Hi
Waarom de Amerikanen
Storms
de 4in11<
MSTEM
ALTIJD op de hoede voor
de indiaan, voor de
wildernis an voor elkaar
altijd bang zijn voor de
naderende vijand
BISTIM
EXTRA
.ET diep
gewortelde
Amerikaanse
wantrouwen: van de
Angelen, de Saksen en
de Vikingen, via de
Schotse Laaglanden en
Ulster naar het wilde
westen en Reagans
communistenvrees.
Een stukje
geschiedenis.
DEfiTI
ehandicapten-
irganisaties
verken samen
I^fHtie-expL
ZATERDAG 14 ME11983
Voor de Amerikaanse
pionier loerden
de vijanden overal
UNITED STATES 1776-1976
BH De 13 oorspronkelijke stalen
mmjh Louisiana verkocht door Frankrijk
(1803)
VfiMA Florida verdrag met Spanje (1 BI9)
Texas veroverd op Mexico (1B4S)
I I Oregonverdrag met Groot-Brlttann/6 (1846)
E-I-: H Afgestaan door Mexico (1848 1853)
1845 Jaar van toetreding tot de federatie
MIDDEN in de wildernis
woonde de eenzame pionier,
omringd door vijandige
machten. Dag en nacht was
hij bereid te schieten op alles
wat bewoog.
- ontleend aan'het woeste wilde wes
ten', uitg de haan bussum
den. Bovendien kozen zij partij tussen d{[
oorlogvoerende landen, hetgeen leidde I
tot bloedige en langdurige onderling I
veten. Veten die zij in Amerika onv«.|
droten zouden voortzetten, overigens.
Maar in Amerika waren zij voorals. L
nog nog niet, want toen de Engelse ko-l
ning Jacobus I aan het begin van de ze. I
ventiende eeuw eindelijk vrede metI
Schotland had gesloten, transporteerde I
hij de geharde Laaglanders naar hetl
roerige Ulster (Noord-Ierland). Hon-1
derdduizenden van deze Presbyteriaan. I
se protestanten moesten daar een tegen-1
wicht vormen tegen de katholieke Ierse
bevolking die in opstand kwam tegen de I
Engelse ovesheersing. De militante do-1
minee Ian Paisley is een van hun naza-1
ten.
Vindingrijkheid
Aan het begin van de achttiende eeu» I
(na een eeuw in Ierland gewoond te heb-1
ben) waren de protestante 'Ulstermer,
(zoals de 'Scotch-Irish' later in Amerika I
ook genoemd werden) de Engelse over.
heering beu, en vertrokken en massa I
naar Amerika, „en ze droegen met zich I
mee een vastberaden Calvinisme, demo-1
cratische aanleg, een felle haat te_
Engeland, tegen aristocratie en tegen hg I
roomskatholicisme", schrijft professor I
Arthur K. Moore in zijn boek „The Fron-1
tier Mind".
„Geoefend als zij waren in de verte-1
genwoordigende democratie van
Schotse 'kirk', in de wildernis terugge. I
worpen op hun eigen vindingrijkheide
reserves, namen zij het voortouw bij d
ontwikkeling van dat mensentype dat in I
de politiek en het zakenleven uiteinde-1
lijk 'het' Amerikaanse type zou worden", f
De Harrods, McAfees, Calloways, I
Boones, Bryans, Logans, Floyds en Ken-1
tons zwermden over de Amerikaanse I
wildernis uit en wisten dat overal de ge-1
Door Hans Rooseboom
Een tienjarig meisje uit de Amerikaanse
staat Maine schrijft een brief aan de
Russische opperbaas Joeri Andropov.
Zij vraagt met oprechte, argeloze be-
zorgheid: waarom wilt u toch mijn land
veroveren? Het Russische persbureau
Tass publiceert deze brief.
Boosdoener Andropov schrijft een
minzaam briefje terug: ik wil heus al
leen maar vrede, en kom maar eens hier
in ons land kijken wat een aardige men
sen wij zijn.
Of het meisje met dit antwoord ge
rustgesteld is blijft de vraag. Want zij
blijkt, mét de grote meerderheid van
haar volwassen landgenoten, behept met
de niet-aflatende angst voor een „vij
and" die niets liever wil dan de Ameri
kanen hun land afnemen.
Amerikaanse politici, president Rea
gan voorop, wakkeren deze altijd aan
wezige angst de laatste tijd weer sterk
aan. De president noemde de Sowj et-
Unie onlangs in een rede voor een aantal
dominees ronduit „het rijk van het
Kwaad", dat probeert de wereld aan zijn
duistere macht te onderwerpen.
