11
33
DE GOEDE DUITSER
OSCAR SCHINDLER
EEN SIERLIJK MONSTER WORDT 100 JAAR
igh noon
Brooklyn Brug
TjIJN NAAM was Oscar Schindler. Hij
leidde een concentratiekamp, maar hij
ligt begraven in Jeruzalem. Wie was deze
Duitser die 1.200 joden van de gaskamers
redde? Wie was deze playboy en
[jndustrieel, die met omkoping en list zand
strooide in de vernietigingsmachine van
de SS?
Afschuw
Cognac
Slachter
Bezeten
Diamanten
Goud
I AmerIKA maakt zich op voor het feest.
Het feest van de brug. Brooklyn Bridge.
Al lang niet meer, zoals destijds, de
grootste hangbrug ter wereld, maar nog
altijd het bouwwerk dat meer dan welk
van zijn soortgenoten tot de verbeelding
spreekt van de kunstenaars, de
I filmregisseurs, de vernuf teling en en alle
andere dromers en waaghalzen.
7ATERDAG14ME11983
W3
W2
Door Bert van Velzen
ta niet bekend als een held,
ir toen ik iemand berstens
gerst dwars door mijn
rdeur heen hoorde zeggen
hij eens uitvoerig zou gaan
en, ben ik kwaad naar bui-
getreden om hem te be
ren zijn rits op te halen en
e lazeren. Fout! Mensen
inzicht en gezag wezen op
levaren waaraan ik me had
rtgesteld. Een pak naar de
nerij, een bek vol nieuwe
nen, met een beetje pech
fijnde neuro-chirurgie.
iad timide achter die dikke
nk moeten blijven staan
bonzend hart wachtend
lat het geklater zou zijn
iehouden en de voetstap des
sdoeners zou zijn wegge-
•ven in de nacht, om dan
de schade te bezien. Een
\r natter, maar nog recht
i lijf en leden en met een
verder ingedeukte ziel.
itie-psycholoog Denkers
jft een hele discussie op
ig gebracht over de vraag of
nog wel deugdzaam is om
vredelievend en geweldloos
ijn, dat intimidatie door
lieumollers (dat zijn onder
iere vandalen, geweldple-
s, tasjesdieven en z war trij-
■s) wordt geslikt als een
iderlijk natuurverschijnsel,
.Is een orermaat aan Tegen
veel te weinig zon. Of ver-
Hij kt, gezien de sociale
ntoestanden die anti-so-
al gedrag zouden verklaren,
man die zwart rijdt in de
nsterdamse tram doet dat
gestraft als hij een vuistje
It en vraagt of meneer de
ntroleur misschien een
2un voor zijn porum wil
bben. Als je ziet dat er op
■aat iemand wordt afgetuigd
beroofd, dan moet je niets
en. Als iemand zijn hond
dden op het trottoir of wan-
'ipad een walmende stink-
iop laat zitten draaien be-
ior je daar niets van te zeg-
n. De vraag: kan die hond
et een beetje opschuiven met
in handel wordt maar al te
:ak met een scheldpartij of
dreiging met geweld beant-
oord.
tnkers, die voorzichtig ver-
Id heeft, dat mensen een
etje agressiever op agressie
ogen reageren (een knaap
e de boodschappen steelt van
n bejaarde mag best een
hop onderzijn kont krijgen)
itmoet straffe kritiek. Die
omt voornamelijk van be-
rgde lieden die denken dat
jn advies zal leiden tot een
calatie van geweld in de sa-
enleving, de eruptie van een
ederlandse gunslinger-cul-
tur en een dagelijks High
oon op het Vrijthof.
geloof er niets van. Er is
'.en sprake van een bewape-
ingswedloop van strijdluch-
ge Amerikaanse burgers. De
eeste burgers zijn daar na-
elijk helemaal niet strijd-
istig, maar bang. Een handig
raatrover hoeft geen schiet-
zer meer voor de dag te halen
rn snel aan een horloge of een
undel bankbiljetten te ko
ten, want maar al te vaak is
et 'verzoek' om horloge en
ortefeuille ten geschenke te
even al ruim voldoende.
