Generaal De Jager: „Een
commandant die op eigen houtje
een kernwapen afschiet?
Dat is eenvoudig onmogelijk"
Butler
Gi
'EEN ARTS en geen bisschop kan het
kabinet afbrengen van zijn standpunt:
eerst wachten op de resultaten van
Genève, dan pas een besluit nemen over
het plaatsen van 48 Tomahawk
kruisraketten, die Nederland door de
Navo zijn toebedeeld.
Vuursteun
Averechts
Tegenwicht
Judaskus
ZATERDAG 18 JUN11983
Generaal De
Jager
.alle
wapens
hebben hun
functie
Jan Dirk
Blaauw
.zo trekje
de aanval
naar je toe.
Ton
Frinking
.afschrikki
ng ongeloof-
waar dig
Politiek stratego met atoomgranaten
Door Herman Mertens
De medici en de bis
schoppen hebben deze
week alvast de nieuwe
kernwapens afgewezen.
Het CDA maakte zich
subbiet deze mening
eigen door te verklaren
„dat ook wij geen nieuwe
middellange afstrands-
raketten willen." Het
doel is hetzelfde, aldus
het CDA, maar we moe
ten uit tactisch oogpunt
wel de mogelijkheid tot
plaatsing openlaten, an
ders zijn de Russen niet
meer tot concessie bereid.
Tot nu toe is het CDA en
VVD gelukt het kernwa
penprobleem onder deze
hoge goochelaarshoed te
houden, daarmee hun-
ernstige meningsver
schillen verbergend.
Maar het duurt niet lang meer,
dit wonderlijke pact. Want er
ontwikkelen zich politieke
krachten die danwel geen nu
cleaire potentie hebben, maar
die in Den Haag voor heel wat
opschudding kunnen zorgen.
De Tomahawks spelen daarbij
een belangrijke rol, maar niet
de hoofdrol. Die is toebedeeld
aan de kernwapens waarover
Nederland nu al beschikt.
Minister Job De Ruiter (CDA,
defensie) wil er nog maar twee
(de F-16 en de Lance) overhou
den, maar de VVD-fractie in de
kamer zal zich daar met grote
halsstarrigheid tegen verzet
ten.
Generaal De Jager en de VVD-
defensiespecialisten Joris
Voorhoeve en Jan-Dirk
Blaauw leggen uit waarom ze
persé willen vasthouden aan
wat de CDA-deskundige Ton
Frinking juist kwijtwil. Bram
Stemerdink (PvdA-kamerlid,
oud-minister en staatssecreta
ris van defensie) mengt zich in
de discusie. Hij schiet Frinking
te hulp en zorgt daarmee in elk
voor wat meer getalsmatig
evenwicht.
„Alle kernwapens waarover
Nederland in Navo-verband
beschikt vervullen hun functie
in het afschrikken van een mo
gelijke tegenstander", doceert
generaal De Jager op vriende
lijke toon. De tegenstander
wordt niet met name genoemd,
maar de blik is naar het oosten
gericht. Welke vijand De Jager
op het oog heeft is duidelijk als
hij zijn college vervolgt met een
verhaal over het denken in mi
litaire machtstermen, dat vol
ledig in de politiek van de Sov
jet-Unie ligt ingebed, terwijl
het westen alleen in het uitser-
ste geval aan militaire midde
len denkt als „de politiek on-
F-16: tot diep achter de vijandelijke linies, maar primaire taak
is directe steun aan de grondtroepen.
NIKE-Hercules: „Uitfasering" al begonnen vóór politieke
beslissing over (conventionele) opvolger Patriot is genomen.
machtig is gebleken".
Later noemt hij man en paard.
Het gaat dan over de geloof
waardigheid van de korte af-
stands nucleaire wapens waar
over Nederland beschikt. Im
mers, al die gevechtssystemen
zijn uiteindelijk bestemd voor
gebruik op westers grondge
bied en komt het bij de tegen
stander niet onwaarschijnlijk
voor dat de Navo-lidstaten een
verschroeide aarde-taktiek
toepassen op zichzelf? En nog
wel met kernwapens?
