Pausbezoek geeft
Polen even kleur
SN
Van Aardenne en
stroomproducenten
nog niet uitgestoeid
Pinochet heeft nu zijn
mars van de lege pannen
ech
wm
OOK LAN1
JT1M
ACHTERGROND
Gesnoeid
Glijdend
Minimum
Nieuw begin
Naief
T
Pooling
Invloed
Virus
n§
,eden van
Charta 77
erhoord
onderden
rrestaties
ti Peru
a aanslagen
ZATERDAG 18 JUN11983
Tl 1
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Het lijkt
een vreemde vraag.
Wat is eerlijker? Alle
werkloze vrouwen
voortaan volledig recht
geven op een eigen uit
kering? Of alle sociale
uitkeringen extra ver
lagen?
Een vreemde vraag. Maar
CDA-Kamerlid Steef Weij-
ers wil 'm toch stellen.
Waarom? Het kabinet gaat
het stelsel van sociale zeker
heid op de helling zetten.
Niet alleen gaat het mes in
de uitkeringen, ook krijgen
vrouwen straks zelfstandig
recht op een werkloosheids
uitkering.
Nu hebben vrouwen wel
recht op een WW-uitkering.
Maar daarna krijgen ze al
léén een WW V-uitkering als
ze kostwinner zijn. Vrouwen
die een werkende echtgenoot
hebben krijgen dus geen
WWV-uitkering. Omdat dat
in strijd is met de gelijke be
handeling van man en
vrouw, hebben de landen in
de EG afgesproken vrouwen
vanaf 1985 zelfstandige
rechten in de sociale zeker
heid te geven. Dat is de zo
genaamde derde EG-richt-
lijn.
Het uitvoeren van die af
spraak kost wel vele hon
derden miljoenen guldens
per jaar. En dat terwijl het
kabinet uit geldnood van
plan is de minimum-uitke
ringen met zo'n vijf procent
te verlagen. CDA-Kamerlid
Steef Weijers vraagt zich af
of dat wel eerlijk is. „Nie
mand in Nederland durft de
vraag te stellen of het niet
verstandig zou zijn als we
het uitvoeren van die EG-
richtlijn (over de gelijkbe
rechtiging van vrouwen)
niet een tijdje zouden op
schuiven."
Daarom wil het CDA die
vraag maar op tafel leggen:
wat is eerlijker? Alle vrou
wen in 1985 zelfstandig recht
op een uitkering geven? Of
dat recht wat geleidelijker
CDA: willen vrouwen een klap
in de uitkeringen voorkomen?
invoeren, zodat het geld dat
de schatkist dan niet hoeft
uit te geven, gebruikt kan
worden om de minimum
uitkeringen te beschermen.
Weijérs weet dat zijn voor
stel niet met gejuich ontvan
gen zal worden door de
Emancipatie-raad en dat het
wel wat moeite zal kosten
om die EG-richtlijn gedeel
telijk in de ijskast te zetten.
Maar als de laagst-betaal-
den daarmee nu gespaard
kunnen worden? „Ik vind
dat we die vraag niet mogen
ontwijken en dit probleem
toch eens in ogenschouw
moeten nemen."
Het is niet de enige op
merkelijke uitspraak die de
sociaal-economische des
kundige van het CDA doet,
als de kabinetsplannen met
de sociale zekerheid onder
de loep genomen worden.
De plannen zijn bekend
(„Lou wat maak je nou?"):
het mes gaat in de uitkerin
gen, omdat het huidige stel
sel van sociale zekerheid on
betaalbaar is geworden. Het
aantal mensen met een uit
kering stijgt, terwijl het
aantal premie-betalers
daalt. Bovendien is het sys
teem „ouderwets". Willen
we in de toekomst nog iets
van sociale zekerheid over
houden, meent het kabinet,
dan moet er nu in het dure
systeem gesnoeid worden.