Is iemand in een als gevaar-
jk bekend staande buurt met
m ouderwets scheermes zijn
age Is staat in te korten en de
oorbijgangers staande houdt
iet het verzoek om geld voor
e bejaardenclub, wel, dan zal
ij Uncle Sam al snel onder-
andeld worden over de hoog-
van de bijdrage of men nu
:ht wil geven of niet. Dat is
e prijs die de timide burger
etaalt, een soort van verzeke-
ngspremie tegen het risico
m in elkaar geslagen te wor-
'en. We worden niet bedreiga
oor High Noon en reïncarna-
es van Billy the Kid of Wyatt
rp, maar door een beklem-
ling van de psyche, waardoor
et mogelijk wordt dat een
ud irromutje in Delft onder
rote belangstelling ver-
rin kt.
Ve zullen gaan leren straat-
•/rreur de rug toe te keren. Het
il, zoals een jaar of 15 geleden
n New York is gebeurd, moge-
ijk worden dat een weerloze
rouw door iemand op zijn
emak kan worden vermoord
:rwijl dozijnen mensen daar
etuige van zijn. We zuilen
iets doen, want we mogen
'een eigen rechter spelen. We
logen geen racistische vuil-
ouiter de bus meer uitschop-
enen straks zitten we te ap-
laudiseren als er iemand
ordt verkracht.
>at is althans in Amerika
ortgeleden gebeurd, waar
lensen geleerd hebben zich
ergens meer mee te be-
loeien. En zo te vrezen, dat ze
onder revolver onder hun
oofdkussen niet meer kun-
,en slapen. Ik denk dat Den-
ers gelijk heeft. We moeten
en beetje van ons afbijten.
'en straatterrorist pakke me
ij voldoende mankracht, bV
.et nekvel en men geve hem
en pak slaag. Dat is niet goe&
naar wel juist.
Wie een
leven redt,
\redt de hele wereld
Door Gerard Kessels
Oscar Schindler voerde een
verbeten eenmansoorlog te
gen de nazi-staat. Een oorlog,
die hem zijn hele vermogen
kostte. Bijna vergeten sterft
Schindler oktober 1974 in een
klein appartement in het cen
trum van Frankfurt.
Hij zou nooit meer de aandacht
hebben gekregen die hij verdient als
de Australische schrijver Thomas
Kenealy niet in 1980 een winkel in Los
Angeles was binnengestapt om een
nieuwe aktetas te kopen. Als eigenaar
Leo Page hoort dat Kenealy schrijver
is, doet hij hem „een goed verhaal"
aan de hand. Page, wiens eigenlijke
naam Pfefferberg is, is een van
Schindler-joden.
Kenealy's boek, verschenen na
twee jaar onderzoek, is een bestseller
in Amerika en in het najaar komt het
in Nederland uit. Het verhaal van een
goede Duitser.
Als nazi-beulen de joden uit heel
Polen gaan deporteren naar het ver
nietigingskamp Auschwitz, is er in
het geteisterde land nog maar één
vluchtheuvel. De plek waar de joden
nog enige hoop kunnen koesteren is
de Deutsche Emailwaren Fabrik
(DEF). De fabriek, geleid door de jon
ge Herr Direktör Schindler in Kra-
kau, maakt potten en pannen voor de
vechtende Duitsers aan het oostfront.
Uiterst gewiekst en met gevaar voor
eigen leven slaagt Schindler er in
1.200 joodse personeelsleden af te
schermen van de bureaucraten des
doods. Als een eerbewijs aan hun red
der noemen de overlevenden, die op
alle continenten wonen, zich tot op de
dag van vandaag Schindler-joden.
