Amerikanen leven langer maar worden niet ouder Huisbe door h DE STEM IAADV Nieuwsfeiten zomer 1958: Het weer van zomer 1958. Volgende aflevering: DINSDAG 28 JUN11983 PAGINA Klokslag Moord De manier van theezetten! NSPAG 28 JUNI 19f Enige vakbond ran handels reizigers stopt definitief BlOTlM PAGINA TWEE T5 DAGBLAD VOOR ZUIDWEST NEDERLAND Jaargang 123 Nr. 20.164 Uitgave Uitgeversmaatschappij De Stem b.v. Directie Drs. J.H.M. Brader Hoofdredactie L. Leijendekker H. Coumans Breda - Hoofdkantoor Spinveld 55 Postadres: Postbus 3229 4800 MB Breda Telefoon: voor directe verbinding zie onder betreffende afdeling Algemeen nr. 076-236911 Telex: 54176 Kantooruren ma. t.m. vr van 8.15-17.00 uur Bankrelaties Postgiro 1114111 ABN rek. 520538447 NCB rek. 230301584 Raborek. 101053738 Handelsregister 27420 Centrale redactie Breda Nieuwsdienst 076-236883 Stadsredactie 076-236880 Sportredactie 076-236884 Lezersservice Inlichtingen over Stemreizen en promotie: 076-236911 Fotoservice: 076-236573 Abonnementen Betaling 076-236347 20,49 per maand 61,15 per kwartaal 238,00 perjaar Postabonnementen met toeslag Nieuwe abonnees: opgave bij elk rayonkantoor en servicepunt. Ook telefonisch of d.m.v. bon in de krant. Bezorgklachten Voor telefonische meldingen zie onder betreffend rayonkantoor. Rubriek 't Kleintje Opgave 076-236538, 236381 236244 tot 17.00 uur 2 dagen voor plaatsing Grote advertenties Algemene informatie over mogelijkheden en tarieven: 076-236881 Regionale informatie: alle kantoren Postadres: postbus 3229, 4800 MB Breda Afsluitti]d adv.: 09.00 uur één dag voor plaatsing; maandagkrant vrijdag 12.00 uur in Breda Overlijdensberichten 076-236442. Buiten kantooruren ma. t/m vr. van 19.00-20.30 uur en zo. van 18.30-21.30 uur 076-236394/236911 Debiteurenadministratie Advertenties 076-236227 Rayonkantoren Bergen op Zoom Zuivelstraat 26, 4611 PJ Tel. (alle afd.) 01640-36850 Kantooruren ma. t/m vr. van 8.15-17.00 uur Breda - Stadskantoor Nwe. Ginnekenstraat 414811 NN. Abonnementen 076- 236322. Overige afd. 236326. Kantooruren ma. t/m vr. van 8.15-17.00 uur Bezorgklachten 076-236888 ma. t/m vr. 8.15- 18.00 uur, za. 8.15-17.00 uur Etten-Leur Markt 28, 4875 CE Tel. (alle afd.) 01608-21550 Kantooruren ma. t/m vr. van 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur Goes Klokstraat 14461 JK Tel. (alle afd.) 01100-28030 Kantooruren ma t/m vr. van 8.15-12.30 en 13.30-17.00 uur Hulst Steenstraat 14, 4561 AS Tel. (alle afd.) 01140-13751 Kantooruren ma t/m vr. van 8.15-12.30 en 13.30-17.00 uur Oosterhout Arendstraat 14, 4901 JK Tel. abonn. en adv. 01620-54957 Tel. redactie 01620-51800 Kantooruren ma. t/m vr. van 8.15-17.00 uur Roosendaal Molenstraat 45, 4701 JN Tel. (alle afd.) 01650-37150 Kantooruren ma. t/m vr. van 8.15-17.00 uur Terneuzen Nieuwstraat 9, 4531 CV Tel. (alle afd.) 01150-17920 Kantooruren ma t/m vr. van 8.15-12.30 en 13.30-17.00 uur Vlissingen Torenstraat 4381 ET Tel. (alle afd.) 01184-19910 Kantooruren ma t/m vr. van 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur Ik mag altijd graag over weten schap en ontdekkingen en zo le zen. Wetenschap is in aanleg een blije aangelegenheid. Ze kan alleen maar voortschrijden. Als het goed is gaat wetenschappe lijk nieuws er ook altijd over dat ze weer iets gevonden hebben op een of ander ongemak, of weer iets zijn gaan begrijpen van een duister verschijnsel. Wie op wetenschappelijk terrein met sombere berichten komt is hoog uit een „deskundige". Een we tenschapper daarentegen is een opgewekt iemand, die verliefd is geraakt op een