Onderminister van defensie Fred Ikle
deed een maand geleden ook zijn duit in
het nogal simplistische zakje. Gewapend
met landkaarten wees hij zijn landgeno
ten voor de tv op de aansluipende geva
ren. Het piepkleine Caribische eiland
Grenada toonde hij, waar een linkse dic
tatuur de Russen gelegenheid geeft ra
ketbasis te bouwen, die als grijpgrage
klauwen in de richting van de Verenigde
Staten wijzen.
Nicaragua is al gevallen, zo ging Ikle
verder, en binnenkort is ook El Salvador
aan de beurt. Als wij niets doen hoeven
de communisten alleen nog meer „even"
Mexico te nemen om al aan de grenzen
van „God's Own Country" te staan. Even
doorstoten en tweehonderd miljoen on
willige dissidenten vallen dan als rijpe
appelen zó in hun schoot. Dat moet onge-
SAMANTHA Smith (10)
vertolkte de angst van mil
joenen Amerikanen, toen zij
Sowj et-leider Andropov in
een brief vroeg waarom hij
de Verenigde Staten wil ver
overen. Hier toont zij Andro
povs welwillend antwoord.
- foto archief de stem
veer het beeld zijn zoals het bij talloze
bevreesde Amerikanen leeft.
De vraag of de Sowjet-Unie inderdaad
een wereldomvattende expansie na
streeft of dat zij wellicht „slechts" bij
stand verleent aan bevrijdingsbewegin
gen die trachten een juk van uitbuiting
af te schudden, die vraag wil hier niet
beantwoord worden, en is eigenlijk in
kort bestek ook niet te beantwoorden.
Wél de vraag hoe het toch komt dat bij
de Amerikanen de angst voor het com
munistisch imperialisme (de „domino
theorie") veel sterker leeft dan bij de ge
middelde Europeaan, die de „dreiging"
toch naast de deur heeft.
Het antwoord op die vraag ligt (al
thans voor een belangrijk deel) in de ge
schiedenis: in de wijze waarop de Vere
nigde Staten, welbeschouwd in zeer kor
te tijd, tot stand zijn gekomen, in de we
derwaardigheden van de bewoners die
met hand en tand stand moesten houden
in de meest barre omstandigheden. Om
standigheden waarin alleen de hardste
mentaliteit kon overleven. Een stukje
geschiedenis is hier noodzakelijk.
DIT schilderij van George
Caleb Bingham hangt in
duizenden Amerikaanse
huiskamers. Deze idyllische
trek naar het westen is een
onderdeel van de Ameri
kaanse mythe, maar de wer
kelijkheid was verre van
idyllisch.
- foto ontleend aan winkler prins ency
clopedie
De wordingsgeschiedenis van de Ver
enigde Staten is de geschiedenis van de
'Frontier', dat is de 'grens' tussen de be
schaving en de wildernis. Die grens
heeft nooit vastgelegen, maar schoof
tussen het begin van de 18de en het eind
van de 19de eeuw steeds verder op, van
de Atlantische tot aan de Stille Oceaan,
totdat het Amerikaanse continent door
de oprukkende kolonisten geheel was
veroverd op de Indianen en de ongerepte
wildernis.
Aan het begin van de achttiende eeuw
werd alleen de Amerikaanse Atlantische
kust bewoond (op bijgaande kaart zwart
gekleurd). De noordelijke kolonies wer
den bevolkt door weinig avontuurlijke
puriteinse landbouwers van overwegend
Engelse afkomst, de zuidelijke (vanaf
Maryland zuidwaarts) door zich aristo
cratisch voelende katoenplanters en
zwarte slaven.
De trek naar het westen vond vanaf
het midden van de achttiende plaats
vanuit de staten Pennsylvania, Virginia
„TEXAS ligt dichter bij El
Salvador dan bij
Massachussetts", hield
president Reagan onlangs
een Texaans gehoor voor. De
regering-Reagan en
ontelbare Amerikanen zijn
doodsbang voor het gevaar
uit die richting. De president
doet verwoede pogingen om
enorme geldsommen voor
het Tiehoud' van Midden-
Amerika van het Congres los
te krijgen. De hele kwestie
Midden-Amerika verdeelt
bevolking en politici steeds
meer. - foto archief de stem
ten, maar ieder moment kon iemand
ders proberen j e eraf te j agen. Harde ko
gels beslisten in dergelijke gevallen.