Het is geen held volgens het boekje,
deze Oscar Schindler. Kenealy be
schrijft hem als een bon-vivant, spe
culant en charmeur. In Krakau leefde
hij, meestal gescheiden van zijn
vrouw Emilie, samen met zijn Duitse
vriendin Ingrid. Verder heeft hij een
affaire met zijn Poolse secretaresse
en daarnaast nog allerlei vluchtige
contacten. Van zijn gescharrel maakt
hij geen geheim, maar evenmin loopt
hij ermee te koop. „Gelukkig", zo zegt
een van de geredde joden, „was hij
ons trouwer dan zijn vrouw."
Deze vrouwenjager, drinker en
kettingroker, die in 1938 in Sudeten-
Duitsland lid van de nazi-partij was
geworden, ontpopte zich al snel tot
een vastberaden tegenstander van
het systeem. De razzia's in het getto
van Krakau, die hij van nabij mee
maakt, vervullen hem met diepe af
schuw. Onder de indruk van de
wreedheden die hij gezien heeft komt
hij terug in de fabriek. „Jullie zijn
veilig als je hier werkt. Wie hier
werkt overleeft de oorlog", belooft hij
zijn personeel.
Als Schindler de failliete potten- en
pannenfabriek in 1939 overneemt,
werken er 45 mensen. Met de aan
koop, voor een appel en een ei, heeft
Schindler een goede zet gedaan. Hij
rekent terecht op grote opdrachten
van het leger. Hoofd van de inkoop-
dienst van het leger is ene generaal
Schindler. Geen familie, maar Oscar
laat de naam her en der regelmatig
vallen, als dat zo uitkomt. Bovendien
lijmt hij iedereen die wat te vertellen
heeft rijkelijk met drank, sigaretten,
etentjes en zonodig met juwelen.
De fabriek floreert en Oscar vraagt
de SS om steeds meer joodse arbeids
krachten uit het getto van Krakau en
uit het concentratiekamp Plaszow bij
de stad. Voor een gezonde vakman
moet Schindler de SS 7,5 Mark per
dag betalen. Ongeschoolden en vrou
wen doen 6 Mark. Teneinde de fa
briek nog meer gewicht te geven bij
het leger, begint hij ook een kleine
munitie-afdeling. Uiteindelijk wer
ken er bij Schindler 1.200 joden.
Op zijn 34e verjaardag, 28 april
1942, verschijnt hij met drie flessen
cognac op de werkvloer. Hij drinkt
met zijn mensen en kust, goedge
luimd, een joods meisje. Een ernstig
vergrijp voor een Ariër in het Polen
van 1942. Schindler, verraden, wordt
de volgende dag door de Gestapo
gearresteerd.. De machtige relaties,
die Schindler in het leger heeft ver
worven, zorgen er echter voor dat hij
al snel weer op vrije voeten komt. Zij
zullen nog tweemaal in actie moeten
komen om de gevangenispoorten
weer voor hem te openen.
Voor de gezondheid van zijn men
sen probeert Schindler goede maatjes
te blijven met commandant Amon
Göth van het concentratiekamp Plas
zow. De levensgenieter Gofh is een
sadist van de ergste soort. Hij begint
de dag meestal met vanaf het balkon
van zijn villa in het kamp een gevan
gene dood te schieten met zijn jacht
geweer.
Oscar walgt van Göth maar hij kan
toch goed met hem overweg. Beide
houden van de goede dingen des le
vens. De industrieel paait de kamp
commandant met drank en juwelen.
Schindler slaagt er niet alleen in de
Rosners als 'metaalarbeiders' naar
zijn fabriek te halen, maar ook Göth's
doof geslagen dienstmeisje Helen
Hirsch. Het dienstmeisje wint hij van
Göth bij een luguber kaartspel.
