Lange, zware mars van gave mensen j
ABN Bank
ONTDEK DE
VERSCHILLEN
Beelden in de natuur in De Hoge
Tees weer vol contrasten
te kunst
te keur
„Nonnen en soldaten": bijzonder boek Iris Murdoch
"HOE FINANCIER IK'N NIEUWE AANKOOP?" Door om te be
ginnen de lening te bekijken vóórdat de koop gesloten is. Met informatie
vooraf kiest u beter. Weet u exacter waar u aan toe bent En kunt u de juiste
manier van lenen kiezen. De ABN Persoonlijke Lening bijvoorbeeld is
een vorm van aflopend krediet U leent een afgerond bedrag en betaalt
het terug in vaste maandelijkse termijnea U weet van tevoren wat het u
kost en wanneer u van de lening af bent Eenvoudig en overzichtelijk
Wij adviseren u met plezier.
OPLOSSING
Radiatoren
Kachels
zomerprijzen
Kassa's
Geysers
Siwako
Vloerconvector-
putten
Siwako
Ter gedachtenis
King Surf
kampeerauto s
Beleven
M Vakmanschap
Statisch
Om doordacht te lenen.
ucky Luke: De Daltons In De Blizzard
Suske en Wiske: Het Bretoense broertje-
Snelkrediet
de Klusbus
[Ppie Happie En De Boemerang-Banaan
/eufc,' G£Z£if<s.'.'i
z>/£aasr
Boes
asb|
JqFNSDAG 15 JUN11983
T3 PAGINA GIDS 2
OMPLETE filmset
amara, Silma pr'ojg.:;
f tafel, scherm si,,
lakpers. L. Weterin®
eideweg 15, MolenscS
-1.01612-3285. n°'
stuks voor een héél h„i.
m 1425.- voor 9,5"
ntkete
ig.
Th.L.
an J 14üö.- voor 9jj'
SS6&L Ïd"a6 van 10 tot 18 uur (tot
MfUlffUStUS).
nstallateur.
oerland, Ceresstraat
reda, tel.nr. 137672
as - hout - kolen - 0|iB
randend te zien. Erkend
nstallateur Th. L. va
"oerland, Ceresstraat 3»
reda, t.o. Skol bierbroi
erij.
ebruikte
en weegschalen te koon
tel. 076-651676. p'
topfabr., uit voorraad I*
verbaar, tegen messcher-
pe prijzen. Keukengeysers
v.a. 285.-, badgeysf
v.a. 486.-
Breda, Hazepad 10(200
Makro), tel. 075
na de
877576
compleet met convector
en rooster, binnen 1 week
leverbaar. Berekeningen
gratis.
Breda, Hazepad 10, (200
m. na de Makro) tel. 076-
877576.
NaMT
en sculptuur.
De Hoge Hees,
Steensel en Eersel.
woensdag tot en met
;n met 28 augustus).
Voor de dertiende keer
hebben Beatrijs en Rien van
L Brink het geklaard om,
helemaal op eigen kracht,
beeldententoonstelling
i. organiseren in de luister
de omgeving van hun
iunstzaal en aangrenzend
Acht Nederlandse kun
stenaars en een Japanner
iebben er hun plastieken in
,rons, aluminium, roestvrij
taal, keramiek, kunststof
en marmer geplaatst. Uiter-
■ard is Rien van den Brink
S]J er, als tiende kunste
jaar, met zijn schilderijen,
jjt js traditie, zoals deze
Natuur en Sculptuur. Er zijn
maar weinig particuliere
or,dernemingen in ons land,
een dergelijke onderne
ming zo constant - materieel
kwalitatief - hebben vol-
„Er bestaat geen vastom
lijnde formule voor onze op-
iet", aldus Beatrijs. „We
taken ook geen thema-ten-
oonstellingen. Er zijn te on
wisse factoren in het ge
iing. Telkens componeren
te een expositie, afhanke-
jjkvan aanbod en kwaliteit,
(el wordt dan heel bewust
Joan Seyferth bij een deel van de beeldengroep, die
ze opstelde in de Hoge Hees.
STACARAVAN t.h.a.