probleem en er een hechte relatie mee probeert aan te gaan, opdat het zich voor hem zal ontsluiten en hem geluk kig zal maken. Wonend in de Verenigde Staten kom ik als belangstellende in de vorderingen van kennis en techniek helemaal aan mijn trekken. Want Amerika is niet alleen nog altijd wereldleider op bijna alle we tenschappelijke terreinen, kranten en andere media in het land hebben ook de goede gewoonte om onafgebroken te berichten over wat die ontelbare man nen en vrouwen in talloze laboratoria en in het veld" aan het uitdokteren zijn. Elke dag brengt weer een lawine van informatie uit de wetenschapswereld en van de laatste dagen herinner ik me nog het enthousiastme (maar niet meer de boodschap) van een blijmoedige dierge- dragskundige die heeft ontdekt waarom bepaalde soorten herten, als ze zijn op- geschrikt, tijdens het wegrennen hun staartje optillen zodat de witte onderkant van dat lichaamsdeel als een opvallend vlaggetje door het struikgewas danst. Een andere veldonderzoeker heeft zo juist uitgevogeld hoe en waarom bomen met elkaar praten en een historisch-bio- loog is er achter gekomen dat iemand die niest al eeuwenlang en in vrijwel alle beschavingen „gezondheid" krijgt toe gewenst, omdat een nies gevolgd kan worden door een hersenbloeding. Maar het gezelligste nieuws kwam de ze week wel van de Amerikaanse geron- tologen, de lui die alles weten over ouder worden. Tijdens een bijeenkomst van de Vereniging voor de Vooruitgang van de Wetenschap" (volgens mij een pleonasme) in Detroit, hebben geronto- logen van alle Amerikaanse universitei ten vastgesteld dat zich plotseling een sterke stijging voordoet in de menselijke leeftijdsverwachting. Althans binnen de Verenigde Staten. „Met historisch nog nooit vertoonde snelheid daalt het sterftecijfer onder vooral de oudere Amerikanen aldus de statistische ontdekking. Nu nog worden Amerikaanse mannen gemiddeld 69 en vrouwen 74 jaar oud. Twee jaar geleden kwam men al tot de berekening dat in het jaar 2000 de mannen op gemiddeld 73-jarige en de vrouwen op 81-jarige leeftijd zullen doodgaan. Maar vandaag, nauwelijks twee jaar later, kunnen de jongste ouderdomsgegevens alleen maar tot de conclusie leiden dat rond de komende eeuwwisseling de doorsnee overlijdende heer 74,3 jaar zal zijn ge worden en de dooreengenomen ster vende dame de gezegende leeftijd van 86,3 lentes zal hebben bereikt. Tijdens het wetenschappelijk congres in Detroit zei prof. Eileen Crimmins uit Californië dat de grote afname van hart aanvallen, hersenbloedingen, ernstige suikerziekte, dodelijke verkeersongeval len en moorden, de toename van sterfte aan kanker meer dan goedmaakt en der halve verantwoordelijk is voor de alge meen verlengende levensduur in Ameri ka. Prof. Leonard Hayflick uit Florida stelde de toenemende taaiheid van de Amerikanen als volgt voor: „De grafiek van de menselijke levensverwachting in de 1/S gaat er alsmaar vierkanter uitzien. Bijna iedereen die geboren wordt blijft ook leven en steeds meer mensen wor den heel oud. De biologisch maximaal haalbare leeftijd echter, die ergens tus sen 100 en 110 ligt, die stijgt op zichzelf niet. Omdat de gemiddelde levenslengte naar het absolute maximum klimt, over lijden er steeds meer mensen op onge veer dezelfde hoge leeftijd. Dus als de gemiddelde levensverwachting 95 jaar zal geworden, valt statistisch ook bijna iedereen dood op de klokslag van zijn 95ste verjaardag. Prof. Hayflick kreeg bij deze voorbe schouwing van de menselijke mortaliteit in de 21ste eeuw de lachers op zijn