Bij Schindler werken tenslotte
kooplui, artsen, rabbi's en musici als
'geschoolde metaalarbeiders', 's Mor
gens worden ze vanuit Plaszow naar
de fabriek gebracht en 's avonds weer
gehaald. Omdat het verblijf van zijn
mensen bij de onberekenbare slach
ter Göth steeds riskanter wordt, be
sluit Schindler een nachtverblijf te
bouwen op het fabrieksterrein. Voor
300.000 Mark laat hij barakken neer
zetten. M^t een kostbaar rijzadel
heeft hij de corrupte Göth voor zijn
plan gewonnen. Ook de SS-autoritei-
ten hogerop de ladder voorziet hij van
OSCAR Schindler (rechts) rond
1946 in München met enkele van de
meer dan duizend joden die hij van
de gaskamers redde. „Gelukkig was
hij ons trouwer dan zijn vrouw.
blijken van dankbaarheid. Uiteinde
lijk krijgt zijn fabriek de status van
een sub-kamp van Plaszow.
Hij weet gedaan te krijgen dat de
SS-bewakers buiten de omheining
blijven en de fabriek niet betreden.
Dan zoyden de mensen maar schrik
ken en zou de o zo heilige oorlogspro-
duktie in gevaar komen, zo houdt hij
de SS voor. In de fabriek zijn de joden
relatief veilig. Er zijn geen honden,
geen aframmeling, geen executies en
de soep is er dikker dan in Plaszow.
Bij de SS-ers voor de fabriekspoort
houdt Schindler de stemming erin
met drank en sigaretten.
In zijn drang het nationaal-socia-
listische systeem te overwinnen, was
Schindler op den duur „niet alleen
lichtzinnig, maar op het bezetene af",
schrijft Kenealy.
Als in de herfst van 1944 de Duit
sers het oostfront niet meer kunnen
houden, is het allang duidelijk dat zij
de oorlog verloren hebben. De Russen
rukken steeds verder op. Het concen
tratiekamp Plaszow en de Schindler-
fabriek moeten worden opgeheven.
Schindler weet wat dat betekent: alle
joden worden naar Auschwitz ge
bracht. Auschwitz, waarvan com
mandant Höss regelmatig tegenover
SS-prominenten pocht dat „het een
capaciteit heeft van 9.000 per dag als
alle installaties goed werken."
Angst en beven in de fabriek. Had
Herr Direktor niet beloofd: „Ik haal
jullie er allemaal uit?" Zou hij zijn
belofte dan toch niet waar kunnen
maken? Maar Schindler geeft de
moed niet op. Hij gaat helemaal over
op de produktie van munitie- en oor-
logsmaterieel, zo laat hij weten. Te
gelijk vraagt hij om overplaatsing
van zijn fabriek met mensen en ma
chines naar het Rijksprotectoraat Bo-
hemen en Moravië.
Op de zwarte markt laat hij de
duurste delicatessen kopen, die voor
geld te krijgen zijn. Hij werkt weer
volgens het stramien dat vijf jaar
lang zijn waarde bewezen heeft. Elke
klerk en elke officier die de aanvrage
moet bekijken, krijgt voor zijn ge
waardeerde mening enkele stoffelijke
blijken van dankbaarheid toegescho
ven. En zie: het lukt opnieuw. Schind
ler krijgt alle vergunningen. Hij mag
vertrekken met zijn mensen.
In oktober 1944 komen de 800 joodse
mannen en jongens in Brünnlitz aan.
De 300 vrouwen en meisjes blijven
eerst een tijd steken op het tussensta
tion Auschwitz. Als hun verblijf daar
langer duurt dan veilig is, stuurt
Schindler een jonge medewerkster
met een koffer vol levensmiddelen en
enkele diamanten naar Auschwitz
om de leiding van het kamp te paaien.
Kort daarna komen ook de vrouwen
in Brünnlitz aan.
Tegen het einde van de oorlog haalt
Schindler nog een kunststukje uit. Bij
SS-chef Rasch van Moravië weet hij
een arsenaal geweren en handgrana
ten los te peuteren. Hij vreest, zo ver
telt hij, een opstand van zijn joodse
arbeiders als de Russen naderen. Als
kleine attentie schuift Schindler een
ring met briljanten voor mevrouw
Rasch naar de andere zijde van de ta
fel. In werkelijkheid heeft Schindler
de wapens nodig omdat hij bang is
dat de SS-bewakers iedereen op de
valreep zullen doden.