Het individu was alzo gedwongen zie
tot de tanden gewapend staande te hon
den tegen zeer reële gevaren, en de zich
vormende gemeenschappen moest»
zich gezamenlijk verweren tegen aan-1
vallen van de oorspronkelijke bevolking
Wantrouwen
Voeg daarbij nog een onbarmharti
klimaat (barre winters, sneeuwstorm»!
bloedhete zomers, zandstormen) en
beeld is wel zo'n beetje compleet:
Amerikaanse kolonisten groeiden vat]
geslacht op geslacht uit tot een mensen- j
soort bij wie één eigenschap overheerste
een diepzittend wantrouwen tegen
en iedereen.
De emigranten die de 'Scotch-Iris':.
volgden op het door hen geëffende p
namen het leefpatroon over dat deze pi»
DEFENSIE-onderminister
Fred Ikle toont bezorgd het
Rode Gevaar dat dreigt van
af het Caribisch eiland Gre
nada. - foto archief de stem
en Carolina. Maar de mensen die deze
nieuwe kolonisatie begonnen waren niet
de oorspronkelijke bewoners van de
kuststaten.
Het waagstuk van de 'grote sprong
westwaarts' werd ondernomen door een
heel apart slag mensen, wier afkomst en
geschiedenis daarom zo veelbetekend is
omdat zij van beslissende invloed zijn
geweest op de vorming van 'het Ameri
kaanse type'.
Deze mensen worden de 'Scotch-Irish'
genoemd (letterlijk 'Schots-Ieren'). Tus
sen 1717 en 1775 kwamen er 200.000 van
deze uiterst daadkrachtige en onderne
mende emigranten naar Amerika, waar
zij zich niet wensten in te passen in de
bestaande Engelse kolonies aan de kust,
maar rechtstreeks doorstootten naar het
onontdekte achterland, waar het land
goedkoop of zelfs gratis was.
Prestatie
Waar de oudere kolonisatoren er bijna
anderhalve eeuw over gedaan hadden
om van de Atlantische kust een paar
honderd kilometer het binnenland in te
dringen, daar speelden de 'Scotch-Irish'
het in iets meer dan een eeuw klaar het
continent tot aan de Stille Oceaan te ver
overen (meer dan 4000 kilometer). Hun
historische achtergrond verklaart waar
om zij voor deze prestatie bij uitstek ge
knipt waren.
De naam 'Scotch-Irish' is misleidend;
ze waren eigenlijk helemaal niet 'Iers',
en maar een klein beetje Schots (voor
zover Schots 'Keltisch' betekent). Hun
oorsprong lag in de Schotse Laaglanden,
het grensgebied tussen Engeland en
Schotland. Ethnisch gezien waren zij een
mengeling van Angelen, Saksen, Jutten
en (later) Vikingen.
Eeuw na eeuw (van de dertiende tot
het begin van de zeventiende) was hun
woongebied een bufferzone tussen de
oorlogvoerende Engelsen en Schotten,
die hun veldslagen leverden in dit 'Bor-
der'-gebied. ('Border' betekent net als
het Amerikaanse 'frontier': grens, de
overeenkomst is niet toevallig).
Er was in de 'Border' eigenlijk nooit
vrede. De mensen moesten zich de
Schotten én de Engelseavan het lijf hou-
niers noodgedwongen hadden ontwik'I
keld. Duitsers, Skandinaviërs, NederlanJ
ders en wie er ook verder Amerika» I
werden, allen moesten leven met de ha» I
de werkelijkheid: bescherm je land,!1!
bezit, wapen je, en blijf alert, want als? I
even niet kijkt pakken je vijanden je ai'I
les af.
Natuurlijk zijn de Verenigde State11
nu geen primitieve samenleving mee' I
maar het harde gevecht dat de bevolkte: I
heeft moeten voeren om het land te ver-1
overen heeft zijn sporen nagelaten. Par'
ticulier wapenbezit is bijvoorbeeld na?
steeds wijdverbreid en iedere
daaraan bij de wet een einde te i
stuit op felle tegenstand.
Vandaar dat de gemiddelde ArneD'|
kaan zo open staat voor politici die hf"
voorhouden dat er een vijandige ma'
is die hem alles wil afnemen en vanda» I
dat kleine meisjes van tien jaar er o°»l
nu nog heilig van overtuigd zijn dat M' I
dropov de baarlijke duivel in eigen P"' I
soon is. Het wantrouwen is uit de Am»
rikaanse psyche waarschijnlijk
meer weg te branden.
dagblad voor zuidwest i
varen loerden. De Indianen haddeni
snel in de gaten dat zij niet langer te I
doen hadden met vreedzame Quakers
die wel eens vanuit Pennsylvania kwa-[
men jagen, of met bonthandelaren die
niet méér zochten dan het in Europa 2
gewilde beverbont. En ook niet met je-1
zuïeten die hun zieltjes probeerden tel
winnen. Nee, deze nieuwe mensen kwa-|
men om hun het land af te nemen en e
te blijven, het wild te doden en de I
te kappen.
