Nederlanders paraat voor opruiming Perzische Olie- Golf Kamer schoot eén gaatje in Voorjaarsnota Praktijk huisartsen moet kleiner worden Politieke transfermarkt in Italië Journalistiek moet dieper graven maar vooral verder vooruitzien Van den El Salvai naar eer iSacharov m president incasseert zware ned WAT GEBEURT ER OP 1 JULI? ZATERDAG 21 ME11983 ACHTERGROND TUI Offertes Heesters: landelijk vestigingsbeleid Preventief Amusement Misbruikt BELASTINGSVERHOGII Grondrecht Door Norbert Bökkerink OVER geen enkele olieramp is zo druk gespeculeerd als nu gebeurt met betrekking tot de catastrofe die zich in de Perzische Golf voltrekt. In allerlei superlatieven is de omvang al aangeduid als 'de grootste milieuramp aller tijden'. Vooral als gevolg van de oorlogstoestand in dat ge bied weet niemand of mis schien beter over de Perzi sche Oliegolf gesproken kan worden. Eén ding staat wel vast: er moet dringend iets gebeuren. Maar hoe en door wie? De Golfstaten die door de reusachtige olievlek worden bedreigd hebben in ieder ge val niet te klagen over ge brek aan belangstelling voor hun probleem. Talloze des kundigen - momenteel zou den er zo'n 700 rondlopen in Koeweit, Saoedie-Arabië, Bahrein, Qatar, Oman en de Verenigde Arabische Emira ten - uit voornamelijk Wes terse landen verdringen zich voor de grenzen om hun diensten aan te bieden. Niet zo verwonderlijk, want zo wel letterlijk als figuurlijk ligt er een vette kluif te wachten. Als een van de eersten trok enige tijd geleden al een consortium van zeven Ne derlandse bedrijven (Smit Internationaal, Volker Ste- vin, Ballast Nedam, Volker Stevin, Boskalis, Wijsmuller, NBM en INA) bij de Arabie ren aan de bel. Dat resul teerde in een uitnodiging van Koeweit aan minister Smit-Kroes (Verkeer en Wa terstaat) om eens te komen praten. „Redelijk optimistisch" keerde de minister gisteren terug na een vijfdaags be zoek aan Koeweit, Bahrein en Saoedie-Arabië, terwijl donderdag al het eerste deel van de delegatie die de mi nister vergezelde op Schip hol was teruggekeerd. De heren, blijkbaar vooruitge stuurd, gunden zich geen tijd om bij te komen van de ver moeiende reis: vrijwel on middellijk vertrok het gezel schap richting Den Haag voor een 'werkbespreking' op het ministerie. Een woordvoerder van het mi nisterie verklaarde de haast met: „Er zijn meer kapers op de kust en op zo kort moge lijke termijn willen we con crete voorstellen doen aan de Golfstaten". De Arabieren hebben ge vraagd om offertes over drie verschillende onderdelen van de reinigingsoperatie: luchtverkenning, verwijde ring van de Olie en onder zoek naar de eigenschapen en de herkomst van de olie. Voor de luchtverkenning komt de begin dit jaar door Rijkswaterstaat in gebruik genomen Cessna Titan 404 in aanmerking. Dit toestel, vol gestouwd met uiterst moder ne apparatuur, kan zowel overdag als 's nachts en on der alle weersomstandighe den olieverontreinigingen waarnemen. Per uur kan het een gebied van 15.000 km2 controleren, waarbij onder meer concentraties van olie- lagen kunnen worden waar genomen. Dit is van groot belang, omdat de bestrij- dingsschepen dan door het vliegtuig naar de dikste la gen kunnen worden gediri geerd, zodat bij het oprui men het grootste rendement kan worden behaald. Wat betreft de bestrij- dingstechnieken bieden Rijkswaterstaat en de be drijven diverse mogelijkhe den. De keuze die gemaakt zal worden, hangt mede af van de samenstelling van de olie en de hoeveelheid. De heer W. Koops van de afde ling Rampenbestrijding van Rijkswaterstaat directie .Noordzee en nauw betrok ken bij de uitwerking van de plannen zegt daarover: „Er zijn nu twee missies naar het gebied geweest, maar deson danks zijn we nog niet veel wijzer geworden. Vanwege de oorlog