VEEL MISVERSTANDEN OVER KRABBEBOSSEN Feest rond 50 jaar Krabbebossen Vc W2 1 USSEN Rijsbergen en Breda ligt nu een halve eeuw het kleuterhuis De Krabbebossen, uitgegroeid vanuit één landhuis tot een complex van gebouwen, dat een sfeer van gezelligheid en rust uitstraalt. Ondanks die 50 jaar bestaan er over de Krabbebossen veel misverstanden. Ouders, die er kinderen hebben worden door de buitenwereld met de nek aangekeken. Kinderen worden simpelweg bestempeld als „debiel" of „onhandelbaar". Maar wat gebeurt er wérkelijk I Ouders Hele stap ORIGE week vond een timmerman in een pand aan het Thorbeckeplein in Amsterdam een vergeten dagboek uit een nog lang niet vergeten oorlog. De schrijver is inmiddels bekend: de 55-jarige ir. H. Lemij, thans topfunctionaris bij Shell. Hoe kan het dat de ene overlevende na de oorlog het dagboek voor altijd dichtslaat, terwijl de ander pas veertig jaar later in staat is de onbeschrijfelijke kwellingen op papier te krijgen? Opvang Twee Gelanden Vrijheid Gesmoord n Velzen i van Scheveningen og steeds zilt en gerookte makreel, jger De Zeemeeuw r te vinden. Lang k was de leeftijd lb ink nog maar net omen - ben ik, op late avond in mei, van de toen al zeer eeuw het zeegat <r spek en bonen jacht op de Hol- we, het nobele zee- bserveren tijdens ■dendaagse maat- mervolle reis. dag en de Haringra- >eer terug, maar de is weg en het vissen et, het lange drijf- l zijn achterhaald er bedachtzame vor- isserij. een avontuur, jaarsstormen had die in het Kanaal vist, slag zien leve- vare grondzeeën bij oofden. Ze waren eelbal van de gol- telde je voor dat de n zuidwester en vijdbeens aan het oor die gelegenheid psalm stond te zin wannend, want bij e het angstig geroep schepen die dicht ,ust naar de haven r hingen dan vissers orplecht om te luis- kijken totdat ep: Vuurtje recht n ook de jam van Kniertje lag lend in de herinne- sen bleven op zee en d duur betaald. ■n dat haringen niet ngel werden gevan- de vissen van het ■den afzakten naar bank om laat in het n te scholen in het dat ze dankzij Wil- Iszoon van Biervliet •orden gekaakt. Maar het mysterie, en aan boord waren hieterje en het af- De eerste eerste de knieën gezeten, n de vleet vieren en ndere joch afhield et meer. Mochten ze en als de enorme men waren wegge- glaasje zonder voet hische weg afdaalde per naar stuurman re gezagsdragers? epschieter herinner tinig. Misschien heeft le reis wel in het aardappelen zitten of in het vooronder noeder liggen janken, iwer wist dat je, in ge- ■eeziekte, op het dek nast moest gaan zit- koud, ook al was het it de eerste haring :ocht in kille jachtvel- ioogte van Aberdeen, ip de brug, waar het kon waaien. In het er, een hol dat alleen ipen was en waar een her sliep, was het war- ar het was er zo be at afgrijzen zich van sr maakte als je de ■k omzichtig passeer- lit opzicht waren ingers niet voor een vervaard. De mannen ■ich alleen als de ha- icht kwamen en ze be- zich daarbij tot hoofd en, want daar hadden itte mee gewerkt. iper heette Maarten ier. Hij droeg een fiere t, Haringlord, want hij bekwaam en gelukkig ie aan de kleur van het in zien of er 'aering' ie vleet werd uitgezet j de pet af en sprak hij ■y. Op hoop van zegen, jna alle Scheveningse con hij niet zwemmen. s ik in de krant dat hi] dronken toen zijn laat- p door onopgehelderde was gaan zinken. De ling kon zich in veiliQ- ingen. Maar de schip- •f aan boord. Een symposium over de jeugdhulpverlening op za terdag 28 mei is het hoogte punt van de viering van het vijftig jarig bestaan van De Krabbebossen en het vijfja rig bestaan van de Twee Ge landen. Donderdag 26 mei is er een kinderfeest. Vanaf 10.00 uur is er een kinderkermis op het terrein van de Krab bebossen. Vanaf 13.30 uur zijn er voorstellingen van het marionettenspel „De avonturen van Prum- meltje". Die middag worden er ook volksdansen gedaan door de kinderen van het te huis. 