„COUP DE TORCHON"
Wreedheid en verlies
van moraal in kolonie
Vrouw en film" in
Breda en Oosterhout
f
Prachtige familiekroniek van Ingmar Bergman
RUIM 5.
Zeeland en
Nog maar he
suikerbieten
FANNY EN ALEXANDER":
.OPLOSSING
in onderwijs
gaat omlaag
Stern-man
Heidemann
opgepakt
Merijntje
VRIJDAG 27 ME11983
PAGINA GlDs
it
Lucky Luke: Daisy Town
Suske en Wiske: Het Bretoense broertje-
llUTO OF
Vut-leeftijd
VAN HITLER'S
DAGBOEKEN
T3
PHILIPPE Noiret en Isabelle Huppert in „Coup de torchon"
Van onze filmredactie
BREDA - Een „Vrouw
Film"-weekend wordt op 3, 4
en 5 juni gehouden in het café
Pommeranz, Ginnekenweg 8
in Breda. Oosterhout is van 9
tot en met 12 juni aan de beurt.
Daar is de locatie het Filmhuis
Oosterhout.
In totaal worden in Breda
elf films vertoond, waaronder
„Toute une nuit" van Chantal
Akerman. De Nederlandse ci-
neaste Marion Bloem, van wie
twee korte films worden ver
toond, zal morgenavond per
soonlijk aanwezig zijn.
Het Pommeranz-filmcollec-
tief heeft als uitgangspunt bij
de samenstelling van het pro
gramma gehad, dat de ver
toonde films moeten aanslui
ten bij de thema's, die in femi
nistische kring leven of daar
juist taboe zijn. Zowel qua
vorm als inhoud is naar een zo
breed mogelijk aanbod ge
zocht met korte en lange films,
speelfilms en documentaires,
die door vrouwelijke cineasten
zijn gemaakt.
Vanavond wordt vanaf 20
uur gedraaid: „Not a pretty
picture van Martha Coolidge,
een documentaire speelfilm
over de verkrachting van een
middelbare scholiere, waarin
ook gesprekken tussen regis
seuse en spelers zijn verwerkt.
Daarna volgt „Donna; vrou
wen in verzet", een film over
Italiaanse vrouwen, die zich
verzet hebben tegen het fas
cisme en de hen door de kerk
opgelegde rolpatronen van
Yvonne Scholten.
Morgen (van 14 tot 23 uur)
worden vertoond: „Mujeres en
Armas", een documentaire
van Victoria Schultz over
vrouwen van het Sandinis-
tisch bevrijdingsfront in Nica
ragua; „Vrouwen aller lan
den", een filmreportage van
Mady Saks over de tweede
wereldconferentie van de Ver
enigde Naties over de positie
van de vrouw in Kopenhagen
in 1980 en twee korte films van
Marion Bloem: „Nieuwsgie
rig" en „Aanraken".
De eerste gaat over de
nieuwsgierigheid van jonge
kinderen naar wat zij denken,
dat sex is. De tweede behan
delt de verschillen in commu
nicatie en belevingswereld
tussen jongens en meisjes als
gevolg van een op mannelijk
en vrouwelijk rolgedrag ge
richte opvoeding. Voor beide
films schreef Marion Bloem
het scenario in samenwerking
met arts-auteur Ivan Wolf-
fers.
Artistiek hoogtepunt van
het weekend „Vrouw Film"
is ongetwijfeld „Toute une
Nuit" van de Belgische cineas-
te Chantal Akerman (32), die
vooral befaamd werd door
„Jeanne Dielman", het lang
durige, minimale verslag van
het leven van een huisvrouw.
Akerman onderscheidt zich
door haar zeer persoonlijke
vormgeving, waarin zij gebro
ken heeft met de bestaande
opvattingen over tijdsduur
van handelingen, die bij haar
in hun werkelijke lengte wor
den getoond, waardoor ze juist
veel langer lijken te duren dan
in werkelijkheid. „Toute une
Nuit" bestaat uit allerlei ano
nieme ontmoetingen in het
nachtelijk duister zonder dat
een verhaal wordt verteld en
vertoont gelijkenis met een
choreografie van Pina Bausch.