tussen Iran en Irak kunnen we niet bij de lek kende oliebronnen komen. Er zijn ons wel monsters toe gestuurd, maar die blijken, gezien de samenstelling, niet uit die bronnen afkomstig te zijn". Toch heeft Rijkswater staat met behulp van de schaarse gegevens die wel beschikbaar zijn en compu terberekeningen een beeld kunnen schetsen van de om vang van de olieramp. Koops: „Vooralsnog gaan we ervan uit, dat de olie afkom stig is uit drie bronnen: een oude, verwaarloosde put en twee tijdens beschietingen geraakte putten. Tot nu toe is er tussen de 35.000 en 70.000 m3 - of ton - olie in de Golf gestroomd, verspreid over ongeveer 40.000 km2. Overi gens omvat de olievlek zelf in feite maar 400 km2. De oliestroom lijkt wel iets af te nemen als gevolg van het feit, dat dergelijke lekkende putten op den duur iets dichtslibben". Hoewel aan de hand van nieuwe monsters pas defini- Het rijks-oliebestrijdingsvaartuig Smal Agt - FOTO ARCHIEF DE STEM tief beslist kan worden wel ke reinigingsmethode toege past gaat worden, heeft Rijkswaterstaat één metho de al geschrapt. „Het gaat in ieder geval om zeer dikke olie, zodat van bestrijding met chemische middelen om zowel technische als milieu kundige redenen moet wor den afgezien. Er zal dan ook gekozen worden uit mechni- sche methoden, zoals veeg en baggerschepen. Ook de zandbezinkingsmethode be hoort tot de mogelijkheden, waarbij de olie wordt be sproeid met een speciaal be handeld zand/watermengsel en tot zinken gebracht", al dus Koops. Kosten Over de kosten die de hele operatie met zich meebrengt, wordt druk gespeculeerd. Onlangs nog werd in een krant een bedrag van 22 mil jard genoemd. Maar dat lijkt sterk overdreven. Als voor beeld noemt Koops de Kati- na-actie, vorig jaar op de Noordzee. Daarbij verloor de Griekse tanker 1650 m3 olie. Die hele actie heeft acht mil joen gulden gekost, wat neerkomt op ruim 4800 gul den per m3. Hoewel dat ge middelde niet zomaar ge bruikt mag worden voor de situatie in de Perzische Golf, geeft een eenvoudige verme nigvuldiging in ieder geval een wat reeëler beeld. Uit gaande van 35.000 m3 op te ruimen olie zou het dan om 170 miljoen gulden gaan, voor elke onderneming na tuurlijk nog steeds mooi meegenomen. Ook de bewering 'grootste milieuramp aller tijden' is volgens Koops wat overdre ven. „Bij sommige olieram pen ging het in het verleden om aanmerkelijk grotere hoeveelheden, bij de Torrey Canyon ging het om 100.000 ton, de Amoco Cadiz 220.000 ton en dan uiteraard de lek kende olieput in de Mexi caanse Golf, waar in totaal ruim 500.000 ton verloren ging". Maar toch: 11 miljoen mensen zijn voor hun drink water, het bevloeien van landbouwgronden en elek triciteitsvoorziening aange wezen op de Perzische Golf. De tijd dringt. Aan de Ne derlandse bedrijven en Rijkswaterstaat zal het niet liggen. „Eind volgende week zullen we de definitieve voorstellen aan de Arabie ren presenteren, maar mor gen al zouden de eerste men sen en hulpmiddelen naar de Perzische Golf kunnen ver trekken", aldus Koops. Het woord is aan Irak en Iran, want alleen die landen kun nen pas écht de mogelijkhe den scheppen de lekken te dichten en de olie op te rui men. Door Frans van Mourik „VERKLEINING VAN de huisartsenpraktijk is nood zakelijk voor een kwalitatie ve verbetering van de ge zondheidszorg in de eerste lijn", zegt drs. Joep Heesters. Gisteren promoveerde hij aan de Katholieke Hoge school in Tilburg op het proefschrift „Huisarts, ho norering en goodwill". Met enige nadruk op goodwill, het bedrag dat de aanko mende huisarts bij zijn ge vestigde collega op tafel moet leggen om diens prak tijk over te mogen nemen. „Goodwill is", zegt Hees ters, „een van de belemme ringen voor de verkleining van de praktijken. De star