Na de Duitse capitulatie laat
Schindler Churchill's overwinnings
toespraak door de luidsprekers over
het fabrieksterrein schallen. Daarna
spreekt hij iedereen toe. De SS-bewa
kers dankt hij dat ze zich onthouden
hebben van excessen. Ze druipen
zwijgend af. Zijn Schindler-joden
wenst hij veel geluk in het 'nieuwe
Europa'. Uit het goud van hun eigen
tanden smeedden de joden een ring
voor hun weldoener. Er wordt een
oude joodse spreuk ingegraveerd:
„Wie één leven redt, die redt de hele
wereld."
Vrouwe Fortuna, zo bestendig aan
zijn zijde in de oorlog, laat Oscar
Schindler na 1945 in de steek. Hij is
alles kwijt. Met financiële hulp van
zijn Schindler-joden begint hij èen
boerderij in Argentinië. In 1957 gaat
hij failliet. Dan neemt hij een ce-
mentfabriekje over in Frankfurt.
Maar ook dat loopt na 4 jaar uit op
een faillissement. Ontmoedigd en al
leen, leeft hij in een klein apparte
mentje in Frankfurt.
De ene helft van het jaar woont hij
in Duitsland, de andere helft bij vete
ranen uit zijn fabriek in Tel Aviv. In
Israël wordt hij als 'rechtvaardige uit
de volkeren' geëerd. Hij krijgt de
Martin Buber-vredesprijs. In Ameri
ka worden straten naar hem ge
noemd. Maar tot 1968 moet hij soebat
ten voordat hij een mager pensioentje
van 500 mark per maand van de deel
staat Hessen krijgt. De stad Frank
furt doet er nog 146 mark bij.
Op straat in Duitsland wordt hij
nageroepen. „Jodenkusser",
schreeuwt een arbeider. Schindler
verkoopt de man een klap. De man
doet aangifte en Schindler wordt door
de rechter tot een flinke geldboete
veroordeeld.
In 1974 sterft hij op 66-jarige leef
tijd. Volgens zijn laatste wens wordt
hij in Jeruzalem begraven. De man
die met verbetenheid, sluwheid en
virtuositeit 1.200 mensen het leven
redde, vond na de oorlog eigenlijk
nooit meer zijn draai. Misschien om
dat alleen het gruwelijke decor van
een oorlog niet alleen het slechtste
maar ook het beste in de mensen bo
ven doet komen.
Door Mare de Koninck
De Brooklyn Brug, het even
gratieuze als monsterachtige
gevaarte tussen Manhattan
(het eiland dat ooit Nieuw
Amsterdam heette) en Brook
lyn (het New Yorkse stadsdeel
dat ooit Breukelen heette),
gaat zijn 100-ste verjaardag
tegemoet. De 24-ste mei aan
staande is de grote dag. Over
de 1056 meters wegdek die al
een eeuw hoog boven de East
River hangen, zullen in vol
ornaat de ontelbare feestgan
gers paraderen. En rondom de
brug zal dit historisch stuk
Amerika met exposities, mu
ziek, vlagvertoon en vuur
werk de hoogste eer betonen
aan de bovenmensenlijke
prestatie van welweer.
Het zal bijna zijn zoals op die lente
dag in 1883. Honderdduizenden men
sen hadden zich op beide oevers ver
zameld. De rivier lag bezaaid met
stoomboten, die him scheepsbellen
luidden en hun hoorns onbedaarlijk
lieten loeien. Overal wapperden de
Stars and Stripes trots ^egen het uit
spansel. De president van de Verenig
de Staten, Chet Arthur liep in slank
gesneden pak en op soepele wandel
schoenen te glimmen aan het hoofd
van de massa die de triomf van de
bouwkunde tegen de voetzolen voel
de. 's Avonds was er een spectaculair
vuurwerk. Fonteinen van fel ge
kleurde sterren, boeketten van helde
re kometen, vliegende bommen en
gouden regenbuien zetten de buiten
sporige constructie in een spookach
tig licht.