's Avonds is er van 20.00 tot 24.00 uur een buurt feest in het gebouw van de Krabbebossen. Vrijdag 27 mei is er van 16.00 tot 17.30 uur een recep tie voor genodigden. Zater dag 28 mei vindt het sympo sium plaats in de kerk van Effen omdat men nogal wat belangstellenden verwacht, die men niet in een ruimte van de Krabbebossen kan plaatsen. Het initiatief voor de bouw werd in 1931 genomen door de Etten-Leurse arts Chris Mol. Met behulp van de Provinciale Bond het Noordbrabantse Wit- Gele Kruis zorgde hij voor de op richting van de Stichting Katholiek Kleuterhuis „De Krabbebossen". Uitgangs punt was het creëren van een gezond leefmilieu voor kleine kinderen, die voorna melijk op lichamelijk gebied extra zorg nodig hadden. Opname op medische aan wijzing was toe een novum in Nederland. Rust, orde, re gelmaat en goede voeding maakten dat de kinderen na korte of langere tijd aange sterkt weer naar huis kon den. Op 1 januari 1933 werd de Krabbebossen geopend, er woonden toen 42 kinderen tussen de een en zeven jaar. Al in '39 waren er interne verbouwingen nodig om de capaciteit te kunnen verho gen. Halverwege '40 had de Krabbebossen een bezetting van 65 kinderen. Direct na de oorlogsjaren kwam de kinderuitzending in een stroomversnelling terecht. Het bestaande gebouw was te klein en in korte tijd vond een aantal verbouwingen plaats, die de huisvesting verbeterden. Maar ook de uitgangspun ten wijzigden zich in de loop der tijd. Was men in de be ginperiode vooral bezig met de lichamelijke verzorging van het kind, later kwam het accent te liggen op het psycho- sociale aspect van de ontwikkeling van de kin deren. Dat wil zeggen dat ook kinderen, wier opvoe ding bemoeilijkt werd door allerlei psychologische en sociale redenen, een plaats konden krijgen in de Krab bebossen. Ook de verblijs- duur van de kleuters werd langer, een rechtstreeks ge volg van de inzichten in de kinder- psychologie en de verschuiving van de indica tiestelling van de kleuter uitzending. De ervaringen en praktische resultaten waren de aanzet tot het aan wenden van pedagogische middelen, welke weer uit mondden in een eigen kleu terschool in 1960. In 1969 opende prinses Beatrix het Willem Alexan- derhuis, een uitbreiding spe ciaal ingericht voor peuters van een tot en met drie jaar. Tegelijkertijd vond er een ingrijpende verbouwing plaats, die voor die tijd hy permodern was en ook nu nog uitstekend voldoet aan de hoge eisen van behande ling. In verband met de gewij zigde inzichten, die het be lang van het gezin voor het kind meer naar voren brachten, werd er door het toenmalige bestuur en de di rectie gewerkt aan de voor bereidingen van een me disch kleuterdagverblijf. Men startte op 1 april 1978 De Twee Gelanden, het dag verblijf, met twintig kinde ren. In '79 werd die capaci teit veertig, in '60 op zestig kinderen en in '82 kwam nog eens de goedkeuring voor een tijdelijke uitbreiding met nog eens twintig kinde ren. Deze laatste als voorlo pige huisvesting voor kinde ren uit de regio Bergen op Zoom en Roosendaal. In Roosendaal zal binnenkort een dependance voor 42 kin deren gevestigd