De geluidsband suggereert
veel en activeert de verbeel
dingskracht van de kijker.
Op zondag 5 juni worden
tussen 14 en 23 uur vier films
gedraaid. „Dochter van de
Nijl" van Hillie Molena en
Joop van Wijk is een docu
mentaire over het leven op het
platteland van Egypte. „w
wen in Turkije" van HeW
Wit gaat over Turkse vroJ
in Nederland. „Getting read'
is een Amerikaanse film
Janet Meyers) over de te'
vriendschap tussen twee
ge, opgroeiende meisjes
geconfronteerd worden min
chamelijke verandering®
de eerste menstruatie.
„Avskedet" (Het afecta
tenslotte is een Finse s
over een meisje uit de
burgerij kort voor het'uitk
ken van de tweede wereld»
log, dat zich volledig vank
milieu moet losmaken na
trice te zijn geworden en
lesbische verhouding te k
ben gekregen.
In Oosterhout begint j,
„Vrouw en Film"-festiva]
donderdag 9 juni in buurtt
De Slotjes met „De stilte rij
Christine M." van Marfe
Gorris. Zaterdag 11 juniwntj
„Menuet" van Lily Radema
kers vertoond, naar de nové"
van Louis-Paul Boon. Het
tival wordt afgesloten m
„Girlfriends" van de Am®
kaanse Claudia Weil,
films in Oosterhout
om 21.00 uur.
Door Marjan Mes
Bertrand Tavernier is een
van de allerbesten van de al
wat oudere Franse filmgene
ratie, die overigens ook weer
te jong is om betrokken te zijn
geweest bij de nouvelle vague.
Hij heeft een aantal pakkende
films gemaakt, die allemaal
van elkaar verschilden: „Le
juge et l'assassin", „Death
Watch", „Une semaine des va-
cances" e.a. Gemeen hebben
zij, dat een achterliggende be
doeling (de symboliek) zich
sterk opdringt, maar toch nog
al raadselachtig blijft, hoewel
intrigerend.
Dat is ook sterk het geval
met „Coup de torchon" (op
stand), een boeiende, prachtig
gemaakte film, die gelijktijdig
iets van een thriller, een ko
medie, een psychologish dra
ma en een zwarte filosofische
beschouwing in zich bergt.
Wat de hoofdpersoon, in
drukwekkend gespeeld door
Philippe Noiret, nu precies be
zielt of waar hij voor staat,
blijft gissen, hoewel er tal van
mogelijkheden zijn. Hij is een
luie, laffe Franse politiechef in
een dorpje, Bourkassa, in een
Afrikaanse kolonie, vlak voor
het uitbreken van de tweede
wereldoorlog. Hijzelf ziet de
vernedering van de zwarte be
volking om zich heen met lede
ogen aan, maar grijpt nooit in,
omdat alle andere Fransen om
hem heen corrupt, gemak
zuchtig en gedemoraliseerd
zijn. Problemen schuift hij
weg met de opmerking: „Ik
geef u gelijk, maar ook weer
niet helemaal".
Hij wordt door zijn vrouw
(Stephane Audran) genegeerd,
die het openlijk houdt met
haar „broer" en laat zich door
zijn vriendin (Isabelle Hup
pert) seksueel gebruiken. Het
liefst ligt hij in zijn bed, drinkt
en gaat hij de contacten met
zijn criminele superieuren uit
de weg. In een amoreel, ver
loederd wereldje kan hij zich
staande houden door eindeloos
compromissen te sluiten en
goedhartig een dikke huid te
tonen. Maar in hem broeit er
wat, evenals in die onverschil
lige wereld om hem heen. De
prachtige eerste beelden van
een zonsverduistering in de
woestijn, begeleid door de
dreigende, maar tevens amu
sante muziek van Michel Sar
de, blijken achteraf veelbete
kenend te zijn geweest. De po-
licier maakt een vuurtje voor
een groepje in de duisternis
kleumende negerkinderen.