tende huisarts zit meteen diep in de geldzorgen. Als hij het terug wil verdienen moet hij omzet maken en dat gaat alleen met een grote prak tij k. Het is een soort vicieuze cirkel. En wat de overheid zou moeten inzien is dat meer kwaliteit in de eerste lijn leidt tot een beperking van het aantal patiënten in de tweede lijn, de ziekenhui zen en de specialisten. En dat levert, zeker op lange ter mijn, besparingen op in de gezondheidszorg". Heesters werd, toen hij als bedrijfseconomoom verbon den was aan het Overleg van Limburgse Ziekenfondsen voor het eerst nauw gecon fronteerd met het fenomeen goodwill. Huisartsen die in loondienst overgingen wil den toen goodwill overdoen aan hun nieuwe werkgever. Als wetenschapper aan de Katholieke Hogeschool in Tilburg besloot hij de mate rie dieper te gaan onder zoeken. „Goodwill en honorering hebben alles met elkaar te maken", zegt Heesters, „ook al wordt vaak gedaan alsof het losstaande zaken zijn. De rentevergoeding voor good will zit in de tarieven. Het is onzin om goodwill te isole ren. En het gaat om enorme bedragen. Het gemiddelde bedrag is 178.000, maar er zijn uitschieters tot 350.000. Dat betekent dat de jonge huisarts begint met een enorme kostenpost die hij al leen door omzet te maken kan terugverdienen. De ban ken zijn ook niet gek méér, want die vertikken het in toenemende mate om de overname te financieren". Wat Heesters wil is dat de overheid een landelij k vesti gingsbeleid vaststelt. Dat betekent enerzijds kwali teitseisen en anderzijds het aanwijzen van de vesti gingsplaats. Goodwill kan dan niet meer gevraagd worden. De Tilburgse eco noom wijst erop dat afschaf fen van goodwill geld kost, aangezien er, en naar zijn mening is dat correct, scha devergoedingen geclaimd zullen worden op basis van inkomstenderving. Hij schat, dat als een der gelijke regeling een jaar of zes geleden zou zijn inge voerd er ƒ965 miljoen aan schadevergoedingen zou zijn uitgekeerd. „Tenminste", zegt hij, „als je de norm han teert die nu voor goodwill- berekening wordt gebruikt: 90% van de omzet. Ik betwij fel echter of voor de schade- Heesters vergoedingen eenzelfde per centage zou moeten worden gehanteerd. Dat lijkt me sterk overdreven". Dat er snel iets gebeuren moet acht hij des te meer noodzakelijk omdat het aan bod van huisartsenpraktij ken gigantisch terugloopt en de goodwill-bedragen nave nant stijgen. Heesters is ervan over tuigd dat er meer vraag zal komen naar huisartsenhulp omdat de tweede lijn, de zie kenhuizen en de specialisten een flinke veer moeten laten nu de overheid de budgetfi nanciering hanteert. Die verschuiving levert op de korte termijn geen bezuini- - FOTO't STICHT gingen op omdat de investe ringen eerst terug moeten worden verdiend, maar op langere termijn wel. Volgens Heesters betekent het echter ook dat de prijzen voor de eerste-lijnsgezond- heidszorg zullen stijgen. „Maar", zegt hij, „meer kwa liteit kost geld, je krijgt ten slotte meer waar voor je geld. Dat is iets waar zieken fondsen en particulieren zich op moeten zullen gaan be zinnen. En dat geldt ook voor de overheid. Als die overheid zegt dat mensen zo dicht mo gelijk bij hun eigen milieu moeten worden behandeld moet ze maar bepalen wat dat waard ir" Door Mick Salet EEN GAT van een paar miljoen gulden. Dat is het enige boekhoudkundige resultaat van het Kamer-debat over de Voorjaarsnota. Al het politieke vuurwerk heeft niets veran derd aan de maatregelen die het kabinet getroffen heeft. Wat staat ons per 1 juli te wachten? •de benzine-accijns gaat met tien cent om hoog en inclusief BTW en andere belas tingen betekent dat aan de pomp zo'n twaalf cent per liter extra. •he( minimum-loon en de daaraan gekop pelde sociale uitkeringen worden op 1 