HOOGSTANDJE OP ETNA
examens
Actuele
economie]
bij havo
Shell boekje uit de boekenkast
en 4 cent korting
vert:
DE STEM
Niet afwachte
ZATERDAG 7 ME11983
PAGINü
■PAGINA TWEE
Lavastroom van richting doen veranderen
f Bombarderen
Veertien miljoen
Lang
ScfooC&tdenfyoeé
LBO HAD HET NIET OP
DE GEMUILKORFDE BEER
ZATERDAG 7 MEI
GELDERLAND
VOOR
GINJAAR
Lubbers houdt
vol: Van Agt
naar Brabant
DE STEM COi
T5
DAGBLAD WOR ZUDWEST-hEOERLAND
Jaargang 123
Nr. 20.121
Uitgave
Uitgeversmaatschappij
De Stem b.v.
Directie
Drs. J.H.M. Brader
Hoofdredactie
L. Leijendekker
H. Coumans
Breda - Hoofdkantoor
Spinveld 55
Postadres: Postbus 3229
4800 MB Breda
Telefoon: voor directe
verbinding zie onder
betreffende afdeling
Algemeen nr. 076-236911
Telex: 54176
Kantooruren ma. t.m. vr.
van 8.15-17.00 uur
Bankrelaties
Postgiro 1114111
ABN rek. 520538447
NCBrek. 230301584
Rabc rek. 101053738
Handelsregister 27420
Centrale redactie Breda
Nieuwsdienst 076-236883
Stadsredactie 076-236880
Sportredactie 076-236884
Lezersservice
Inlichtingen over Stemreizen
en promotie: 076-236911
Fotoservice: 076-236573
Abonnementen
Betaling 076-236347
20,49 per maand
61,15 per kwartaal
238,00 perjaar
Postabonnementen met
toeslag
Nieuwe abonnees: opgave bij
elk rayonkantoor en
servicepunt. Ook telefonisch
of d.m.v. bon in de krant.
Bezorgklachten
Voor telefonische meldingen
zie onder betreffend
rayonkantoor.
Rubriek 't Kleintje
Opgave 076-236538, 236381
236244 tot 17.00 uur 2 dagen
voor plaatsing
Grote advertenties
Algemene informatie over
mogelijkheden en tarieven:
076-236881
Regionale informatie: alle
kantoren
Postadres: postbus 3229,
4800 MB Breda
Afsluittijd adv.: 09.00 uur één
dag voor plaatsing;
maandagkrant vrijdag 12.00
uur in Breda
Overlijdensberichten
076-236442.
Buiten kantooruren ma. t/m
vr. van 19.00-20.30 uur en zo.
van 18.30-21.30 uur
076-236394/236911
Debiteurenadministratie
Advertenties 076-236227
Rayonkantoren
Bergen op Zoom
Zuivelstraat 26, 4611 PJ
Tel. (alle afd.) 01640-36850
Kantooruren ma. t/m vr. van
8.15-17.00 uur
Breda - Stadskantoor
Nwe. Ginnekenstraat 414811'
NN. Abonnementen 076-
236322. Overige afd. 236326.
Kantooruren ma. t/m vr. van
8.15-17.00 uur
Bezorgklachten
076-236888 ma. t/m vr. 8.15-
18.00 uur, za. 8.15-17.00 uur
Etten-Leur
Markt 28, 4875 CE
Tel. (alle afd.) 01608-21550
Kantooruren ma. t/m vr. van
8.30-12.30 en
13.30-17.00 uur
Goes
Klokstraat 14461 JK
Tel. (alle afd.) 01100-28030
Kantooruren ma t/m vr. van
8.15-12.30 en
13.30-17.00 uur
Hulst
Steenstraat 14, 4561 AS
Tel. (alle afd.) 01140-13751
Kantooruren ma t/m vr. van
8.15-12.30 en
13.30-17.00 uur
Oosterhout
Arendstraat 14, 4901 JK
Tel. abonn. en adv.
01620-54957
Tel. redactie 01620-51800
Kantooruren ma. t/m vr.
van 8.15-17.00 uur
Roosendaal
Molenstraat 45, 4701 JN
Tel. (alle afd.) 01650-37150
Kantooruren ma. t/m vr.
van 8.15-17.00 uur
Terneuzen
Nieuwstraat 9, 4531 CV
Tel. (alle afd.) 01150-17920
Kantooruren ma t/m vr.
van 8.15-12.30 en
13.30-17.00 uur
Vllsslngen
Torenstraat 4381 ET
Tel. (alle afd.) 01184-19910
Kantooruren ma t/m vr. van
8.30-12.30 en
13.30-17.00 uur
I
Door onze correspondent Cees Manders
ROME - Italië is bezig op zijn
1 weersbarstigste vulkaan, de Etna op
3 Sicilië, een civiel-technisch hoog
st standje te verrichten. Dezer dagen is
een gigantische operatie van start
gegaan om enkele dorpen en steden
1 te vrijwaren tegen het gevaar door
de oprukkende lava te worden ver-
zwolgen.