hand. Zoals het hoort in het opgeruimde gezelschap van ware wetenschappers. Statistiek is dan ook wel een heel vermakelijke tak (of moet ik zeggen zijtak) van wetenschap. Wat te denken van mijn vrouw, die opgelucht zal zijn als ik de veertig zal zijn gepasseerd, om dat bij mensen die in Amerika tussen hun 20ste en 40ste le vensjaar overlijden de meest voorkomende doodsoorzaak moord is, moord vaker gepleegd wordt door een familielid of zelfs huisgenoot van het slachtoffer dan door een meer verwijderde bekende of door een vreemde, ik in de Verenigde Staten geen fa milie heb wonen en zij mijn vrouw dus) mijn enige huisgeno te is, en omdat als ik dus spoedig kom te overlijden, er naar alle waarschijnlijk moord in het spel en redelijkerwijs maar één ver dachte is. En rechters in Amerika zijn niet mals voor moordenaars al zijn ze nog zo vaak weduwe. Ru Van onze Haagt )EN HAAG - De Raac e verlaging van de mi jli wel zoveel jonger© en. Maar ondanks deze kriti oudt minister De Koninj jjn voorstel. MARC DE KONINCK Het theezakje redde de thee (Door Jan Koesen) „Thee heeft zoveel charme en toch is thee zo gewoon," zingt de STER-spot. En dat is al 4500 jaar het geval. Uitvinder wordt de Chinese keizer Shen Nung geacht, die in 2750 voor Christus tijdens een inspectietocht van zijn onmetelijke rijk een heet bad wil nemen. Als Shen zijn teen in de hete kuip zet, waaien er enke le blaadjes van een belendende struik in. Een heerlijke geur ver spreidt zich. Een tweede verhaal over de oor sprong van thee is dat van de monnik Bodhidharma die gezworen heeft zich zeven jaar aan zijn Indiase god te wij den, dag en nacht. Als na zeven jaar de oogleden even dichtvallen, wordt de monnik zo woest dat hij ze afsnijdt. Op de plaats waar de twee velletjes terecht komen, bloeien twee thee-struiken op. In een wat vreedzamer versie verdrijft de monnik zijn slaperigheid door op blaad jes te kauwen, van een theestruik ge plukt. De millennia snellen voorbij. De ganse wereld drinkt thee. Maar het kruid uit oeroude tijden zou toch in Nederland al lang de strijd met rivaal koffie hopeloos verloren hebben, als in 1958 niet het theezakje was geïntroduceerd. „Het zak je is de redding van thee geweest,zegt Bené Olthof, product manager van Dou- we Egberts in Utrecht. Op dit ogenblik zit 82% van de in ons land gekochte thee in een zakje. En hoewel steeds meer exotischer varianten op de markt komen, die in losse vorm worden ver kocht, ziet het er niet naar uit dat het zakje ooit van zijn troon gestoten wordt. „De nieuwe manier van theezetten," juichen de advertenties van de campag ne van 1958. Toch is het zakje al in 1904 ontdekt. De Amerikaan Thomas Sullivan gaat theemonsters uit zuinigheidsover wegingen verzenden in kleine, zijden zakjes. Tot zijn verbazing is er veel vraag naar. Thomas' klanten nemen niet de moeite de verpakking te verwijderen, maar gooien het geheel zo in het koken de water. De eerste zakjes zijn met de hand gemaakt, van katoen en zijde. In latere tijden gebruikt men geperforeerde cellofaan en tenslotte komt men uit op speciaal, volkomen neutraal, filterpapier. In 1958 wordt het zakje herontdekt en de vlucht ervan is fenomenaal. Theezakjes, zo doceren de adverten ties, hebben drie voordelen: je hebt geen blaadjes meer in de pot, het zakje drijft altijd boven waar de temperatuur van het water het heetst is en ten derde bevat ieder zakje een exacte hoeveel heid thee, zodat de thee van maandag precies die van vrijdag kan zijn. Zoals bij elke nieuwe vinding wordt er eerst gemekkerd. Je proeft die