Een flink deel van de
plannen van CDA-staatsse-
cretaris De Graaf (Sociale
Zaken) kan op goedkeuring
van het CDA rekenen. Zo
vindt het CDA het goed dat
de periode die men straks
een werkloosheidsuitkering
(WW en WWV samenge
voegd) krijgt, afhankelijk
wordt gesteld van het ar
beidsverleden, oftewel het
aantal gewerkte jaren. Het
CDA vindt het wel jammer
dat het niet direct lukt om
écht naar het arbeidsverle
den te kijken, maar dat aan
de hand van de leeftijd van
een werkloze bepaald wordt
hoe lang die recht op een
werkloosheidsuitkering
heeft. Hoe ouder men is, des
te langer krijgt met een
werkloosheidsuitkering. Een
rechtvaardige zaak, vindt
Weijers.
Ook voor het deel dat
WAO-ers arbeidsgeschikt
(en dus „gewoon" werkloos)
zijn, gaat die beperking van
uitkeringsrechten gelden.
Het andere deel (de medi
sche arbeidsongeschiktheid)
wil het kabinet de komende
drie jaar buiten schot laten.
Maar na 1986 moet volgens
het kabinet toch de vraag
worden gesteld of het reëel
is dat medische arbeidson
geschikten tot hun 65ste jaar
een WAO-uitkering krijgen,
die een vast percentage (nu
80 procent, straks minder) is
van hun laatst-verdiende
loon.
De VVD wil die WAO-
uitkering tot aan het 65ste
jaar voor medische arbeids
ongeschiktheid per se niet
aantasten. Weijers denkt
daar anders over: „Is het
reeël dat een 23-jarige die
medisch arbeidsongeschikt
wordt tijdens het werk tot
zijn 65ste een WAO-uitke
ring krijgt" vraagt hii zich
Steef Weijers .eerlijk
af. Een andere gehandicapte
krijgt toch ook niet tot de
AOW zo'n uitkering die af
hankelijk is van het laatst
verdiende loon? Daarom wil
Weijers straks ook de WAO-
uitkering voor medische ar
beidsongeschiktheid lang
zaam maar zeker laten af
zakken naar bijstandsni
veau. „Niet zo snel als werk
loosheidsuitkering, maar
toch", zegt Weijers die vol
mondig toegeeft dat hij hier
mee lijnrecht ingaat tegen
de wensen die het CDA als
partij heeft uitgesproken.
Wel volgens het CDA-
programma is het invoeren
van „glijdende schalen" in
de WAO- en werkloosheids
uitkeringen. Mensen met
een minimum-loop krijgen
een uitkering van 70 procent
(die uitkering wordt wel met
half-jaarlijkse stapjes naar
bijstandsniveau afgebouwd
tijdens de periode dat men,
afhankelijk van de leeftijd,
zo'n uitkering krijgt). Maar
hoe hoger het laatst-ver
diende loon, des te lager
wordt het uitkeringspercen
tage dat een maximum heeft
van 60 procent van een bruto
jaar-loon van 68.120.
Weijers is \yarm voor
stander van deze „glijdende
schalen", die de hogere inko
mens meer laten inleveren
dan de lagere inkomens. De
VVD-eis dat dit systeem al
leen ingevoerd mag worden,
als er ook een „glijdende
schaal" wordt ingevoerd bij
de premie-betaling (het te
betalen premie-percentage
daalt dan als het inkomen
stijgt) wijst Weijers af.
Weijers heeft trouwens
meer plannen die precies het
tegenovergestelde zijn van
wat de WD wil. Het be
langrijkste politieke strijd
punt is de verlaging van de
minimum-uitkeringen.
De WD wil een forse ver
laging van de uitkeringen
(de ontkoppeling) en ook het
kabinet heeft al een extra
verlaging van de sociale uit
keringen met vijf procent in
het vooruitzicht gesteld. Die
plannen zijn bij het CDA in
het verkeerde keelgat ge
schoten en CDA-fractie-
voorzitter Bert de Vries
heeft daar al bijna het
zwaarwegende stempel „on
aanvaardbaar" op gezet.
Weijers legt uit waarom.