worden. Door Ron Greg oor 1 RIJSBERGEN - De buiten- M wereld heeft er vaak geen M flauwe notie van wat er in het H medisch pedagogisch insti jg tuut De Krabbebossen of in M het medisch kleuterdagver- H blijf De Twee Gelanden ge- H beurt. Wat voor soort kinde- ren er zijn, hoe die behandeld worden, waarom die kinderen H er zijn en wat men daarmee al heeft moeten afzien. Voor de buitenwereld is de Krab- bebossen iets vreemds, iets waar men zover mogelijk uit de buurt blijft, waar je je kinderen niet naar toe =E stuurt. Daarom is men bij de Krabbebos- sen zo blij, dat we alle kanten van de medaille willen bekijken. Gewoon een dag rondhangen en praten met iedereen, die we tegenkomen. „Eigen- lijk zou je een week moeten komen, pas dan kun je echt zien wat er hier gebeurt", houdt directrice behande- lingszaken, mevrouw A. Krot- Poot ons voor. Maar zoveel tijd hebben we helaas niet. Er moet heel wat gebeuren voordat ouders ertoe besluiten hun kind naar de Krabbebossen te doen. Anton Ver- „Alleen als je geen kanten meer op kunt, plaats je je kind in 'n tehuis wey uit Halsteren, vijf jaar, is zo'n geval. Zijn vader Jan over zijn enig kind: Anton is eigenlijk altijd een probleemkind geweest. Hij heeft vaak in het ziekenhuis gelegen. Zo'n kind wordt dan altijd door de buiten wereld, maar ook door je zelf wat meer verwend dan eigenlijk wel goed voor hem is. Logisch, want dat zou iedereen doen. Maar zo gauw Anton dan weer thuis kwam, waren er pro blemen. Hij kon niet spelen met kin deren, hij werd agressief. Dat werd op het laatst zo erg, dat ons hele ge zinsleven naar de bliksem dreigde te gaan. Constant ruzie in huis, hij zette mij en mijn vrouw tegen elkaar op, het werd een onhoudbare situatie en dan moet je iets doen. Wij werden verwezen naar het MOB- centrum in Bergen op Zoom (Medische Opvang en Begeleiding) en zijn daar door de maatschappelijk werker goed gehol- pen.Maar er verbeterde toch niets. Dokter Wilberts heeft ons toen uit eindelijk de Krabbebossen aange kaart. Wij wisten helemaal niet dat iets dergelijks bestond". In eerste instantie had plaatsing in Rijsbergen geen succes. Verwey: „Anton heeft eerst een half jaar in de Twee Gelanden gezeten. Dat hield in dat hij 's avonds gewoon thuiskwam. Overdag ging het erg goed, maar als hij 's avonds thuis kwam was hij nog moeilijker dan voorheen. Toen heb ben we maar besloten hem in de Krabbebossen te doen. Daar zit hij nu een jaar en het gaat goed. Hoewel we nog geen inzicht hebben wanneer hij voorgoed naar huis kan". De opvang van Anton in de Krab bebossen bevalt het echtpaar Verwey uitstekend. Mevrouw Verwey draait eenmaal per week mee in de groep, zij doet met Anton dan allerlei spelletjes. „En ik merk dat het beter gaat. We gaan elkaar langzaam beter begrij pen, ik zie zelf ook beter hoe ik hem moet aanpakken, en dan ben je al een heel end weg". Het is voor het echtpaar Verwey een hele stap geweest om Anton uit huis te doen. Hij :„In het begin hebben we er erg tegenop gezien. Met de bui- Door Hans Toonen OEGSTGEEST/WEERT Toen Henri Lemij nog Henri Robinski heette, noteerde hij op zijn onderduikadres de frontberichten van Radio Oranje. Van een echt dagboek zoals 'Het Achterhuis', het wereldvermaarde ego-docu ment van Anne Frank, is dan ook geen sprake. Interessant is de vraag waarom iemand in een extreme situatie - onder gedoken, achter prikkeldraad, gekaapte trein -naar de pen grijpt? Waarom schrijft iemand, eenmaal in de knel, een dagboek? Vaak om de tijd te doden, zoals de