juli bevroren en dat betekent dat de bruto-be- dragen gelijk blijven. •de sociale premies gaan omhoog. De WAO-premie wordt 21,15 procent (was 20,9%), waarvan de werkgever 2,95 procent (was 3,65%) betaalt en de werknemer 18,2 procent (was 17,25%). De premie-vrije voet blijft ƒ94 per dag. De AOW-premie, die helemaal door de werknemer betaald wordt, gaat omhoog tot 11,85 procent (was 11,45%). En de premie AKW (kinderbij slag), die door de werkgever betaald wordt, gaat van 4,6 naar 4,75 procent. Deze premie-verzwaringen moeten ook door uitkeringsgerechtigden worden opge bracht, zodat ze hun netto-uitkering zien dalen. •binnenkort moet de Tweede Kamer nog spreken over de verlaging van de kinder bijslagen met een half procent op 1 juli en ook de verlaging van de minimum-jeugd lonen met gemiddeld tien procent. De Tweede Kamer heeft slechts één gaatje in deze 1 juli-maatregelen geschoten en dat dan ten behoeve van de kleine zelfstandi gen. Die kunnen namelijk tot ƒ3.500 per jaar extra aan premie gaan betalen (daar staat wel tegenover dat ze ook een flink be drag extra kunnen aftrekken bij de belas ting) en het kabinet heeft beloofd daar nog een kleine verzachtende maatregel tegen over te zetten. Veel aandacht, en wellicht even veel ondui delijkheid, is er voor de maatregelen die op 1 oktober voor de deur staan. Eigenlijk is het heel eenvoudig. Het kabinet hoopt dat de ambtenaren op 1 oktober bereid zijn twee procent salaris in te leveren voor een kortere werkweek. Als dat gebeurt gaan ook de sociale uitkeringen met twee procent omlaag, want waarom zou je van uitke ringsgerechtigden niet hetzelfde inkomen soffer mogen vragen als van de ambtena ren? Er zit een addertje onder het gras en daar zit de onduidelijkheid. Als de ambtenaren niet op 1 oktober inleveren, dan gaat tege lijkertijd ook die korting op de uitkeringen niet door. Er is eigenlijk niemand die echt verwacht dat de ambtenaren op 1 oktober al bereid zijn hun handtekening te zetten on der een akkoord waarbij ze inleveren voor arbeidstijdverkorting. Dus: de korting van de uitkeringen op 1 oktober zit er ook niet in. Dat betekent dat er een gat valt van ƒ225 miljoen (want de opbrengst van de korting is al wel in de boeken verwerkt) en dat moet gevuld worden. Er zijn enkele mogelijkhe den: de overheid kan minder ambtenaren in dienst nemen (is kabinet zelf tegen), de overheid kan ƒ225 miljoen vinden door ambtenaren en uitkeringsgerechtigden de laatste drie maanden van het jaar 0,7 pro cent minder salaris en uitkering te geven (voorstel minister De Koning met steun in CDA), alle inkomens kan gevraagd worden wat extra's in te leveren, waarbij men kan kiezen uit verhoging BTW (is minister Ru- ding en VVD tegen), een loonmaatregel (wil eigenlijk niemand graag), een bezuiniging op de ziektewet (wil kabinet liever pas vol gend jaar doen) en met een beetje fantasie verzint een ieder nog wel wat bezuinigings plannen die 225 opleveren. Kortom: niets is uitgesloten om op 1 oktober 225 miljoen te vinden, maar de kans dat dat gebeurt door verlaging van de uitkeringen met twee procent is klein. Dat wil niet zeggen dat de uitkeringen bui ten schot blijven. Want de uitkeringen, in clusief AOW, gaan hoe dan ook op 1 januari omlaag. Waarschijnlijk wordt dat een ver laging van twee tot 2,5 procent, omdat ver wacht wordt dat ook de werknemers vol gend jaar zoveel inleveren voor een kortere werkweek. Maar wie over 1 januari spreekt, moet dat heel voorzichtig doen, want dan staat er nog veel meer te gebeuren. Nu al worden de voorbereidingen getroffen voor die maatre gelen, die worden aangekondigd in de mil joenennota voor 1984, die op Prinsjesdag ge presenteerd wordt. Er moet zeker tien mil jard gulden worden bezuinigd in 1984 en