CDA en VVD hebben in het
regeerakkoord van het kabi-
net-Lubbers afgesproken
dat er tot 1986 zes miljard
gulden moet worden omge
bogen in de sociale zeker
heid. Met de grootscheepse
plannen van De Graaf
wordt dat bedrag nog niet
gehaald: er ontbreekt an
derhalf miljard gulden. Dat
geld zal dus moeten worden
gevonden door de sociale
uitkeringen met zo'n vijf
porcent te verlagen, heeft
het kabinet voorgerekend.
Weijers vindt die redene
ring verkeerd. De sociale
uitkeringen gaan de komen
de jaren toch al omlaag.
Want als er arbeidstijdver
korting wordt ingevoerd,
daalt ook het minimumloon
en daarmee ook de uitkerin
gen. Stel dat in 1986 gemid
deld een 36-urige werkweek
hebben en dus tien procent
korter werken en ook tien
procent minder loon krijgen,
dan dalen de uitkeringen
ook met tien procent. Om
daar dan nog eens vijf pro
cent bovenop te doen, omdat
het bedrag van zes miljard
uit het regeer-akkoord an
ders niet wordt gehaald,
gaat het CDA te ver.
Weijers twijfelt zelfs aan
de afspraak van zes miljard.
Legt het kabinet de af
spraak over de zes miljard
dan niet goed uit? Moet de
verlaging van de uitkerin
gen door arbeidstijdverkor
ting ook geboekt worden als
opbrengst om die zes miljard
te halen? Weijers wil die
vraag niet volmondig met
,ja" beantwoorden (Nijpels
zou hem direct in de kraag
grijpen), maar zijn voorzich
tig geformuleerde antwoord
(„niet bij voorbaat uitslui
ten") laat weinig twijfel mo
gelijk.
Dan de minimum-uitke
ringen. De leden van het
CDA hebben begin dit jaar
op een speciaal congres vast
laten leggen dat de laagste
uitkeringen minstens 70
procent van het netto-mini
mumloon moeten blijven.
Een uitspraak die op twee
manieren uit te leggen is:
moeten de uitkeringen in de
toekomst 70% van het mini
mumloon blijven, ook als
dat door arbeidstijdverkor
ting met tien tot twintig
procent daalt? Of moet het
ruim duizend gulden per
maand blijven?
Weijers zegt het niet te
weten, want wat is het so-
ciaal minimum nu eigen-
lijk? „Dat is een moeilijk
zaak. Hoort het bezit van
een kleuren-televisie daar
bij, of drie keer vlees in de
week? Ik durf daar op dit
moment geen uitspraak over
de doen." Het Tweede Ka
merlid voegt er nog aan toe
„niet als een misdienaar
achter de uitspraken van het
CDA-congers te lopen". Dus
wat die 70% betreft
Alles bij elkaar heeft
Weijers voldoende conflict-
punten opgesomd om een
lange ruzie met kabinet en
vooral WD te beginnen
Maar daarmee is de zaak
nog niet helemaal afgerond.
Weijers heeft nog een laatste
fundamenteel kritiekpunt
op de plannen van De Graaf,
die nu bij de Sociaal-Econo
mische Raad en de Eman-
ciaptieraad liggen voor ad
vies.
Weijers vindt dat de ver
anderingen die De Graaf wil
aanbrengen in de sociale ze
kerheid te weinig rekening
houden met het „traditione
le" gezin. Feit is dat in veel
huishoudens meer dan één
inkomen binnenkomt (ge
middeld zelfs 1,7 inkomens
per huishouden), maar dat
gaat vooral om nieuwe ge
neraties. Er zijn echter nog
steeds heel wat gezinnen,
met name de oudere genera
ties, waar in een huishouden
(gezin) maar één inkomen
binnenkomt.
Weijers: „Een modale
kostwinner (werkende va
der) gaat er met deze plan
nen wel erg hard op achter
uit als die een uitkering
krijgt. Vooral als je dat ver
gelijkt met huishoudens
waar meer dan één inkomen
binnenkomt. Ik vraag me af
of dat wel redelijk is. Bij de
laagst-betaalden wordt dat
opgevangen (door de gezins
toeslag), maar bij de inko
mens daarboven niet. Ik
weet nog geen oplossing
voor dat probleem. Maar
daar moet welk iets aan ge
beuren, want zo is het maat
schappelijk niet te verdedi
gen."