Indonesische journalist Mochtar Lu- bis, die zijn 'Kampdagboek' schreef achter het prikkeldraad van het Nir- baya-gevangenkamp. Of om je aan vast te klampen, zoals Anne Frank in haar kleine wereldje vanachter een boekenkast, of Henri Robinski alias ir. Lemij, ondergedo ken aan het Thorbeckeplein. Soms om te overleven, zoals Ger Vader, een van de gegijzelden van de Molukse kapingsactie bij Wijster, die begin december 1975 meteen naar de balpen greep over de 'trein die nooit aankwam'. Om een ooggetuigeverslag achter te laten op een (letterlijk) doodlopend spoor, zoals David Koker (kamp Vught), Renate Laqueur (Bergen Bel- sen). Steeds vaker om uit te huilen en opnieuw beginnen, zoals Tineke Wi- baut-Guilonard in 'Zo ben je daar. haar terugblik op het vrouwenkamp Ravensbrück, en Annemie MacGilla- vry haar ervaringen in het Jappen kamp wegzet in 'Je kunt niet altijd huilen'. Maar ook om te leren leven met een hels verleden, zoals Jan Bijderwieden tenwereld was er niet te praten, die mensen snappen het gewoon niet. Je hoort reacties als: ze brengen het kind weg, dan kunnen ze zelf de hele week gaan en staan waar ze willen. Maar geloof me, het is de laatste stro halm, waar je je dan aan vastklampt. Voor ons was het ook echt geen pretje om hem zomaar hiernaartoe te stu ren. Je mist hem ontzettend. Je voelt je belabberd. Door erg veel met el kaar en met de maatschappelijk wer ker te praten kom je daar we over heen. En als je dan ziet hoe ze hier met hem bezig zijn, dan doet dat je aan de andere kant weer goed. Bo vendien, we zien vooruitgang, en dat is toch het belangrijkste". Anton Verwey is één van de 65 kin deren, die in de Krabbebossen wonen. Zij verblijven daar in leefgroepen, groepen van zes a acht kinderen, be geleid door een groepsleider. Twee van de groepsleidsters zijn Corry van de Wijngaard, zij doet dat al 12(4 jaar, en Jolanda Schipperen, die 4(4 jaar op de Krabbebossen werkzaam is. „Je doet dit omdat je veel van kin deren houdt. We zijn er eigenlijk ge woon ingerold, we hebben de oplei ding gevolgd en zijn hier terecht ge komen. We zijn hier nu niet meer weg te slaan". Corry van de Wijngaard: „Je hebt hier eigenlijk twee categorieën kin deren: Zij die op grond van hun ziek tebeeld een speciale opvang nodig hebben en die kinderen, die op basis van hun gedrag die opvang moeten hebben. In die laatste categorie zijn dan weer twee groepen; zij die uiter mate teruggetrokken zijn en de erg brutalen. Iets tussenin heb je niet". Kinderen, die in de Krabbebossen geplaatst worden, probeert men de eerste tijd te laten acclimatiseren. „Dat is een gewenningsperiode. Je probeert ze op hun gemak te stellen, ze duidelijk te maken dat ze niet in de steek gelaten zijn,want zo voelen die kleintjes dat vaak. We kijken hoe het kind reageert en proberen een band te kweken", zegt Jolanda Schipperen. Na drie maanden worden de "ge vallen" bekeken in een vergadering Een feestje op de Krabbebossen: deze groep slaagde voor de cursus home training in 1979. - foto de stem ben steffen van het zogenaamd groot kinderteam. Dat zijn alle betrokkenen in de bege leiding. Er wordt een behandelings plan opgesteld, waarmee men naar de ouders gaat, want deze blijven de eindverantwoording houden. Om de drie maanden is er dan telkens een vergadering, waarbij de vorderingen van de kinderen bekeken worden. Dat kan in een klein team zijn, dat zijn de direct betrokkenen, waarmee de kinderen mee te maken krijgen (hierbij mogen de ouders aanwezig zijn), of in een groot