriaanse effect hem niet
vreemd is. Maar de ondubbel
zinnige droge mystificatie bij
Stendahl had ook vat op hem.
Hij wil heroïsch ten onder
gaan. „Ik heb plezier in mijn
dodendans, alsof 't een gewel
dige grap is. Iedere keer als ik
het onherroepelijk einde moet
uitbeelden hoor je mensen die
schaterlachen... De wereld is
een grap; de dood is grappig.
Daarom zijn mijn boeken hu
moristisch en ben ik eigenlik
een olijkerd", heeft hij in een
interview gezegd. De nar van
de ondergang!
Ik hou niet van Céline en
zijn methode. Het mag alle
maal nog zo knap gedaan zijn,
ik denk niet dat op dit moment
de wereld behoefte heeft aan
dit soort mensen. Maar Sartre,
die zijn vriend niet was, heeft
ook gezegd, dat alle mensen
vuile handen hebben. En het is
best een teken aan de wand
dat Céline juist de laatste ja
ren weer zon belangstelling
krijgt. Misschien een wat mo
raliserende conclusie. Maar
dat moet dan maar!...
.-y, allebei \maar het bureau
«IJteT Bureau \is drie dagen
tegen I lopen hier-
i mrgeant I vandaan...
je voor
stelde slu/t/ngs-
w&.
SM> BOY. WAT ZIT 1
2EE1EKDE-
•qjqauuoz uappiui oi4.inap ^uequaAoq
6 's^qoaj aiuq 8 's^qoaj uiq i 's;qoaj uappiui
9 quejq ;aui pueq g 'japuo uappiuqaoA f 'sajj
do ïaqqa g 'doqos uba ^eApueq z 'squq qaz i