Door Leo van Vlijmen
LUTEK is een openhar
tig gesprekspartner, ook
al is hij communist. Hij is
echter boven alles Pool
en voelt zich derhalve
weinig verwant met het
Sovjetrussische systeem.
Een gesprek met Lutek is,
een juni '83, bijzonder treu
rig, ook al geeft het pausbe
zoek Polen weer heel even
enige kleur.
Het gesprek is in elk geval
nóg treuriger dan in augus
tus vorig jaar, hoewel toen
de oproerpolitie het centrum
van de hoofdstad - en van
vele andere Poolse steden -
onder een wolk van traan
gas bedekte.
Het gesprek is zéér veel
treuriger dan twee jaar ge
leden, toen er in ditzelfde
Warschau een partijcongres
werd gehouden, waarbij -
onder druk van de toen nog
legale vakbond Solidarnosc
- tal van hervormingsgezin-
den in de partij de boven
toon konden voeren. Bij
voorbeeld generaal Woj-
ciech Jaruzelski, in de zomer
van 1981 de meest populaire
communist in Polen, zowel
binnen de partij - hij kreeg
verreweg de meeste stem
men bij de verkiezingen
voor het nieuwe Politburo -
als daarbuiten. En ook Miec-
zyslaw Rakowski, de voor
uitstrevende hoofdredacteur
van het hervormingen
eisende weekblad Polityka,
toen al vice-premier, en we
gens zijn té progressieve in
stelling net niet in het Polit
buro gekozen, omdat de Sov
jetrussische 'Grote Broer'
daar aanstoot aan had kun-
nen nemen.
Het gesprek is uitermate
deprimerend vergeleken bij
vier jaar geleden, toen Karol
Wojtyla voor de eerste maal
zijn vaderland als paus be
zocht en Lutek, een goede
gesprekspartner bleek. Sa
men met hem kon men zich
verheugen over de bijna
kinderlijke vreugde die zich
van het katholieke Polen
meester maakte, een vreug
de die een nieuw begin leek
in te luiden.
In feite was het trouwens
een nieuw begin. De kritiek
van onderaf, die jarenlang
was opgekropt en die bij tijd
en wijle tot een felle opris
ping kwam nam na het eer
ste pausbezoek langzamer
hand de vormen van een
program aan. Dat gebeurde
op de eerste plaats buiten de
partij, in de onafhankelijke
vakbond Solidarnosc, maar
al spoedig ook binnen de
partij, waar degenen die niet
tot de groep van tienduizend
machtige functionarissen
behoorden, zoiets als in
spraak wensten.
Het volgende woord dat
viel was hervormingen. En
hervormingen waren nodig
in Polen. Op politiek niveau,
vooral ook op economisch
gebied en met name op ideo
logisch terrein. Dat vonden
33 miljoen Poolse niet-com-
munisten, dat vond ook 90
procent van de 2,5 miljoen
communisten die de Poolse
Verenigde Arbeiderspartij
toen telde.
Lutek behoorde tot die 90
procent, eigenlijk zelfs tot de
20 procent daarvan die zich
bijzonder voor hervormin
gen beijverde.
Lutek behoorde in 1980 tot
de optimisten, al werd hij
geen lid van Solidarnosc,
terwijl veel van zijn partij
genoten zich wél bij Lech
Walesa aansloten.
Lutek geloofde ook in juli
1981, tijdens het partijcon
gres, nog in een betere toe
komst voor Polen. Met het
traangas waarmee vorige
zomer de oproerpolitie tel
kens weer opnieuw vreedza
me demonstranten, arbei
ders, uiteenjoeg, verdween
ook langzamerhand Luteks
hoopvolle verwachting dat
de Polen aan een nieuw va
derland konden gaan bou
wen.
Nu, bijna wéér een jaar
later, verbaast Lutek zich
over zijn eigen naïeviteit.
Hij begrijpt echter waar
door hij zich heeft laten ver
blinden.