Als dat zo is, hebben de ge-
vechtsveldwapens ook geen
functie in de afschrikking.
De Jager: „Nee, het Warschau
pact kan er nooit zeker van
zijn, dat wij die wapens niet ge
bruiken als de nood aan de man
komt. Want ook de Oostblok
landen beschikken over deze
wapensystemen. Hun aanval-
staktiek is zelfs op het daad
werkelijke gebruik ervan afge
stemd. Als wij ze niet meer zou
den hebben kunnen die zonder
risico inzetten. Bovendien kan
het Kremlin dan ongestoord
troepen en tanks uit het achter
land aantrekken."
De Jager wil geen enkele van
de korte drachtssystemen mis
sen en gaat daarmee resoluut in
tegen minister De Ruiter (de
fensie), die ernstig twijfelt aan
het afschrikkende nut ervan.
De Jager voert nog een argu
ment aan om het arsenaal op
peil te houden: „Eenzijdige ont
wapening lukt niet. Iets doen
voor niets, daar is niemand
voor te porren. En zeker niet op
het gebied van de veiligheid.
Vanuit Moskou is geen enkele
reactie gekomen op de eenzijdi
ge westerse stappen om de B-l
bommenwerper te schrappen,
de neutronenbom niet te produ
ceren en duizend atoomkoppen
uit Europa weg te halen."
De Jager stuit met zijn theo
rieën op felle kritiek van het
CDA-kamerlid Frinking, zelf
een oud-militair. „Je kunt die
wapens eenvoudig niet gebrui
ken en dan is het onzin de in
druk te wekken dat je ze wel
gebruikt. Je bent dan bezig te
vernietigen wat je juist wil be
schermen. Wapens die voldoen
aan de eisen van afschrikking
moeten het grondgebied van de
Sovjet-Unie kunnen bereiken."
Naar mijn mening is ook niet
conventionele middelen voor
komen dat de andere partij
grote troepenconcentraties op
de been brengt. „Wat is nu bij
voorbeeld de taak van het 8
inch-kanon? Vuursteun geven.
Nou, dat kan ook op een niet-
nucleaire wijze."
Naar zijn mening moet De Rui
ter daarom zijn pogingen een
aantal Nederlandse taken te
schrappen doorzetten. „Gewoon
van achteren af beginnen. Wel
ke systemen hebben het kortste
bereik. Die moeten weg. Zo hou
je uiteindelijk de Lance en de
F-16 over."
Het wordt hoog tijd voor deze
opschoning, aldus Frinking. „Al
in 1978 heeft de toenmalige re
gering Van Agt/Wiegel uitge
sproken dat die wapens het
beste kunnen verdwijnen.
Sindsdien hebben we de F-16 en
de Orion gekocht en besloten de
nucleaire taken die hun voor
gangers hadden voorlopig voort
te zetten. Het kabinet moet dus
nu niet met nieuwe voorstellen
komen om het verminderen
van taken op de lange baan te
schuiven. In de defensienota
verwacht ik een concrete ver
mindering. Om dat de te berei
ken moet Nederland met de
bondgenoten rond de tafel gaan
zitten. De Navo kan veel van
haar nucleaire artillerie eenzij
dig afstoten al mogen we de
Russen best vragen: wij doen
dit, wat doen jullie?"
De VVD-ers Joris Voorhoeve
en Jan-Dirk Blaauw zetten
zich schrap tegen de ideeën van
hun coalitiegenoot.
„Stel dat Nederland zijn nu
cleaire systemen in de Noord-
duitse laagvlakte afschaft. Dat
heeft een averechts effect, want
je trekt de aanval juist naar je
toe. Er valt een gat in de be
langrijkste potentiële offensie
ve route van het Warschau
pact," aldus Voorhoeve.