zakjes, zeggen verstokte thee-genieters. Het is niet waar! Er zit afval-thee in, aldus een hardnekkiger gerucht. Ook dat is niet waar, maar de beschuldiging is begrijpe lijk omdat de thee in zakjes veel fijner is, een poeder welhaast, dan gewone thee. jU00L In 1958 werd het theezakje opnieuw in gevoerd onder het motto „De nieuwe ma nier van theezetten". De campagne werd een succes. Het zakje heeft thee zelfs van de ondergang gered. De grove bladeren worden fijn gemaakt, omdat hierdoor het oppervlak vergroot wordt en de thee sneller en dieper trekt. Omstreeks 1600 maakt Nederland kennis met thee. De Oostindische Com pagnie kan maar niet genoeg aanvoe ren. De eerste thee kost f 600 per kilo. Grote promotor is „medicinae doctor" Cornelis Bontekoe die constateert: Thee suyvert het grove Bloedt, Verlicht de Herssenen van sware Dampen, Ge neest alle Duyselingen en Pijne des Hoofts, verjaeght de Dommigheyt, doet de Vreese wijeken, scherpt het Vernuft en Sterckt Venus handel. Dan slaat thee werkelijk aan. Een complete thee-cultuur ontstaat, elk land heeft zijn eigen ceremonie. Voor de Ja- Slechts de bovenste twee blaadjes van de theeplant worden geplukt bij de beste kwaliteiten. Bij mindere soorten worden overigens ook niet meer dan vier blaadjes van de cameliaplant geplukt. panners is thee zelfs een soort van ere dienst: en een Brit die om vier uur zijn high of low tea niet krijgt, vertoont subiet ontwenningsverschijnselen. Tegen 1840 bouwt Engeland snelle zeilschepen, klippers genaamd, die in nog geen hon derd dagen het kwetsbare kruid van Chi na naar Engeland brengen. Op die thee races worden weddenschappen afge sloten, de winnende kapiteins worden als goden vereerd. Maar ook Nederland kan er wat van. In de tuinen van de ri- chards verrijzen thee-koepels en servies en ritueel nemen verfijnde vormen aan. De belangrijkste theelanden zijn India en Ceylon. Ook Java en Sumatra zijn voor ons heel belangrijk geweest. Afrika komt de laatste jaren sterk naar voren met uitstekende theeën uit Kenia, Oeganda, en Tanzania. Maar thee wordt nu ook verbouwd in Japan, Pakistan, Turkije, Iran, Rusland, Argentinië en Brazilië. De theeplant is verwant aan de came lia. Om goed te kunnen gedijen heeft de plant een tropisch klimaat nodig en een vochtige, vruchtbare grond, bij voorkeur op een berghelling. Hoe hoger gelegen de plantages, hoe beter de kwaliteit. Thee is liederlijk goedkoop,zegt de eerder vermelde expert René Olthof. Het is een uiterst bewerkelijk produkt dat bo vendien zeer kwetsbaar is. Van elke plant worden slechts 2 tot 4 blaadjes, de bovenste, geplukt. Om de acht dagen komen de pluksters weer terug bij de zelfde plant. Eerst worden de blaadjes te drogen gelegd in rekken, vervolgens worden ze gerold, waarbij sappen vrijkomen die op elkaar kunnen inwerken. De derde be werking heet fermenteren. De nog groe ne blaadjes liggen twee uur in een voch tige omgeving waardoor ze bronskleurig worden. De bekende Chinese, groene, thee is niet gefermenteerd en de oolong- soorten slechts half. Fermenteren is eigenlijk een proces waarbij zuurstof in werkt. Tenslotte worden de blaadjes weer gedroogd in een machine bij een temperatuuur van 80 tot 90 graden, waarbij ze de zwarte kleur aannemen. Van 100 pond blaadjes is aldus nog 20 pond over. Dan worden ze in de beken de theekisten verpakt en verscheept. Thee kan op diverse manieren inge deeld worden, bijvoorbeeld naar land en zelfs district (Assam uit India, Darjeeling van de Himajala, Uva van Ceylon en Lapsang-souchong, Panyong, Chingwo en Keemun