Nog nooit immers, sinds
1948, het jaar waarin Polen
in het Oostblok werd inge-
§i§
s -'ft
In Warschau grepen donderdagavond duizenden de
komst van de paus naar Polen aan om opnieuw van
hun aanhankelijkheid aan de periode-Solidariteit te
getuigen. - fotoap
lijfd, heeft dit land zulke in
telligente en hervormings
gezinde politici aan de top
gehad als op dit ogenblik.
Generaal Jaruzelski en vice-
premier Rakowski hebben
een team uiterst deskundige
medewerkers rond zich ver
zameld. Met dit team zal het
duo aan de top binnen drie
tot vijf jaar Polen tot een re
delijk welvarend land met
een tevreden bevolking
moeten kunnen maken.
Lutek heeft echter, even
als 36 miljoen andere Polen,
geen rekening gehouden met
de factor Grote Broer. Hij
heeft er niet aan gedacht dat
er in Polen dan iets kan ver
anderen, indien er eerst iets
verandert in de Sovjet-Unie.
Juist nu deze week het be
gin van het pausbezoek aan
Polen samenvalt met de zit
ting van het Centrale Comi
té van de Communistische
Partij van de Sovjet-Unie
heeft Lutek begrepen dat
zijn land moet wachten tot
dat er eindelijk in de Sovjet-
Unie iets gebeurt.
Hij heeft echter ook ont
dekt, dat er in de Sovjet-
Unie totaal niets gebeurt.
Lutek heeft in de korte pe
riode gedurende welke Po
len even op adem kon ko
men, ingezien, dat het Sov
jet-systeem slechts in stand
wordt gehouden om de klei
ne groep bevoorrechten die
aan de macht is.
En Lutek weet nu ook wat
het merendeel van het Pool
se volk allang begrepen had:
Polen dankt zijn socialisme
aan het feit, dat het de buur
van Grote Broer is.
Geen wonder dat Lutek,
nog steeds communist, op dit
ogenblik, als velen van zijn
landgenoten geen perspec
tief meer ziet. Geen enkel.
En hij beschouwt het bezoek
van de paus nauwelijks als
een troostend intermezzo.
Door Mathieu Kothuis
EEN belangrijke beslis
sing van de electriciteits-
produktiebedrijven be
treft de deelname aan
een zogenaamde lande
lijke „pooling" van de
productiekosten van
electriciteit in Neder
land.
Dat ook PNEM en de
PZEM daar in principe ja
tegen hebben gezegd bete
kent overigens nog wel iets
anders dan toegeven aan de
wens van minister Van Aar-
denne om te komen tot één
landelijk produktie- en
transportbedrijf voor elec
triciteit. Daar blijven deze in
de SEP samenwerkende
zusterbedrijven vooralsnog
mordicus tegen. Dat plan
wordt vooral als onnodig en
te kostbaar beschouwd. Het
gevecht daarover met de mi
nister is echter nog lang niet
beslist.
Die strijd over een drasti
sche herstructurering van
de nutssectoren water, gas
en electra duurt nu al enkele
jaren. Tot dat ene landelijk
werkend produktiebedrijf
werd overigens al enkele ja
ren geleden in principe door
de regering besloten. Minis
ter Van Aardenne (Econo-
goedkope energiekosten van
de PNEM. Door het ruim ge
bruik van kolen is de door de
PNEM opgewekte energie
een stuk goedkoper dan el
ders in Nederland.
mische Zaken) wil die lan
delijke fusering van de elec-
triciteitsbedrijven echter
onder druk van de buiten
landse electriciteitstarieven
versnellen.
Een niet onbelangrijk
overweging van de minister
is daarbij dat hij dan een
grotere greep krijgt op de
brandstoffeninzet, de tarie
ven, bouw van nieuwe cen
trales en dus ook op order
portefeuille voor de ketel-
bouwers in dit land. Vooral
die invloed van de overheid
op de hoogte van de tarieven
voor de grootgebruikers is
hierbij, in het kader van die
tarieven die in het buiten
land gelden, van groot be
lang.