team. Alle gegevens worden steeds met de ouders doorgesproken. „Zij kun nen uiteindelijk, als ze willen, hun kind naar huis halen. Maar dat ge beurt nooit omdat ze die hier vrijwil lig brengen". De behandeling van de kinderen is toegespitst op de zelfstan digheidsstimulering. Ze moeten zelf leren spelen. De behandeling is voor ieder kind verschillend. Dat hangt af van de problemen, die het heeft. De een zal extra aandacht aan de taal moeten besteden, een ander moet zien zijn contacten met de anderen te ver beteren". De Krabbebossen heeft een eigen kleuterschool. De gemiddelde behandelingsduur is zestien maanden. „Veel kinderen doen het in minder tijd, maar er zijn er ook bij die er langer over doen. Als de behandeling voorbij is of de kinde ren zijn zeven jaar, dan gaan zij hier weg, meestal terug naar huis. De meeste kinderen vinden thuis hun draai weer, maar het gebeurt ook dat dit niet lukt. Dat de problemen nooit g veranderen. Dan worden ouders en kinderen geleerd met hun problemen om te gaan. De kinderen worden hier geleerd hun gedrag te reguleren. De ouders wordt geleerd om het specifie ke gedrag te accepteren en daarmee te leven. In een enkel geval lukt dat niet, dan gaan de kinderen naar een gastgezin. Maar die gevallen zijn zeldzaam", aldus mevrouw Krot- Poot. Eenzelfde manier van behandelen past men toe op het medisch kleuter dagverblijf De Twee Gelanden, sinds vijf jaar functionerend naast de De nu 55-jarige ir.H.H. Lemij, die in de eerste oorlogsjaren een dag boek bijhield. - fotoanp uit Weert, die vorig jaar onder 'dwang' van zijn psychiater als thera pie -weliswaar op papier- nog een keer door de hel van Bergen-Belsen moest. En daar onder de schuilnaam Jan Mande onlangs verslag van deed in 'Op een klein stationnetje'. Prof. dr. J. Bastiaans, vermaard om zijn behandeling aan de Jelgers- makliniek te Oegstgeest van overle venden van Duitse concentratie- en vernietigingskampen, beschouwt dagboeken, geschreven op een onder duikadres en in de schaduw van de Een dagboek om eindelijk uit te huilen gaskamers, als een „laatste uiting van vrijheid in een onvrije omgeving." De prof licht toe: „Uit bewaard ge bleven gedichten uit het kamp Sa- chenhausen blijkt hoe zeer gedoem- den zich vastklampten aan de enige vrijheid die hen nog restte: het den ken. Dromen van vrijheid, van alles wat je lief was, verschafte hen de ge legenheid om afstand te nemen van de werkelijkheid. Sommigen konden daardoor langer op de been blijven." Waarom heeft de een (ir. H. Lemij bijvoorbeeld) op 5 mei 1945 zijn oor logsdagboek dicht geslagen, terwijl de ander (Tineke Wibaut, Floris Ba- kels, Jan Mande) pas na veertig jaar 'terugschrijft'? Bastiaans: „Direct na de oorlog hebben talloze overlevenden hun blik uitsluitend op de nieuwe toekomst gericht. Men geloofde stellig dat je met keihard werken het verleden kon vergeten. Nu na tientallen jaren is bij menigeen die veelbelovende toekomst tegengevallen. En dan komen de on verwerkte herinneringen schoksge wijs boven. Eigenlijk is het een rij pingsproces. Bij de een komen de emoties er eerder uit dan bij de an der." Jan Bijderwieden, nu 56, trillende handen, geen dag zonder hoofdpijn, heeft tot 4 mei 1980 zijn KZ-syn- droom gesmoord met verhuizen, hard werken en waar te maken. Wie naar zijn oorlogsverleden vroeg, kreeg te horen dat hij als 16- jarige Amsterdammer bij het ver spreiden van illegale pamfletten, door de Duitsers was opgepakt en via het kamp in Ommen op transport ge- Krabbebossen. In