Een paar dagen later sloeg de brug
voor het eerst sedert haar voltooiing
dodelijk toe. De menigte die de 1600
meter lange houten promenade van
oever tot oever wilde bewandelen
was nog altijd enorm. Om vier uur in
de middag viel een vrouw van de trap
die naar het looppad leidde. Ze
schreeuwde. De reactie van het pu
bliek weerspiegelde de algehele hui
ver voor de afmetingen van het ge
vaarte en de krachten die erin schuil
gingen. Iemand riep dat de brug be
gon in te storten. De massa probeerde
terug te rennen naar de oever. Tien
tallen mensen werden onder de voet
DE MACHTIGE brug, een eeuw
geleden de grootste constructie in
de Verenigde Staten, is nog altijd
een slagader naar het spectakel
Manhattan. - fotoaudet
gelopen. Twaalf vonden er de dood.
Het bloed liep uit hun oren en droop
tussen de planken door naar de peil
loos diepe golven. Diezelfde promena
de langs de verkeersweg op de brug is
vandaag nog altijd het favoriete tra
ject van wandelende, fietsende en
joggende New Yorkers.
De Brooklyn Bridge is een technisch
pionierswerk geweest, dat tijdens de
uitvoering al een 40-tal slachtoffers
had geëist. De eerste was, wrang ge
noeg, de 'mastermind' van het hele
project, de uit Duitslang geïmmi
greerde architect en matemathicus
John Roebling. Hij had al met andere
- kleinere - bruggen roem verworven,
zoals die over de Niagara. Toen in
1869 de East River er nog maagdelijk
bij lag en alleen nog maar op bootjes
de eerste metingen werden verricht,
stond de 63-jarige ontwerper op een
aanlegsteiger te staren naar de over
kant waarop hij het bouwkundig had
gemunt. Hij bemerkte niet hoe een
schip tegen de pier schuurde, totdat
zijn voeten bekneld raakten. In het
ziekenhuis moesten Roeblings tenen
worden geamputeerd. De eigenzinni
ge wetenschapper wilde niet met des
infecterend spul worden behandeld.
Hij geloofde alleen in de genees
kracht van het water. Drie weken la
ter stierf hij aan tetanus.
Zoon Washington Roebling nam het
vermetele werk, dat ook hem een
voortijdige dood zou bezorgen, over.
Roebling j r. is de held van het ver
haal van de Brooklyn Bridge. Hij
kocht met zijn vrouw Emily een huis
op de Brooklyn-hoogten, van waaruit
hij de bouw die volgens tallozen on
mogelijk was, zou kunnen gadeslaan.
Hij ontwierp de reusachtige houten
caissons, waarop de twee draagtorens
zouden worden opgericht. Door de
toenemende druk van de stenenmas
sa zouden de caissons eerst op en ver
volgens in de rivierbodem zakken,
totdat ze op de rotsen in de onder
grond een natuurlijk fundament zou
den vinden.
Alles was ontdekkingswerk. Nog
nooit was met zulke grote caissons,
waarin per stuk vijf tennisbanen
passen, gewerkt. Er zat geen bodem
in deze onderwaterzalen, zodat de ar
beiders op de bodem van de rivier de
modder en de stenen konden weggra
ven. Samengeperste lucht hield het
water uit de werkplaats, waar door
de hoge druk de mechanische gelui
den ijl klonken, de stemmen metaal
achtig en waar het bijna 30 graden
heet was.
Een van de arbeiders onder water
was.Washington Roebling zelf. Hij
draaide 16 uur per dag in de caissons,
die aan de lopende band mensenle
vens eisten. Zoveel als de briljante in
genieur al wist van draag- en span
kracht van staal en beton, zo geheim
zinnig was nog de caissonziekte
waaraan de mannen ten prooi vielen
als in de transportkamer naar boven
de druk te snel verminderde.