De kritiek van EZ op de
landelijke produktiemaat-
schappijen is groot. De sa
menwerking binnen de SEP
op terreinen als brandstof
feninzet, electriciteitspro-
duktie en ombouw op kolen-
stook, noemt EZ te traag. Zo
ook de besluitvorming over
de nu bereikte pooling van
de produktiekosten. Tijdens
de betreffende SEP-verga-
dering uitte de directeur-ge
neraal energie van het mi
nisterie van EZ de nodige
kritiek op de produktiebe-
drijven. De termijn van in
voering van het poolingsys-
teem, 1 december '86, noem
de directeur-generaal G. H.
B. Verberg veel te lang.
Toch is die pooling in de
produktiekosten wel een
stapje in de richting van een
beter gestructureerde ener-
gieropwekking in dit land.
Die pooling komt er volgens
PNEM-directeur ir. J. M. W.
van Rooij onder andere op
neer dat andere energiepro-
duktiemaatschappijen kun
nen meeprofiteren van de
Het poolingsysteem dat
overigens nog helemaal
moet worden opgezet zal een
belangrijke bijdrage moeten
leveren aan die grote ver
schillen in de produktieprijs
van electriciteit. In de tus
sentijd zullen een aantal
verouderde centrales wor
den omgebouwd en meer ko
len in de energieopwekking
worden aangewend.
De conseqentie daarvan
voor de toekomstig electrici
teitstarieven in Brabant is
nog niet duidelijk. In haar
jaarverslag over 1982 merkt
de PNEM-directie op dat dit
„toekomstig prijspeil lager
moet worden dat het huidig
landelijk gemiddelde voor
industrieel en huishoudelijk
verbruik".
Volgens Van Rooij mag
uit dit principebesluit voor
de produktiekostenpooling
niet worden geconcludeerd
dat de PNEM-tarieven dras
tisch in opwaartse richting
zullen worden aangepast.
Eerder zal het zo moeten zijn
dat de lagere produktiekos
ten leiden tot verlaging van
de hoge stroomtarieven el
ders in het land. Van Rooij
uitte in dit verband nogal
wat kritiek op die andere
producenten die onder ande
re door de hoge winstuitke
ringen hun tarieven onnodig
hoog houden.
Met de voordelen van een
herstructuering in de pro
duktie van electriciteit (la
gere gemiddelde tarieven)
beoogt de regering een lan
delijke industriepolitiek te
voeren. En juist daar zit ook
de pijn van die produktiebe-
drijven die uit eigen midde
len (door winstuitkeringen)
een belangrijke stroom fi
nanciën naar lagere overhe
den overhevelen.
Ander twistpunt tussen
EZ en de productiebedrijven
vormt de scheiding die de
minister voorstaat tussen
produktie en distributie van
electriciteit en de invloed die
de minister wil krijgen op de
tarieven. Vooral op dit laat
ste punt vrezen de bedrijven
een bevoordeling van de
grootverbruikers ten koste
van de kleinverbruikers.
Kortom één produktiebe
drijf voor electriciteit in Ne
derland ligt nog lang niet in
het verschiet.
Door Pieter Eggen
ZO op het oog is er wei
nig aan de hand. De
hoofdstad van Chili, San
tiago, heeft zijn provin
ciaalse mantel van zich
afgeworpen en tooit zich
in een volwaardige ne
gentiende eeuws aan
doende pracht. Autovrije
zones, schone straten,
keurig gerestaureerde
kolossale gebouwen en
fleurig aangeklede
bloemperken. De schoon
heid van de stad is groot
ser dan die van 'echte'
steden als Montevideo,
Rio en Buenos Aires.
Verantwoordelijk voor die
pracht en praal is de junta
van generaal Augusto Pino
chet, de man die bijna tien
jaar geleden de macht greep
in een bloedige staatsgreep
tegen de laatste gekozen
president Allende. De woeli
ge baren van de hete zomer
van 1973 spoelden de linkse
republiek van Allende weg
in wilde protesten van met
name de middenstand, ban
kiers en militairen.
Pinochet heeft zich in de
afgelopen tien jaar buiten
zijn eigen kring niet geliefd
gemaakt. Dat was ook niet
zijn grootste zorg - waar de
liefde voor zijn regime niet
vanzelf ging, daar hielp de
knoet van de geheime politie
en de terreurbrigade van het
leger wel. In de tussentijd
stortte Pinochet zijn land in
het riskante economische
avontuur van de sprookjes
boeken van de Amerikaanse
vrije markt-goeroe, Milton
Friedman, die ook in Argen
tinië, Bolivia en op beperk
ter schaal in Thatcher en
Reagan warme supporters
vond.