niemand hoeft dus verbaasd staan te kijken als het kabinet voorstelt de WAO-uitkerin- gen van 80% naar 75% terug te brengen, de ziektewet-plannen van Den Uyl weer nieuw leven inblaast enzovoorts. Dat staat allemaal weer los van die andere korting op de uitkeringen. Die is noodzake lijk om de hoogte van de uitkeringen nega tief aan te passen aan de lonen, die door verkorting van de werkweek ook omlaag gaan. Dat is het verhaal van de ontkoppe ling, invoering van het minimum-uurloon en andere politiek zwaar beladen zaken, waar Nijpels, De Vries, Kok, Van Veen en al die anderen de komende maanden nog veel woorden over vuil zullen maken. Door Cees Manders NOG VIJF weken duurt het voordat de 45 miljoen Ita liaanse kiesgerechtigden zich naar het stemlokaal be geven. Stemmen is in Italië een 'burgerplicht', maar ver wacht wordt dat ruim 8 mil joen Italianen zich niet aan deze plicht zullen houden, op een wijze die de grondwet bedoelt: men blijft thuis, of men gaat dat stemhokje in om het biljet voor een zeer oneigenlijk doel te gebrui ken. De Italiaanse politici ma ken zich zorgen over deze enorme 'absentie', maar geen van hen heeft nog gedurfd de oorzaken bij zichzelf te zoeken. Maar de Italiaanse politie ke partijen hebben het eigenlijk veel te druk om zich nu al op te winden over de luimen van het kiezers volk over vijf weken. Van daag moeten de kandidaten lijsten zijn ingeleverd, en de partij leiders hebben dezer dagen niets anders gedaan dan gespeurd naar personen die zin hebben in een politie ke carrière of deze wensen te vervolgen. Alle partijen van enige omvang doen een beroep op onafhankelijke bekende Ita lianen. De christen-demo craten hebben de man die de paus twee jaar geleden van een wisse dood redde, de chi rurg Crucitti uit het bekende Gemelli-ziekenhuis gehaald en hem een plaats op de lijst gegeven. Zo ook de officier van justitie Galucci, die en kele maanden geleden nog tegen de declaraties van zijn superieuren bezwaar maak te, en zo het zogenaamde koffieschandaal veroorzaak te. De sociaal-democraten hebben de politie-officier Genova op hun lijst gezet. Tegen Genova loopt een strafprocedure omdat hij terroristen bij hun onder vraging aan folteringen zou hebben blootgesteld. De libe ralen hebben in de Italiaanse troonpretendent, de Hertog van Aosta, een partijgenoot gevonden en hem op de lijst gezet, in de hoop dat ai die miljoenen monarchisten zo het liberale ideaal zullen omhelzen. De schrijfster Ginzburg is aangezocht door de commu nisten en de schrijver Bevi- lacqua door de republikei nen. Spectaculairste aankoop op deze politieke transfer markt staat op naam van de radicalen, een partij van professionele dwarsliggers in de Italiaanse politiek. Zij hebben de vermoedelijke terrorist Negri (al drie jaar in voorarrest op verdenking van staatsondermijnende activiteiten) bereid gevon den op hun lijst plaats te ne men. Meloen Verwacht wordt dat der tig tot veertig groeperingen met de parlementsverkiezin gen mee zullen doen, van christen-democraten tot 'christelijk communisten',en van 'allerbeste Sicilianen' tot de partij die simpelweg Me loen heet. Door hoek Leijendekker WAAROM KWAM de val van de Sjah van Iran voor iedereen - diplomatie, CIA en wereldpers - als een vol slagen verrassing? Waarom is de internationale crisis die we nu beleven, in onvol doende mate voorzien? Deze en soortgelijke vra gen hebben op de in Amster dam gehouden 32ste algeme ne vergadering van het In ternational Press Institute (IPI), een internationale or ganisatie van hoofdredac teuren, geleid tot een diep gaand journalistiek gewe tensonderzoek. Conclusie: in deze hoogst ingewikkelde, aan snelle en ingrijpende politieke en so ciale spanningen en veran deringen onderhevige tijd blijft