18-6 t/m 30-7 in Groede
(Zld), tel, 076-877269,
GLASTRON Sportster 160
bj. '81, 8 pers. speedboot
met cabrioletkap, RIBA
kanteltrailer, zonder b.b-
motor. Nw.waarde
18.000.- nu 6.500.
Tel. 01660-3336, na6u.
King Surf, de grootste er
goedkoopste surfspecialis1
van Nederland, biedt aan
20 verschillende soorten
surfpakketten voor begin
nende en gevorderde sur
fers. Onze surfpakketten
bestaan altijd uit: 2-delig
Gull of Orkaan surfpak
Windy surfschoenen, Thu-
le-Staal imperiaal en Or
kaan spanbanden. Pakket
nr. 1: met Blitz of Flyer-
plank 995,-; pakket nr. 2:
met Mondial Merak-plank
1095,-; pakket nr. 3: met
Blue Wave-plank 1125,-;
pakket nr. 4: met Favorite-
plank 1175,-; pakket nr.
5: met Easyboard-plara
1175,-; pakket nr. 6: mei
Spanel-5-plank 1175,-i
pakket nr. 7: met Allo-
Standard-plank 1295,-
pakket nr. 8: met Sainval-
plank 1395,-; pakket nr,
9: met Ocean 383-pla™
1495,-; pakket nr. 1°:
met UFO-plank 1595.-;
pakket nr, 11: met Kleppen
plank 1695,-. Ook uw
goedkoopste adres voot
surfaccessoires surftrape-
ze van 99,- voor 3wj
zwemvesttrapeze
189,- voor 95,
karren van 285,- v0_0'
f 199,-; loopkarren van
165,-voor 99,-; storm;
zeilen van 145,- voor
f 75,-.
Callenfelds-Carsten.
lie Schotse Huizen, Kaai 27
iiVeere. Open: dinsdag tot
met zaterdag van 10-12.30
en 13.30-17 uur (tot 20
Ter nagedachtenis aan de
rong jaar overleden Veerse
Ideres Mies Callenfels-
irsten wordt er een ere-
itoonstelling gehouden.
iesCallenfels-Carsten (ge-
iren 1893) genoot in Den
sag haar opleiding aan de
ioninklijke Academie en
icrvolgens in het atelier van
Ibert Roelofs. Sinds 1932
is ze lid van de Haagse
Ichri Studio.
Gedurende haar bijna 90-
arige leven heeft ze enorm
geschilderd. Haar werk
wat hoofdzakelijk land-
ïhappen, stads- en zeege-
ichten, enige bloem- en an-
ère stillevens en een enkel
ortret. De weergave ervan
«olieverf, aquarel of teke-
is zeer gevarieerd. Mies
illenfels-Carsten had een
ersoonlijke stijl, die zich
«ider andere kenmerkt door
tn ferm kleurgebruik. In
aar vroege periode schil
ferde ze veelal in grote de-
oratieve vlakken (Lente in
Iretagne, Aloë aan de
loordafrikaanse kust), ter-
tijl haar latere stijl wat los-
tr en impressionistischer
mrdt (zie b.v. Veerse tui
en; Vissersschepen in de
haven; Duinland-
Walcheren). Soms
ze met minimale mid
den, met en enkele lijn of
ffl lichte toets een treffend
esultaat te bereiken, zoals
de aquarel van de Wad-
In veel van haar
toont ze een levendig
evoel voor ritme (b.v. Veere
1 de winter; Vakwerkhui-
fr', Mijas in Zuid-Spanje).
Langenhorst 387, Ro«er
dam-Zuid, tel. 01 0-800255
Geopend van ma. t/m z°
van 10.00-17.30
Koopavond geopend^
Meesters f
In- en verkoop, vertwuf.
gezocht naar een onderlinge
harmonie of contrast in sa
menhang met de natuurlijke
omgeving". Contrasten zijn
er zeker. Tussen de monu
mentaal gedachte kleine
bronzen plastieken van
Evert den Hartog (Rotter
dam) en de constructies van
Niels Lous (Breda), bijvoor
beeld. De realistische vertel
ler en de abstraheerder, ro
mantische verbeelding te
genover constructivistische
fantasie.