5 Besloten is om de lava-rivier, vlak
3 onder de krater waaruit zij ont-
3 springt, op 2.250 meter hoogte, een
3 andere richting op te sturen, waar ze
geen kwaad meer kan doen. Hier-
voor moet een nieuwe bedding voor
de lavastroom worden gegraven,
voorzien van dijken. Als dit eenmaal
gebeurd is, zal met springstof tussen
de oude en de nieuwe bedding een
gat worden geslagen waardoor de
lava haar nieuwe, ongevaarlijke
weg omlaag zal moeten vervolgen.
Voor deze oplossing van het lava-
E probleem is, omdat de andere oplos-
5 singen, het bombarderen van de
g krater of de ontruiming van de be
ll dreigde steden, niet uitvoerbaar zijn
gebleken. Twijfel bestaat er over de
1 haalbaarheid van de oplossing die
nu gekozen is, want de risico's en de
praktische moeilijkheden zijn
enorm.
3 De komende dagen moeten 50
5 vrachtwagens over een speciaal
5 aangelegde weg ruim 90.000 ton ma-
teriaal van zeeniveau naar 2.250 me-
ter hoogte vervoeren. Ruim 40 bull-
dozers zullen in een bodem van ver-
harde lava de nieuwe bedding voor
de lavastroom moeten graven. Voor
3 de dijken is 50.000 ton zand nodig,
5 iets wat op die hoogte niet te vinden
is, en wat dus van beneden moet
i worden aangevoerd.
Tankauto's zullen af en aan rijden
om water naar boven te brengen,
nodig voor de afkoeling van de lava
waarin de springstof zal worden
aangebracht. Volgens de Italiaanse
technici kan het hele karwei in acht
dagen geklaard worden, als er onaf
gebroken gewerkt wordt.
Het aanbrengen van de springla
dingen is het gevaarlijkste onder
deel van de hele operatie, en dat
hebben de Italianen nu juist aan een
vreemdeling uitbesteed: aan een
Zweed, de internationaal erkende
dynamietexpert Albersten. De
Zweed heeft nog nooit met dynamiet
gewerkt bij een lavastroom die een
temperatuur van duizend graden
Celsius bereikt. Maar hij is optimis
tisch over de goede afloop. In elk ge
val heeft hij, als hij het dynamiet
heeft ontstoken 30 seconden de tijd
om zich uit de voeten te maken. Lukt
hem dat niet dan gaat hij met de la
va de lucht in.
De hele ondernemning kost de Ita
liaanse staat 14 miljoen gulden, een
bedrag dat moet worden opgeteld bij
de 100 miljoen gulden schade die de
Etna nu al heeft aangericht. De Ita
lianen zijn zich bewust van het unie
ke van wat ze op de Etna aan het
doen zijn, want kranten, radio, en tv
falen nooit erop te wijzen dat de ope-
ratie-Etna nog niet eerder in de ge
schiedenis van de vulkanologie is
uitgevoerd. Elke poging, op Hawaii,
op IJsland en in Japan om lava met
kunstmatige middelen een andere
richting in te leiden, is mislukt. „Wij
gaan nu geschiedenis maken", zei
een radio-reporter opgewonden.
Haast is daarbij wel geboden,
want de lava rukt met groot machts
vertoon op naar de dorpen en de
HET EERSTE 'slachtoffer' van de
Etna was het eindstation van een
kabelbaan. - fotoupi
diepte. Boven aan de krater is de
snelheid 3 meter per seconde, en be
neden 20, 30 meter per dag. Het ene
(illegaal gebouwde) buitenhuis na
het andere verdwijnt onder de enor
me aardkluit-in-beweging.
Geleerden kunnen de toekomst
niet voorspellen, maar wijzen er wel
op dat de Etna-erupties in de ge
schiedenis altijd heel lang hebben
geduurd, van een maand tot een
jaar. Dat de berg er nog niets voor
voelt in te slapen heeft een ontplof
fing in een van de kraters en de top
aangetoond. In de stad Catania, be
neden op zeeniveau, kon de vul-
kaanas van de straat worden ge
raapt.
