Resultaat van droombeeld
en diepgaand rouwproces
I
„Iedere tekening
is eigenlijk
een zelfportret"
ONTDEK DE
VERSCHILLEN
aSBISM
WOEN
8 JU
STEM
ETSEN VAN ERIC VISSER TE ZIEN IN TILBURG
DINSDAG 7 JUN11983
T3
PAGINA Gltv
In het Frans
EXPOSITIE CHRISTA MAATJENS IN ROOSENDAAL
SPAARDEPOSrrO-S,
MAANDRINTE
SPAARBRJEVEN
bamcbrjeven
Een goede vriend met geld
Lucky Luke: De Daltons In De Blizzard
Suske en Wiske: Het Bretoense broertje
0É STEM VAN DINSD
14.00 uur
fakkeldra<
buite
Ontsteking
door burgeme
aan het begin
(Axelse
Kunstmarkt
Kerks
Politiedemons
over inbraakpreve
Fietscross
's avonds orr
Demonstrat
dancing in c
Taptoe o|
drumband in
Koe
Appie Happie Als Aerobic Robot.
Boes
g. Door Marjan Mes
„Om meer adem, lucht te krij
gen, ben ik naar Parijs ver
trokken. Ik lig met een zeil
boot in een zijkanaal van de
Seine, vlakbij de Place de la
Bastille, het echte Parijs zon-
dgr toeristen. Daar werk ik
aan een serie gouaches, Lau-
des des Paques, over het op-
standsfeest. Dat heeft alles te
maken met mijn acceptatie
van het heden en is een afre
kening met het spookbeeld
van het verleden. In de afgelo
pen periode wilde ik de dood
niet uit de weg gaan. Ik heb
hem recht in het gezicht gezien
en het verdriet verwerkt in de
serie etsen, „Poème pour un
ami".
De 39-jarige schilder-grafi
cus Eric Visser exposeert deze
prachtige etsen met reminis
centies aan oude Egyptische
en Europese culturen bij Gale
rie Kokon in Tilburg, nadat ze
eerder in onder andere Rotter
dam en Groningen waren ge
ëxposeerd. Ze vertonen veel
verwantschap met vroeger,
vooral abstract werk met ar
chitectonische elementen,
maar hebben een zeer speciale
achtergrond. Visser maakte
een rouwproces door, waarvan
de serie een „veralgemeniseer
de" weerslag is, verliet het be
krompen Hendrik-Ido Am
bacht, waar hij met zijn, in
middels uit zijn leven verdwe
nen, vrouw woonde en trok
zich terug in een wereldstad
om zijn kunstenaarschap te
vernieuwen.
„In november '81, vertelt hij,
„kreeg ik een hallucinatie, een
droombeeld, dat me vreselijk
fascineerde, omdat het zo reëel
was. Ik probeerde de beelden
uit mijn droom, die achteraf
visionair en symbolisch bleek,
vast te leggen. Het was een
beeld van een 19e eeuwse
Franse koloniale nederzetting,
gesitueerd aan de Amerikaan
se Oostkust, langs de weg tus
sen Kennedy Airport en New
York City. Ik ben daar nog
nooit geweest, maar had me er
wel, omdat ik in Amerika
geïnteresseerd ben, voorstel
lingen van gemaakt. In die
droom kwam vooral het beeld
van een neo-klassiek gebouw
de fabriek naar voren, die
voordat hij in gebruik geno
men was, al in verval was ge
raakt. Ik begon eraan te wer
ken en wilde de kijker con
fronteren met de schoonheid
van de nutteloosheid. De serie
moest „The American Facto
ry" heten. Tot januari 1982 had
ik ook al teksten voor deze et
sen gemaakt".
„In februari 1982", aldus
Eric Visser, „was plotseling
mijn beste vriend verdwenen,
de man met wie ik alles be
sprak en die net als Theo van
Gogh bij zijn broer Vincent,
volledig betrokken was bij
wat ik deed. Hij bleek ver
dronken in een binnenmeer
van een uiterwaard. Ik heb
hem met eigen handen begra
ven en wist nauwelijks nog
hoe ik verder moest na de be
grafenis. We hadden een heel
intensieve, geestelijke band.
Hij was blij als mijn werk
lukte en maakte zich zorgen
als ik er niet uit kwam".
„We hadden geen homosek
suele verhouding, zoals wel is
Ets uit de serie „Poème pour un ami".
gesuggereerd, maar in zekere
zin betekenden wij meer voor
elkaar dan mijn vrouw en ik.