Knappe beheersing van de
steenhouwerstraditie vind je
bij Melanie de Vroom (Bre
da) en de in Spanje wer
kende Japanner Ogata. Bij
beiden heb ik soms moeite
met de tegenstelling (of de
spanning!) tussen de ge
aardheid van het materiaal
marmer en de daarmee niet
corresponderende vormen.
Daarom ben ik benieuwd
hoe Melanie de Vroom ver
der zal werken met een
steensoort als travertij n,
waarvan een mooi voorbeeld
aanwezig is.
Een ander uiterste is dan
weer de opvallende beelden
groep, die Joan Seyferth
(Vriescheloo) maakte. Een
actuele vertaling van de
Chinese grafvondsten, die
onlangs in Keulen en Brus
sel te zien waren. Een bijna
kitscherige ironie, die ont
wapent door de vakbekwa
me beheersing van de kera
miek en de plastische ver
beelding. Roel Teeuwen (Al-
blasserdam) zegt nadrukke
lijk dat zijn vormen ont
leend zijn aan de natuur. In
hun nadrukkelijkheid, ab
strahering en gebruik van
polyester contrasteren ze er
tegelijk mee. Maar wel mooi.
Anne Hulleman (Voorscho
ten) laat zich inspireren
door oertijden en oertekens.
Haar bronzen mobiele krij
gers e.d. hebben het tijdloze
van angst en bezwering.
Theo Kuypers: gemengde
technieken. Kunsthandel
Lambert Tegenbosch, Put-
terstraat 48, Heusden. Open:
woensdag tot en met zondag
van 14-18 uur (tot en met 17
juli).
De geometrische vormen
zijn gebleven, alsook de
eigen-aardige kleuren waar
vooral grijs, oker en bruin
tinten genoemd moeten
worden. Veranderd, of be
ter: meer doorwerkt is de
samenstelling van het doek
of blad. Kunstenaar Theo
Kuypers bewijst met zijn
tentoonstelling in Heusden,
dat hij zijn principes is
trouw gebleven en een stap
verder is op de weg waar -
zoals hij het zelf eens heeft
gezegd - het één op 'n na
tuurlijke wijze voortvloeit
uit het ander.
Na een periode waarin
eerder genoemde driehoe
ken, vierkanten en/of krui
sen het object beheersten en
de keuze van materialen als
bijvoorbeeld stokken, doek,
lood tot varkensblazen toe
zorgden voor zo iets als een
eigen identiteit, is er nu dan
sprake van een meer logi
sche opbouw van het geheel.
Vormentaal en materiaal
keuze staan nu geheel ten
dienste van datgene wat
moet worden verbeeld. Niets
staat er meer op zichzelf. De
eenvoudige vormen van
weleer die in feite naar niets
anders verwezen dan naar
zichzelf (vandaar titels als
„Ruit" of „Variatie op drie
hoek"), verwijzen nu naar
primitieve elementen, waar
aan een concrete ervaring
ten grondslag ligt.
Hier moeten dan ook zijn
reizen naar onder meer Ma
rokko, Suriname en Austra-
tentoonstellingen
ei ndredaktie henk eobers
lië worden vermeld. Vooral
dit laatste land heeft - ge
tuige de boemerangs en an
dere wapen- en werktuigen
- merkbaar invloed gehad.
Ook de meer decoratieve on
derdelen ontbreken niet:
daar zien we de driehoeken,
vierkanten enzovoorts, weer
terug. Anders dan voorheen
krijgen ze hier de aandacht
die ze verdienen; niet domi
nant, maar als stukje van
een verbeelding welke een
lange weg heeft afgelegd.
ROBSCHOONEN
Drie Vlamingen. Kunst on
der de Toren, Torenpassage
in Breda. Geopend: maan
dag, woensdag, vrijdag en
zaterdag 13-17 uur. Tot 10
juli.