Aan het slot als ze weer op die
plek zijn, richt hij een pistool
op hen, doodongelukkig.
In de tussenliggende tijd
heeft hij zich wreed gewroken
op het smerige Franse onder
kruipsel, dat hij uit lafheid
eerder niet durfde aan te pak
ken. Hij schiet twee soute
neurs van het plaatselijke
bordeel in koelen bloede neer,
maar ook de man van zijn
vriendin, zijn geliefde bedien
de en tenslotte zorgt hij er in
direct voor, dat zijn vriendin
zijn eigen vrouw en haar min
naar neerknalt. Hij doodt niet
alleen wat hij haat, maar ook
waar hij van houdt en daar
mee is er enige thema-over
eenkomst met „Querelle" van
Fassbinder. De enige, mense
lijke figuur in de film is een
jonge onderwijzeres, die hij
hoogacht, maar met wie hij
geen verhouding begint, om
dat het al te laat is voor iets
goed en hij zichzelf inmiddels
als „dood" beschouwt na een
mislukt leven in een wereld,
die aan de rand van de af
grond staat.
Ongetwijfeld oefent Taver
nier met zijn schildering van
de Frans-Afrikaanse gemeen
schap kritiek uit op de oude
Franse kolonialisten, maar
evenzeer lijkt er een lijn naar
het heden te worden getrok
ken, waarin geweld ook steeds
meer tot de realiteit begint te
behoren en de scheidslijn tus
sen goed en kwaad moeilijk
valt te trekken. Hoewel realis
tisch uitgebeeld, blijven de
gruwelen iets abstracts, waar
van de betekenis pas achteraf
in je bewustzijn begint door te
dringen, terwijl ze op het mo
ment zelf bijna komisch aan
doen.
Een merkwaardige film, die
werd ontleend aan een boek
van de Amerikaanse schrijver
Jim Thompson, die verwant is
aan Faulkner, maar toch
vooral als auteur van ont
spanningslectuur wordt gele
zen. Bij hem speelde het ver
haal in Zuid-Amerika. Dat
koloniale alleenheersers in een
vacuüm leven en op den duur,
mede door gebrek aan werke
lijke motivatie, totaal demora
liseren - zelfs de kerk, zoals
hier wordt getoond - vormt de
duidelijkste betekenislaag van
„Coup de torchon". De acteurs
spelen zo voortreffelijk, dat
het lijkt alsof zij alleen maar
zichzelf zijn en helemaal niet
acteren.
„Coup de torchon" van Ber
trand Tavernier. Cinesol 2 in
Breda.
Van onze .filmredactie
Voor alle liefhebbers voor het
werk van Ingmar Bergman
moet diens lichtvoetige, maar
tevens dramatische familie
vertelling, „Fanny en Alexan
der", een belevenis zijn. En
niet alleen voor hen natuur
lijk, want deze laatste, grote
film van de meester is toegan
kelijker dan veel vorige films
van zijn hand.
Thematiek uit al zijn vorig
werk is er niettemin in terug
te vinden. Er ligt eventueel
een speelse, relativerende toon
aan ten grondslag, waardoor
godsdienst, sex, geweld, vrou
welijk identiteitsstreven, le
vensangst, dood en occultisme
nooit die zware, problemati
sche lading krijgen, die zij in
diepgravender, vroegere films
wel hadden.
„Fanny en Alexander"
duurt in de oorspronkelijke
lengte, als televisiefilm, ruim
zes uur; als bioscoopfilm is hij
teruggebracht tot ruim drie
uur. Hier en daar is aan de
montage wel te zien, dat er in
gekort is. Ook krijgen bepaal
de figuren geen verdere ont
wikkeling, maar dat neemt
niet weg, dat het een prachti
ge, kleurrijke familiekroniek
is, erg mooi aangekleed, vaak
spannend, ontroerend en amu
sant. Hij speelt in een Zweedse
provincieplaats tussen kerst
mis 1907 en eind 1908.