LANGZAAM maar zeker ver-
divijnt dit pension onder de hete
lava. - foto af 3
llllilllllIIIIIIIIIIIIIIIlllllll
Gevierde zangeres
In het figuur dienen woor
den van vier letters te wor
den ingevuld. De woorden
overlappen elkaar met één
letter. De laatste letter van
een woord is dus tevens de
eerste letter van het volgen
de woord.
Horizontaal: 1. bergplaats
- deel van een trap, 3. hete
vulkaanstof, 4. gevierde zan
geres, 6. vreemd - overschot,
8. prachtig - hetzelfde, 10.
morsdoekje - roofdier, 11.
omlaag - groot ongeluk, 13.
omroepvereniging - kle
dingstuk15. proef - slagin
strument, 17. uniek, 18. harde
vrucht, 19. eerste mens -
vruchtbaarmakende stof.
Verticaal: 1. rustig - rede
lijk wezen, 2. paradijs -
Europeaan, 3. rivier in Rus
land, 5. vierkante kantzuil, 6.
walm - eerste moordenaar, 7.
woorden - plaats in Gelder
land, 8. bloem - drukkende
zorg, 9. zuivelprodukt - ge
bogen haakje, 11. ontken
ning - ambtskleed, 12. ziekte
- kampeergerei, 14. koffie
huis, 16. windrichting.
JSOO '91 '3/1)3 fl '}U3}-)S3d
Zl 'vBoj - jdiu 'ti 'uimyf - jfjaui e 'jsoj - jóaiu g juai - jddj
l 'umyi - 3(00z 9 'ajuv g uaq f 'zoon - uapg z 'suaiu - vu;mt
I 'ÜaA isaui - utvpv gr '}oou g[ 'Biua 21 'woxi - jsai gj
'jsaa -A.H3N 'EI 'dom - iaau n Uaaq - qvjs oi 'uiapi - ioow
g 'JS33 - 3DD3 9 'Vclip 'D.1DJ f '333) - JSD3J XOH .fiUlSSOjdO
Letterkunde: Lees onderstaand ge
dicht een paar maal aandachtig door
en beantwoord dan de vragen.
OverPIJNzingen
Wijdbeens wankelend
aan hun moeders hand
waggelt de
de toekomst van Nederland
Stijf beens steunend
op mijn wandelstok
strompelt
Neerlands future shock
Ships that pass
in the night of time,
caught in this little
cripples' rhyme.
fbUOTMU
Waarom denk je spelt de dichter het woord
Overpeinzing met een lange ij? Is hij ge
slaagd voor zijn LAVO-diploma met een
onvoldoende voor Nederlands? In regel 2
van het tweede couplet spreekt hij van:
mijn wandelstok. Moet dat niet zijn: zijn
wandelstok. Neerlands future shock steunt
op zijn wandelstok? Wat wordt bedoeld,
met future shock? Wat bedoelt de dichter
met: the night of time? Het Engels voor
kreupelrijm is: doggerel. Had de dichter
ook een voldoende voor Engels op zijn eind
examen? Cripples' is het meervoud van
cripple's. Getuigt ook dit week van des
dichters onvoldoende kennis van Engels of
steekt er soms weer wat achter?
P.S.
As de dood voor dit soort vragen
was ik in examendagen,
maar nu IK het ben die de vragen stel
bevalt me dit soort kwellen wel.
fkrUOTKOt
m. A.W.8. HENDRIKS (38) is met
ingang van 15 mei be
noemd tot directeur wetge
ving juridische en bestuur
lijke zaken en loco-secreta-
ris-generaal bij het minis
terie van financiën. Hij
volgt in deze functies PR.
DRS. JJLZH. VAN DER ROEL op,
die met ingang van dezelf
de datum in verband met
zijn pensionering het mi
nisterie van financien gaat
verlaten.
Door Frits Stommels
en Jan Hooyman
Actueel, van een redelijk ni
veau en voldoende toegespitst
op inzicht was gisteren het ha
vo-examen economie. Opval
lend was de voortgezette ver
mindering van het ingrediënt
wiskunde daarin.
De eerste opgave over belas
tingen was een kwestie van
grafiek lezen en rekenwerk
met elasticiteiten: beslist niet
te moeilijk. De tweede opgave
over het financieringstekort
vroeg naar een bekende theo
rie, gemakkelijk te berekenen
met indexcijfers.