Ouderwets vakmanschap
is een opvallend kenmerk
van de drie jonge Vlaamse
schilders, die de laatste ten
toonstelling van dit seizoen
Onder de Toren met hun be
paald niet eigentijds werk
vullen. Walter Boffé (37), de
oudste, schildert met dikge-
laagde verf en in brandende
kleuren sprookjesachtige
voorstellingen met beest
mensen en hermafrodieten,
vaak tegen de achtergrond
van een soort Breughel-
landschap. Zijn plastieken
combineren eveneens ver
schillende fantastische ele
menten en bovendien diver
se materiaalsoorten. Sek
suele organen worden ver
vreemdend gebruikt. Maar
ten Boffé (35) beschikt over
een uitgelezen fijnschilder
techniek en gebruikt die
voor 17e-eeuws aandoende
stillevens en zeegezichten,
die er uitzien als reproduk-
ties. Een eigen, moderner
gezicht toont hij in een
kostelijk schilderijtje van
twee oude speelgoedau
tootjes en een magnifiek
realistisch geschilderd doek
je van twee vrouwen in een
volkstuintje. Het is jammer,
dat hij zijn talent commer
cieel uitbuit voor beelden,
die drie eeuwen geleden
noodzakelijkerwijs ontston
den, maar niets met onze
tijd te maken hebben. Fred
van Cotthem (32) maakt im
pressionistische landschap
pen met weidse, vaak drei
gende luchten, die niet zel
den dik in de verf staan en
details schuwen. Het zijn
sfeerbeelden, die aan Turner
herinneren en dus ook al
weinig van deze tijd zijn,
maar niettemin krachtig
van factuur en uitstraling.
Enkele strandbeelden met
detailsuggesties zijn goed
getroffen.
MARJAN MES
Door Anton Theunissen
B Iris Murdoch (54 nu) wan-
kelt in haar boeken vaak
S vervaarlijk langs de dalen
van het melodrama. Zij valt
Ei er deze keer niet in.
Hf Dit prachtige boek, 'Non-
nen en soldaten', begint met
een sterfbed: de nobele Guy
B Openshaw, een hoge ambte-
B naar met een briljante toe-
komst, gaat dood, heel jong
B nog, en laat zijn vrouw Ger
ij trude ontroostbaar achter
j§ na een perfect huwelijk.
Kinderen zijn er niet, wel is
5 er een loyale hofhouding
van verwanten, vrienden en
beschermelingen die de goe-
H dige Guy om zich heen had
verzameld.
S De meesten in dit gezel-
schap vormen niet meer dan
een koor op de achtergrond
bij de gebeurtenissen in het
jaar dat volgt, maar twee
S ervan gaan een belangrijke
E rol spelen in het leven van
de jonge weduwe. Het zijn
de non en de soldaat uit de
titel. Niet jong meer en nog
niet oud, gave mensen, die
op hun eigen manier strij-
5 den met de problemen die
E bij uitstek bij hun leeftijd
schijnen te horen.
Anne Cavidge is een
S jeugdvriendin van Gertrude
die tijdens de laatste dagen
van Guy plotseling opduikt
na vij f tien j aar in een streng
E klooster, en aan wie Gertru-
E de zich vastklampt in haar
E verdriet. Peter, bijgenaamd
de Graaf, niet omdat hij van
adel is, maar omdat nie-
mand zijn Poolse achter-
E naam onthouden kan, is een
E medewerker en vertrouwe-
ling van Guy die voor Ger-
E trude een schuchtere maar
E verscheurde liefde heeft op-
E gevat.
Iris Murdoch: ...grote
precisie...
- FOTO ARCHIEF DE STEM
Zowel de non als de sol
daat zijn alleenstaande
mensen. Anne heeft haar ge
loof in de god van de kerk
verloren en is op zoek naar
een persoonlijke en illusielo
ze religie, daarbij geholpen
door een bezoek van een
persoonlijke Christus.
De Graaf heeft zich na de
dood van zijn ouders en zijn
broers, die kort voor de oor
log en zijn geboorte naar
Engeland zijn geëmigreerd
om politieke redenen, defi
nitief een vreemdeling gaan
voelen, zowel in zijn nieuwe
als in zijn oude vaderland:
in zijn fantasie is hij een
denkbeeldige soldaat voor
een denkbeeldig, heldhaftig
Polen. In feite is Polen voor
hem verloren en hij wil er
zeker niet voor sterven.