En dus zijn er twee mogelijkhe
den: „Ofwel de Nederlandse
Vermindering wordt door ande
re Navo-landen opgevuld
waarmee wij onze handen in
onschuld wassen ofwel de Navo
zegt: op die wijze zijn jullie Ne
derlanders geen betrouwbare
verdedigingsschakel, hoepel
maar op."
Blaauw: „Ook bij ons leeft de
basisgedachte om korte
drachtssytemen af te stoten.
Maar onder twee strenge voor
waarden: er moet een conven
tioneel alternatief zijn en er
moeten voldoende financiële
middelen zijn om dat alterna
tief ook uit te voeren. Want
denk erom, dat dat het vermin
deren van kernwapentaken een
ernom kostbare aangelegen
heid wordt willen we onze de
fensie niet verzwakken."
Uit het vervolg van hun ver
haal blijkt, dat de VVD geen
enkel conventioneel alternatief
voor de Nederlandse taken ziet.
Het 8-inch-geschut, het meest
omstreden wapen, „maakt een
Blitz-aanval onmogelijk" en
kan dus niet worden gemist.
Voor de ADM-mijn is op korte
termijn geen gelijkwaardige
conventionele vervanger te
verwachten en „we moeten
geen oude schoenen weggooien
voor we nieuwe hebben."
Blaauw noemt het verder een
„merkwaardige kronkel" dat
Russische onderzeeërs zomaar
kunnen worden opgespoord en
vernietigd. Opsporen is al bijna
niet mogelijk en vernietigen
lukt daarom alleen met een
kernbom."
De beide VVD-ers zeggen zelfs
moeite te hebben met het niet
toekennen van een nucleaire
taak aan het 155 mm-geschut.
„We hebben destijds ook niet
voor die CDA-motie gestemd",
aldus Blaauw, die overigens
nog een ernstige waarschuwing
aan het adres van het kabinet
heeft. De vervanging van de
Nike-raket door de Patriot
dreigt te worden vertraagd
door de financiële problemen
van het ministerie. „Dan moet
ook de uitdiensttreding van de
Nike worden uitgesteld, anders
valt er een gat en ligt Rotter
dam in feite open." Voorhoeve
wijst er nog op, dat Moskou
momenteel bezig is met het op
bouwen van een enorme over
macht aan SS-21 en SS-22- ra
ketten voor de korte afstand,
die evenwel vanaf het Ijzeren
Gordijn het grootste deel van
West-Europa te bestrijken.
„Daarom moet Nederland inia-
tieven nemen om over deze ca
tegorie tot onderhandelingen te
komen."
Bram Stemerdink, PvdA-ka
merlid, zorgt voor tegenwicht.
„De korte afstandswapens een
nuttige functie? Onzin. Denk
eens na over hoe je West-Euro
pa wilt verdedigen. Door het
dreigen met nucleaire kanon
systemen aan de oostgrens, zo
als nu gebeurt? Het gevolg is,
dat bij het uitbreken van een
conflict een snelle beslising is
gewenst over de inzet ervan,
willen ze succes hebben. Maar
daarmee vergroot je de kans op
een escalatie van het conflict."
Voor Stemerdink staat als een
paal boven water: korte af
standssystemen passen niet in
een verdedigend concept. „En
waar zou je die dingen moeten
inzetten? Als je West-Duits-
land bekijkt is er maar een
smalle strook net ten westen
van het Ijzeren Gordijn voor
manoeuvres geschikt. De helft
van het land is te dichtbevolkt.
Met andere woorden: ofwel je
gaat met die nucleaire syste
men de grens over waarmee je
echter aanvallende bedoelingen
hebt ofwel ze zijn niet geloof
waardig."