Het plaatselijke theater
wordt beheerd door de welge
stelde familie Ekdahl. Eigena
res is de bejaarde weduwe He
lena Ekdahl, die drie zoons
heeft, waarvan de oudste Os
car - directeur is en regisseur
van het stedelijk theatergezel
schap. Hij is een vriendelijke,
bescheiden man, getrouwd
met de actrice Emilie. Zij heb
ben twee kinderen, Fanny en
Alexander, van wie met name
de laatste een belangrijke rol
speelt in de film. Door zijn
ogen en die van zijn moeder
worden veel van de familiege
beurtenissen bekeken.
De tweede zoon is een pro
fessor, die altijd zonder geld
zit; een nietsnut, die zichzelf
voortdurend beklaagt, terzijde
gestaan door zijn onderdanige,
Duitse vrouw. De jongste zoon
is een bon-vivant, die niet van
jonge dienstmeisjes kan af
blijven, waarbij hem weinig
door zijn vrouw in de weg
wordt gelegd, zolang hij haar
maar niet helemaal verwaar
loost.
Dit gezelschap en enkele an
deren treft elkaar tijdens een
feestelijk diner in de kersttijd,
dat het eerste deel van de film
beslaat. Vlak na kerstmis be
gint het theater met de repeti
ties van „Hamlet". Oscar, die
de rol van de Geest speelt,
krijgt een hartaanval en over
lijdt.
De kleine Alexander
blijft het beeld van zijn vader
in dromen en fantasien oproe
pen om zich af te zetten tegen
de invloed van een tweede
hardvochtige vader, de luther
se bisschop van het plaatsje,
die zich over het gezin ont
fermt en in alles het tegendeel
is van Oscar. In Alexanders
dromen verschijnt deze domi
nee in het zwart, als de beli
chaming van alle kwaad, dat
Bergman al zo dikwijls ge
schilderd heeft: strenge gods
dienst autoritaire onderdruk
king en vernedering, vooral
van vrouwen en kinderen.
Door een bepaalde samen
loop van omstandigheden, ten
dele door Alexander bewerk
stelligd en door zijn moeder en
het toeval uitgevoerd, komt de
man om bij een brand. Het ge
zin krijgt de vrijheid terug en
kan zich weer het vrije thea
terleven veroorloven. Het ver
haal lijkt op dat van „Hamlet".
Het wordt rijk voorzien van
allerlei nevenplots en ieder
verhaal heeft enigszins zijn
eigen filmstijl en sfeer zonder
aan eenheid en grote lijn te
verliezen.
Omdat de cineast vaak kijkt
met de argeloze, maar ook
scherp observerende blik van
de kinderen in de familie,
worden de maatschappelijke
problemen en familieuitspat
tingen nooit zwaar op de hand.
Natuurlijk wordt er prachtig
geacteerd, zoals altijd bij
Bergman. De acteurs zijn bij
ons minder bekend, behalve
Harriet Andersson en Erland
Josephson. Ewa Fröling speelt
de moeder erg mooi.
„Fanny en Alexander" van Ing
mar Bergman. Cinesol 3 in Breda.
Ingmar Bergman met de jonge acteur Bertil Guve.
Grand Theater in Breda prolongeert „Gandhi", groots opgezet
spektakel over de politieke hoogtepunten in het leven van de In
diase leider van het geweldloos verzet. Casino 1 in Breda, Roxy 1
in Bergen op Zoom en De Koning van Engeland in Hulst bren
gen „De lift", de buitengewoon spannende en huiveringwekken
de thriller van Dick Maas, die binnenkort ook in Amerika wordt
uitgebracht.
„The verdict", de rechtbankfilm van Sidney Lumet draait r|
in Cinem'actueel 1 in Bergen op Zoom en De Koning van Eng
land in Hulst. Cinesol 1 in Breda gaat nog steeds door met,,®
sie", met Dustin Hoffman als komische travestiet.