Waar de sterkere wester
se economieën de recepten
van Friedman aankonden,
daar bleken de economische
fabels een verwoestende in
vloed te hebben op de Zuida-
merikaanse landen. Het zui
vere monetarisme beteken
de de doodsteek voor onder
meer de traditioneel sterke
suikerindustrie. De gevolgen
van Pinochets economische
politiek laten zich voorlopig
vertalen in een werkloos
heidspercentage van rond de
dertig procent, een ont
wrichting van het industrië
le landschap en een uitblij
vend herstel van de waarde
van de Chileense munt.
Waar Pinochet en de zijnen
niet bij hadden stilgestaan
was dat de Chileense rente
niers en bankiers de uithol
ling van de economie uit
sluitend gebruikten om hun
tegoeden in het buitenland
in klinkende munt om te
zetten.
Pinochets ijzeren greep op
Pinochet
.sprookje.
- foto's archief de stem
het land heeft veel van de
protesten, die enkele jaren
geleden al tegen de desa
streuze economische politiek
de kop op staken, gesmoord.
Maar die protesten waren'
voor de machthebbers 'com
munistische propaganda'; en.
dat vooral omdat Pinochets
achterban in de burger
maatschappij (de midden
stand) op dat moment nog
wel voer bij de Spartaanse
lessen van het regime.
Intussen is - mede onder
invloed van de doorgeslagen
wereldwijde economische
recessie - ook de welgestelde
en handeldrijvende laag van
de bevolking de prijs gepre
senteerd. De aanstekelijk
heid van de ontevredenheid
die de Chilenen als een virus
nu heeft aangestoken, lijkt
epidemische vormen aan te
nemen.
Waar verleden jaar alleen
de kerk de keiharde maat
schappelijke consequenties
van Pinochets politiek voor
de arbeiders aan de kaak
durfde te stellen, daar is
sinds een maand de kritiek
ook courant geworden onder
de beter gesitueerden. In
mei van dit jaar waren de
eerste uitbarstingen van on
vrede - begonnen in de ko
permijnen in het noorden
van het land - nog hoofdza
kelijk op het conto van (ver
boden) vakbonden te schrij
ven. De protesten van deze
week kenden weer het mas
sale karakter uit de zomer
van tien jaar geleden.
Met kennelijk gevoel voor
symboliek greep de bevol
king van Santiago deze
week naar de 'muziek' van
de potten en pannen, die
precies tien jaar geleden de
breekbare rust in het land
verstoorden.
De onrust wordt overi
gens niet gevoed door heim
wee naar de dagen van Al
lende, maar richt zich veel
eer op de frustratie over de
werkloosheid, de honger. De
deze week gearresteerde lei
der van de staking in de ko
permijnen, Rodolfo Seguel
zei in een interview dat in
zijn cel werd gemaakt uit
drukkelijk niet uit te zijn op
de val van het regime van
Pinochet. Hij drong wel aan
op een spoedig onderhoud
met de Chileense baas. „Ik
zal ronduit zeggen wat ik te
zeggen heb, maar hij hoeft
niet weg".
Dat zal Pinochet ook ze
ker niet uit eigen beweging
doen. Hij houdt vast aan zijn
politiek van de „autoritaire
democratie", waarin hij
zichzelf tot president liet
kronen. Als zoenoffer aan de
Chilenen bond hij zijn uit
verkiezing aan een termijn:
in 1989 wil hij terugtreden.
Maar, anders dan in Argen
tinië of Bolivia - waar de
militairen door de economi
sche malaise de terugtocht
naar de kazernes maken of
willen maken - houdt Pino
chet vast aan zijn eigen ge
lijk.
Overigens is niet gezegd
dat Pinochets positie daar
mee ook echt houdbaar is.