Ongeveer vijftig procent vani-
litaire deskundigen op het Na-
vo-hoofdkwartier in Brussel
zijn bezig met een studie over
het vervangen van atoomveld-
wapens door systemen met een
groter bereik of door conven
tionele middelen. Hoewel die
zogenaamde Shiftstudie, een
initiatief van Nederland, offi
cieel pas in oktober is afgeslo
ten afgesloten, zal daar uit rol
len dat de Navo voorlopig nog
geen enkel nucleair wapentype
kan missen. Wel wordt voorge
steld om nog eens tweeduizend
van de atoomkoppen voor deze
systemen te ontmantelen en uit
Europa te verwijderen. Een
grote tegenvaller voor minister
De Ruiter. Het aantal ladirtgen
vermindert weliswaar, maar
het aantal wapensystemen
waarmee die kunnen worden
afgevuurd zal juist vergroot
worden. Er komen zogenaamde
special mission teams, die
atoomgranaten snel per heli
copter naar de frontlinie kun
nen vervoeren, waardoor de
vijand nooit kan voorzien waar
ze precies ingezet worden. Dit
militaire concept maakt het af
stoten van nucleaire kanonnen
en houwitsers onmogelijk.
Een andere voor De Ruiter
minder gunstige ontwikkeling
is, dat de Shiftstudie meer en
meer wordt gezien als een 'Ju
daskus', nodig om de plaatsing
van de 572 middellange af
standsraketten erdoor te krij
gen. Laat de VVD haar verzet
tegen de kernwapentaken va
ren als de kruisraketten zijn
binnengehaald?
"Die gedachte draagt niet bij
tot een constructief veiligheids
beleid". oordeelt Voorhoeve.
Maar Blaauw licht een sluier
tipje op: „Ook binnen de VVD
liggen denkmodellen voor een
dergelijke ruil."
De belangrijkste adviescom
missie van minister Van den
Broek (buitenlandse zaken)
windt daar geen doekjes om. In
het deze week verschenen ad
vies van de Adviescommissie
inzake Vraagstukken van Ont
wapening en Internationale
Veiligheid en Vrede, waar de
VVD haar denkbeelden vrijwel
letterlijk terugvindt staat: „In
dit verband ontveinst de com
missie zich niet dat van tijd tot
tijd in de politieke discussie de
mogelijkheid opduikt kruis-
vluchtwapens te aanvaarden in
ruil voor het afstoten van be
staande kernwapentaken. Zij
acht een dergelijke ruil slechts
zakelijk verantwoord indien
aldus de oorlogskansen worden
verminderd."
Is dat het draaiboek om ook
Nederland een eventueel be
perkt aantal kruisraketten op
te dringen?
Frinking verzet zich met grote
nadruk tegen die mogelijkheid.
„Een dergelijke koppeling is er
nooit geweest. Er is sprake van
twee problemen: de middellan
ge afstanmdswapens en de kor
te afstandswapens. Ik heb grote
bezwaren tegen de redenering
dat over het afstoten van Ne
derlandse kernwapentaken pas
beslist kan worden als er over
de kruisraketten is beslist."
Door Herman Mertens
Het Nederlandse leger
kan in een oorlog zonodig
met kernwapens vechten,
maar alleen als de Ame
rikaanse president daar
voor toestemming geeft.
Op haar beurt kan de Nederlandse
regering wel het inzetten van de
'eigen' kernwapens verbieden, ook
als de Amerikanen dat willen. Óm er
zeker van te zijn dat de militaire
commandant de volledige goedkeu
ring heelt voor het afvuren van nu
cleaire ladingen is een zeer inge
wikkeld, zogenaamd dubbele-sleu-
tel-veiligheidssysteem ontworpen.
Dat stelsel van procedures is water
dicht, zegt generaal De Jager, tot
voor kort de hoogste militair in ons
land. Hij zit nu op het hoofdkwartier
van de Navo in Brussel.