een vleugel van het gigantische gebouw tussen de bossen. De kleuters gaan hier 's avonds naar huis. Op dit moment bezoeken tachtig kinderen de Twee Gelanden. Dat is veel te veel, zeker ook gezien het feit, dat er een wachtlijst is van 34 kleu ters. Vandaar dat binnenkort, waar schijnlijk in oktober, de dependance van de Twee Gelanden in Roosendaal geopend wordt. Nieuw in de behandelingstechniek is de zogenaamde home-training. Groepsleiding komt bij het kind aan huis om in zijn specifieke situatie de problemen aan te pakken. Kinderen en ouders wordt in hun eigen situatie geleerd met elkaar om te gaan. Vaak heeft dat succes. Home- training heeft volgens velen een grote toe komst. Herman Melis, hoofdleider van het dagverblijf dat in Roosendaal van start gaat hierover: „Kijk, je hebt een wachtlijst van 34 kinderen, die je nu niet kan helpen. Als je eens begint met home-training in die gevallen. Het is gebleken dat dit vaak veel goed doet. Ook is duidelijk geworden dat als een behandeling lukt, opname in het tehuis niet meer nodig is. Boven dien is home-training natuurlijk veel goedkoper dan een behandeling hier. Bij Anton Verwey heeft de home training slechts gedeeltelijk gehol pen. „Het naar bed gaan is duidelijk verbeterd. Aan zijn agressiviteit was echter niets te doen, dat probleem was zo complex dat ze hem hier moesten behandelen", zegt zijn vader. Met Anton zelf gaat het goed in de Krabbebossen. Zijn agressie wordt in goede banen geleid, hij heeft weer le ren spelen met zijn nieuwe vriendjes en maakt een gelukkige indruk. Met zijn arm in het verband (bij het spe len heeft hij zijn sleutelbeen gebro ken) omhelst hij zijn vader, die hem komt bezoeken. Tranen staan bij bei den in de ogen. Het zal allemaal wel in orjle komen met hem, hij redt het wel. Evenals de meeste kinderen, die in de Krabbebossen en de Twee Ge landen geleerd hebben om hun ge drag te reguleren. Of populairder ge zegd: die zichzelf geen moeilijkheden meer aandoen door hun gedrag. steld naar Hannover. Dat is de halve waarheid. Want de aangrijpende waarheid is 'echter dat Jan Bijder- wiesen - uiteraard tegen wil en dank - als schandknaap van een SS- officier de verschrikkingen van het concentratiekamp Bergen-Belsen heeft overleefd. In zijn bungalow aan de rand van Weert verduidelijkt hij: „Die waar heid kon je in 1945 aan niemand kwijt. Ook later niet. Zelfs niet aan je vrouw, of je kinderen. Anno 1983, nu de samenleving meer begrip heeft voor homofilie, kan ik mijn littekens wel laten zien. En hoef ik niet langer te liegen om mijn kampverleden." Na de uitbarsting op 4 mei 1980 volgde echter een lijdensweg langs een keur van goedwillende, maar niets begrijpende neurologen. Jan Bijderwieden moest maar met zijn chronische hoofdpijn, zijn felle aan vallen van aangeziehtspijn, leren le ven. Mei vorig jaar kwam Bijderwieden onder behandeling van dr. Klinkha mer, een van de psychiaters van de Jelgersmakliniek in Oegstgeest. „Daar kreeg ik te horen dat ik aan een onvervalst KZ-syndroom leed. Geloof me, dat was de gelukkigste dag van mijn leven. Eindelijk wist ik wat ik mankeerde." Even later: „Na tuurlijk had ik al een vermoeden, maar ik wilde gewoon (nog) niet dat zielige mannetje met een KZ-nacht- merrie zijn." Als therapie werd hij gedwongen zijn onverwerkt verleden, zijn levenspuzzle met talloze 'ver dwenen' stukken, op papier te zetten. „Ik ben opnieuw door de poorten van de hel gegaan," verzucht hij.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 23