uit China.). Een tweede onderscheid is naar blad grootte en bladvolgorde. Orange Pekoe zijn de eerste zachte blaadjesPekoe de jonge, iets behaarde bladeren; Sou chong, de grotere bladeren en Flowery Orange Pekoe, de lichtgekleurde top- blaadjes (bekend als thee met witte puntjes). Als de thee is aangevoerd naar de veilingen en verkocht, moet hij nog gemeleerd worden. In Joure lopen voor Douwe Egberts heren rond met superfij ne neus en tong die onverbiddellijk hun oordeel geven. En dan komen we weer bij het zakje dat in 1958 her-ontdekt werd. „Losse thee, ook wel oma-thee ge naamd," zegt Olthoft van D E. „is goeddeels aan het verdwijnen. Het zakje voldoet aan de behoefte aan convenien ce foods, maar door de twee oorlogen is de vlucht van het zakje aanvankelijk be perkt geweest. We mogen eigenlijk wel zeggen, dat het zakje de redding van de thee is geweest. In Nederland wordt pakweg 80 procent van alle thee met zakjes gezet. Het populairst is bij ons wat we samenvatten onder de noemer Engelse melange, dan volgt Ceylon en de derde smaakmaker is Chinese thee. Soorten als Earl Grey, Keemun, Chingwo en Lapsang worden in ons land nauwelijks verkocht en maken slechts 15 procent van de handel uit, re den waarom ze bijna nergens in zakjes verkrijgbaar zijn. De zaken die er in ge specialiseerd zijn kunnen zich volgens Olthof slechts redden door een schan dalig hoge winstmarge van wel f 2 per pakje, en moeten het bepaald niet van de omzetsnelheid hebben. Volgens Olthof hebben D.E. en de andere theehandelaren Nederland pas koffie leren drinken door de koffie-auto- maat, en thee door het zakje. Door het zakje is preciezer theezetten mogelijk. Met losse thee wordt nogal wat „aange klooid", aldus Olthof. De een kiest 4 gram per titer, de ander 8. Bovendien halen de mensen niet na enige minuten de thee uit de pot, zodat de bittere stof fen kans krijgen zich los te maken. Hoe moet dan dan met thee-blaadjes? zat de bezorgde thee-minnaar zich afvragen. Die kun je toch moeilijk er na 4 minuten uitvissen. Het thee-ei, beveelt Olthof aan, maar hij geeft toe dat er maar wei nig goede thee-eieren in de handel zijn, en dat je voor een gewone pot orange pekoe een ei ter grootte van een tennis bal nodig hebt, omdat de blaadjes zo zwellen. De thee-consumptie neemt langzaam toe. Ook bij de jongeren is thee weer po pulair aan het worden. In de gouden ja ren (1950/60) gebruikte de Nederlander 800 tot 900 gram thee per jaar, nu is dat 670, in andere woorden: elke Nederlan der drinkt 2,7 koppen thee per dag. Vandaag vergadert de Ka ler over de verlaging van de iinimum jeugdlonen met ge- iïtllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllililllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinillllllllllllllllllllllllllllM liddeld ruim honderd gulden ruto per maand. CDA, VVD i PvdA vinden dat teveel ex- a bovenop het loon, dat jon- pren al moeten inleveren als korter gaan werken: 36 tot I uur. De fracties van CDA en VD bepalen vandaag pas jn definitief standpunt. [abinet akkoord Postbank komt r, maar zonder ;rootse opzet Van onze Haagse redactie en Haag - Het kabinet is het steren in een extra zitting in de ministerraad eens ge- orden over de hoofdlijnen Sin een 'afgeslankte' Post ank. Tussen de ministers Ruding inanciën), Smit-Kroes (Ver- ïer en Waterstaat) en Kort- Jls-Altes (Justitie) is een rocedure-overeenkomst ge- Ibten, die nog deze week naar j Tweede Kamer wordt ge tuurd. ;De Postbank, die gevormd rórdt door de samenvoeging én de gelddiensten van de TT, is al jarenlang een