„Als je dat enorm uitgebreide sys
teem kent weet \e dat het eenvoudig
onmogelijk is dat een commandant
op eigen houtje kernwapens gaat af
schieten. Dat kan gewoon niet,"
zegt hij. De Jager blijft, ook na aan
dringen, vaag over de tijd die nodig
is om die hele procedure te doorlo
pen. Hij houdt het op „binnen een
paar uur. Maar snelheid is niet zo
belangrijk, omdat de Amerikanen
immers zelf een atoommacht heb
ben die 'a ia minuut kan worden in
gezet. De meeste kernwapens in
Europa, en zeker de Nederlandse,
zijn vechtwapens, die pas ingezet
worden als de tegenstander met
conventionele middelen niet meer is
te stoppen Dat is lang tevoren voor-
spelbaar, zodat het gebruik van
kernwapens op Europees grondge
bied goed kan worden overwogen
Tenminste, zo is de theorie
Nederland draagt in Navoverband
verantwoording over zes nucleaire
wapensystemen. Dat zijn:
-HET ACHT-INCH-GESCHUT.
Acht van deze houwitsers, die in het
Nederlandse verdedigingsvak in de
Noordduitse Laagvlakte staan (uit
valsbasis Seedorf) kunnen nucleai
re granaten met een kracht van on
geveer 15 kiloton afschieten. Dat is
vergelijkbaar met de explosieve la
ding van de Hiroshima-bom.
Voor elk geschutsstuk zijn drie
atoomgranaten beschikbaar. De rei
kwijdte van het kanon is hooguit 18
kilometer.
-DE IANCE-RAKET. De Nederland
se strijdkrachten in West-Duitsland
beschikken over zes lanceerinstal-
laties, waarmee Lance-raketten te
gen vijandelijke gronddoelen ge
richt kunnen worden. Het wapen
systeem heeft een reikwijdte van
iets meer dan 120 kilometer en een
explosieve kracht die kan varireren
tussen 3 en 50 kiloton. Er bestaat
ook een conventionele versie van
de Lance, die echter met enkele
eenvoudige handelingen geschikt is
te maken voor het vervoeren van nu
cleaire koppen. De strategische be
doeling van het (nucleaire) wapen is
massale aanvalsgolven met tanks te
stoppen en aanvoer vanuit het ach
terland onmogelijk te maken.
-DE ATOOMLANDMIJNEN (afge
kort ADM wat staat voor Atomic De
molition Munitions). Hun aantal is
onbekend. De explosieve kracht Is
minder dan 1 kiloton. Het wapen
kan door een soldaat worden gedra
gen. Er is ook een zwaardere uitvoe
ring, die per auto vervoerd wordt.
De ADM is bestemd voor het opwer
pen van hindernissen voor het geval
een vijandelijke (tank)doorbraak
heeft plaatsgevonden. Generaal De
Jager: „De ADM wordt dus altijd in
gezet op Navo-gebied, maar wel op
terrein dat nog veilig in westerse
handen is. De bedoeling ervan is
over een breed front grote schade
aan te richten aan verkeersknoop
punten en andere belangrijke strate
gische plaatsen zodat de vijand in
zijn opmars wordt belemmerd."
Het derde peloton Genietroepen in
Wezep is geoefend voor het leggen
van de ADM.
-DE STA RFIGH TER/F-16. Een
squadron F-16-jagers (achttien toe
stellen) van vliegbasis Volkel kan
worden uitgerust met nucleaire
bommen van allerlei typen, in kracht
uiteenlopend van één tot 300 kilo
ton. Sinds de aankoop van de F-16
vijf jaar geleden is een besluit om
dit toestel de nucleaire bommen van
de twee squadrons Starfighters defi
nitief te laten overnemen uitgesteld.
Het het huidige kabinet heeft bij zijn
aantreden besloten de nucleaire
taak voorlopig voort te zetten in af
wachting van de defensienota die
Lance-raket: mag
waarschijnlijk blijven.
eind dit jaar moet verschijnen.