de journalistiek in ge breke. Journalisten (en di plomaten) zijn over het alge meen te zeer gefixeerd op gebeurtenissen en ontwikke lingen op (zeer) korte ter mijn. Onderhoudse bewegingen en stromingen, die op een ge geven moment tot een uit barsting van geweld of tot verstrekkende (sociale) con flicten kunnen leiden wor den veelal niet in een vroeg tijdig stadium als zodanig onderkend. De journalistiek is daarop niet getraind c.q. ontbeert de middelen daar toe. Zij blijft veelal steken in de (overigens gemiddeld zeer redelijke) verslaggeving van het belangrijkste nieuws van de dag, de 'stenografi sche journalistiek'. Deze journalistieke bena dering, ook wel 'incidenten'- journalistiek genoemd, is, zo werd op het IPI-congres be toogd, door allerlei maat schappelijke ontwikkelingen ontoereikend voor kranten die hun publiek naar beho ren willen informeren. Maar we kennen toch ook de diep gravende journalistiek? Dat is ook niet voldoende meer, vonden onder meer Michael O'Neill (New York Daily News) en Hanna Semer van het Israëlische Davar, een van de weinige vrouwelijke hoofdredacteuren. Serieuze kranten zullen zich moeten gaan toeleggen op wat genoemd werd pre ventieve journalistiek, een berichtgeving die het pu bliek dieper inzicht geeft in het 'waarom' van wat er in de wereld werkelijk gaande is en gevaarlijke ontwikke lingen signaleert voordat de mensheid - niet denkbeeldig in dit labiele nucleaire tijds gewricht - plotseling met een catastrofe wordt gecon fronteerd. Twee vragen die niet af doende beantwoord werden: 1. waar halen de kranten het geld en de mankracht van daan om dit karwei te kla ren? 2. stelt het publiek eigenlijk wel prijs op dit soort leesin- spanning vergende informa tie of wenst het - belangrij k voor de oplagecijfers - eigenlijk alleen maar het spectaculaire, sensationele nieuws van de dag? In de wandelgangen van het congres is hierover wel stevig gediscusieerd. Maar het blijft bij verwachtings patronen: een optimistische over de (overlevings)kansen van kranten die hun lezers en zichzelf serieus nemen en een pessimistische vanwege een door commerciële druk gestimuleerde ontwikkeling, waardoor kranten amuse ment en verstrooiing be langrijker gaan vinden dan informatie en nieuwsanaly- se. De tijd zal het leren. Deze discussie, die onder leiding stond van de demis sionaire minister-president van Portugal, Pinto Balse- mao, zelf van huis uit jour nalist, had als feitelijk on derwerp de mogelijkheden en gevaren van een tot op de bodem gravende journalis tiek, sinds de Watergate-af faire het onderwerp van ge sprek in journalistieke krin gen. O'Neill: „Bij ons in Ameri ka staat diepgravende jour nalistiek ongeveer gelijk met het volkslied. Iedere keer als er over gesproken wordt, springt de rechtgeaarde journalist automatisch in de houding". Maar Watergate heeft dan toch maar Nixon ten val gebracht! Dat klopt, erkent O'Neill, maar de Amerikaanse journalistiek- in-de-diepte beperkt zich hoofdzakelijk tot corruptie en schandalen, vooral bij de overheid. De Amerikaanse pers heeft pas ontdekt dat miljoe nen negers van het zuiden naar het noorden zijn geëmi greerd toen daar rassenrel- len losbarstten; van de grote gevolgen van de sterk toege nomen deelname van de vrouw aan het arbeidsproces werd men zich eerst bewust toen vrouwen demonstratief hun bh's in brand staken. Ook Werner Holzer (Frankfurter Rundschau) legde een zware klemtoon op de tijdig verklarende, analy serende journalistiek. Maar hij zag gevaren. Spectaculai re onthullingen verkopen goed. Daar kan het voorko men - de Stern-affaire met de zgn. dagboeken van Hit- Ier is daarvan een sprekend voorbeeld - dat een hoofdre dacteur zijn mensen advi seert: niet te veel checqen want dan boor