Guy heeft op zijn sterfbed
de Graaf aan Gertrude aan
bevolen als haar nieuwe
echtgenoot. De Graaf weet
dat, en wacht met zijn een
voudige eergevoel tot een
jaar na Guy's dood met zijn
aanzoek. Tot die tijd is hij
haar hondstrouwe bewaker,
karnen met Anne. Maar het
loopt anders: na een paar
maanden al ontstaat er een
vurige liefde tussen Gertru
de en een zielig mannetje, de
weinig talentvolle kunst
schilder Tim Reede. Een
groot kind is Tim en er is al
le reden om aan te nemen
dat Gertrude is meegesleept
door de schok der omstan
digheden.
Het koor van familie en
vrienden spreekt achter
Gertrudes rug schande van
de verhouding en de soldaat
is uiteraard doodongelukig.
Er volgen veel verwikkelin
gen, de band tussen Gertru
de en Tim is los-vast, dan is
het weer aan, dan is het
weer uit, maar blijkt uitein
delijk fantastisch te zijn.
Anne vat ondertussen een
hevige geheime liefde op
voor de Graaf, en het toeval
wil dat deze beide gave, zui
vere mensen heftig aan de
slag om hun eigen belang te
ondermijnen.
Anne, die de Graaf alleen
hoopt te kunnen winnen als
Gertrude zich definitief in
Tims armen bevindt, maakt
uit pure onzelfzuchtigheid
Tim zwart bij Gertrude, ter
wijl de Graaf het al even on
baatzuchtig voor zijn rivaal
opneemt
De confrontatie van de
vier hoofdpersonen met hun
emoties en morele keuzen is
geladen, maar minitieus be
schreven. De figuur van de
nietsnut Tim, en niet de sol
daat of de non, groeit uit tot
de dominerende figuur in
het boek. Hij krijgt de
zwaarste morele vuurproef
te doorstaan en daarin
slaagt hij zonder een ander
mens te worden.
Jammer is, dat de schrijf
ster de neiging heeft op de
meest spannende momenten
de handeling te onderbreken
voor een van haar rijk gede
tailleerde portretten van
haar hoofdpersonen. Al le
zende kreeg ik de indruk dat
Iris Murdoch zo gefasci
neerd raakte door haar
hoofdpersonen, dat zij hoe
dan ook hun sluitende bio
grafie in het boek wilde
stoppen. Zij heeft die passie
niet kunnen weerstaan en
daardoor zijn de lange uit
weidingen in het geheel van
het boek tot iets contra-pro
ductiefs geworden, vooral de
tweede helft van het boek
krijgt er iets statisch door.
Iris Murdoch (zij is van
huis uit filosofe) streeft naar
theoretische finesse, waar
voor dramatische mogelijk
heden blijkbaar doelbewust
geofferd worden. Dat is een
te respecteren keuze, die een
grote precisie oplevert en
een overdaad een treffende
details. Een ongelooflijk
goed en indrukwekkend
boek, waarvoor wel een lan
ge adem nodig is.
„Nonnen en Soldaten".
Auteur: Iris Murdoch. Uit
gave: Piet Bakker, Amster
dam. Prijs: 45.-
(ADVERTENTIE)
Heeft u snel een leni"9.K|
dig? Snelkrediet, 011°1
33035.
Voor een klus snel en fii"
moet u bij
zijn, 01150-21105.
L D&MES EN •JOO0AI H£A£M. IET U
MET NAME DE 4ISflf/)SP
Een nieuw pluspunt in u j
reclame:
kleintje
Het plaatsen van
KLEINTJE vormt een i
I zenlijke bijdrage to
i realiseren van uw
1 TIENDUIZENDEN IezfH^
JE WEET CAT WE VER
HUISD ZUM, HÈ
VRAAö CC WEG MAAR
AH VOOR0!36AN6£R6.
'fcSQSa&röV
IN DEM MAAS KENT ON6 f
TROUWENS,
6V-SW ZIE
0£ BORDEN
MET PAJLEN,
60MS STAAT ER ALLEEN
MAAR MEESTAL
STAAT 'T VOL
Urn Z£E£
SBBJJ] 01 'UBUI
uba qaoA 6 'Japuos^un §oo 8 'Jnap Ciq }ui[d i
'lajBq do aCsoop g 'uaAoqsjjuij g 'ijbz qubijciz f
'fuappqos T(aoq g 'jrtap do jjau g 'qoodtajBq t