De F-16 kan met zijn atoomvracht
diep in het Warschau Pactgebied
doordringen. De Nederlandse F-
16's zijn echter in eerste aanleg niet
voor deze middellange afstandstaak
bedoeld. Zij opereren (op papier) in
de nabijheid van het Ijzeren Gordijn
tegen troepen- en tankconcentra
ties.
-DE NIKE-RAKET tegen hoogvlie
gende doelen. Bedoeling van deze
nucleaire, overigens flink verouder
de raket (waarvan er 16 zijn onder
gebracht bij de Nederlandse lucht
macht in Duitsland), is om te verhin
deren dat de vijand met grote forma
ties bommenwerpers het Navo-
Luchtruim op grote hoogte (tussen
tien en twintig kilometer) binnen
komt. „Dat was vroeger de taktiek,
massaal aanvliegen om beter be
stand te zijn tegen onderschep
pingsjagers. Maar tegenwoordig
zijn de inzichten sterk gewijzigd en
zal men proberen met één of enkele
toestellen te verrassen. Daarom is
de Nike, met zijn grote vernietigen
de lading overbodig geworden",
zegt generaal De Jager.
Nederland heeft evenals andere Na-
vo-lidtstaten aangekondigd de Nike
te vervangen door de Patriot, die
geen atoomlading heeft.
-DE NUCLEAIRE DIEPZEEBOM-
MEN. Tot 1978 is deze zesde Ne
derlandse atoomtaak geheim ge
weest. De dertien Orion-patrouillie-
vliegtuigen van de marine kunnen
met atoombommen tegen vijandelij
ke duikboten worden uitgerust. On
derzeeërs, zeker als ze zeer diep va
ren, zijn bijna niet op te sporen. De
marines van Noorwegen en Zweden
kunnen daarover meepraten. Dat
komt door de vreemde afwijkingen
in de metingen die door het zoutge
halte en de temperatuur van het
zeewater optreden en die zelfs door
de meest moderne sonar-compu-
ters niet 'uitgezeefd' kunnen wor
den. Bij het gebruik van een nu
cleaire bom komt de plaatsbepaling
van een onderzeeër niet zo nauw,
omdat die binnen een straal van en
kele honderden meters 'effectief' is.
•Eigenlijk is er nog een zevende Ne
derlandse taak, want de Navo dringt
er al sinds 1971 op aan ook enkele
155-mm-houwitsers van het eerste
legerkorps in de Bondsrepubliek
geschikt te maken voor het afvuren
van atoomladingen. De kamer heeft
dat in een CDA-motie begin 1979 af
gewezen, maar de regering heeft
hierover nog steeds geen officieel
standpunt ingenomen.
Door Bert fan Velzen
Met een butler kun je niet J
gaan als Greta Garbo datd(.I
in Ninotchka, de enige fih, I
waarin zij heeft gelachen, j
meende met een typisch
slachtoffer van de hitbuite I
klasse te doen te hebben, ze f
noemde hem vadertje, met I
Russische tederheid, en IcggJ
raad butler. Maar de butkr f
kan geen familie zijn en oo); I
geen vriend: hij is een lijft I
gene. Hij leeft bij de gratie
van decorum en mystiek. £t,
van de bezwaren die ervoor I
mij steevast oprezen bij een
invitatie om op het land
van deze of gene Lord te ko l
men logeren, ujas het butler.I
vraagstuk. Ik neem aan dei
een der lakeien me wel zot f
kunnen afhalen van eenstjl
fend station en tijdens de I
jacht op moerashoenders®J
ik het ritueel zo min mogel-J
verstoren en af en toe een I
schot lossen oner de kruine I
van de bomen. De vossejack: I
en de butler blokkeerdenii F
opgang naar het grote hiiiij
het groen, raadselachtige fel
namenen die je volledig motj
doorgronden om een heerwl
stand of een gentleman te
kunnen zijn. Ik ben eigenli/J
bang van butlers. Ze hebber f
een zekere gestrengheid ws-l
over een wereldse glans ligt I
zoals bij een kapelaan die
eigenlijk croupier had moeie|
worden. Zijn kracht ligt in
kunstgrepen en rituelen: di I
butler kan een seruet uomte!