je een goed verhaal de grond in. Hanna Semer: „Dit soort uitglijden kan je voorkomen door scherp te letten op de motieven, die een krant of journalist bewegen. Gaat het hoofdzakelijk om de com mercie, om een oplage-stij ging of betreft het zaken die echt belangrijk zijn voor het publiek?". AP-topman Keith Fuller sloot zich hierbij aan: „want het komt ook voor dat deze soort journalistiek wordt misbruikt door jour nalisten, die alleen maar een motivering zoeken voor een reeds getrokken conclusie". „Jullie behandelen de pro blematiek van de journalis tiek van de toekomst" hele maal vanuit een westers standpunt, wierp de Indiër Cushrow Irani zijn Ameri kaanse en Westeuropese col lega's tegen. Diepgravende, laat staan preventieve jour nalistiek is alleen mogelijk als in het betrokken land persvrijheid bestaat en het recht op informatie wordt erkend. Dit nu is in grote de len van de wereld niet het geval. De internationaal be faamde hoofdredacteur van The Statesman (Calcutta) die vanwege zij n onafhanke- lijk redactioneel beleid her haaldelijk in frontale bot sing met de regering-Ghandi is gekomen, gaf een aantal schokkende voorbeelden van de 'arrogantie' („groter dan die van de vroegere kolonia le machthebbers") van rege ringen van derde wereldlan den op het gebied van de vrijheid van meningsuiting. „Omdat zij aan het bewind zijn menen zij per definitie het recht aan hun zijde te hebben". Waar hij op doelde werd pijnlijk duidelijk geïl lustreerd door de afwezig heid van George Githii, een vooraanstaand, onafhanke lijk denkend Afrikaans journalist uit Nairobi Ke nya. Hij zou over hetzelfde ontwerp het woord voeren maar heeft geen uitreisvi sum kunnen krijgen. Er waren nog veel meer lege plaatsen op het congres, even zovele voorbeelden van journalisten die door hun re gering bij de uitoefening van hun beroep aan banden (en erger) worden gelegd. Er is hiertegen op het IPI-congres scherp geprotesteerd. Over het effect van dit protest kan men niet optimistisch zijn. Bij het debat namelijk over het streven van de Unesco om een nieuwe wereldorde tot stand te brengen voor in formatie en communicatie bleek maar al te duidelijk dat er op het gebied van de vrijheid van meningsuiting diepe scheidslijnen lopen tussen - ruw weg - het vrije westen en de rest van de we reld. Ook die derde wereldlan den, die niet onder de knoet zitten van een militair regi me, kijken dikwijls met arg waan aan tegen het recht op informatie en communicatie, zoals dat in het democrati sche westen wordt gezien. zii zeggen voor de vrijheid van meningsuiting te zijn maar die mag dan niet lei den tot negatieve publiciteit. De Russen, die uiteraard helemaal niets van de vrij heid van meningsuiting wil len weten, blazen de beden- iTFRDAG 21 ME11983 Van onze redactie buitenlar I MOSKOU - Jelena Bonner, de vro 1 naar de provincieplaats Gorki verba sische Nobelprijswinnaar Sachai „iidag verklaard dat haar man gee roing krijgt om naar het buitenla: trekken. pe Noorse regering liet dezer da Ibereid te zijn Sacharov op te nemen Iwordt zaterdag 62 jaar en heeft t hartaanvallen achter de rug sinds h Inuari 1980 in Moskou werd gearr WASHINGTON - President Reagar ■ernstige politieke nederlaag gelede Izijn Republikeinse partij wordt beh« aannam waarin belastingverhoging I de overheidstekorten terug te dringe Het plan, dat een belasting verhoging voorstelt van meer Han 74 miljard dollar voor de Romende drie jaar, werd met tegen 49 stemmen aangeno- ,ien. Het was de ernstigste poli tieke terugslag die Reagan te Verwerken kreeg sinds hij zijn (ambt aanvaardde,. Het voorstel was ingediend Voor de Republikeinse Senator Gorton en werd gesteund door tndere gematigde Republie- teinen en de meeste Democra- en. Naast de