Roebling kreeg zijn eerste aanval in
1870, een jaar na de aanvang van de
werkzaamheden. Er was brand uitge
broken in een van de caissons en de
hoofddirecteur van het project zette
zichzelf mede aan de bestrijding van
het vuur, dat de houten caissonwand
aanvrat en de daarop rustende toren
dreigde te doen omvallen.
Toen het vuur gedoofd was en Roeb
ling weer bovenkwam, bleek hij plot
seling gedeeltelijk verlamd en leed
hij helse pijn over het hele lichaam.
Hij nam morfine, liet zich insmeren
met een mengsel van zout en whisky,
hoorde dat het vuur toch weer was
opgelaaid, kleedde zich weer moei
zaam aan en ging opnieuw naar be
neden
Roebling was vanaf 1872 - hij was
toen pas 35 jaar - geheel verlamd. Hij
bekeek vanuit een rolstoel in zijn huis
met een verrekijker de werkzaamhe
den, die ook voor het publiek steeds
spectaculairder werden. Zijn vrouw
liep dagelijks met zijn instructies
naar de opzichters op de bouwplaats.
De twee torens in de East River gin
gen tot 84 meter boven hoog water de
lucht in. Dat was hoger dan welk ge
bouw ook op Manhattan, dat nog vele
decennia zou moeten wachten op zijn
eerste wolkenkrabbers. In 1878 werd
de eerste staaldraad gespannen tus
sen de twee torens. Aan de kaden
kwamen in datzelfde jaar de giganti
sche ankerplaatsen gereed, waar de
vier hoofdkabels, die via de toppen
van de torens van oever naar oever
zouden golven, werden vastgemaakt.
In de jaren daarna groeide en groeide
het monster. Duizenden timmerlie
den, metselaars, smeden, machinis
ten, sjouwers, waren onafgebroken in
de weer. De mensen op de minuscule
scheepjes, beneden op de rivier keken
ademloos op naar de onmetelijke
narp die in het luchtruim werd ge
sponnen.
Misschien is de euforie van het eeuw
feest verantwoordelijk voor die zor
geloosheid. Feit is dat twee jaar gele
den plotseling twee kleine diagonale
kabels knapten en een Japanse toerist
dodelijk verwondden. Dat was kort
nadat een gespecialiseerde firma een
rapport had uitgebracht over de alar
merende staat waarin de brug zou
verkeren. Het zout van de East River,
vervuild regenwater en duivenmest
zouden het staal ernstig hebben aan
getast.
Thans is een revisie-programma van
tien jaar en 100 miljoen dollar aan de
gang, en is iedereen optimistisch, dat
het gevaarte er daarna weer een vol
gende eeuw tegen kan.
Het is niet erg Amerikaans om onheil
te verwachten van wat mensen con
strueren. Misschien is het kenmer
kend dat het een Nederlander is, die
de ramp ziet aankomen. De Tilburgse
leraar Ed Schilders is al jarenlang
geobsedeerd door de Brooklyn Bridge
en geeft zelfs een tweemaandelijks
bulletin uit over de wederwaardighe
den van zijn zorgenkind. In 1981 had
Schilders het al over de 'doodsstrijd'
waarin de brug verkeert en over vol
gende brekende kabels die een ket
tingreactie kunnen veroorzaken. Hij
vond het net iets voor de Brooklyn
Bridge om op 24 mei aanstaande, on
der het oog van de televisiecamera's
en begeleid door tientallen fanfares
wraak te nemen voor haar verwaar
lozing en majestueus in de East River
te storten.
Misschien dat Andy Warhol daaraan
nog tijdig zijn poster, die hij voor het
eeuwfeest heeft ontworpen, kan aan
passen. En wellicht kan Tobias Pie
ker van zijn speciaal voor de jarige
Brooklyn Bridge geschreven concert
voor piano en orkest de laatste maten
schrappen en de grote plons als slot
akkoord gebruiken.