Geen wonder dat de Indianen felle te-1
genstand boden. Constant moesten
oprukkende kolonisten in hun pas g
stichte nederzettingen op hun hoede zijitl
voor dreigende Indiaanse aanvallen. Al-
tijd moesten zij bij wijze van sprekerI
met één oog open slapen, het geweer bin-
nen handbereik.
Maar niet alleen voor de wanhopi(|
vechtende Indianen, ook voor elkaar was I
het uitkijken geblazen. In het wetteloze!
wilde westen was het land van niemand I
je nam gewoon het beste stuk watjil
krijgen kon in bezit en je ging eropzitT
Van onze verslaggevers
TERNEUZEN GOES - D<
orkaan, die donderdag me
windkracht 12 over Zeelanc
raasde, heeft betrekkelijl
weinig materiële schadi
aangericht. De voornaamst*
slachtoffers zijn bomen er
caravans. Vanwege de zuid
westelijke windrichting lie
pen dijken en duinen nau
welijks averij op.
In West-Zeeuwsch-
Vlaanderen, waar de orkaan
zich donderdag vroeg in de
middag het eerst manifes
teerde, raakten tientallen
bomen ontworteld of knap
ten af. Met name op de pol
derwegen ondervonden de
automobilisten veel hinder
van afgebroken takken.
Langs de kust waren di
verse op campings gestatio
neerde caravans de dupe
van de orkaan. Op camping
Zonneweelde bij Nieuwvliet
gingen drie grote wooncara-
vans de lucht in om een tien
tal meters verder weer te
worden neergesmakt. Ook
bij Cadzand, Breskens en
Hoofdplaat werden cara
vans omver geblazen.
'Jacoba' heeft Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen en de
kanaalzone donderdagmid
dag grotendeels links (of
rechts eigenlijk) laten lig
gen. In de meeste plaatsen
deden de windstoten her en
der wat takken van bomen
knappen en waaiden hekken
en straatverversperringen
omver.
Een spectaculair voorval
letje deed zich voor in Hon-
tenisse, waar bij het kruis
punt Rapenburg-tol/Pro-
vinciale weg een caravan
omwaaide. Het gevaarte kon
echter weer snel overeind
worden gezet en de schade
bleek beperkt. Verder het
gebruikelijke beeld van af
gewaaide dakpannen en
vernielde tv-antennes.
Mm een onzer verslaggevers
[ST. LAURENS (ANP) - De
jventien in Zeeland opere-
jnde gehandicaptenorganisa-
p zijn toegetreden tot het
phandicapten Adviesbureau
Heiand (GAZ).
laarmee is volgens voorzit-
lr C. Hoek van de stichting
pi unieke samenwerking tot
land gekomen, zoals die in
fel Nederland niet bestaat.
|jt heeft Hoek vrijdag in St.
jaurens (Walcheren) gezegd.
[Het GAZ, dat sinds novem-
p 1978 bestaat, is een stich-
fig die geheel op vrijwilli-
jswerk is gebaseerd en die
brdt gerund door mensen
Pn ANIB (Algemene Neder-
™se Invalidenbond) Zee-
ren GAN (Gehandicapten
i Arbeidsongeschikten Ne-
F'and). Zeeland telt tussen
I 'en~ en twaalfduizend ge-
Indicapten.
orjg jaar heeft de stichting
zaken behandeld, waarvan
f „zware" gevallen. 71 Pro-
I van deze gevallen is met
Ti ef resultaat voor de be-
Fd U)6 aellandicaPten afge-
Iw? redactionele za-
I "kant u dit weekeinde
p",a^ opnemen met
|lq,,,.de Schipper, 01152-
l'W (bgg 01153-1534).
VOOR ZLHOWEST-NEDFRI ANP
'Horen
|>e^en, Hulst en Goes,
«sen en teleloonnum-
S°P pagina 2.
"actie
e!me?ZÜn: Rein van der
6n rif e0> Jan Jan-
Dui h chef). Frank Dey,
tar Sch'PPer, Cor de
Dom Ton Koomen
traeten n'St; Eu9ène Ver-
ei Goes: Gé van Ber-
fa Oncnf'bUr9' Henk P°St-
ostburg: Co Meertens.
^cepunten
°A|pv2aride: mevr- Neve,
L^'e)<anderstr. 4, 01148-
u Jf. ®Ur Zeeland: C. Me-
'privé 01150-95839.