om- treden zaak. De bank zou in èzelfde positie moeten kun- len verkeren als de particu- ière banken, die in de oprich- itig van de Postbank een ge achte concurrent zien. ;Ook is over de bevoegdhe en tussen de ministers van 'Inanciën en van Verkeer en Waterstaat lange tijd strijd evoerd. Daarover is nu ook ■en akkoord bereikt. Minister Korthals (Justitie) Beft de opdracht de oprich- ing van de nieuwe bank, die a de toekomst niet de naam 'óstbank zal dragen wettelijk - formuleren. De bank zal 'venmin de grootse opzet krij- Bn, die vorige kabinetten er- an wensten te geven. De bank al in beperkte opzet wel klei- handelskredieten mogen 'erstrekken. loofiredacteuren IET Nederland Genootschap an hoofdredacteuren stemt ndanks principiële bezwaren n met de nieuwe overeen komst over publicatie van togramma-gegevens van ra io en tv, welke onlangs is ge iten tussen de NOS en de Tcior'.andse Dagbladpers. M Bert Haanstra maakt zijn film „Glas". De gele plaat voor de brommer wordt verplicht. U President Eisenhower stuurt mari niers naar de Libanon om Jordanië en Saoedi Arabië voor het westen te behouden. Ook Britse troepen lan den enkele dagen later. U De koninklijke familie van Irak wordt met een mitrailleur vermoord. m Ria van Veizen doet 1.12.3 over de 100 meter rugslag, een nieuw wereld record. j<r J U Faas Wilkes, 33 maai internatio naal, tekent contract bij Deportiva Levante uit Valencia. Zijn club VW laat hem voor 40.000 vertrekken. U De Amerikaanse atoomduikboot Nautilus vaart onder de Noordpool kap. Enkele dagen later herhaalt de Skate deze prestatie. U De eerste Amerikaanse maanraket ontploft na 77 seconden. De Russen kondigen aan eerder op de maan Ie landen. M Communistisch China valt Natio nalistisch China aan. Invasie van Quemoy wordt aangekondigd, M Nederland heeft 404.000 personen auto's, en dat is te weinig, waar schuwt de KNAC. m Gerrit Voorting herovert de gele trui die Wim van Est 24 uur tevoren in de Tour is kwijtgeraakt. Een natte, sombere, slechte zomer na een kletsnatte kwakkelwinter. Ne derland versombert: wanneer komt er weer eens een warme zomerJuni start koud. Op 13 en 14 juni wordt nog nachtvorst gemeten. Pas half ju ni wordt het wat behaaglijker, maar daarna is het snel weer mis. De hoogste temperatuur is al op 2 juni gepeild, bijna 28°. Juli is helemaal huilen met de pet op. Koud, nat, wei nig zon, op 11 juli zwaar onweer in Zuid-Limburg, 13 juli stormweer, eind juli veel regen. De temperatuur is dan niet boven 27° gekomen. En ook augustus is nat en somber. Pas op 6 september stijgt het kwik tot iets boven de 28". Van onze redactie binnenland UTRECHT - De Neder landse Vereniging van Handelsreizigers (NHRV) wordt per 1 juli aanstaan de geliquideerd. De 2.500 leden tellende vakbond, opgericht in 1874, Thee werd een hele cultuur, waaraas veeI tijd en geld werd besteed. Echtscheiding: de minister gaat heen. fan een onzer verslaggevers MlEDA - De bakker, huiswin- melkboer en groenteboer ■vi aan lluis bezorgen worden .getroffen door de benzi- ^"■Ifverhoging die aan bande vrijdag ingaat. Dit is v®rwachting van de EVO, f. A,gemene Verladers- en Jgen Vervoer Organisatie. Volgens de EVO drukt de ^•nzineprij sverhoging van cent in het algemeen ®r,°P de specifieke detail- del die gebruik maakt van nin!? ,aal 150 000 kleine- en o,g delgrote benzinebestelau- lW°lgens de heer L- H. Stu- :W>,Van de EVO leveren de e en middelgrote detail- ,drijven hiermee een hilB6 biidrage (ongeveer 40 1 en gulden) aan de extra

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 2