De rellen van de laatste
maand, en vooral de omvang
van het ongenoegen maken
zijn positie ongemakkelijker
dan ooit in de laatste tien
jaar. Pedro Ramirez, minis
ter van mijnbouw onder Al
lende, zei deze week in Am-
Rodolfo Seguel
niet uit op val
sterdam al dat het belang
van het oproer nu vooral is
gelegen in het feit dat Pino
chet alle steun buiten het
militaire establishment ver
speeld heeft. Hij wijst er bo
vendien op dat de onvrede
steeds nadrukkelijker een
vertaling krijgt in politieke
initiatieven. Van links tot
rechts worden de militairen
nu ook politiek in de tang
genomen. Wat dat betreft
zou Chili in dezelfde stroom
terecht kunnen komen die
Argentinië de terugkeer
naar de burgerlijke demo
cratie lijkt te garanderen.
De straten van Santiago zul
len de komende tijd in ieder
geval wat minder het toon
beeld zijn van de kille rust
van de militairen.
.TCRDAG18JUNI19)
MASCUS - De rebellie hin
de PLO-organisatie EI
<egen haar leider Jasser
dat neemt toe.
mlcens de opstandelingen
een aantal guerrillastrij-
zich bij de rebellen ge-
d Om hoeveel man het
werd niet meegedeeld,
ie strijders die zich bij de I
tand hebben aangesloten
Tleden van het 'Regiment
de martelaren van sep-
"ater wordt bekendge-
elc
rUTTGART (ANP)
fargaret Thatcher heel
keiharde eis op tafe
£n besluit moet vallen
lemen van de Europese
jat houdt in dat zij
Itndaag het bedrag wil
eten waarmee Enge-
jid dit jaar wordt ge-
Impenseerd voor wat
et zijns inziens te veel
Waalt aan de gemeen-
tiapsbegfoting.
Onmiddellijk na de opening
in de top, die tot zondag zal
[ren, verweet Thatcher, ken-
NEN - Leden van de Tje-
lische beweging voor de
chten van de mens Charta
alsook de voormalige mi-
ister van buitenlandse zaken
|ri Ha jee en de toneelschrij-
ir Vaclav Havel zijn donder-
ig door de politie verhoord.
Dat werd gisteren uit Tje-
lische ballingenkringen in
énen vernomen. Zij zijn on-
irvraagd in verband met de
edesconferentie die dinsdag
Praag begint en waaraan
elnemers uit oost en west
selnemen.
Charta-leden mogen van de
itoriteiten de conferentie
et bijwonen.
MA - De Peruaanse politie
«ft vrijdag in de hoofdstad
ma de veiligheidsmaatrege-
a verscherpt nadat guerril-
strijders er de afgelopen
icht de stroomvoorziening
derbraken en verscheidene
maanslagen pleegden.
Honderden mensen zijn in
rband met de aanslagen
fgehouden.
Korte tijd na het uitvallen
n de elektriciteit in grote
len van de vijf miljoen in-
pners tellende hoofdstad
«rvielen verscheidene ge-
1 pende groepen een recrute-
igskantoor van het leger,
n Kantoor van de regerings-
ft'j Volksactie en een bank
taak
thema van de politieke gev
tjnt ook uitvoerig ter spraki
«est in het persoonlijke ges|
'hadUS met generaal Jaruzels
an°hëens re8eringswoordvoer
heeft de generaal de paus i
'"'"'V de route en het tijdsch
nuidige Poolse regering vo
j1"t^net^betrekking tot de norr
onl!) °*e woorden van de re
dvoerder kon men echter c
"jtussen de paus en de Poo
ePgaande verschillen van
atifan over de wijze waarop d
m°et worden gered.
>ilrt f*reenstemming werd sle<
)n a °Ver bezoek dat Lech
,e Paus zal brengen. De pau
iek 8 fez'n Walesa ontvangen
'iin echter een strikt privé
ïn®8n„ °e ontmoeting zal pla
J1 .zestochowa waar de pat
De gen verblijft.
Paus heeft gisteren overi
n„riZWaar Program afgewerkt
i„p, '.'"Se onderhoud met gene
irk bracht hij een bezoek
van de paters Capucijnen,