De derde opgave over de
EEG combineerde kennis met
inzicht in de internationale
problematiek: actueel in ver
band met de recente koerscor
recties. De vierde opgave ten
slotte over de collectieve en
particuliere sector was de
moeilijkste. Het grootste deel
was rekenwerk, maar ook het
economisch inzicht werd ge
test.
Het havo-examen scheikun
de was van goed gehalte met -
naast enkele heel eenvoudige
opgaven - enkele nogal pittige
onderdelen. Die gemerkte op
gaven leverden het dubbele
aantal punten op. Jammer was
alleen dat van die 11 moeilijke
onderdelen er vier voorkwa
men in één opgave, die daar
door waarschijnlijk in haar
geheel de mist is ingegaan.
VWO
Het vwo-werk scheikunde was
zeker niet moeilijk. Ditmaal
geen onbekende onderwerpen
zoals vroeger vaak het geval
teas. De vier vraagstukken gin
gen voornamelijk in op twee
onderdelen van de stof.
Dit maakte het werk veel te
eenijzidig wat op dit niveau
zeker niet nodig is. Originali
teit ontbrak in de opgaven.
Conclusie: goed te doen, ook
voor de minder sterke leerlin
gen.
Engels voor het vivo bestond
uit enkele leuke gevarieerde
teksten met een heldere be
toogtrant. Vanwege de filosofi
sche betoogtrant mochten het
echte vwo-teksten worden ge
noemd. De vragen waren be
slist niet te moeilijk.
Mavo
Evenals havo en vwo had mavo
in de ochtenduren scheikunde,
bij mavo onderscheiden in ge-
ADVERTENTIE)
GOED IDEE VOOR 'T WEEKEND:
U kunt nog twee maanden
profiteren van de kortingcoupons
uit het Shell helpt-boekje.
Dus: leg dat boekje in uw
auto en gebruik het. Anders krijgt
u nooit alle coupons op.
En dat zou zonde zijn, nietwaar
Van onze redactie binnenlat
DEN HAAG - Het aan
schoolverlaters zal rond 1:
zjjn hoogtepunt bereik]
Daarna zal een daling optj
den die tot ver in de jaren i
gentig zal aanhouden.
Deze daling wordt vrijil
uitsluitehd bepaald door del
1970 ingezette geboortedalil
Voor 1983 wordt verwacht, f
263.000 jongelui de schoolba
ken verlaten, van wie 139.fl
jongens en 124.000 meisjes.
Dat staat in de 'schoolverll
tersbrief', die het ministejf
van Sociale Zaken en Werkj
Bel
deeltelijk open vragen
meerkeuze vragen. Bij m»|
waren de open vragen van k
bekende stramien. Hier
dus niets nieuws onder de t
en goed voorbereide kandiil
ten konden er goed mee tiil'f
voeten.
Bij de meerkeuzevragen
ren er wel hier en daar j
bleempjes, omdat enkele t
gen anders waren geform|
leerd dan de leerlingen
wend zijn. De open vragen tii|
len volgens de kandidaten
ook mee, terwijl de meerki
vragen moeilijk werden t
ren.
Bij mavo-C lag het
werk qua niveau duidelijk l|
ger dan het D-werk enwasit
ook goed te maken. Het meti
keuzewerk was soms zelfs
gemakkelijk dat de fcandii:|
ten het niet vertrouwden, t
der gingen zoeken en daan
fouten maakten.
De Engelse teksten voorn
vo-D waren van een bijzoi
goed gehalte. Dat gold mettc
me twee teksten uit de s
hebbende The Observer en?
Observer Magazine. Ook
moeilijkheidsgraad waren 1
goed te maken. De kandidilj
oordeelden dan ook: „hetrf
wel mee".
Lbo
Het lbo (uitgezonderd het li
lager middenstands ondei
had hetzelfde Engelse era®
als mavo-C (mavo-3). De 1(1
sten handelden over deeltijl
arbeid; over alleenstam
weerloze mensen die voorfl
gantische bedragen worden;]
gezet door tuintjesopknappj
(beide teksten uit The Suf#
Express); over Hercules, dei]
muilkorfde beer (uit Sunt
People); dubbelgeboekte slao]
plaatsen in een trein
Weekend) en over hachelij'l
avonturen na een schipbrr.|
(The Sunday Express).
Over het algemeen
zowel mavo- als Ibo-leerlin|
de teksten aardig. Alleen l
lbo had wat minder got'
woorden over voor HercutaJ
gemuilkorfde beer. Enkele
vo-leerlingen merkten nosl
dat de antwoorden ge mak*]
lijk herkenbaar waren inj
vier oplossingen, waaruit
moest kiezen.