in de vorm van een Franseltl
lie, een bisschopsmijter, e
vossekop of in een vorm dteól
luie lakei wordt genoemd.ftl
butler weet dat een kaars®!
vochtige vingers moet uwfel
uitgeknepen en dat schoei»
eigenlijk gepoetst moeten
worden met behulp vaneen
bot uit een der voorbenen ml
het vrouwelijk hert. Jawel
moet volgens Stanley Ager, d!
koning van de Britse butlers I
een vrouwelijk bot zijn, an-
ders komt er niets van tereci!
Een goede butler weet dat«s|
karaf die port heeft bevat
moet worden schoongemaolj
met water, zout en met h
uit een patroon van een jadil-l
geweer. Ter bescherming tot
de ammunitievoorraad van i
His lordship dient de hagel i:
een eidopje te worden be
waard. De butler zal niemaudi
groeten voordat hij begroet.)
want dat hoort zo. Dataccen l
tueert de onderkoelde stijl tel
deze behulpzame dignitaris.
die bereid is de koffer van ie j
gast uit te pakken en diens
kleren te reinigen en te luck-1
ten. Na enige studie van ket
butlerwezen weet ik datje
hem, als de stilte te kil en te
diep dreigt te worden, naar
zijn oordeel kunt vragen owl
Taylors port van 1908 (hijzo:
antwoorden dat je 30 jaar te
laat bent) of over het geroep
van de pauwen bij het aanbn l
ken van de dag. De goede but-|
Ier is een magiër, die zo g
ruisloos deuren opent dat hij I
er, als een spook, dwars door
heen lijkt te zijn gewandeld
Hij zal de krant opstrijken
wanneer deze verkreukeld it
maar alleen wanneer het ft
Times of een vrijwel enen def
tig blad betreft. Sensatieblo-1
den worden niet gestreken
maar discreet verwijderd.
De eerdergenoemde superW|
Ier Stanley Ager begon zijn
loopbaan in 1922 in het huis-1
houden van Lord Coventry,
die meer dan 40 personeelsle
den in huis had. Ager heeft
tijdens een halve eeuw diens:-
baarheid, heel wat kroonto'j
ters gereinigd, heel wat pij
gestopt en heel wat moeten
slikken van ondankbare of
onbehouwen gasten. Stanley
Ager heeft ooit, toen hij veilil
aan het rentenieren was, be
kend hoe hij wraak nam op
gasten die naar zijn oordeel
onder de maat bleven: met ld
scheermesje ondermijnde tö
schoenzool en zitnaad inde
broek van de gast zodanig, d
deze enkele dagen na vertrek
de geest gaven en klapzool
plus gapend tochtgat het <F
volg waren. Ha.' Haha! Jolli
good! U ziet, achter dat zo si-
reen in de plooi liggende pe
ndente croupiersgelaat schil
de haatfrons van een terrors-
en tiert een woedende lijfe'!1'
ne die aan zijn kettingen w'
Het is niet voor niets dateer
butler het zo vaak gedaan
blijkt te hebben in moordt#'
teries. Volgens de moderne
Britse etiquette mag je een'1
te spruit, die een spoor van
boosaardigheid kan trekker-
langs slokdarm en maagtW*
achter een klein handgeha
of mini-veronica met het se''
vet, terugzenden naar het
bord. Maar je mag een butlf'
nooit vragen naar ophelder
van raadsels van protocol-
Geen vadertje, geen kame'33'
is hij, maar een ziel aan de
ketting.