Mijn vrouw heeft het tenmin
ste ook zo opgevat en heeft me
daarom verlaten. Enkele we
ken na de begrafenis wilde ik
verder met mijn serie over de
gedroomde fabriek, waar ik
met mijn vriend ook veel over
had gepraat. Ik kwam tot de
conclusie, dat die droom mij in
symbolen had verteld wat me
te wachten zou staan. Een jaar
later had ik trouwens nog zo'n
hallucinatie, over mijn eigen
rouwproces, en die werk ik nu
dus in Parijs uit".
„Ik heb alles vernietigd en
ben helemaal opnieuw begon
nen", aldus Eric Visser. „Ik
heb heel bewust mijn eigen
leed veralgemeniseerd, omdat
radeloosheid en eenzaamheid
natuurlijk gevoelens zijn, die
iedereen doormaakt en kent.
Belangrijk voor mij is, dat de
kijker er zijn eigen verhaal in
kan ontdekken, want leed is
dan wel universeel, maar kan
alleen puur subjectief worden
ervaren. Zo'n toegevoegde
tekst als „Ik schrijf jouw
naam in de zoom van mijn
jas"... daar mag iedereen zijn
eigen conclusie uit trekken".
„De fabriek, waarvan frag
menten in de etsen te herken
nen zijn, is achteraf het sym
bool gebleken van de te vroeg
gestorven vriend. Door die in
grijpende ervaringen is dit
werk surreëler dan vroeger
werk, maar landschap en ar
chitectuur zijn belangrijke
elementen gebleven. De stu
diereis, die ik indertijd naar de
Balkan gemaakt heb, is er in
vloed op blijven uitoefenen".
„Vandaar het goud van iko-
nen en de Griekse motieven.
Ik heb de teksten in het Frans
geschreven, omdat het in die
droom om een Franse kolome
ging". De etsen van Eric Visser
kennen een grote kleuren- en
structuurrijkdom, het resul
taat van de combinatie van
hoog- en diepdruk in één
prent.
„Vanuit mijn basiskennis
van de techniek", vertelt hij,
i«* m-
lililllllliiilllllllllllllllllllllilllllillilllIIMIIIIIIIIIIIIIIÜIIIilllllllillll
Door Henk Egbers
„Mijn werk is stiller gewor
den. Toch zijn er intensieve
dingen gebeurd. Juist daar
om misschien'. Want het
werk heeft ook met mezelf
te maken. Zoals die zweven
de rok op die aquarel 'Mon
pauvre amour' Het verlan
gen naar vrijheid". Christa
Maatjens, in 1953 geboren in
Roosendaal, vertelt over
haar werk, dat tot 27 juni te
zien is in het Tongerlohuys
in Roosendaal.
Ze heeft een blank atelier
in het gebouw van het alou
de Pictura in Dordrecht. Het
werk, dat wacht op de ezel,
is teer; kleur en licht. De
sfeer van haar werk doet me
denken aan die bij de kun
stenaar Jaap Schlee. Tot
mijn verrassing blijkt hij
zijn atelier te hebben naast
dat van Christa. Terecht kan
ik hem daarom citeren. Hij
schreef het voorwoord bij de
aardige catalogus (ƒ5.-). „In
de beslotenheid van haar
atelier treedt Christa
Maatjens op als een voyeuse
die ons door middel van
haar tekeningen mee laat
kijken. Maar kijken we wel
mee? Laat de kunstenares
die intimiteit eigenlijk wel
toe? Zijn wij immers niet
buitenstaanders?"
Nu denk ik dat „voyeuse"
in dit verband een te nega
tief geladen woord is. Zij
legt typische psychische mo
menten vast bij mensen in
hun verkeer met zichzelf of
anderen; of dingen die min
of meer symbolisch daar
naar verwijzen. De kans is
daarom groot dat de kijker
zich eerder betrapt voelt in
zijn eigen gevoel, dan dat hij
êen buitenstaander is die in
timiteit schendt. Natuurlijk
vertelt Christa in haar werk
ook over zichzelf.
Zelf denkt ze dat haar
passie voor tekenen ont
staan is in de vijfde klas van
de lagere school te Roosen
daal (waar ze aan de Kade
geboren werd). Dat was tij
dens de Boomplantdag. Ze
wilde naar de academie,
maar haar ouders zagen
Christa Maatjens bij een van haar werkstukken.
- foto de stem/dick de 80er
daarin geen brood. Daarom
studeerde ze drie jaar voor
een tekenacte (onderwijs) in
Tilburg. „Ik knapte af op
meetkunde en psychologie".
Daarna volgden drie jaar
kunstacademie St. Joost in
Breda, waar Jan Sleper en
nog één jaar Peter Oosterbos
haar docenten waren. In
1977 deed ze eindexamen.