Het Imo mocht bij
kiezen uit drie mogelijkh
een tekst (over 'aduertisiHl
vertalen; vertalen plus W»(f
beantwoorden (over 'depri
mentstores') of vragen b#|
woorden en zinnen afmakettJ
In de ochtend had het
handelskennis H. Er u«';l
drie opgaven, waarbij PI
vraagd werd om kennis en J
zicht in de bedrijfseco
sche aspecten van de
handel.
De kandidaten moesteeg
de jaarcijfers van een
neemster met een parfutn^
zaak plus salon vergeM
met cijfers (verstrekt doC]
Economisch Instituut W"
Midden- en kleinbedrijf)1
branchegenoten.
Veel cijferwerk vroeg d«
gave, waarbij problemen y
trent liquiditeit, rentabi]:]]
en cash-flow moesten u*»»l
uitgerekend uit gegeven Pi
cijfers. De derde opgave Ij
over een speciaalzaak in
apparatuur.
Volgens de leerkracht1
het werk niet te moeilijkn]J
didaten vonden het v#>
veel en oordeelden: w"1
makkelijk tot moeilijk.
Van onze
Haagse redactie
DÉN HAAG - Premier
Lubbers houdt vast aan
zijn eerdere uitspraken
dat ex-premier Van Agt
de nieuwe commissaris
van de koningin in
Noord-Brabant wordt.
Ex-VVD-minister Gin
jaar zou dan commissaris
in Gelderland moeten
worden.
Bij afwezigheid van
minister Rietkerk (Bin
nenlandse Zaken), die
van een korte vakantie
geniet, heeft het kabinet
gisteren niet gesproken
over deze politieke be
noemingen.
Omdat er hier en daar
wordt getwijfeld aan het
enthousiasme van Van
Agt voor Den Bosch,
werd gespeculeerd over
de mogelijkheid dat hij,
dicht bij zijn woonplaats,
benoemd zou kunnen
worden tot commissaris
van de koningin in Gel
derland. Die vacature
komt eind dit jaar vrij als
VVD-er .Geertsema ver
trekt. Als de WD dan
zou willen afzien van het
handhaven van een par
tijgenoot op de Gelderse
post, zou het CDA Bra
bant moeten opgeven,
waar dan kandidaat
nummer drie voor Den
Bosch, ex-milieu-minis-
ter Ginjaar (WD) be
noemd zou worden. Nu
schuift de WD hem naar
voren als eerste kandi
daat voor Gelderland.
prij.
zen
DE prijzen zijn tussen half
maart en half april met 0,3
gestegen. Het dalende tempo
van de prijsstijgingen wordt
hiermee voortgezet. Duurder
werden vooral dameskleding
en benzine, goedkoper werden
varkensvlees en kinderkle
ding.
Philips
PHILIPS heeft met het Ita
liaanse concern Zanussi een
Principe-overeenkomst voor
samenwerking gesloten.
TERWIJL wij ons in Nederland ui
09 redekavelen over de verdelin
kenlang, nauwelijks opgemerkt d
..Hollands Hoop" in een vaste ba
nomische satelliet IRAS, het ho
™nds-Amerikaans-Britse samenv
cle'' in het heelal kan kijken da
]eeds - onder meer - volslagen 0
dekt. Deze week werd een nieuwi
IRAS betekent natuurlijk niet d<
heidsproblemen. De speurtocht i
Nederlandse satelliet, door wet<
succesvol omschreven, is echter
'n ons land talent voorhanden Is
1 hstrleië activiteiten te verbreder
'HAS toont tevens aan dat het, z
®'a9 van de Nederlandse Bank op
16 concentreren op het verwerver
»an te blijven ruziën over de verde
wordende welvaartskoek.
Gebeurt dat dan niet? Er word
werkt aan nieuwe technieken en
Pannen klaar om extra geld te poi
ndustriële projecten. Maar naast
Politiek en in het bedrijfsleven, oc
yeen andere oplossing kennen
an geduldig wachten tot landen
ue kar uit het moeras hebben getr<
hot 's n'et man'er °m °nze
economisch getij weer op kort
ju moeten de grondslagen worde
°nen door aansluiting te zoeken
'hkelingen en nieuwe organisatie
tpn der ^wan heeft onlangs in Ei
n op overtuigende wijze aangetc
«onvoldoende aandacht bestee
1 nieuwe resp. aangepaste gesp
boot zal missen. Zo mooi als
eest is, wordt het nooit meer.