belastingverho ging voorziet het plan in een feële verhoging van het defen sie-budget van 6 procent, ver leneden de 10 procent waarom heagan oorspronkelijk had gevraagd en minder dan de 7,1 fcrocent waar de Republikein- fee leiders zich sterk voor had pen gemaakt. Voor binnenlandse beste llingen trekt het plan 12 mil jard dollar meer uit dan het ledrag waar Reagan in janua- |i om vroeg. De belastingverhogingen jvaarop het voorstel is geba- erd bedragen 9,9 miljard feollar voor 1984, 13,7 voor 1985 (en 51 miljard voor 1986 en zijn doeld om het overheidste kort te beperken dat anders [egen het eind van de jaren achtig zou oplopen tot meer pan 200 miljoen dollar. Behalve voor de president etekende de stemming in de lenaat ook een gevoelige ne- Berlaag voor de Republikeinse enaats-aanvoerder Howard Baker. Die had een begro tingsvoorstel ingediend dat la gere belasting en hogere over heidstekorten behelsde. Nadat Bit voorstel tot tweemaal toe fyas verworpen, besloten en kel als: Go ha: sp m kingen van de Derde Wereld op alle mogelijke manieren aan. Aangezien de commu nisten en Derde Wereldlan den in de Unesco in de meer derheid zijn staat de wester se journalistiek uiterst gere serveerd tegenover de ideeën van de Unesco over een nieuwe wereldorde voor in formatie en communicatie. Minister-president Lub bers en mediabewindsman Brinkman stelden zich tij dens een ontvangst van de congresgangers op dit punt wat minder gereserveerd op. Het recht op communicatie is niet alleen aan (westerse) journalisten voorbehouden, zei de heer Brinkman maar dat gevaar dreigt wel, nu communicatie-overdracht zo'n technisch uiterst inge wikkeld, hoogst professio neel gebeuren is geworden. Zonder dat met zoveel woorden te zeggen wekte hij de indruk dat de Unesco, wat hem betreft, regels mag stel len om het grondrecht van vrije communicatie in de breedst mogelijke zin vast te leggen. Het zou nuttig zij" als de minister ook deze zaak nader uitwerkt in zijn me dia-nota. De Unesco als waakhond van de persvrijheid: is dit niet zoiets als een vos als be waker van een kippenren? mi ró. Door Frans Boogaard f)EN HAAG - In de Kamer is nogal verschil van mening ontstaan over de betekenis S van de reis van minister Van den Broek naar Midden Amerika, en met name EI tei Salvador. ee Informatie opdoen, kijken zo hoe Nederland en West tei Europa kunnen bijdragen ge aan een politieke oplossing, VS zegt Van den Broek. Maar de oppositie ziet in het be- Oc zoek méér: een opwaarde- he hng van het regime in San aa Salvador. ne Aan die polarisatie is niet de alleen Van den Broek schul- Ra dig. Maar in een mondeling an overleg eind april met de bil vaste Kamercommissies voor Buitenlandse Zaken en Jd'Ttwikkelingssamenwer- king was hij het wel die de Ee] oppositie (en toen ook zijn in o'gen fractie) provoceerde de door Nicaragua te beschul- nj, d'gen van export van de or sandinistische revolutie en pp door de verkiezingen van he "haart '82 in El Salvador met ga Aanzienlijk meer begrip te jni oenaderen dan voor hem gjr on der Stoel en Van Agt nie rv0' na "ie opstelling was voor de de vvdA aanleiding tot een Ka- be "krdebat, waarin Van den mc roek heel wat genuanceer er stellingen betrok. En de Week zegt hij in Elseviers do, agazine: „We hoeven niet »der uit te weiden over de de datie van de mensenrech- jat "in El Salvador. Die is na ernstig. Waar ik be- mc ™aar tegen heb is de bena- m£ hot"1® van: alles wat je met we et verzet doet, is okay en dei 'naa. Ik wijs erop dat het da dofZet geweld allerminst uit do: n Weg gaat. Het is erg ge- o«g dat de situatie er over hij Weer aanleiding geeft tot )ar s Weid. Maar ik zie niet in xic Aarom ik me van elk ge- El mc De uii

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 4