Grafiek.
Een tijdlang heeft ze toen
gewerkt in een oud huisje
onder Nispen. Met haar et-
spers. Met de natuur buiten.
Bomen, vogels, zichzelf als
deel daarvan. Zinken platen
en papier. De spanning van
de overdracht. Lithografie
(steendruk) kwam erbij.
Zelfs het breken van een
steen werd soms een artis
tieke uitdaging. Ze was in
middels verhuisd naar Dor
drecht, waar ze nu voorzit
ster is van de grafische
werkplaats. Ze vindt deze
stad een fijn klimaat hebben
voor kunstenaars.
Er kwam kleur in de gra
fiek. „Dat ik ben begonnen
met tekenen had als aanlei
ding, dat ik op mijn verjaar
dag, twee jaar geleden, een
doosje kleurpotloden kreeg.
Ik begon slapers (mensen die
liggen te slapen) te tekenen.
Het werd een hele serie. Dat
past bij me. Ik houd van de
stilte. En het licht daarbij,
aldus Christa.
Veel van die tekeningen
neigen naar het anecdoti-
sche, naar het verhaal. Te
gelijk overstijgen ze dat ele
ment, omdat er iets anders
tastbaar wordt. Hoewel ze
vroeger een hekel had aan
het vak psychologie, zijn het
juist bepaalde moeilijk te
omschrijven psychologische
momenten in dat verhaal, de
ervaring dat er iets met die
mensen gebeurt, die de
kracht van haar tekeningen
bepalen.
„Ik houd ervan als de din
gen neigen naar het abstrac
te", zegt Christa. Kleur en
compositie worden dan be
palend. Heel sterk wordt dat
tot uitdrukking gebracht in
een slaper, die gereduceerd
werd tot een stuk rug met
een hand erop. Een typische
vorm van tedere monumen
taliteit. Een tijdlang is ze
met rokken bezig geweest;
zwevende tekens van vrou
welijkheid. Op de ezel staat
een blad met een versleten
markies temidden van teer
groen. Contrasten met de
natuur. Leven en verganke
lijkheid. Composities
groeien meestal vanuit één
punt en niet vanuit een
vooropgezet plan.
„Ik schilder alles wat ik
de moeite waard vind. Een
gezicht waarvan ik houd en
dat ik dreig te verliezen. Ja,
ik maak vaak portretten. Ik
kan dat niet van mensen die
ik niet kan uitstaan. Een
paar keer per jaar maak ik
zelfportretten, omdat ik
over een jaar of tien wil zien
hoe ik me toen zag". Inmid
dels is het woord 'schilderen'
binnengeslopen. Dat was de
YOlgendg fase, die in het ver
lengde van het tekenen lag.
Ze gaat daarbij heel
eigenzinnig om met de
aquareltechniek. Ze ge
bruikt heel vaak de verf bij
na puur. Ze weet dat het
„niet mag". Gouache vindt
ze vreselijk materiaal. „Dan
maar olieverf. Maar ik ben
te ongeduldig voor dit mate-
riaal. Heb geen geduld om
het te laten drogen. Daarom
ga ik nu zo met aquarel om".
Ze bewijst dat het 'kunnen'
hier het 'mogen' de baas is.
„Eigenlijk is iedere teke
ning een zelfportret", zegt
Christa. Het portret van een
kunstenares, die nog steeds
verwonderd naar het leven
kijkt. Wie zich nog kan ver
wonderen is in staat te leven
en kunst te maken.
(ADVERTENTIE)
9,25 Procent PerCent,
1 jaar vast 5,50%
2 jaar vast 6,25%
3 jaar vast 7%
4 jaar vast 8,25%
5 jaar vast 8,25%
6 jaar vast 8,25%
Minimum-inleg f L000,-.
Rente jaarlijks ter beschikking op
stortingsdatum.
5 jaar vast 8,25% (eff. 8,57%)
10 jaar vast 8,25% (e£f. 8,57%)
Minimum-inleg f10.000,-.
SPAARREKENING MET
OPZEGTERMIJN
Stijgrenterekening 3,75%-8%
Max looptijd 5 jaar. Opneembaar
met 1 maand opzegtermijn.
DIRECT OPVRAAGBAAR
Giraal sparen 7%
Direct beschikbaar met 1,50% re
tourrente over opgenomen bedrag.
Stortingen/opnamen via bank- of
postrekening.
Spaartrouwrekening 5,25%
Direct opneembaar met 1% retour
rente over opgenomen bedrag.
Minimum-rente 4%
Stortingen/opnamen ook mogelijk
via bank- of postrekening
Rentepercentages gaan in per 1-6-83.