Casino 2 in Breda porlongeert „An officer and a gentlem
met Richard Gere, die zich aan een vernederende training»
derwerpt om officier te kunnen worden. „First Blood" metSjI
vester Stallone als Vietnamveteraan is te zien in Casino 31
Breda, Luxor in Terneuzen en De Koning van Engeland!
Hulst.
„Fame" vol zang en dans draait deze week nog in City li
Roosendaal en Cinem'actueel 2 in Bergen op Zoom. „Het kleins!
bordeel van Texas" met Burt Reynolds en Dolly Parton is teiij
in City 1 in Roosendaal, waar 's middags „The Pirate Mot»
(Kristy McNichol en Christopher Atkins) draait.
Clint Eastwood is met zijn oorlogsfilm „Firefox" de gastin!
Nobelaer in Etten-Leur en het Ledel-theater in Oostburg. Bil
non in Breda presenteert „The man who fell to earth" van VJ
cholas Roeg uit 1975 met David Bowie als bewoner van ff
vreemde planeet die zich op deze aarde moet redden.
<SOEO, HET PUtyOZT WEL/ETS LAMGEEDAH MOOtG Hi OMDtT OPTESCHRUVEH, MAAE PEMAKNEN VERZAMELEN ZICH..
•.map ui afjnu 'uiaij uba dss?
'uojBjued do daaxjs Tqoiiaaiqoe 'deipw
-oui ui 'squii ubui j.ad *squi( uijb 'aftaddo»
doj 'jnapojnB daajSpueq 'Suejsauizu^
te koop 1
m/at dacht u van het resultaq
Laten via een „kleintje" in De
ïïilna 5 van de 10 mannen
Se De Stem lezen
hebben speciale
helangatellino onie
kleintjes" rubriek.
Auto's en motoren" Uw
aanbieding In die rubriek
kan dus niet missen
Kantoren te Breda/Berg|
Ve
Van onze Haagse redactie
OEN HAAG - Minister
Deetman (Onderwijs) wil
de leeftijd van onderwij
zend personeel, dat voor
de vervroegde uittreding
in aanmerking komt,
eenmalig verlagen. In
welke mate is nog niet
duidelijk.
Het kabinet heeft gis
teren met de leeftijdver
laging ingestemd. De
maatregel is een nadere
uitwerking en een gevolg
van de 3 extra vrije da
gen die het onderwijzend
personeel heeft gekregen
in ruil voor het afzien
van de prijscompensatie.
Uit een notitie van de
bewindsman, die hij wil
voorleggen aan de onder
wijsbonden, blijkt dat hij
de voorkeur geeft aan
deeltijdbanen als vorm
van arbeidstijdverkor
ting.
Vcm onze redt
BREDA - Door het aanhoude
van suikerbieten ver achterge:
de Zeeuwse en ZuidhoUandse
amper de helft uitgezaaid. Voo
Volgens de Suikerunie in
normaal half september van
maand later kunnen beginnen,
belangrijk minder zal zijn, laa
trale Suiker Maatschappij web
Of dat ook gevolgen heeft
niet zeggen.
Van onze correspondent
BONN - Gerd Heidemann, de
ontslagen verslaggever van!
het Duitse weekblad Stern, is
gearresteerd. Heidemann, die
de vervalste Hitler-dagboeken
aan Stern had geleverd, wordt
ervan verdacht het weekblad
voor vele miljoenen te hebben
opgelicht.
Heidemann werd in zijn
woning in Hamburg aange
houden. Dat gebeurde nadat
de al eerder gearresteerde
handelaar Konrad Kujau uit
Stuttgart bekend had dat hij
de dagboeken zelf had ge
schreven.
Kujau, die zich tegenover
Heidemann uitgaf voor Fi
scher, voorzag de voormalige
Stern-verslaggever van de
dagboeken. „Kujau heeft ge
zegd dat Heidemann wist dat
het om vervalsingen ging", al
dus officier van justitie in
Hamburg.
Kujau zegt 2,3 miljoen mark
voor de dagboeken te hebben
gekregen. Stern heeft er via
Heidemann in totaal ruim
huljoen mark voor betaald.
Melkoorlog:
De botervloot
vaart uit