Wijzigingen voorbehouden.
1 jaar vast
2 jaar vast
3 jaar vast
4 jaar vast
5 jaar vast
6 jaar vast
5,50%
6,25%
7%
8,25%
8,25%
8,25%
Coupures: f1.000-, f2.500,-, f5.000,-,
f 10.000,-. Rente op basis samen
gestelde interest.
Spaarbrieven 8%
(eff. rendement per 6-6-1983 9,24%)
Verkrijgbaar in coupures van
f 1.000,- en f5.000,-.
Looptijd ca. 5 'M jaar, waarna u de
spaarbrieven kunt verzilveren en de
rente ontvangt. Tussentijdse verkoop
via de beurs mogelijk
STIJGSPAARBRIEVEN
Na 2 jaar 6,25%
Na 3 jaar 7%
Na 4 jaar 7,50%
Na 5 jaar 8%
Coupures: f1.000,-, f5.000,-, f10.000,-.
Na 2 jaar inwisselbaar; rente op basis
samengestelde interest.
Bankbrieven 8%
(eff. rendement per 1-6-1983 8,63%)
Bankbrieven 10%
(eff. rendement per 6-6-1983 9,25%)
Verkrijgbaar in coupures van
f 1000,- en f 5.000,-. Looptijd
maximaal 8 jaar. Rente wordt jaar
lijks uitgekeerd via coupons.
Tussentijdse verkoop via de beurs
mogelijk
SPAARREKENINGEN MET
OPZEGGING EN
MAANDELIJKS VRIJ BEDRAG
Spaarrekening 1 mnd. 3,75%
Vrij opneembaar f 5.000,-.
Termijnrekening3 mnd. 4%
Vrij opneembaar f2.500,-.
Beleggingsrekening 6 mnd. 4,25%
Vrij opneembaar f 2.500,-.
Beleggingsrekening 12 mnd. 4,50%
Vrij opneembaar f2.500,-.
Bekggmgsrekening 24 mnd. 6,25%
Vrij opneembaar f 2.500,-.
Beleggingsrekening 36 mnd. 6,50%
Vrij opneembaar f 2.500,-.
Amsterdam (020-64 3011), Breda (076-22 58 44), Den Haag (070-46 92 07), Eindhoven (040-44 77 25), VHeitogenbosch (073-15 34 61),
Hilversum (035-4 86 41), Nijmegen (080-22 64 55), Roosendaal (01650-4 09 70), Rotterdam (010-33 25 44), Sittard (04490-2 26 00),
Tilburg (013-3515 55), Utrecht (030-33 25 35), Vught (073-5616 62), Waalwijk (04160-3 58 25), Zaanstad (075-2142 IJ), Zwolle (038-22 46 44).
VEEN STJ?AFGEIV)N
0EA//S EEGENS //V
7BW3...
nappv sierviQAv TO "foti-
HAPPV BlCTVPAV ïto vwo,
J HAPPV ©iETi»r»Av, oiwuz AoCAWW-
Eric Visser.
- foto-sarchiefoeJ
„stel ik me zo experinj
mogelijk op. Ik probeer a
iets van wat er al aan n
lijkheden bestaat te verar,
ren en uit te breiden. J
ben ik voortdurend op
naar het meest optimale
drukkingsmiddel. Voor 1
prent maak ik 25 a dertig
schillende etsplaten". Jj
pour un ami", 18 ets® 2
Eric Visser, aangevuld 1
andere etsen en schilderije,|
Galerie Kokon, Stationsstrnil
40 in Tilburg. Geopend: dtaWj
en met zaterdag 12-17 uur
14-17 uur. Tot 26 juni.
Wilt u hiervan profiteren, dan is dit
het moment. Umaakt het bedrag over op
onze bankgiro 22.51.75.002 of postgiro
1117570, met vermelding van dedooru
Entoor van uw keuze.
Uiteraard kunt u ook terecht bij de
kas van onze kantoren.
F. van Lanschot Bankiers. Sinds 1737,
Hoge Steenweg 29,5211JN 's-Hertogen-
bosch. Viditel 711. Voor informatie of hel
adres van ons dichtstbijzijnde spaaragenl-
schap kunt u bellen 073-15 34 61, of een
van onderstaande telefoonnummers.
ZlETU WEL KSOLOHEL',
t IS'MAAI? ÖÖEP DAT AP-Ml
LES- jm
ubui UBA ;aipuBUi
uba ijbb^s "jaiaoads 'h 's^uii u<
's^uii jadumq 'uaAoqsiqoaj ja;s.ioq
japuo sei&iaiBAv 'jnrqsoinB 'puoq uba l!fl|
